üzerindeki işletim sistemi sayesinde verileri uygun ortamlarda

1
Bilgisayar Nedir?
Bilgisayar; üzerindeki işletim sistemi sayesinde verileri uygun ortamlarda saklayan ve istenildiğinde geri
getiren, çeşitli aritmetik ve mantıksal işlemler yapan; çok hızlı çalışan elektronik bir cihazdır.
Bilgisayar; donanım ve yazılım etkileşimiyle çalışan, yordamlar veya programlar kümesine göre görevleri ve
hesaplamaları gerçekleştiren makinedir. (Microsoft)
Bilgisayarın elektronik kısmına donanım (hardware), program kısmına ise yazılım (software) denir. Yada
donanıma ne yapacağını bildiren yönerge veya programlara software denir.
İşletim Sisteminin görevi
Bilgisayar çevre birimleri ile programlar arasında iletişimi sağlayan, belleği yöneten, kaynaklara güvenli
erişimi icra eden, kullanıcıya dosya sistemini sunan, kullanıcının komutlarını yerine getiren bir yazılımdır.
Sıralayacak olursak;
Giriş-Çıkış Yönetimi: Bilgisayar sisteminin donanımsal ve yazılımsal kaynaklarını yönetmek. Yani
çevre birimleri ile programlar arasında iletişimi sağlamak. Örneğin yazıcıdan çıktı alma, tarayıcıdan
bir resmin taranması, dosya kopyalama vs. gibi,
Sistemin belleğini (memory) yönetmek. Bilgisayardaki tüm programlar diskte depolanır, bir program
çalıştırıldığında disk üzerindeki programa ait veriler ana belleğe yüklenir, yani çalışan tüm
programların ana bellekte olması gerekir, dolayısıyla bir programa çalışma süresi boyunca bellek
tahsis edilmesi, işlem bitince ayrılan bellek alanının boşaltılması görevini yerine getirir.
Veri depolama aygıtlarındaki dosyalara, belli bir düzen altında erişilmesi için dosya yönetim sistemi
sunmak.
Kaynaklara güvenli erişimi sağlamak. (Özellikle çok kullanıcılı sistemlerde)
Programlar arasında veri iletişimini sağlamak.
Kullanıcının girdiği çeşitli komutlara göre, programları çalıştırmasını sağlamak olarak.
İşletim Sistemlerinin Sınıflandırılması
Tek Kullanıcılı Tek Görevli
Bu tür işletim sistemleri oldukça basit bir arayüze sahip olabilir, aynı anda tek kullanıcıya hizmet verebilir ve
tek program çalıştırabilirler.
Çalışmakta olan program zaman zaman kesilerek işletim sisteminin sorumlu olduğu diğer işler yerine
getirilebilir. Bu işlemler sistemin saatinin ve tarihinin ilerletilmesi veya klavyeden girilen bir tuşun
kaydedilmesi olabilir.
MS-DOS, avuç içi (cep bilgisayarı=PDA= Personal Digital Assistant) bilgisayarların işletim sistemleri olan
PalmOS (PalmSource firması) bunlara örnek verilebilir.
Tek Kullanıcılı Çok Görevli
Çok görevli çalışabilmeye çok programlı çalışmak denir. Bu terim birden fazla programı paylaşımlı şekilde
çalıştırabilme yeteneği için kullanılır. Merkezi işlemci değişik programları sırayla çalıştırdığında ve sürekli
olarak birinden diğerine çok süratli geçiş yaptığında bu programların paralel çalıştıkları izlenimi doğmasına
yol açar.
Bu işletim sistemleri, çoğumuzun kullandığı masaüstü ya da dizüstü bilgisayar sistemlerinde kullandığımız
türdendir. Windows, Linux ve Macintosh işletim sistemleri bu türe örnek olarak verilebilir. Örneğin bu tür
sistemlerde kelime işlemcide çalışılırken, aynı zamanda internetten bir dosyayı indirilmesi, geri planda bir
mp3 uzantılı dosyanın işlenmesi mümkündür.
(Çok Kullanıcılı) Çok Görevli
Bu işletim sistemleri zaman paylaşımı ve çok görevli çalışma kavramlarını birleştirir. Birçok kullanıcı aynı
anda birden fazla programı çalıştırabilir. Genellikle daha güçlü bilgisayarlarda çalışan bu tür işletim
sistemlerine UNIX iyi bir örnektir. Önce Bell laboratuvarlarında geliştirilmiş daha sonra da üniversitelere
dağıtılmıştır.
