atıksu uzaklaştırma dersi

ATIKSU UZAKLAŞTIRMA
DERSİ
Ders Kodu: 0503603
Ders Saati: 5
Ders Kredisi: 4
Yararlanılacak Kaynaklar:
• Su Temini ve Çevre Sağlığı (Mehmet Karpuzcu,
İTÜ İnşaat Fak. Çevre Müh. Bölümü)
• Su ve Atıksu Teknolojisi (Yılmaz Muslu, Bilim
Teknik Yayınevi)
• Su Temini ve Atıksu Uzaklaştırılması
Uygulamaları (Dincer Topacık-Veysel Eroğlu,
İTÜ İnşaat Fak. Matbaası)
GİRİŞ
• Su Temini tesisleri ile yerleşim merkezlerine
dağıtılan sular, kullanıldıktan sonra başka bir
sistemle uzaklaştırılır.
• Yağış suları da çevreye zarar vermeyecek
şekilde drene edilir.
• Kullanılmış suların (atık suların) ve yağmur
sularının kanallarda toplandıktan sonra
çevreye zarar vermeyecek şekilde bertaraf
edilmesi, bu dersin konusunu oluşturmaktadır.
• Yağmur suları kullanılmış sulara nazaran daha
temiz olduğundan, yüzey sularına verilmeleri,
sulama suyu olarak kullanılmak üzere
göletlerde biriktirilmeleri, kuru vadilere veya
zemine sızdırılmaları her zaman mümkündür.
• Kullanılmış sular da yerleşim bölgelerin dışında
toplandıktan sonra yüzey sularına veya zemine
verilebilir.
• Kullanılmış suların verildiği ortama “alıcı
ortam” denir.
• Kullanılmış sular alıcı ortama verilmeden önce
alıcı ortamın özelliklerine ve kullanma
amaçlarına bağlı olarak belirli derecede
temizlenmelidir.
• Kullanılmış suları yeteri kadar temizledikten
sonra sulama suyu olarak ta kullanmak
mümkündür.
• Kullanılmış suları ve yağış sularını
toplayan,
• Alıcı ortamlara götüren,
• Alıcı ortamlara verilmeden önce
gerektiği kadar temizleyen tesislerin
hepsine birden “Çevre Sağlığı
Tesisleri” denir.
Çevre sağlığı tesislerinin çevre
kirlenmesi açısından önemi
büyüktür.Kullanılmış suların çevreye
zarar vermeden toplanması halk
sağlığı problemlerini azaltır.Çevre
sağlığı tesislerinin inşasından sonra
salgın hastalıklardan ölenlerin
oranında önemli düşüşler olmuştur.
Bir çevre sağlığı tesisi genel olarak şu
elemanlardan oluşur:
• Kullanılmış suları oluştukları yerlerden caddedeki
kanallara götüren bağlantı kanalları,
• Yağmur suyu ağızlıkları: Cadde arklarında biriken
yağış sularının kanallara girmesini sağlar,
• Cadde ve toplama kanalları: Evlerden ve küçük
caddelerden gelen kullanılmış suları alırlar,
• Ana toplama kanalları: Şehrin en düşük kotlu
noktalarından geçer ve toplama kanallarının
suyunu alır,
• Muayene ve havalandırma bacaları:Kanalların
kontrolünü ve havalandırmasını sağlar,
• Ters sifon,dolu savak ve su tutma hazneleri:
Muayene ve Havalandırma Bacaları
• Kanalların zemin yüzeyi ile bağlantısını sağlayan
elemanlardır.
• Kanalların kontrolü, temizlenmesi ve
havalandırılması amacıyla yapılırlar.
• Kanalların kavşak yerlerinde, eğim ve çapın
değiştiği yerlerde, kanal yönünün değiştiği
noktalarda, kanal başlangıcında teşkil edilirler.
Ayrıca kavşak noktaları arasındaki mesafeler
maks. baca aralığından büyükse ara noktalarda da
baca yapılır.
