Teröristlerin 12 yıllık kanlı eylem tablosu

Cumhuriyet
Sahibi: Cumhııri>el Matbaacılık ve ( »a/otecılık l urk Anonim Şirketi adına
Nadir V a d i, # Genel Yayın Müdürü. llasaıı Cemal, Müessese Müdürü: l ’ıni*
ııe l >aklı^il, Ya/ı İdleri Mtıdurü: Oka> Gönensin, # Haber Merkezi Mü»
dürü: Yalyi n liaşer. Sayla Düzeni Yönetmem: Ali Acar, # lemsikiler: AN
KAKA: Yulvm Do^aıı,İZMİR: H i k m e t (t'ı*linka>a, ADANA Melıınel Merciin.
TAKVİM 16 Şubat 1985
İmsak: 5.25
Güneş: 6.51
Servis Şe/lerı İstanbul Haberleri: Kftıa ()/, Di} Haberler: ^r^uıı Halci, Lkonomı: Os­
man Dlattay. Ktılluı : Aydın Kıney, Magazin: Yalvm Pekken, Spor Danışmanı: Abdıılkadir Yucelınun, Du/ellmc: Melik Dm İniş, Aıaylırma: Şahin Alpay, j> Sendika: Şükran
Ketenci, # Koordinatör: Ahmet Rortılsan, # Mali İşler: kml Krkut, İlan: /iya Krgeııe. Halkla Iliykiler: Gıı İdemi Koyar, Idaıe: Hüseyin («ıırer, İşletme: Sadıın Sönme/.
öğle: 12.23
İkindi: 16.16
Akşam: 17.45
Huşun ve Yuyun: ( umhuriyet Matbaacılık ve Gazetecilik I.A.Ş. lurk Ocağı Cad.
39/41 Cağaloğlu Istanbul, PK: 240 İstanbul, Tel: 526 10 00(9 hal), Telex: 22246 #
Hurolur: Ankara: /.iya (»okalp Bulvarı İnkılap Sokak No: 19/4 Tel: 33 II 41-47,
lelex: 42344 • İzmir: Halil Ziya Bulvarı No: 64/3, Tel: 25 47 09*13 12 30 Telex:
52359 # Adana: Çakmak Cad No: 134 Kat 3, Tel: 14550-197.31 Telex: 62155.
Yatsı: 19.05
Ermeni Ulusal Hareketi
(M NA) lideri Ara Toranyan,
bir zamanlar A S A L A ’nın
Paris'te sözcülüğünü
yapıyordu. Zaten örgütünün
tam adı A SA L A İçin Ermeni
Ulusal Hareketi idi. Orly
katliamı öncesinde
başgösteren örgüt içi
anlaşmazlıklar Toranyan ’ı
A SA L A 'dan uzaklaştırmaya
başlamıştı. Orly katliamı
bardağı taşıran son damla
oldu. Ara Toranyan,
Orly katliamına
Fransa’nın Ermeni
“dava "sına desteğini
zayıflatacağı düşüncesiyle
karşı çıkmakla birlikte,
yataklıktan yargılandı.
Soldaki fotoğrafta Ermeni
Ulusal Hareketi’nin içinde
bunca çalkantı yaratan ve
A S A L A 'yi bölen Orly
katliamından bir görüntü,
sağdaki fotoğrafta ise Ara
Toranyan.
ERMENİ
TERÖRÜNÜN
ANATOMİSİ
Ragıp Duran
Orly katliamı Ai ALA’yı böldü
—
lettiği bir otel satın aldı.
• Orly davasının bir numaralı sanığı Soner Nayır’ı
yakalattığı gerekçesiyle Ekim 1983’te MNA üyesi Gilbert Minasyan’ı idam cezasına çarptırdı.
• Agopyan, örgüt içinde kişisel diktatörlüğünü ku­
rarak, ASALA’yı faşist bir kuruluş haline getirdi.