2
UNIX kontrolündeki bilgisayarlarda bir çok kullanıcı aynı anda bir çok program çalıştırabilir. Yeni başlayanlar
için öğrenilmesi ve kullanması zor bir işletim sistemi olması UNİX’in olumsuz bir yönüdür. Bununla birlikte
Internet'in UNIX üzerinde durduğunu söylemek yanlış olmaz.
Gerçek Zamanlı İşletim Sistemleri
Günlük hayatta kullandığımız işletim sistemlerinden farklı olarak değerlendirilmesi gereken bir işletim
sistemidir.
GZİS'ler için zaman kavramı gerçek yaşamdakiyle aynı şekilde akmak durumundadır.
GZİS'lerde görev istenilen zamanda ve istenildiği şekilde tamamlanmak zorundadır.
Asıl amaç yüksek işlem hacmi değil, verilen görevi belirli sürede yapmaktır.
İşletim sisteminin temelini oluşturan zamanlama algoritmalarıdır. Hatta bu algoritmalar için bile çok az
zaman harcanmaktadır.
İcra ettiği uygulama veya görevler arası geçişlerdeki gecikmeyi asgari düzeye (anlık) indirmektir.
GZİS’leri dizayn edilirken 2 temel zaman planlama stratejisi vardır.
İlki OLAY GÜDÜMLÜLÜK: İcra edilmekte olan bir görev ancak daha yüksek önceliğe sahip başka bir görevin
işlenmesi gerektiğinde işletimden alınır.
İkincisi ZAMAN PAYLAŞIMI: İşlenmesi gereken görevler belirli zaman aralıklarıyla aynı sırayla sürekli olarak
işleme konur.
Hayatımızın her safhasında yer almaktadırlar. Otomobil üretimindeki seri üretim noktalarından tutun, bu
noktalarda üretilen otomobillerin bizzat kendilerine kadar, beyaz eşya, savaş ve savunma argümanları (uçak,
helikopter, tank vb.), cep telefonu gibi sayısız elektronik aygıt ve araçta yer almaktadır.
GZİS’ler için en yaygın olanları LynxOS, OSE, QNX, RTLinux, VxWorks, Windows CE gibi isimler sayılabilir.
LynxOS ekranı
3
Rockwell uçuş sistemleri
4
QNX ekranı
5
VxWorks ekranı
Windows CE
6
Tipik bir dizaynda bir görevin üç durumu vardır. Çalışır halde, çalışmaya hazır halde veya engellenmiş halde.
Genelde bazı operasyonlarını tamamlamaya çalışan görevler engellenirler. Görevini bitirmek için
engellenmesi ilk bakışta çok saçma gibi dursa da aslında kastedilen operasyonlar genelde dışarıdan bir veri
alma gibi işlemciye göre çok yavaş mekanizmalardan cevap beklenmesidir. Bu durumda işlemci gereksiz
beklemek yerine diğer görevleri biraz daha işleyip gereken süre geçtiğinde önceki göreve geri dönmeyi tercih
eder. Engelleri kalkan görevler çalışmaya hazır hale gelir ve işletim sisteminin hazır görevler listesine eklenir.
GZİS'lerin kullanım alanlarına bakacak olursak gömülü sistemler karşımıza çıkacaktır. GZİS'lerin üzerlerinde
gerçek zamanlı görevlerin çalıştırıldığını düşündüğümüzde, örnek olarak uçaklardaki kritik zamanlamalarla
yapılması gereken hesapların bu işletim sistemleriyle gerçekleştiğini görürüz. Başka bir örnek olarak ise
çeşitli tıbbi elektronik cihazlar verilebilir. Yada otomobil hava yastıklarıdır. Aslında GZİS'in doğru çalışması
yukarıdaki örneklerden de anlaşılabileceği gibi hayati önem taşır.
GZİS'lerin çalışması sırasında ortaya çıkan hatalardan en çok ses getireni ve en ünlüsü ise NASA'nın Mars'a
yolladığı kaşif aracındaki zamanlama algoritmasında var olan bir yazılım hatasıdır. Bu problem yüzünden araç
topladığı tüm veriyi kendisine reset atarak silmekte idi.
Çok İşlemcili Çalışma
Amacın hız olduğu işlemlerde birden fazla merkezi işlemciye ihtiyaç duyulur ve bunları denetleyen işletim
sistemleri komutları bu işlemciler üzerinde paralel olarak çalıştırır.
Yani bir sürecin (iş parçacığı) bu işlemciler üzerinde aynı anda gerçekleşmesini icra eden işletim sistemleridir.
Bu tür işletim sistemleri, işlemcilerden birini diğerlerini yönetmek için kullanırken diğerleriyle icra edilecek
süreçleri gerçekleştirir.
