Slayt 1 - İstanbul Tıp Fakültesi

İ. Ü
İstanbul Tıp Fakültesi
Tıbbi Biyoloji Anabilim Dalı
Prof. Dr. Filiz Aydın
“Canlının en küçük
birimi”
Hücre
 1665 yılında ilk olarak İngiliz bilim adamı Robert
Hooke şişe mantarından kesit alıp mikroskopta
inceledeğinde boş odacıklar şeklinde yapılar
gördü. Hooke bu odacıklara hücre (cellula) adını
verdi.
 Aslında onun gördüğü şeyler ölü hücre
çeperleriydi.
Yani ilk cansız hücreyi Robert Hooke
incelemiştir.
Dil epitel hücreleri
Spinal kord
Beyaz ve gri madde
Periodic Acid Schiff (PAS)
Goblet hücreleri (TEM)
Elektron mikroskop
Trakede mukus salgılayan yuvarlak goblet hücresi
ve siller (Scanning elektron mikrograf).
Prokaryot
hücre
Ökaryot
hücre
Makrofaj(Ökaryot hücre) tarafından
fagosite edilen bakteriler)
Prokaryot ve ökaryot arasındaki
bazı belirgin farklar
Prokaryotlar
 Organizmalar:Bakteriler
 Hücre boyutu: 0.5-10 µm
 DNA nukleus içinde değil
 DNA sirküler yapıda
 Kromozom sadece DNA’dan oluşur.
 Stoplazma homojen
 Hücre iskeleti yok.
 Doku oluşumu yoktur.
Ökaryotlar
 Mantarlar,bitkiler ve hayvanlar
 10-100 µm
 DNA nukleus içinde
 DNA lineer yapıda
 Kromozom DNA ve proteinden
oluşur.
 Stoplazma granül içerir.
 Protein flamanlardan kurulu h.
İskeleti vardır.
 Doku oluşumu vardır
Ökaryot ve prokaryotlarda protein
sentezi
Ökaryotlar
Prokaryotlar
Prokaryotik organizmalar
 Bakteriler

Arkeler: patojen veya
parait olan formları
bilinmemmektedir
 Basit bir yapıya sahipler
 Biyokimyasal olarak kompleks yapıda canlılar
I-BAKTERİLER
 Çok farklı doğal çevrede yaşayabilen organizmalar
 Toprakta, deniz suyunda, okyanusun derinliklerinde, yer kabuğunda,
deride, hayvanların bağırsaklarında, vb
BAKTERİLER
 Çok farklı doğal çevrede yaşayabilen organizmalar;
 Küresel, çubuk veya spiral şeklinde
Büyüklükleri farklıdır
 Hücre organeli içermezler

Ribozomları ökaryotik ribozomdan daha küçük
 DNA çember şeklinde ve hücre içi sıvısında çıplak olarak bulunur
Bakterilerin sınıflandırılması
coccus
vibrio
bacilus
spirillum
spirochete
Bakteri şekilleri
Bacillus (çubuk) şekilli bakteriler
Escherichia coli
Mycobacterium tuberculosis
Salmonella
 Gram (-)
 Anaerob
 Patojen
 İlk kez Salmon tarafından
1886’da izole edildi
 Genellikle hayvan dışkısı
bulaşmış gıdaların kullanımı ile
Mycobacterium tuberculosis
 Robert
Koch (1882'de)Tüberküloz
hastalığının Mycobacterium tuberculosis
tarafından oluşturduğunu kanıtladı
 Asit- alkole dirençli
 Gram yöntemi il zor boyanırlar
 Basil, aktif bir tüberküloz hastasından
öksürük, hapşırık ya da diğer yollarla
tükürük içerisinde havaya saçılır
(damlacık yolu), havada asılı kalan
partiküllerin alınmasıyla enfeksiyon
yayılır
II-VİRUSLER
 Işık mikroskopunda görülemezler
 Bakterileri tutan filitrelerden geçebilir
 Zorunlu hücre içi parazitidir.
 Bir çeşit nukleik asit molekülü ve onu saran
protein kılıftan (kapsid veya kapsomer) ibarettir.
 Nukleik asit kapsid : nukleokapsid
 Zarflı virusler
VİRUSLER
Kapsid yapılarına göre üç gruba ayrılırlar;
I.
Kübik simetrili virüsler (adenovirus, polyomavirus)
II. Heliks simetrili viruslar (tütün mazoik virusu)
III. Kompleks yapılı viruslar (Pox grubu viruslar)
I
II II
III
VİRUSLER
Virüs çeşitleri
Konağa göre
Nükleik aside göre
Bitkisel
Hayvansal
Bakteri virüsler (bakteriyofaj)
DNA virüsleri
RNA virüsleri
Zorunlu hücre içi parazitidir.
Bakteri virusları (Bakteriofaj=faj)
 Her bakteri cinsinin
kendine özgü
bakteriofaj’ı vardır.
Hayvan virusleri
 Nükleik asit tipi:
• Grip
• Çocuk felci
• Kızamık
• Kızamıkçık
• Kabakulak
• Kuduz
• AIDS
RNA
 Nükleik asit tipi:
• Suçiçeği
• Çiçek
• Uçuk (herpes)
DNA
Hastalık etkeni
Bakteriler;
Virüsler;
 Gıda zehirlenmeleri
 Grip
 Difteri
 Uçuk
 Tetanoz
 Kızamık
 Tifo
 Su çiçeği
 Verem
 Kabakulak
 Frengi
 Kuduz
 Ülser
Antibiyotikler bakterileri etkiler viral hastalıklarda etkili değildirler
ÖKARYOTİK HÜCRELER
 DNA’sının çoğu çekirdek içindedir
 Hücre büyüklüğü ait olduğu türün
büyüklüğü ile orantılı değildir
 İnsandaki en büyük hücre yumurta
hücresidir (200µm’lik çap)
Hücre Şekli
 Hücrenin fonksiyonuna (eritrositler,sperm)
 Hücrenin bulunduğu yerdeki mekanik faktörlerin etkisine
(lökositler)
 Hücreler arası ortamın şartlarına (kemik hücreleri) göre
değişir.
Hücrelerin yaşam süreleri farklıdır





Granülositler
Eritrositler
Karaciğer epitel hücreleri
Nöronlar
Vb.
İki hücre arasındaki /interstisiel
sıvı(intercellular space)