• Ermeni toplumu içinde gerginliği yoğunlaştır­
mak, Türk düşmanlığım körüklemek ve intikam duy­
gularını kabartmak amacıyla Ermeni yöneticilere, ev­
lerine, işyerlerine ve Ermeni merkezlerine karşı bom­
balı saldırılar düzenledi.
i —
Orly katliamının duruşması önümüzdeki hafta Pa­
ris’in banliyösü Creteil’de başlıyor. Orly katliamı, Er­
meni terör eylemlerinin doruğa ulaşmasını belgelemiş­
ti. Olay, Ermeni terör eylemlerine o güne dek pek
umursamaz bir tavır takınman başta Fransa, kimi Ba­
tılı hükümetlerin gözlerinin açılmasına neden olmuş,
ama belki bundan da önemlisi Ermeni terör örgütle­
rinde yoğun çalkantılar ve bölünmeleri beraberinde
getirmişti.
Orly katliamı, esas olarak, eylemin sorumlusu
ASALA’yı karıştırmıştı. Bu eylemden sonra ASALA
bölünmüştü. Orly duruşması, kuşkusuz, Türk kamu­
oyunun ve Ermeni topluluklarının yoğun ilgisi altın­
da cereyan edecek. Orly duruşmasının arifesinde, ola­
yın, içinde bölünmelere neden olduğu Ermeni terö­
rizminin bir anatomisini incelemek yararlı olacak.
Bu terörizm ASALA ismiyle özdeşleşmişti. Bu ne­
denle terörizmin anatomik incelemesine de ASALA
ve lideri Agop Agopyan’a bir göz atarak başlayalım.
Orly katliamı ile ikiye bölünen ASALA’mn gerçek
içyüzü muhaliflerin yayınları ile iyice ortaya çıktı.
örgütün lideri Agop Agopyan’a gelince, kendisi­
ne itaat etmeyen Ermeni, Filistinli, Fransız herkesi öl­
düren deli bir terörist...
ASALA-MR
ASALA-MR’yi Agopyan’dan ayıran bu tutumlar­
da görüleceği üzere, sonuç olarak, iki örgüt arasın­
da, Türkiye’ye karşı tutum açısından büyük fark yok.
Liderlik, kişisel hesaplaşmalar ve yönetim tarzı ko­
nusunda çıkan ayrılıklar, kamuoyuna, daha çok,
“ Kör terörizm - hedefli terörizm” farklılığının bir so­
nucu olarak aktarılıyor. Agopyan, gerçekten de “ Ne­
rede hareket, orada bereket” ilkesi ile hareket edip,
Türk yurttaşlarını öldürmeyi ilk ve tek olarak sap­
tarken, ASALA-MR, şimdiye kadar hiç eylem ger­
çekleştirmemiş olsa da, esas olarak, silahlı mücadele
adını verdikleri terörizmi savunmaya devam ediyor.
ASALA-MR ayrıca, kendisine bir ulusal kurtuluş
hareketi görünümü vermek amacıyla, Türk aşırısolcuları ve Kürt ayrılıkçıları ile işbirliğine özel önem
verdiğini belirtiyor. Ancak edinilen bilgilere göre,
Tipik bir terörist______________________
ASALA’nm kurucusu ve lideri Agop Agopyan 38
yaşında, Irak doğumlu, tipik bir terörist. Asıl adı Bedros Havanasyan. Şimdiye kadar kullandığı takma
isimler Agop Agopyan, Miran Minasyan ve örgüt
içindeki kod adı “ Mücahit” . Fransız İstihbarat Ö r­
gütünün ve Agopyan’ın muhaliflerinin topladıkları
bilgilere göre ASALA’nın lideri 1975 yılı öncesinde,
Beyrut’ta George Habbaş’ın örgütü içinde, aktif gö­
revler yapan bir militandı. Agopyan, 1976 Münih
Olimyipatlan sırasındaki “Kara Eylül” grubunun ger­
çekleştirdiği kanlı baskına da katıldığını iddia ediyor,
ama Alman ve İsrail polisleri bu bilgiyi doğrulama­
dı. Agopyan, karizma ve prestij sağlamak için sık sık
bu tür yalan ve sahte reklam yöntemlerine başvuru­
yor.
