İkinci Meşrutiyet

İkinci Meşrutiyet
İkinci Meşrutiyet (Osmanlı Türkçesi ‫ايکنجى‬
‫)مشروطيت‬, Osmanlı Anayasası'nın, 29 yıl askıda
kaldıktan sonra, 24 Temmuz 1908'de yeniden ilân
edilmesiyle başlayan ve Mebuslar Meclisi'nin Mehmed
Vahdettin tarafından 11 Nisan 1920'de tasfiyesi ile sona
eren dönemdir. Bu dönemde, parlamenter demokrasi,
seçim, siyasi parti, askeri darbe ve diktatörlük olgularıyla
tanışılmış, iki büyük savaş (Balkan Savaşları ve I. Dünya
Savaşı) yaşanmış ve imparatorluğun dağılmasına tanık
olunmuştur.
rakki fedaisi tarafından öldürülmesi, İstanbul'da büyük
bir protesto gösterisine yol açtı. Ve sonunda 13 Nisan
1909'da bazı askerî birliklerin ve medrese öğrencilerinin katıldığı bir ayaklanma başladı; bazı subaylar ve bazı
milletvekilleri linç edildi ve İttihatçı olarak bilinen gazeteler yağmalandı. Eski takvimle yeni takvim arasındaki 13 günlük farktan dolayı 31 Mart Olayı olarak anılan
bu ayaklanma, Selanik'ten gelen Hareket Ordusu tarafından 24 Nisan'da bastırıldı. 27 Nisan'da yeniden toplanan
meclis, II. Abdülhamit'i bu ayaklanmadan sorumlu tutaBirinci Meşrutiyet resmen sona ermemiş ve anayasa de- rak tahttan indirilmesine ve yaşlı şehzade Mehmed Reşâd
ğişmemiş olduğu için bazı tarihçiler tarafından, bir tek Efendi 'nin V. Mehmed ( Sultan Reşâd ) adıyla yerine geMeşrutiyet döneminin ikinci faslı olarak da değerlendiri- çirilmesine karar verdi.
lir.
8 Ağustos 1909'da Kanûn-î Esasî üzerinde yapılan bir dizi radikal değişiklikle padişahın yetkileri “sembolik” bir
düzeye indirildi. Artık vekiller heyeti (bakanlar kurulu)
meclise karşı sorumluydu. Meclisten güvenoyu alamayan
1 Restorasyon
vekillerin ve hükümetin görevi sona eriyordu. Meclis başkanını padişah değil, meclis kendisi seçiyordu. Padişaha
İkinci Meşrutiyetin ilânından sonra derhal seçimlere gi- meclisi kapatma yetkisi tanınmakla birlikte, bu yetki kodildi. Seçimlerin başlıca 2 partisi İttihat ve Terakki ile li- şullara bağlamış ve üç ay içinde yeni seçimlerin yapılması
beral görüşlü Ahrar Fırkası'ydı. Seçimleri İttihatçılar ka- zorunlu hale getirilmişti. Bu değişikliklerle ilk defa parlazandı. Seçimlerin ardından oluşan yeni Meclis-i Mebusan menter sistem uygulanmaya başlanmıştır. Ayrıca toplantı
17 Aralık 1908'de çalışmalarına başladı.
özgürlüğü gibi temel hak ve özgürlüklerden bazıları anayasaya eklendi.
Restorasyon
Ancak gerek Meşrutiyeti sahiplenen halk kitleleri ve gerekse ordu içindeki subaylar tarafından Abdülhamid tahttan indirilmiştir. Bundan sonraki süreçte Osmanlı Devletinde padişahlık sadece sembolik düzeyde kalmıştır.[1]
konulu Osmanlı postakartı
Hüseyin Hilmi Paşa (Mayıs 1909 - Ocak 1910), İbrahim
İkinci Meşrutiyet'in ilanı Hakkı Paşa (Ocak - Eylül 1910) ve Mehmed Said Paşa (Eylül 1910 - Temmuz 1912) kabineleri döneminde
İttihat ve Terakki Cemiyeti, resmen görev almamakla birlikte, fiilen ülke siyasetinin yönlendirici gücü oldu.
Birinci Dönem
Milletlerin başları yeni
dönemi duyuruyorlar Ermeni Yunan Muslim
Aralık 1908
2
Birinci dönem, 1908
Bunu izleyen dönemde, ülkeyi perde arkasından yöneten
İttihat ve Terakki yönetimine karşı bazı çevrelerde gitgide artan bir hoşnutsuzluk görüldü. 6 Nisan 1909 günü
muhalif gazeteci Hasan Fehmi Bey'in bir İttihat ve Te1
2
3 İKİNCİ DÖNEM, 1912
olan Kâmil Paşa hükümeti kuruldu.