Veya işlemler tüm işlemcilere dağıtılarak paralel olarak gerçekleştirilir. Haliyle sürece her işlemci katılmış
olur.
Photoshop, 3d Studio Max veya veritabanı işlemlerinin gerçekleştirildiği sunucu bilgisayarlarda bu tarz işletim
sistemi ve çoklu işlemcili anakarta sahip bilgisayarlar kullanılır.
Bu sürecin sağlıklı işleyebilmesi için;
1) Birden fazla işlemciyi destekleyen işletim sistemi
2) Birden fazla işlemciyi kullanma yeteneği olan program
3) Birden fazla işlemcisi (CPU) olan donanım gereklidir.
Windows tabanlı Windows NT, Windows 2000, Windows Server 2003, Windows Server 2008, Windows
Server 2012
Linux tabanlı Mandriva, OpenSuSe, Fedora, Ubuntu gibi OS’ler bu tür sistemlerdir.
7
WINDOWS OS KRONOLOJİSİ
Date
Title
Architecture
Codename
20 November 1985
Windows 1.0
x86 – 16-bit
N/A
9 December 1987
Windows 2.0
x86 – 16-bit
N/A
27 May 1988
Windows 2.10
x86 – 16-bit
N/A
13 March 1989
Windows 2.11
x86 – 16-bit
N/A
22 May 1990
Windows 3.0
x86 – 16-bit
N/A
6 April 1992
Windows 3.1
x86 – 16-bit
Janus
27 October 1992
Windows for Workgroups 3.1
Kato, Sparta
27 July 1993
Windows NT 3.1
x86 – 16-bit
IA-32, DEC Alpha, MIPS
8 November 1993
Windows for Workgroups 3.11
Windows NT 3.5
x86 – 16-bit
IA-32, DEC Alpha, MIPS
Snowball
21 September 1994
30 May 1995
Windows NT 3.51
IA-32, DEC Alpha, MIPS, PowerPC
Daytona
24 August 1995
Windows 95
Chicago
24 August 1996
Windows NT 4.0
IA-32
IA-32, DEC Alpha, MIPS, PowerPC
25 June 1998
Windows 98
IA-32
Memphis
5 Mayıs 1999
Windows 98 SE
IA-32
N/A
17 February 2000
Windows 2000
IA-32
N/A
14 September 2000
Windows ME
IA-32
Millennium
25 October 2001
Windows XP
Windows XP 64-Bit Edition (v2002)
IA-32
Whistler
Windows XP Media Center Edition
Windows XP 64-Bit Edition (v2003)
IA-32
Freestyle
Itanium
IA-32, x64, Itanium
Whistler Server
IA-32
Harmony
Symphony
25 October 2001
31 October 2002
28 March 2003
24 April 2003
NT OS/2
Daytona
SUR, Cairo
Itanium
30 September 2003
Windows Server 2003
Windows XP Media Center Edition 2004
12 October 2004
Windows XP Media Center Edition 2005
IA-32
25 April 2005
Windows XP Professional x64 Edition
6 December 2005
Windows Server 2003 R2
x64
IA-32, x64, Itanium
8 July 2006
Windows Fundamentals for Legacy PCs
8 November 2006
Windows Vista for Business use
IA-32
IA-32, x64
30 January 2007
Windows Vista for Home use
IA-32, x64
7 November 2007
Windows Home Server
IA-32, x64
Quattro
27 February 2008
Windows Server 2008
IA-32, x64
Longhorn Server
22 July 2009
22 October 2009
Windows 7
IA-32, x64
Vienna
Windows Server 2008 R2
x64
Windows Server 7
6 April 2011
Windows Home Server 2011
x64
Vail
4 September 2012
Windows Server 2012
Windows Server 8
26 October 2012
Windows 8
x64
IA-32, x64
26 October 2012
Windows RT
18 October 2013
18 October 2013
Eiger
Longhorn
N/A
N/A
Windows 8.1
ARM
IA-32, x64, ARM
Windows Blue
Windows Server 2012 R2
x64
Windows Server Blue
DEC Alpha: Alfa işlemcisi, 64 bitlik RISC tasarım mimarisi kullanan mikroişlemciler grubundandır. DEC Alfa veya Alfa AXP
olarak da bilinir. Digital Equipment Corporation tarafından üretilmiştir.