Agopyan, Batılı istihbarat örgütlerinin dikkatini
daha çok 1982 yazından sonra çekmeye başladı. Çün­
kü İsrail birliklerinin Güney Lübnan’ı işgal edip Bey­
rut’u kuşatması üzerine, 1982 haziranından bu yana
Beyrut’taki merkezinden yoksun kalan ASALA lideri,
son 3 yıl içinde çeşitli dönemlerde, Şam, Bekaa Va­
disi, Kıbrıs Rum kesimi, Atina, Paris ve Berlin’de gö­
rüldü. Agopyan bu teftiş ve derlenme gezilerinde ye­
ni destekler aramaya koyuldu. Ayrıca, Orly katlia­
mından sonra örgüt içinde çıkan muhaliflerle uğraş­
mak zorunda kaldı.
A S A L A -M R ’nirı yayımladığı
“A S A L A GerçeğV’nde şunlar yazılı:
Agopyan, Orly davasının üç numaralı
sanığı Soner N ayır’ı yakalattığı için
Ekim 1983 M N A (Ermeni Ulusal
Hareketi) üyesi Gilbert Minasyan ’ı
idam cezasına çarptırdı.
A S A L A , Türk düşmanlığını
körüklemek ve intikam duygularım
kabartmak amacıyla Ermeni
yöneticilere, evlerine, işyerlerine ve
Ermeni merkezlerine karşı bombalı
saldırılar düzenledi.
Bölünmenin ilk işareti____________
B A TIN IN GÖZÜNÜ A Ç A N K A T L İA M — İS Temmuz 1983. Fransa’nın Orly hava meydanında T H Y ’nin yolcu kabul ettiği bölüme konan bomba patlıyor. 8ölü,50’den
fazla yaralı. Katliam, Ermeni terör eylemlerine o güne dek umursamaz tavır takınan başta Fransa, kim i Batılı hükümetlerin gözlerinin açılmasına neden olmuştu.
gibi sarıldığını gösteriyor. Terörizmin mantığı uya­
rınca, bir örgüt ancak sansasyonel ve çok olumlu bir
eylem yaptığı sürece ayakta kalabilir ya da güçlenir.
Bu açıdan, Orly katliamı, Agopyan’m dağılmaya baş­
layan militanlarına bir gövde gösterisi olarak nitele­
nebilir. 1975-82 döneminde, ASALA lideri Agopyan,
Beyrut’taki merkezden İran, Suriye, Batı Avrupa, Ka­
nada ve ABD’deki militan ve sempatizanları kolay­
lıkla yönetebiliyordu. Çfeşitli ülkelerdeki kültür ya da
dayanışma derneği adı altında faaliyet gösteren ya­
sal kitle örgüÜeri de ASALA’ya maddi yardım ve kad­
ro sağlayabiliyordu. Agopyan o zamanlar örgütün
tartışılmaz tek hâkimi idi.
