Çeşitli meseleler - Dicle Üniversitesi
advertisement
Büro çalışanlarında kas iskelet sistemi sorunları Doç Dr Mustafa Akif SARIYILDIZ Dicle Üniversitesi Tıp Fakültesi Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon AD 2014 İşe bağlı kas iskelet sistemi hastalıkları (İKİH) • İşyerinde işe bağlı aktiviteler sırasında ortaya çıkan kas iskelet sistemi hastalıkları ülkelerin endüstrileşmesiyle birlikte hızla artmıştır • İKİH: – iş verimliliğinde azalmanın – iş gücü kayıplarının ve – işe bağlı sakatlıkların önde gelen nedenlerindendir !! • Pek çok gelişmiş ülkede İKİH’ a bağlı maliyet artışları nedeni ile etkin korunma politikaları oluşturulmuştur • Bel-boyun ağrıları, karpal tünel sendromu, impingement sendromu ve diğer tendon sinir patolojileri meslek hastalığı olarak sınıflandırılmaktadır • İKİH özellikle kas, tendon, ligamanlar, sinir doku başta olmak üzere kıkırdak ve eklemleri de etkileyebilir İKİH- Semptomlar • Sonuç olarak: Bel, boyun, omuz, dirsek, el bileği, eller sıklıkla etkilenir • Başlıca semptomlar: ağrı, uyuşukluk, karıncalanma, his kaybı, şişlik, yorgunluktur İKİH risk faktörleri • • • • • • • Ağır kaldırma veya taşıma Tekrarlayıcı zorlu aktivite Titreşim gerektiren işler Yanlış-kötü pozisyonda iş yapma Ergonomik olmayan cihazlar Organizasyon bozukluğu Aşırı kilo, sigara, yaş kadın cinsiyet riski artıran diğer faktörler İKİH temel patoloji • İKİH’te temel patoloji: yıllar içerisinde biriken ‘kümülatif mikrotravmadır’ • Risk faktörlerinne bağlı (mikrotravma) lokal kan akımında azalma, Oksijenizasyon bozulur, Laktik asit artar, Sonuç; kas yorgunluğu • İşe bağlı olarak meydana gelen fiziksel ve psikososyal faktörlerin temel rolü olduğu düşünülmektedir • Birden fazla risk faktörü bozulmayı hızlandırır İKİH’ten korunma • • • • • Ofiste risk değerlendirmesi Çalışanların hastalık hakkında bilgilendirilmesi Uygulamalar hakkında takip ve geri bildirim Tüm çalışanlar katılımcı rol almalıdır Ofis ortamında ergonomik yaklaşım Ergonomik yaklaşım Ergo; iş Nomos: Bilim Ergonomi; insanın davranışsal, biyolojik, biyomekanik ve antropometrik özelliklerini inceleyerek bunlara uygun yaşama ve çalışma ortamları oluşturmayı amaçlar – İşyeri tasarımı – Çalışan ekipman etkileşimi – Kişisel özellikler – İş organizasyonu ve yasal gereklilikler Hızlı maruziyet değerlendirme • İstanbul Tıp Fakültesi tarafından geliştirilmiştir • Kas iskelet problemi olabilecek en fazla risk altında olan dört temel vücut bölgesinin risk maruziyetini değerlendirerek korumayı amaçlar – Bel – Boyun – Omuz-kol – El-el bileği Büro Çalışanlarında Sık Karşılaşılan Kas İskelet Sistemi Hastalıkları Bel-boyun (omurga) ağrıları • En sık görülen kas iskelet sistemi problemi • Bilgisayar kullanımı sırasında tekrarlamalı hareketlere, boyun ve belin kötü pozisyonlamasına ve iş ortamının yetersiz ergonomik koşullarına bağlı olarak gelişir • Çalışanlara doğru kaldırma pozisyonları öğretilmeli Omurga • Destek amaçlı, omuriliği korur • Dönme, eğilme ve esneklik sağlar • Yaralanma çoğu zaman birikici travmanın bir sonucudur • Bilgisayar kullananların yarısından fazlası kas iskelet hastalığı ile ilgili yakınmalar bildirmektedir Doğru oturma • Uygun Sandalye seçimi: ileri geri gidebilmeli, 360 ° dönebilmeli, bel-sırt desteği olmalı • Monitör, Klavye, Fare • Masa • Baş omuzlar üzerinde dengeli • Omuzlar gevşek, önde değil • Ön kol ve uyluk zemine paralel, üst kol ve alt bacakla 90° açıda olmalıdır • Ayaklar yerde veya ayak desteğinde rahat yerleşmiş, • Bel destekli • Bacakların arkası destekli • Kol destekleri omuzu ve kolları destekler pozisyonda Ağırlığı Belinizle Değil Bacaklarınızla Kaldırın Ağırlık Taşıma Üst Beden Üst Beden Bel kasları Obje Diske binen yük Bel kasları Obje Diske binen yük Günlük Yaşam Aktivitelerinin Düzenlenmesi Taşıma ve itme pozisyonları Miyofasial ağrı sendromu - Her yaş ve cinsde görülmekle birlikte - Genç-orta yaş kadınlarda sık - Kas içerisinde kan akımı bozulmuş, fibröz bantlarla seyreder, şiddetli ağrı temel yakınmadır • Lokal ağrı ve yaygın sertlik, tutukluk, uyuşma • Gergin bant • Palpe edildiğinde hissedilen tetik nokta • Psikososyal fonksiyon bozukluğu İmpingement Sendromu • Omuzun 90° abduksiyonda ve daha yukarıda çalıştırılması ile supraspinatus tendonunun kronik zorlanması ve omuz ağrısı – Kolu yukarıya kaldırırken ağrı – Omuz üzerine yatamama İmpingement sendromu (SAS) • Humerus başı ile korokoakromial ark arasında, supraspinatus tendonu, bisipital tendon ve subakromial bursanın sıkışması ve inflamasyonu Çeşitli teoriler öne sürülmüş Vasküler ? Kritik zon, avasküler Dejeneratif ? Travmatik ? Mekanik ? Lateral epikondilit • El bileği dorsifleksörlerinin yapıştığı lateral epikondilde, devam eden zorlanma sonucu oluşan inflamasyon • El bileği dorsifleksiyonda dirence karşı uzun süre iş yaptığında oluşur • Lateral epikondil presyonla hassastır, dirence karşı el bileği dorsifleksiyonu ağrılıdır Medial epikondilit • El bileği palmar fleksörlerinin yapıştığı medial epikondilin uzun süre zorlanması • Aşırı yük taşımak ve el bileğini palmar fleksiyonda tutan hareketler • Golfçü dirseği olarak da bilinir Karpal tünel sendromu El bileğinde median sinir sıkışır • Karpal tünel sendromu bilek kanalı sendromu olarak da bilinir – El bileğini uzun süre zorlayan aktivitelerle meydana gelir • N. Medianus’un karpal tünel içinde sıkışması, • Tünelin tavanını lig. carpi transversum, tabanını el bileği kemikleri oluşturur • İçinden parmakların yüzeyel ve derin fleksörleri, n.medianus geçer • İdiopatik olduğunda- postmenapozal kadınlarda sık • Gebelik, hipotiroidi, RA, kristal artropatilerinde daha çabuk gelişir Karpal tünel sendromu- semptomlar • İlk 3.5 parmakta uyuşma, ağrı • Ağrı gece fazla, uykudan uyandırabilir • Opponens pollisis ve abduktor pollisis brevis kaslarında güçsüzlük- tenar atrofi • Tinnel testi, Phalen testi (+) Ofis ortamında Ergonomik düzenlemeler Monitör Pozisyonu • Direkt olarak karşınızda • Bel dik pozisyonda (bel desteği ile sağlanabilir), boyun orta hatta • Klavye gövdeden kol uzunluğu kadar uzakta • Monitörün üstü göz hizasında veya hafif aşağıda El bileği