KONU 7 KUVVET VE ETKİLERİ TEST • 7-1 Çözümlerİ 6. Cisimlerin kütlesi arttıkça eylemsizliği artar. Örne- ğin aşağıdaki silindirlerden I.sini harekete geçirmek ya da hareket hâlinde iken durdurmak daha zordur. ÇÖZÜMLERİ 1. Fren yapan araba ile yere düşen elma ivmeli hareket yaptığından dengelenmemiş kuvvetlerin etkisindedir. Duvarda asılı duran saat dengelenmiş kuvvetin etkisindedir. ¬ ¬ Demir I Tahta II - Statik sürtünme kuvveti cisme etki eden kuvvet kadardır. Cevap: B - Dengelenmemiş kuvvetlerin etkisindeki cisimler hızlanan ya da yavaşlayan hareket eder. 2. - Elmaya etki eden çekim kuvveti temas gerektir- Cevap: E - Dengelenmiş kuvvetin etkisindeki cisme de yer çekimi etki ettiğinden bunda da temas gerektirmeyen kuvvet mevcuttur. 7. Etki - tepki kuvvetleri eşit büyüklükte zıt yönlü meyen kuvvettir. - Adezyon kuvveti temas gerektiren kuvvettir. kuvvetlerdir. Elmanın Dünya yüzeyine düşmesi kuvvetlerin farklı olmasından değil, kütlelerin farklı olmasındandır. I ve II doğru. Yalnız III doğru. Cevap: C Cevap: D 8. Bağımlı Değişken 3. Cisimler dengede olduğuna göre, ağırlıkları eşittir. Cismin ağırlığı Her iki cisme yer çekimi ve ip gerilmesi etki ettiğinden temas gerektiren ve gerektirmeyen kuvvet mevcuttur. Bağımsız Değişken Ölçümün yapıldığı yer Kontrollü Değişken Cismin kütlesi ve dinamometre II ve III doğru. Kontrollü değişken demek, deney boyunca sabit olacak demektir yani kütle değişmemelidir. Yer değiştirerek ağırlığın değişimi gözlenmek isteniyor. Bu yüzden I ve III Cevap: D 4. Elmaya etki eden yer çekimi kuvveti ve ip gerilmesi vardır. Cevap: B T = mg’dir. Cismin kütlesi farklı olursa ağırlık ve T birlikte değişir. Ağırlık † Temas gerektirmeyen kuvvettir. 9. - Sabit hızla hareket eden cisim dengelenmiş kuvvetlerin etkisindedir. T gerilmesi temas gerektiren kuvvettir. - İp gerilmesi temas gerektiren kuvvettir. T ile mg’nin yönleri farklıdır. 54 Cevap: D FİZİK YGS SORU BANKASI - Yer çekimi kuvveti temas gerektirmeyen kuvvettir. I ve III doğru. 5. Kâğıdı hızlıca çektiğimizde metal para kâğıt ile birlikte gelmeyip olduğu gibi suya düştüğüne göre amaç cismin eylemsizliğini gözlemlemektir. Yalnız II doğru. Cevap: B Y A Y I N D E N İ Z İ I, II ve III doğru. Cevap: E 10. Bir kuvvetin etkisindeki tüm cisimler dengelenmemiş kuvvetlerin etkisindedir. Bu kuvvetin sabit, artan veya azalan olması birşey değiştirmez. Cevap: E 11. Yüzey alanının sürtünme kuvvetine etkisini araştır- 16. Sürtünme kuvveti ikiye ayrılır. Statik ve kinetik ol- mak isteyen öğrenci için deney düzeneğinde kontrollü değişken ağırlık (kütle) ve zemin, bağımsız değişken yüzey alanı olmalıdır. Sabit hızla hareket eden cisim dengelenmiş kuvvet etkisinde olur, yani cisme uygulanan kuvvet sürtünmeye eşit olur. Buna