Orly katliamından sonra Batı Avrupa’daki ASA­
LA yanlısı derneklerde bir kararsızlık dönemi başla­
dı. İmzasız iki broşürde, ASALA’nm tutarlı bir si­
yasi çizgiye sahip olmadığı, “ M ücahifin “ demok­
ratik merkeziyetçilik” kurallarına her zaman uyum
göstermediği belirtildi. Bu iki broşür de o zamanlar
sadece Ermenice olarak ve büyük bir olasılıkla Washington’da basılmıştı. Sonunda, 1984 martında, bü­
yük haber ajansları, ASALA-MR (ASALA-Devrimci
Hareket) adlı yeni bir örgütün kuruluş bildirisini ya­
yımladılar. Agopyan’m iki önemli adamı, Monte Melkonyan, (Hacik Avadisyan ve Dimitri Gheorghiıı
isimlerini de kullanır) ve Aleks Yenikomşuyan, ASALA’nm muhaliflerini yeni bir örgüt çatısı altında bir­
leştirmeyi başardılar. Her ikisi de Beyrut doğumlu bu
iki yeni liderden Melkonyan, Los Angeles’ta mühen­
dislik eğitim görmüş, 29 yaşında dört dil bilen bir ide­
olog, Yenikomşuyan jje fedakâr bir örgüt militanı.
1980 yılında Cenevre’de bomba imal ederken bom­
banın patlamasıyla kör oldu.
ASALA-MR, kısa zaman içinde, Batı Avrupa, Ka­
nada ve ABD’deki Ermeni kültür ve dayanışma der­
neklerini yeniden diriltti ve bünyesi içine aldı. Ayrı­
ca bir dizi siyasi ve ideolojik çalışmalara ağırlık ver­
di. Ne var ki, Ermeni toplumunun maddi yardımla­
rının hâlâ esas olarak Agopyan topluyor. Su başını
tutmuş olan bu eski yönetici, tehdit ve şiddete baş­
vurarak, ASALA-MR’nin güçlenmesini önlemeye ça­
lışıyor. Buna karşılık ASALA-MR’nin yayımladığı en
önemli belge olan “ ASALA Gerçeği” Agopyan’ın
tüm kirli çamaşırlarını bir bir ortaya döküyordu: Bu
belgede şunlar yazılıydı:
• Agopyan, 1982 aralık ayında Atina'da Kuveyt
Hava Yolları'nın bir uçağını Abu Nidal adına bom­
baladı. Karnig Vârhadyan adlı ASALA militanı ey­
lem sırasında öldü.
• Karlen Ananyan adlı ASALA militanı, Agopyan’ın emirlerine uymadığı için mahkeme edildi, iş­
kence gördü ve öldü.
• Örgütün parasına el koyan Agopyan, altın ka­
çakçılığı yaptı ve Atina yakınlarında kendi adına iş­
ASALA’mn ikiye bölünmesinin yanı sıra, özellik­
le ABD, Kanada ve İngiltere’deki bir grup öğrenci Ermeninin, her iki örgütün siyasetlerini eleştirip,
“ Marksizm-Leninizm temelinde Ermeni ulusal bağım­
sızlık savaşının öncü müfrezesini kurma" girişimleri
içinde oldukları gözlendi. Bu azınlık grubun görüş­
leri, “ Armenian Struggle’’ (W ash in g to n ),
“ Vanguard” (Londra) ve “ Haratsabah” adlı dergi­
lerde yayımlandı. Bir ölçüde Maoculuğa, bir ölçüde
de Troçkizme yakın görüşleri savunan bu grupçuklar, ASALA’mn “ Kör terorizmi” ni, ASALA-MR’nin
ise “ milliyetçi” tutumunu kınıyorlar. Ayrıca SSCB
ve Sovyet Ermenistan’ı konusunda ilginç tahliller ge­
liştiriyorlar.