8 Ekim 1912'de başlayan Balkan Savaşı kısa sürede bir
felakete dönüştü. Birbiri ardından Arnavutluk, Makedonya, Selanik ve Batı Trakya kaybedildi.
3.1 Bâb-ı Âli Baskını, 1913
Servet-i Fünun dergisinin
24 Aralık 1908 tarihindeki kapağı. İkinci Meşrutiyet'in 23 Ocak 1913'te Enver Bey önderliğinde bir grup İttihat
ve Terakki fedaisi, Bâb-ı Âli'de bulunan Bakanlar Kuruilk meclis toplantısını duyuruyor.
lu'nu toplantı halindeyken bastı. Tarihte Bâb-ı Âli Baskını adıyla anılan bu askeri darbede Harbiye Nazırı Nazım
Paşa çıkan arbedede öldürüldü, başbakan Kâmil Paşa silah tehdidi altında istifa ettirildi. Erkân-ı Harbiye Reisi
(genelkurmay başkanı) Mahmut Şevket Paşa sadrazam
ilân edildi.
nı
Bâb-ı Âli Baskınının kamuoyuna sunulan gerekçesi, Bulgar kuşatması altında bulunan Edirne'nin kurtarılması idi.
Buna rağmen 30 Mayıs’ta imzalanan Londra Antlaşması
ile Edirne Bulgaristan'a bırakıldı. Ancak Balkan devletleAhmed Rıza meclis başka- ri kendi içinde anlaşamadılar ve bunu fırsat bilen yönetim
Edirne'yi geri aldı ve yeni sınır Meriç nehri olarak belirlendi.
11 Haziran'da Sadrazam Mahmut Şevket Paşa makam
arabasının içinde uğradığı bir suikast sonunda hayatını
kaybetti. Bu olay üzerine alınan baskı tedbirleriyle ülke
yönetimi oldukça baskıcı bir sürece girdi. Mahmut Şevket Paşa cinayetiyle ilgili 15 kişi idam edildi, çok sayıda
yazar ve aydın Sinop Kalesine sürgün edildi. Sait Halim
Paşa'nın sadrazamlığı altında, ülke Mehmed Talat Paşa,
Enver Paşa ve Cemal Paşa'lardan oluşan üçlü tarafından
yönetildi. Osmanlı Devleti Almanya'nın yanında I. Dünya
Savaşı'na katıldı. İttihat ve Terakki yönetimi bu dönemde
birçok cephede kaybedilen toprakların geri alınması için
çalışmış ancak yaptıkları ile daha çok toprak kaybına sebebiyet vermişlerdir.
Hüseyin Hilmi Paşa zamaİkinci Dönem
nın iç işleri bakanı. Sonra vezir olacak.
3
İkinci dönem, 1912
1912 seçimleri İttihat ve Terakki Cemiyeti'nin iktidarı altında gerçekleşti. Temmuz ayında Arnavut isyanının başlaması ve Balkanlardaki siyasi durumun kötüleşmesi üzerine ortaya çıkan Halâskâr Zâbitân, 16 Temmuz'da bir
muhtıra ile İttihat ve Terakki yanlısı Mehmed Said Paşa hükümetini istifaya zorladı. Ahmet Muhtar Paşa başkanlığında partilerüstü hükümet kuruldu. Milletvekili seçimleri geçersiz sayılarak seçim yenilendi. Bir süre sonra
Ahmet Muhtar Paşa'nın istifasıyla, açıkça İttihat-karşıtı nın öldürülüşü
Savaş bakanı Nazım Paşa-
3
6 Tasfiye, Nisan 1920
11 Nisan'da padişah Mehmet Vahdettin meclisi resmen
feshetti. Bu tarihten Osmanlı Devleti'nin fiilen tarihe karıştığı 1 Kasım 1922'ye kadar Osmanlı hükümeti kâğıt
üstünde varolmaya devam etti. Gerek iç gerek dış politikada gerçek bir varlık gösteremedi.
7 Ayrıca bakınız
Ermeni asıllı Erzurum
• İyd-i Millî
milletvekili Pastermajian.
8 Dış bağlantılar
4
• Deniz Harp Okulu dergisinde (Pusula) II. Meşrutiyet
Üçüncü Dönem, 1914–1918
I. Dünya Savaşı'ndaki yenilgiden sonra, İkinci Meşrutiyet'in altı yıl sürmüş olan üçüncü Meclis-i Mebusan'ı 21
Aralık 1918'de feshedildi.
9 Kaynakça
5
-
Dördüncü Dönem, Ocak 1920
Ancak ülkenin içinde bulunduğu işgal koşullarından ötürü Anayasa'nın emrettiği yeni seçim yaklaşık bir yıl süreyle yapılamadı. Arap vilayetlerinin katılmadığı bir seçim, toprak kaybının resmen kabulü anlamına gelecekti.
