İşçilerin Serbest Dolaşımı - Ankara Üniversitesi Açık Ders Malzemeleri
advertisement
Avrupa Birliği Maddi Hukuku Kişilerin ve Hizmetlerin Serbest Dolaşımı (Genel Konular) İşçilerin Serbest Dolaşımı (Kural) -10. DersAnkara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Lisans Programı 2012-2013 Güz Dönemi Yrd. Doç. Dr. İlke GÖÇMEN Kişilerin ve Hizmetlerin Serbest Dolaşımı Genel Konular (1) Kişilerin ve hizmetlerin serbest dolaşımı* – Ortak payda** • (Gerçek) Kişi / İnsan (ekonomik + sosyal yön) – – – – İşçi Serbest çalışan (iş kurma hakkı) Serbest çalışan (hizmet sunan) Hizmet alan » *işçilerin serbest dolaşımı, iş kurma hakkı, hizmetlerin serbest dolaşımı » ** iş kurma hakkı ve hizmetlerin serbest dolaşımı, Birlik tüzel kişilerine de haklar tanır. İlke GÖÇMEN 2 Kişilerin ve Hizmetlerin Serbest Dolaşımı Genel Konular (2) Kişilerin ve hizmetlerin serbest dolaşımı – (Gerçek) kişiler • Bir üye devlet vatandaşı = Birlik vatandaşı – Öyleyse, Birlik vatandaşı, kimdir? İlke GÖÇMEN 3 Kişilerin ve Hizmetlerin Serbest Dolaşımı Genel Konular • Olay (1992) – Bay M., hem Arjantin hem de İtalya vatandaşıdır. – Bay M., dişçi olarak çalışmak üzere İspanya’da altı aylık ikâmet izni almıştır. – Bay M., bu izni uzatarak İspanya’ya yerleşmek istemi ile yetkili makamlara başvurmuştur. – Yetkili makamlar, Birlik hukukunu uygulamayarak, bu talebi reddetmiştir. – Zira İspanyol Medeni Kanunu uyarınca çifte vatandaşlık hâllerinde bir kişinin asıl vatandaşlığı, o kişinin mutat ikâmetgahına göre tespit edilir ve Bay M. bu teste göre Arjantin vatandaşı sayılır. İlke GÖÇMEN 4 Kişilerin ve Hizmetlerin Serbest Dolaşımı Genel Konular • ABAD’a göre – Üye devletler, vatandaşlığın kazanılması ve kaybı ile ilgili koşulları düzenler. – Bir üye devlet, bir başka üye devletçe verilen bir vatandaşlığı tanımak için ek koşullar getiremez. • Somut olay yönünden – İspanya, Bay M.’ye İtalyan vatandaşı sıfatıyla yaklaşacaktır. İlke GÖÇMEN 5 Kişilerin ve Hizmetlerin Serbest Dolaşımı Genel Konular (3) “Birlik vatandaşlığı” kavramı (1993) – Kişilerin ve hizmetlerin serbest dolaşımı yönünden etki etmektedir. – Birtakım konular, ekonomik rasyoneli olmayan “Birlik vatandaşlığı” kavramı ile yeni bir bakış açısı ile ele alınmıştır. • 2004/38 sayılı Direktif – Göç ile ilgili haklar --- ortak düzenleme İlke GÖÇMEN 6 Kişilerin ve Hizmetlerin Serbest Dolaşımı Genel Konular • Göç ile ilgili haklar – Her Birlik vatandaşı • geçerli bir nüfus cüzdanı veya • pasaport ile • bir başka üye devlete gitmek için • bir üye devlet ülkesinden çıkma hakkına sahiptir. İlke GÖÇMEN 7 Kişilerin ve Hizmetlerin Serbest Dolaşımı Genel Konular – Her Birlik vatandaşı • geçerli bir nüfus cüzdanı veya • pasaport ile • bir başka üye devlete girme hakkına sahiptir. İlke GÖÇMEN 8 Kişilerin ve Hizmetlerin Serbest Dolaşımı Genel Konular – Her Birlik vatandaşı • geçerli bir nüfus cüzdanı veya • pasaport ile • bir başka üye devlette üç aya