SÜRECEK
Teröristlerin 12 yıllık kanlı eylem tablosu
D
D
D
D (2)
D (2) D (3)
D (5)
G (1)
D (3)
G (2)
Ö (1)
İRAN (1)
A VU STUR YA (3)
D (2)
<c
FRANSA
2
£
ÇO
BELÇİKA
4
PORTEKİZ
TÜRKİYE
6
FRANSA (2)
6
YUGOSLAVYA
3
TÜRKİYE
2
BULGARİSTAN
2
1
PORTEKİZ
KANADA
1984
ABD (2)
1983
İSVİÇRE
1982
1
O
CD
<
D
1981
1
ÜLKE
HEDEF
1980
FRANSA (2)
2
1979
A VUSTURYA
1
1978
YUN A NİSTA N
EYLEM
SAYISI
1976 1977
HOLLANDA
1975
VATİKAN
1973
LÜBNAN
m
FRANSA
Ermeni terörizminin son 12 yıllık eylemleri gözden
geçirilirken, adam öldürme, bombalı tehdit ve ben­
zeri saldırıların nedenleri araştırıldığında bu dönem­
ler Türkiye’nin iç ve dış politikası, özellikle de Tür­
kiye - SSCB, Türkiye - ABD , Türkiye - Ortadoğu ve
Türkiye - Batı A vrupa ilişkileri değerlendirilmeli ay­
rıca Lübnan, İran ve Suriye ’deki Ermeni toplumlarının siyasal eğilim ve gelişmeleri ayrıntılı olarak tahlil
edilmelidir. Terörizm gibi birçok faktörün rot aldığı
bir ortam, ancak tarihi, coğrafi, siyasal, ekonomik,
toplumsa! hatta psikolojik faktörlerin ayrıntılı ola­
rak deşilmesiyle anlaşılabilir bir atan haline gelebilir.
Bu ise ancak bir doktora çalışmasının konusu olabi­
lir. Am a biz, şimdilik böyle bir çalışmaya ancak ön­
bilgi ve ipucu verebilecek nitelikteki yukarıdaki tab­
lonun ilk saptamalarım şöyle özetleyebiliriz:
1- YILLAR GEÇTİKÇE: Tablonun birinci ve ikin­
ci yatay kolonları incelendiğinde 73-85 dönemi için­
de, Ermeni terörizminin 82-83 yıllarında zirveye çık­
tığını görüyoruz. Bu durumu bir yandan Türkiye’nin
o dönemdeki iç politik güçlükleri, bir yandan da A SA ­
LA ’nın örgütsel ve stratejik sorunları ile açıklamak
mümkün.
2- FRANSA E V SAHİBİ: Ermeni teröristlerin ey­
lem alanlarını gösteren 3. yatay kolona baktığımız­
da Fransa’y ı liste başında görüyoruz. Üstelik yuka­
rıdaki tablo sadece ölümle sonuçlanan eylemleri sı­
nıflandırmıştır. Yaralama ve maddi zarara yol açan
eylemleri de tabloya ekleyecek olsak Fransa yine lis­
AVU STUR YA
ASALA içindeki bölünmenin ilk işareti, Orly kat­
liamından bir gün sonra, Fransa’daki MNA (Erme­
ni Ulusal Flareketi) sözcüsü Ara Toranyan’m açıkla­
masında görüldü. 16 temmuz günü Fransa radyola­
rında yayımlanan demecinde Toranyan, Orly olayı­
nın Ermeni davasına zarar verdiğini söyledi ve bom­
balı saldırıyı kınadı. Ermenilerin bu sözcüsü, son 10
yıl içinde ilk kez bir şiddet eylemini mahkûm etmiş­
ti. Ancak Toranyan bu açıklamasına karşılık olarak
iki kez ölümden döndü. 1983 ve 1984 yıllarında ara­
basının altına yerleştirilen bombalardan birincisinde
Ara Toranyan sağ salim kurtuldu, ikinci saldırıdan
hafif yaralı olarak çıktı. Toranyan, bu saldırılarla il­
gili bir soruyu yanıtlarken de “ ya Türk gizli polisi ya
da davamıza yabancı ve kör terörizmi savunan Er­
meni grupçuklarmın marifeti” şeklinde konuştu.