Ayrıca yeni meclise İttihat ve Terakki yanlıların girmesinden korkuldu. Ancak zaten parti kendini fesh etmiş ve
İngiliz baskısıyla üst yönetim kadrosu ülkeyi terk etmişlerdi.
Sivas Kongresi'nin seçim yapılmasında ısrarı üzerine istifa eden Damat Ferit Paşa kabinesi yerine 2 Ekim 1919'da
kurulan Sadrazam Düztaban Ali Rıza Paşa hükümeti aynı
gün seçim kararı aldı. Bu seçimler Anadolu'da başlayan
bağımsızlık hareketi, İstanbul yönetimi ve işgal devletleri tarafından isteniyordu. İşgal devletleri istediği kararları aldırabilmek, İstanbul yönetimi yaptıklarına meşrûluk
kazandırmak, Anadolu haraketi ise millî mücadele için
daha fazla güç bulabilmek için seçimleri istiyordu. Aralık
ayında yapılan seçimlere İstanbul dışında her yerden sadece Müdafaa-i Hukuk yanlısı mebuslar seçildi. Mustafa
Kemal Paşa iki ayrı ilden seçildiği halde, İstanbul'da toplanan meclise güvenlik gerekçesiyle katılmadı.
12 Ocak 1920'de toplanan Meclis, Anadolu hareketinden
yana tavır aldı. 16 Şubat'ta Misak-ı Milli beyannamesi'ni
oybirliği ile kabul etti. 16 Mart'ta müttefik devletler İstanbul'u geçici askerî işgal altına alarak Meclis başkanı
Rauf Bey'i ve bazı mebusları tutukladı. 18 Mart'ta toplanan Meclis kendini süresiz olarak tatil etti. Mebusların
birçoğu Ankara'ya geçerek, 23 Nisan'da toplanan Büyük
Millet Meclisi'ne katıldılar.
[1] Resmi Tarih Tartışmaları, Cem Uzun, Özgür Üniveriste
Yayınları, 2005
4
10 METİN VE GÖRÜNTÜ KAYNAKLARI, YAZARLAR VE LİSANS
10
10.1
Metin ve görüntü kaynakları, yazarlar ve lisans
Metin
• İkinci Meşrutiyet Kaynak: https://tr.wikipedia.org/wiki/%C4%B0kinci_Me%C5%9Frutiyet?oldid=17438323 Katkıda bulunanlar:
Dbl2010, Murat-HD, Dbl2010bot, Ugur Basak, İncelemeelemani, Memty, KureCewlik81, Yzkoc, Kafkasmurat, Metal Militia, Platypus,
Vikiyazar, Nihan, Euthygenes, Khutuck, DeveDiKeNi, Dünya vatandaşı, AMS, Martianmister, Cfsenel, İstanbulcityboy, Hedda Gabler (eski), Mach, Çağatay, Düşünenadam, Baskurtf, Eldarion, VolkovBot, Lucas~trwiki, Levent, Hcagri, SieBot, Vikiçizer, Homonihilis, Zenci
fil, Xianbataar, Mehmetnba, Takabeg, Sarsıntı, Cobija, Kudelski, Sadrettin, Oğuzhan, Khutuck Bot, Kekibec, Rapsar, Türk Süvarisi, Bermanya, Uewhalns, TjBot, EmausBot, ZéroBot, YBot, Ullierlich, Cergezer, SeyitA, Therou, Maurice Flesier, SiLveRLeaD, FurkanYalcin3,
Peykbot, Gray Budgie, Addbot, DCB, Mavrikant, Grind24, Okanfan, SelimAnkara1993, Jmfarina ve Anonim: 117
10.2
Resimler
• Dosya:1908-mesrutiyet.jpg
Kaynak:
https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d3/1908-mesrutiyet.jpg
Lisans:
Public domain Katkıda bulunanlar: http://www.karalahana.net/fotograf/displayimage.php?album=93&pos=0 Özgün yazarı: Bilinmiyor<a href ='//www.wikidata.org/wiki/Q4233718' title ='wikidata:Q4233718'><img alt ='wikidata:Q4233718'
src ='https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/20px-Wikidata-logo.svg.png' width ='20'
height ='11' srcset ='https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/30px-Wikidata-logo.svg.png
1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/40px-Wikidata-logo.svg.png 2x' data-filewidth ='1050' data-file-height ='590' /></a>
• Dosya:Flag_of_the_Ottoman_Empire.svg Kaynak: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/3/35/Flag_of_the_Ottoman_
Empire.svg Lisans: Public domain Katkıda bulunanlar:
http://www.vicmart.com/ext/en/exrw/item=1416 - Ottoman medal from 1850 Özgün yazarı: <a href ='//commons.wikimedia.org/
wiki/User:Dsmurat' title ='User:Dsmurat'>DsMurat</a><a href ='//commons.wikimedia.org/wiki/User_talk:Dsmurat' title ='User
talk:Dsmurat'>talk </a>
• Dosya:Hussein_Husnu_Pasha.jpg Kaynak: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/40/Hussein_Husnu_Pasha.jpg Lisans:
Public domain Katkıda bulunanlar: Bu Görüntü, Amerika Birleşik Devletleri Kongre Kütüphanesi'nin dijital ID numarası ggbain.12458
olan Baskılar ve Fotoğraflar Bölümü içerisinden ulaşılabilir.