göre fX = 6N Cevap: B 12. fY = 8N fY > fX > fZ Cevap: E mg 17. Kinetik sürtünme kuvvet, hareket hâlinde cisme –Fsürtünme yok – ma = mg ¡ a = g –Fnet = mg yani cismin ağırlığıdır. Değişmez. –Fnet = mg – Sabit kuvvetin etkisiyle hızlanır. etki eden kuvvettir (9,5 N). Hareketin başlaması için cisme en az 10 N’luk kuvvetin etki etmesi gerekir. Cisim hareketsiz iken uygulanan kuvvet kadar sürtünme kuvveti oluşur. İvmesi değişmez ve yerçekimi ivmesidir. Cevap: E 18. Cevap: D 13. F = 3m·a olup ivmeler aynı büyüklüktedir. X cismine etki eden bileşke kuvvet “m.a” kadardır ve her iki durumda aynıdır. Fnet I. şekilde FXY = 2m·a’dır. Bloklar aşağı çekiliyor. Sistemde sürtünme yok. Bundan dolayı belli bir ivme ile üç sistemde hızlanan hareket yapar. II. şekilde FYX = m·a’dır. I ve II doğru. Cevap: D 19. Fnet = ma 14. “Havasız ortamda cisimler yere düşer mi?” sorusuna yanıt aransa idi iki farklı cisim kullanılmazdı. Yere düşme süresinin kütle ve yüzey alanına bağlı olup olmadığının yanıtı aranmaktadır. Cevap: E 15. F – Fs = ma F–Fs Yani a kütleye bağlıdır. Fs: sürtünme kuvveti I ve III doğru. Cevap: E a = m = cot ana F: uygulanan kuvveti Cevap: C 55 N hareket yönü fs Y A Y I N yatay zemin mg fs = kN = kmg k= fZ = 5N 9,8 = k20 98 = 0, 49 200 Cevap: B D E N İ Z İ 20. Buruşturulmuş kâğıdın daha erken düşmesi cisim- lere havanın kuvvet uyguladığı ve bu kuvvetin yüzey alanı ile ters orantılı olduğu sonucunu çıkarır. Yere düşme süresinin de havanın uyguladığı kuvvete bağlı olduğu sonucu çıkarılır. Cevap: E FİZİK YGS SORU BANKASI mak üzere. Cisim durgun ise cisme etki eden sürtünme kuvveti statik sürtünme kuvveti olup cisme etki eden kuvvet kadar olur. TEST • 7-2 6. Yağmur damlaları yere sabit süratle düşerken ağırlık ve sürtünme kuvveti mevcuttur. ÇÖZÜMLERİ Fnet = 0 olup dengelenmiş kuvvetlerin etkisindedir. Cisme etki eden iki kuvvet vardır. 1. Eylemsizlik bir cismin hareket durumunu koruma is- Cevap: B teğine denir. Kütle arttıkça cismin hareket etmesi zorlaşır. Bu yüzden kütle ile eylemsizlik doğru orantılıdır. Cevap: C 7. F∂1 = -F∂2 dir. 2. Denge: Bir cisim duruyor ya da sabit hızla gidiyorsa Çekim kuvveti temas gerektirmeyen kuvvettir. m1 ·m2 F=G d artarsa F azalır. d2 buna denge denir. Bu durumda cisme etki eden net kuvvet sıfır olur. Yani / F = 0 Cevap: D N N V = 20 m/s 8. Araştırmacı dinamometre ile ağırlık ölçmekte olup mg mg ölçüm yaptığı yerler farklı yüksekliktedir. ortam sürtünmesiz ise “Cismin ağırlığı yer merkezinden uzaklaştıkça azalmaktadır.” cümlesi, hipotez cümlesi olabilir. N F fs Cevap: D v = 20 m/s mg F = fs (büyüklük) N = mg 9. LM arasındaki sürtünme kuvveti 20·0,1 = 2 N olduğundan cismin sabit hızla hareket etmesi için F = 2 N olmalıdır. Üç cisimde dengelenmiş kuvvetin etkisindedir. Cevap: E Cevap: D 3. Dengelenmiş kuvvetlerde N FR T dır. 3. çıkış ise sürekli yanlışı ifade eden Yıldız’ın çıkışıdır. V sabit Elma mg 10. 