Orly katliamının Güney Lübnan’ın işgalinden bir
yıl sonra ve ASALA içindeki anlaşmazlıkların su yü­
züne çıkmaya başladığı bir dönemde meydana gelmesi
dfe, örgütün bu kanlı eyleme bir cankurtaran simidi
ASALA-MR’nin iki yöneticisi ile Batı Almanya’da
bir kez ortak toplantı yapan Türk aşırı-solcu grupla­
rından biri, daha sonra “ Kitlemizden tecrit oluruz”
gerekçesiyle böyle bir işbirliğine yanaşmadı. TKP ve
TKP-lşçinin Sesi adlı Moskova yanlısı örgütler ise sa­
dece yayınlarında “ 1915 soykırımını” kınamakla ye­
tiniyorlar. İsveç polisi Stockholm’de ASALA-MR’nin
PKK liderleri ile düzenli toplantılar yaptığını edindi­
ğini ileri sürdüğü bilgilere göre bildirdi. Ayrıca İsrail
istihbarat örgütü, Kürt ve Ermeni militanların, Be­
kaa Vadisi’nde aynı kamplarda eğitim gördüklerini
öne sürmüştü.
•
D (3)
Ö (1)
D: D İP L O M A T — Türkiye'n in dış tem silciliklerinde (görevli tOrr» personel
G: G ENEL
—
K ıyım a, katliam a yönelik saldırı
Û: Ö ZE L
—
Özel şirket veya kişilere yönelik saldırı
te başı oturdu, ancak o zaman eylem sayısı 25-30 ara­
sında belirirdi. Terörizmin çoğrafyası, kuşkusuz lo­
jistik ve kitle desteği, istihbarat, söz konusu ülke yö­
netimlerinin Ermeni sorununa yaklaşımları, kitle ile­
tişim ağının önemi, güvenlik güçlerinin önlemleri gi­
bi çok çeşitli unsurlara bağlıdır, i ine ae j . yaıay Ko­
londan şu sonuçları çıkarabiliriz:
a) Ermeni terörizmi uluslararası niteliklidir.
b) Eylemler daha çok ermeni toplumunun yoğun
olarak yaşadığı ülkelerde gerçekleşmektedir. (Fran­
sa, ABD, Lübnan ve İran)
c) Şimdiye kadar üç eylem hariç (İran, Yugoslav­
ya, Bulgaristan) terörist saldırıların hepsi Batı Bloku
ülkelerinde meydana gelmiştir.
ç) Ermeni terörizminin eğrisi son üç yılda Batıdan
Doğuya kayma eğilimi göstermiştir. (82-84 döneminde
Ankara, Burgaz, İstanbul ve Tahran eylemleri dik­
kat çekiyor.)
3- HEDEFLİ TERÖRDEN K IYIM A : Tablonun
son yatay kolonu Ermeni teröristlerin son yıllarda se­
çilmiş hedeflerden (diplomatlardan) Orlyvari katliam­
lara, AlfortviUevari kışkırtıcı bombalama eylemleri­
ne, dahası turizm acentesi bombalamak ya da işada­
mı öldürmek gibi faaliyetlere doğru yoI aldığını gös­
teriyor. Bu eğrinin nedenini de A S A L A ’nın m antık­
sız ve siyasi temelsiz, askeri eylem stratejisi ile açık­
lamak mümkün. On yıllık hedefli terör (73-83) ama­
cına ulaşamamıştır. A rtık amaç sadece silahlı propa­
gandaya dönüşmüştür.
4- KİRA LIK KA TİLLER ÇETESİ: Sonuç olarak
Ermeni terörist örgütleri, kendilerinin iddia ettikleri
gibi FKÖ ya da İRA gibi kitle desteğine sahip ve ulu­
sal kurtuluş savaşı verdiklerini belirten örgütlerin tu­
tarlılığına, disiplinine ve eylem yöntemine kuruluşun­
dan bu yana hiçbir zaman kavuşamamıştır.
A S A L A , kim i zaman Abu Nidai'm, kim i zaman
da Suriye ya da Libya istihbarat örgütlerinin elinde
ve emrinde bir kiralık katiller çetesi durumuna düş­
müştür.
Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği
Taha Toros Arşivi