• İller Bankası Talimatnamesine göre maks. baca
aralığı 0,20-0,50 m çaplı kanallar için 50 m, 0,600,80 m çaplı kanallar için 70 m’dir.
Çevre Sağlığı Tesislerine Gelen Suların
Kaynakları ve Özellikleri
• Evlerden gelen kullanılmış sular
• Sanayi tesislerinden gelen kullanılmış
sular
• Meskun bölgeden gelen yağış suları
• Sızıntı suları olmak üzere 4 grupta
incelenmiştir.
Evlerden gelen kullanılmış sular
• Bu sular şehir içme suyu şebekesi ile
evlere verilen temiz suların çeşitli
şekillerde kullanıldıktan sonra aldıkları
şekildir.
• Bol miktarda organik
madde,sabun,deterjan ve diğer mutfak
artıkları içerir.
• Bu suların içindeki maddeler zamanla
ayrışacak niteliktedir.
• Ayrışma sonucunda H2S, NH3, CO2
ve CH4 gazları ortaya çıkar.
• Bu sular hastalık yapan
bakterilere de sahip olduğundan,
bekletilmeden ve tekniğine uygun
şekilde arıtıldıktan sonra
uzaklaştırılmalıdır.
EVSEL ATIK SULARIN ÖZELLİKLERİ
Kalite parametresi
Konsantrasyon (mg/L)
Kuvvetli
Orta
Zayıf
Toplam katı madde
1260
720
350
Çözünmüş toplam katı madde
850
500
250
Toplam askıda madde
350
220
100
Çökebilen madde (mL/L)
20
10
5
BOI5
400
220
110
KOI
1000
500
250
Toplam organik karbon
290
160
80
Toplam azot
85
40
20
Organik azot
35
15
8
Serbest Amonyak
50
25
12
Nitrit
0
0
0
Nitrat
0
0
0
Toplam fosfor
15
8
4
Klorür
100
50
30
Alkalinite (CaCO3) olarak
200
100
50
Yağ (Gres)
150
100
50
Sanayi Tesislerinden gelen kullanılmış sular
• Bu suların özellikleri sanayi tesisinin cinsine
bağlıdır. Alıcı ortamlara doğrudan
verilebilecek kadar temiz olanların yanında,
belediye kanallarına ve arıtım tesislerine
verilemeyecek derecede kirli olanları vardır.
• Asitli sular, sıcak sular (40-50 oC den fazla),
benzin-benzol-gazolin gibi maddeleri içeren
sular, fenol-siyanür-arsenik gibi zehirli
kimyasal madde ihtiva eden sular belediye
kanallarına doğrudan bağlanamazlar.
Bazı sanayi atık sularının ortalama özellikleri
Parametre
Süt ve
mamülleri
Et ve
mamülleri
Tekstil
(sentetik)
BOI5 (mg/L)
1000
1400
1500
KOI (mg/L)
1900
2100
3300
Toplam katı madde 1600
(mg/L)
Azot (mg/L)
50
3300
8000
150
30
Fosfor (mg/L)
12
16
6
pH
7
7
5
Yağ (gres) (mg/L)
-
500
-
Yağış suları
• Binaların çatılarından, caddelerden, bahçe ve
parklardan gelen yağmur sularıdır.
• Bu sular toz, toprak, kum ve çakıl gibi
inorganik maddelerle, yaprak, süprüntü ve
çöp artıkları gibi organik maddeleri ihtiva
ederler.
• Sokakları temiz olmayan yerleşim
merkezlerinde ilk düşen yağmurlardan sonra
oluşan yağış suları alıcı sular için tehlikeli
olabilir.
Sızıntı suları
• Yeraltında kanalların bağlantı yerlerinden
kanallara sızan sular özellik itibari ile
genel olarak temizdir.
• Bölgedeki zemin ve yer altı suyunun
durumuna göre, kanal debisinin
hesabında miktar olarak göz önünde
tutulur.