pozisyonu • El bileği düz, sağa ya da sola deviasyon olmamalı... Klavye • Nötral pozisyonda duruşu kolaylaştıracak şekilde dizayn edilmiş olmalı Mouse • Klavye ile aynı seviyede ve gövdeye aynı mesafede olmalı • Bilek düz bir çizgide olmalı • Bilekten sağa sola fazla bükülmemeli • Yeni mouse’lar işaret parmağını daha az zorlar • Bilek desteği – Kullanılmalı, • İstirahatte, • Yumuşak, jel kıvamında olmalı Diğer aksesuarlar • Döküman taşıyıcı – Monitöre monte edilebilmeli Diğer aksesuarlar Ayak destekleri Primer tedavi – İşe alınma öncesi tarama – İşyerinin çalışana uygun tasarlanması – Doğru vücut mekaniklerinin kullanımı ile çalışma tekniklerinin öğretilmesi Sekonder tedavi – – – – Fizik tedavi Aerobik egzersizler Aquaterapi Bireysel danışmanlık Ofis Egzersizleri • Fleksibiliteyi korumak ve gücü arttırmak için günlük düzenli yapılmalı • Ağrı oluşturmamalı • Bilinen bir patoloji varsa önce o tedavi edilmeli Top sıkma • Lastik top yavaşça sıklıp 10 saniye tutulur, gevşetilir, 8-10 kez tekrarlanır El bileği germe • Yumruk yapılır • Yavaşca fleksiyon ve ekstansiyona getirilir • 8-10 kez tekrarlanır Omuz kaydırma • Pelvik tilt pozisyonu alınır • Yavaşca omuzlar geriye çekilir • Yavaşca öne getirilir • 8-10 kez tekrarlanır Omuz çevirme • Pelvik tilt pozisyonu alınır • Omuzlar yavaşca öne ve arkaya çevrilir, 8- 10 kez tekrarlanır Omuz silkme • Pelvik tilt pozisyonu alınır • Omuzlar yavaşca kulağa kadar kaldırılır • Yavaşca indirilir • 8-10 kez tekrarlanır Kol çevirme • Pelvik tilt pozisyonu alınır • Kollar omuzdan 90° abduksiyona getiriir • Öne ve arkaya 8-10 kez çevrilir Bilek çevirme • 8-10 kez el, bilekten yuvarlaklar yaparak çevrilir • Hareket ters yönde tekrarlanır Dua etme pozisyonu • Eller karşı karşıya getirilir • Birbirine doğru hafifçe ittirilir • 5’e sayana kadar tutulur • 5 kez tekrarlanır Parmak açma, kapama • Parmaklarınızı yavaşca gerin • Yumruk yapın • Hareketi 8-10 kez yapın El bileği fleksiyon, ekstansiyon • El nötral pozisyonda yavaşca el bileğinden fleksiyon, ekstansiyon yapın • Hareketi 8-10 kez tekrarlayın Pektoral germe egzersizleri Gövde egzersizleri Hamstring germe egzersizleri Pelvik Tilt egzersizleri Sırt üstü düz olarak yatın Sırt üstü düz olarak yatın Bir dizi kıvırın Diğer bacağı düz olarak kalçadan kaldırın Ayak bileğini fleksiyona getirerek kası gerin 10 saniye tutun 5 kere tekrarlayın Dizleri kıvırarak ayakları yere basın Karını içeriye çekip 10 saniye tutun, hareketi 5 kere tekrarlayın Sırt ekstansör germe Eller göğüste yüzüstü yatın • Omuzları yukarıya kaldırın • 10 saniye tutun • 5 kere tekrarlayın Çapraz kol-bacak egzersizleri Kaynaklar • Kas İskelet Sistemi Hastalıklarında Risk Değerlendirme Rehberi/ Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı; Mayıs 2007, Ankara • Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı http://www.csgb.gov.tr • İş sağlığı ve güvenliği genel müdürlüğü http://www.isggm.gov.tr • http://www.ergonomistanbul.com • http://itf.istanbul.edu.tr/fiziktedavi, Çalışanlarda kas iskelet sistemi yakınmaları, Ayşegül Ketenci