RISC, MIPS,IA, ARM: Belirli bir komut kümesine sahip CPU mimarileri
8
2013 yılı yaygın kullanımlı Windows 7 OS Sistem Gereksinimleri
İşlemci
1 GHz veya daha hızlı 32 bit (x86) ya da 64 bit (x64) işlemci
Bellek
1 GB RAM (32 bit) / 2 GB RAM (64 bit)
Sabit disk alanı
16 GB kullanılabilir disk alanı (32 bit) / 20 GB (64 bit); indirilen sürüm için
ek 3 GB gerekir
Ekran kartı
WDDM 1.0 veya üzeri sürücüye sahip DirectX 9 grafik işlemci
Windows 7 sürümleri Özellik karşılaştırması
Özellikler
Home Basic
Home
Premium
Professional
Ultimate
Internet Explorer 8
Ev ağı oluşturula bilinir, yazıcı bağlanır.
Windows XP Modu
Etki Alanı Bağlantısı ile şirket ağlarına bağlanma
Tüm sürümlerdeki tam sistem Yedekleme ve Geri
Yükleme özelliğine ilaveten ağ ortamına
yedekleme
BitLocker ile kişisel verileri kriptolama
35 dil arasında geçiş yapılabilir.
MS Office 2010 Versiyon Özellikleri
Ofis Sürümü
Office Home & Student 2010
Office Home & Business 2010
Office Standard 2010
Office Professional 2010
Office Professional Academic 2010
Office Professional Plus 2010
Word
Excel
P.Point
OneNote
Outlook
Access
Publisher
9
Office Standard 2010
Office Professional 2010
Office Professional Academic
2010
500 MHz
Office Home & Business 2010
Office Professional Plus 2010
3 GB
Office Home & Student 2010
256 MB 512 MB önerilen
Ofis Sürümü
MS Office 2010 Sürümleri Sistem Gereksinimleri
CPU
RAM
HDD
OS
Hızı
Windows XP (SP3 olmalıdır) (32-bit),
Windows 7, Windows Vista Service Pack
(SP) 1, Windows Server 2003 SP2 ve
MSXML 6.0 (yalnızca 32-bit Office),
Windows Server 2008 veya sonrası
çalıştırılan 32 bit ya da 64 bit OS.
3,5 GB
HDD’lerin gelişimi
Sabit disklerden önce yerlerine kullanılan veri depolama birimleri "manyetik şeritler" ve "manyetik
davul" olarak adlandırılan birimlerdi. 1950 yılında yapılmış olan ilk ticari örnek ERA 110 manyetik
davul, 1 megabit (1 bit=1/8 bayt) veri saklayabilmekte ve bir sözcüğü 5000 saniyede
okuyabilmekteydi. Konu ile ilgili diğer önemli tarihler:
1956 - IBM firması 50 adet 61 cm çapında diskten oluşan 5 MB'lık 305 RAMAC'ı üretti.
1973 - IBM 3340 Winchester markalı 30 MB'lık ünlü sabit diski üretti, bazı ülkelerde sabit disk hala
bu şekilde adlandırılmaktadır.
1980 - Seagate firması 5 MB'lık ST 506 modelini üretti.
1983 - IBM'in ürettiği PC/XT bilgisayarları ile birlikte sabit disk birçok kişisel bilgisayar için temel
donanım haline geldi.
1997 - IBM masaüstü bilgisayarlar için 16,8 GB'lık bir sabit diski piyasaya sürdü.
1998 - 25 GB'lık diskler piyasaya çıktı.
2000 - IBM, 1 GB'lık Microdrive'ı üretti.
2007 - Hitachi, 1000 GB'lık (1 TB ) sabit sürücüyü üretti.
2008 - Western Digital, 2000 GB'lık (2 TB) (5400 RPM) sabit sürücüyü üretti ve 2009'un ilk
çeyreğinde satışına başlandı.
2011 - Seagate, 3000 GB'lık (3 TB) sabit sürücüyü üretti ve satışa sundu.
1980’den bu yana HDD üretimi yapan Seagate Firması 2013 yılı itibarıyla 4 milyar adet HDD üretim
rekorunu elinde bulundurmaktadır.
Ülkemizdeki ilk bilgisayarlar
Türkiye 'de ilk bilgisayarı 1960 yılında Karayolları Genel Müdürlüğü kullanmıştır. Yaklaşık 12 yıl
kullanılan bu makine IBM-650 Data Processing Machine’dır.
Elle 100 saat süren köprü hesaplamalarını 10 dakika içinde yapabiliyordu ve o yıllarda güzergâh
belirlemeleri için yapılan hesaplar 3-4 ay sürerken, "IBM 650" ile bu süre 1 saate iniyordu.
10
İkinci bilgisayar IBM 1620 idi ve 1963 yılında İstanbul Teknik Üniversitesi'nin Taşkışla binasına
kuruldu.
Üçüncü bilgisayarı ise Orta Doğu Teknik Üniversitesi kullanmıştır.
Türkiye'deki dördüncü bilgisayar ise Devlet Planlama Teşkilatı'na aittir.