1. çıkış, sürekli doğruyu ifade eden Esra’nın çıkışı- V sabit mg Cevap: B Buz mg 11. Bileşke kuvvet, birden fazla kuvvetin yerine aynı Cisimler ya durur ya da sabit hızla hareket eder. Cevap: E 56 4. Sürtünme daha fazla olsa kavanozun kapağı açı- labilirdi, buzlu yollardaki buz olmasa idi sürtünme daha fazla olsa idi arabalar kontrolden çıkmazdı. FİZİK YGS SORU BANKASI Cevap: C 5. Buz erirse kütle ve sürtünme kuvveti azalır. F – fs = m·a ivme artar. İpteki gerilme uygulanan kuvvet kadardır, değişmez. I ve II doğru. Cevap: D etkiyi tek başına yapan kuvvettir. Bileşke kuvvet daima kuvvetlerin sayısal toplamları ile sayısal farkları arasında değerler alabilir (Aradaki açıya göre sonuçlar farklı olabilir.). Y A Y I N D E N İ Z İ Cevap: D 12. Etki - tepki kuvvetleri eşit büyüklükte zıt yönlü kuvvetlerdir. Bu kuvvetler farklı iki kütleye etki ettiğinden (biri sopaya diğeri topa) bileşkesi sıfır değildir. Topa etki eden bir kuvvet olduğundan top dengelenmiş kuvvetlerin etkisinde değildir. I, II ve III yanlıştır. Cevap: E 13. Çekirdekte protonları bir arada tutan kuvvet güçlü 18. Temas gerektirmeyen kuvvetler alan kuvvetleri ya da nükleer kuvvettir. Çekirdek reaksiyonlarını oluşturan kuvvet zayıf nükleer kuvvettir. Çekirdekteki protonların birbirini itmesini sağlayan kuvvet elektromanyetik kuvvettir. temel kuvvetlerdir. Kütle çekim, elektromanyetik kuvvetler, güçlü nükleer ve zayıf nükleer kuvvet bunun içine girer. Bu yüzden yer çekimi, elektromanyetik kuvvet temas gerektirmeyen kuvvettir. Cevap: E Fs V (Buz) Sürtünme kuvveti cismin teması olur. 14. I. İki mıknatısın birbirine yaptığı kuvvet elektro- Cevap: D manyetik kuvvettir. II. İki yüklü parçacığın birbirine yaptığı elektromanyetik kuvvettir. ¬ ¬ Demir II Tahta II III. Güneş - dünya arasında oluşan kütle çekim kuvvetidir. Cevap: D 19. Bir cismin hareket durumunu koruma isteğine ey15. N Fs mg lemsizlik denir. Tüm cisimler hızlarının değişimine karşı bir direnç gösterir. Bu dirence eylemsizlik denir. Kütle arttıkça da hız değişimi zorlaşır. Sonuç olarak kütle arttıkça eylemsizlik artar. Üç kuvvet etki etmektedir. (yüzeyin tepkisi, ağırlık ve sürtünme kuvveti) Cevap: D Cevap: C 16. Cisim ivmeli hareket yaptığından dengelenmemiş kuvvetlerin etkisindedir. Sürtünmeden dolayı cismin sıcaklığı artabilir. İvmenin yönü Fnet in yönü (dengelenmemiş kuvvetin yönü) ile aynıdır. I, II ve III doğru. Cevap: E teki eğim a = 1 ’dir. F m 5 = 1 10 m m = 2 kg fs = kmg 10 = k·20 k = 0,5’tir. Cevap: C 57 Y A Y I N D E N İ Z İ FİZİK YGS SORU BANKASI 17. Cisme etki eden sürtünme kuvveti 10 N’dur. Grafik-