Slayt 1 - hulya demir

advertisement
Su halden hale girer
a)Doğada Su Döngüsü
b)Enerji Kaynağı Güneş
Suyun yeryüzünde, buharlaşma, yağış, yeraltına süzülme,
kaynak ve akarsu olarak tekrar çıkma, bir göl veya denize
akma vs gibi hareketlerine su döngüsü denir.
Su döngüsünü harekete geçiren güneş,
okyanuslardaki suyu ısıtır, ısınan su da atmosfere
buharlaşır. Yükselen hava akımları, su buharını
atmosfer içinde yukarıya kadar taşır, orada bulunan
daha soğuk hava bulutlar içinde yoğunlaşmaya sebep
olur.
• Hava akımları, bulutları dünya çevresinde hareket
ettirir, bulut zerreleri bir araya gelerek, büyürler ve
yağış olarak yeryüzüne inerler. Bazı yağışlar, kar
olarak dünyaya geri döner ve donmuş su kütleleri
halinde binlerce yıl kalabilecek olan buz tepeleri ve
buzullar seklinde birikebilir.
Ilıman iklimlerde ilkbahar geldiğinde çoğu zaman kar örtüleri
erir ve eriyen su, erimiş kar olarak toprak yüzeyinde akışa
geçer ve bazen de sellere sebep olur. Yağısın çoğu okyanuslara
ya da toprağa düşerek yerçekiminin etkisiyle yüzey akısı olarak
akar..
Akısın bir kısmı vadilerdeki nehirlere karışır ve
buradan da nehirler vasıtasıyla okyanuslara doğru
hareket eder. Yüzey akışları ve yeraltı kaynaklı sular
tatlı su olarak göllerde ve nehirlerde toplanır.
Bütün yüzey akışları nehirlere ulaşmaz. Akısın çoğu sızarak yer altına geçer.
Bu suyun, bir kısmı yüzeye yakin kalır ve yer altı suyu boşaltımı olarak
tekrar yüzeydeki su kütlelerine katılır. Bazı yer altı suları yer yüzeyinde
buldukları açıklıklardan tatlı su kaynakları olarak tekrar ortaya çıkarlar. Yer
altı suyu, bitki kökleri tarafından alınır ve yaprak yüzeyinden terlemeyle
atmosfere geri döner.
Yeraltına sızan suyun bir kısmı daha derinlere gider ve çok
uzun zaman süresince büyük miktarda tatlı suyu
depolayabilen akiferleri (suyla doymuş yeraltı materyali)
besler. Zamanla bu su da hareket eder ve bir kısmı su
döngüsünün başladığı ve bittiği okyanuslara karışır.
Yoğunlaşma:
Suyun buhar olan gaz halinden sıvı sıvı hale geçmesi sürecidir.
Ilık-nemli hava yükselirken soğuk hava aşağı doğru hareket
eder. Ilık hava yükseldikçe sıcaklığı azalıp enerjisini
kaybettiğinden gaz halden sıvı veya katı (kar veya dolu) haline
döner.
Yoğunlaşmayı buzdolabından soğuk bir su şişesi aldığınızda ve
oda ısısında bıraktığınızda sise yüzeyinde açıkça görebilir, su
şişesinin oda ısısında nasıl “terlediğini” rahatlıkla
izleyebilirsiniz.
Atmosferde yoğunlaştığı, atmosferik hava akımında kalmasın
zorlaştığı durumda su buharından sonra yağış meydana gelir.
Buharlaşma:
Bitkilerin nemlenmesiyle ve toprağın buharlaşmaşıyla
oluşan sudur.
Toprağa geçiş:
Dünya yüzeyine erisen yağışların bir kısmı toprağa sızar ve
yeraltı sularını meydana getirirler. Toprağa sızan su miktarı,
toprağın eğimi, bitkilerin tipi ve miktarı, toprağın su ile doygun
olup olmamasına bağlı olarak değişir. Yüzeyde büyük yarıklar,
delikler bulunması, toprağa su geçişini kolaylaştırır.
Yüzeysel akıntısı:
Çok fazla yağış olduğunda, toprak suya doyar ve suyun
fazlasını alamaz. Kalan su toprağın yüzeyinden akar. Suyun
toprağa emilemeyen kısmı yüzey suları olarak isimlendirilir.
Yüzeysel sular kar ve buzların erimesiyle de oluşabilir. Yüzey
suları çaylara, derelere ve nehirlere akar. Yüzey suları daima
daha alçak noktalara doğru taşınır, dolayısıyla okyanuslara
karışır.
ENERJİ KAYNAĞI GÜNEŞ
Güneş ve çevresinde dolanan gezegenlerden oluşan
güneş sistemi dünya için, temel bir enerji kaynağıdır.
Özellikle, dünyada yaşayan canlılar için vazgeçilmez
bir kaynaktır.
Bugün kullanılan çeşitli enerji kaynaklarının büyük
kısmı, güneşin sebep olduğu olaylar sonucu ortaya
çıkar. Günlük güneş enerjisi ile dünya
aydınlatılabilmekte; yağışlar ile su döngüsü
sağlanabilmekte ve en önemlisi de, fotosentez ile
canlı yaşam sürdürülebilmektedir. Hayati önemdeki
bu yıldızın endüstriyel manada enerji üretimi de
mümkündür.
GÜNEŞ ENERJİSİ DÖNÜŞÜMLERİ
1)Doğal dönüşümler
* Toprak ve su ısınması
* Fotosentez (bitki-hayvan-insan ve fosil yakıt
oluşumu)
* Yağış ve Buharlaşma (Su döngüsü)
* Rüzgar ve Dalga oluşumu
* Doğal Yangınlar
2)İnsanın Geliştirdiği Dönüşümler
* güneş ışınımı ısı (toplaçlar)
* güneş ışınımı elektrik (güneş pilleri)
* Su gücü mekanik elektrik (barajlar)
* Rüzgar elektrik (rüzgar türbinleri)
* Biokütle ısı (odun vb yakma sistemleri)
* Fosil yakıt elektrik (elektrik ve ısı üretim
merkezleri)
* Güneş mimarlığı uygulamaları
Download