Bu etiket, ekli eserin telif hakkı durumunu göstermez. Normal bir telif hakkı etiketi halâ gereklidir. Daha fazla bilgi için Lisans sayfasına bakınız. Özgün yazarı:
Bilinmiyor<a href ='//www.wikidata.org/wiki/Q4233718' title ='wikidata:Q4233718'><img alt ='wikidata:Q4233718' src ='https://upload.
wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/20px-Wikidata-logo.svg.png' width ='20' height ='11' srcset ='https:
//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/30px-Wikidata-logo.svg.png 1.5x, https://upload.wikimedia.
org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/40px-Wikidata-logo.svg.png 2x' data-file-width ='1050' data-file-height ='590'
/></a>
• Dosya:Meurtre_de_Nazim_Pacha_illustration,_9_February_1913.jpg Kaynak: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/
2/2a/Meurtre_de_Nazim_Pacha_illustration%2C_9_February_1913.jpg Lisans: Public domain Katkıda bulunanlar: http://cent.ans.free.
fr/pj1913/pj116009021913.htm Özgün yazarı: Le Petit Journal
• Dosya:Osmanli-nisani.svg Kaynak: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/2/2b/Osmanli-nisani.svg Lisans: Public domain
Katkıda bulunanlar: Yükleyenin kendi çalışması Özgün yazarı: Juris Tiltins
• Dosya:Ottoman_Parliament_Dec1908.jpg Kaynak: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/17/Ottoman_Parliament_
Dec1908.jpg Lisans: Public domain Katkıda bulunanlar: http://www.mideastimage.com/cities/istanbul.php Özgün yazarı: ?
• Dosya:Pastermajian-Karekin.JPG
Kaynak:
https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/e2/Pastermajian-Karekin.JPG
Lisans: Public domain Katkıda bulunanlar: http://www.tallarmeniantale.com/harbord.htm Özgün yazarı: Bilinmiyor<a
href ='//www.wikidata.org/wiki/Q4233718' title ='wikidata:Q4233718'><img alt ='wikidata:Q4233718' src ='https://upload.
wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/20px-Wikidata-logo.svg.png' width ='20' height ='11' srcset
='https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/30px-Wikidata-logo.svg.png
1.5x,
https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/40px-Wikidata-logo.svg.png
2x'
data-filewidth ='1050' data-file-height ='590' /></a>
• Dosya:Question_book-4.svg Kaynak: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/64/Question_book-4.svg Lisans: CC-BYSA-3.0 Katkıda bulunanlar: Created from scratch in Adobe Illustrator. Originally based on Image:Question book.png created by User:
Equazcion. Özgün yazarı: Tkgd2007
• Dosya:Servet-i_Fünun,_24_Aralık_1908.jpg Kaynak: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/11/Servet-i_F%C3%
BCnun%2C_24_Aral%C4%B1k_1908.jpg Lisans: Public domain Katkıda bulunanlar: NTV Tarih Özgün yazarı: Servet-i Fünun
• Dosya:Young_Turk_Revolution_-_Decleration_-_Armenian_Greek_Muslim_Leaders.png Kaynak: https://upload.wikimedia.org/
wikipedia/commons/9/95/Young_Turk_Revolution_-_Decleration_-_Armenian_Greek_Muslim_Leaders.png Lisans: Public domain
Katkıda bulunanlar: Charles Roden Buxton “Turkey in Revolution” Özgün yazarı: Charles Roden Buxton
• Dosya:Young_Turk_Revolution_-_First_president_of_the_Chamber_of_Deputies.png Kaynak: https://upload.wikimedia.org/
wikipedia/commons/1/13/Young_Turk_Revolution_-_First_president_of_the_Chamber_of_Deputies.png Lisans: Public domain
Katkıda bulunanlar: Turkey in Revolution; By Charles Roden Buxton Özgün yazarı: Charles Roden Buxton
10.3
İçerik lisans
• Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0