kadar ikamet / oturma hakkına sahiptir. İlke GÖÇMEN 9 Kişilerin ve Hizmetlerin Serbest Dolaşımı Genel Konular – Her Birlik vatandaşı • İşçi • Serbest çalışan (iş kurma hakkı) – bir başka üye devlette üç aydan uzun süreyle ikamet / oturma hakkına sahiptir. • Hizmet sunan • Hizmet alan – bir başka üye devlette hizmet sunumu ve hizmet alımı süresince ikamet / oturma hakkına sahiptir. – *Ekonomik olarak etkin olmayan Birlik vatandaşları, 3 ay ila 5 yıl arası ikamet / oturma » Yeterli varlıklar / kaynaklar + kapsamlı sağlık sigortası İlke GÖÇMEN 10 Kişilerin ve Hizmetlerin Serbest Dolaşımı Genel Konular – Her Birlik vatandaşı • bir başka üye devlette beş yıl ikamet ettiyse – “daimi ikamet hakkı”na sahiptir.* • *Bu kategorideki kişiler – İkamet koşulları yönünden » ekonomik olarak etkin olması veya » yeterli varlıklara sahip olması gibi ek koşullar aranmaz. – Sınır dışı etme yönünden » yalnızca “önemli kamu düzeni ve kamu güvenliği” İlke GÖÇMEN 11 Kişilerin ve Hizmetlerin Serbest Dolaşımı Genel Konular (4) Kişilerin ve hizmetlerin serbest dolaşımından yararlanan kişinin aile üyeleri, belirli haklara sahiptir. – Aile üyesi, kimdir? – Aile üyesi, hangi haklara sahiptir? İlke GÖÇMEN 12 Kişilerin ve Hizmetlerin Serbest Dolaşımı Genel Konular • Aile üyeleri: – Herhangi bir devletin vatandaşı olabilir. – Belirli bir dereceye kadarki akrabalıkları içerir: • Birlik vatandaşının eşi (evlilik ilişkisi) • (bir üye devlet düzenlemesine dayalı olarak) Birlik vatandaşının kayıtlı ortaklık bağıtladığı partneri (ev sahibi üye devlet düzenlemeleri kayıtlı ortaklığı evlilik ile denk sayıyorsa ve ev sahibi üye devletteki ilgili düzenlemelerde öngörülen koşullara uygun olarak); İlke GÖÇMEN 13 Kişilerin ve Hizmetlerin Serbest Dolaşımı Genel Konular • Birlik vatandaşının ve eşinin (aynı zamanda partnerinin) 21 yaşının altındaki altsoyu veya bağımlı altsoyu; • Birlik vatandaşının ve eşinin (aynı zamanda partnerinin) bağımlı üstsoyu İlke GÖÇMEN 14 Kişilerin ve Hizmetlerin Serbest Dolaşımı Genel Konular • Aile üyeleri --- Haklar (öz olarak): – (Serbest dolaşım hakkından yararlanan) Birlik vatandaşına katılmak üzere • bir üye devlete giriş yapma hakkı; • o üye devlette, ekonomik bir etkinliğe başlama hakkı • her türlü konu yönünden –sosyal yardımlar dahil– vatandaşlık temelinde ayrımcılığa maruz kalmama hakkı İlke GÖÇMEN 15 Kişilerin ve Hizmetlerin Serbest Dolaşımı Genel Konular • Alman Bay H., Ocak 2010 yılında Meksikalı Bayan M. ile evlenerek, Hollanda’ya yerleşmiştir. • Bu çift, Mart 2011 ile birlikte yaşadıkları anlaşmazlıklar nedeniyle ayrı yaşamaya başlamıştır. • Bayan M.’nin ikamet izni, Haziran 2011 ile birlikte dolmuştur. • Bayan M., ikamet iznini uzatmak için yetkili makama başvurunca, yetkili makamlar, bu yenilemeyi reddetmiştir. – Zira Bayan M., artık bir Birlik vatandaşının eşi sıfatına sahip değildir. • Birlik hukuku, bu olaya uygulanacak mıdır? İlke GÖÇMEN 16 Kişilerin ve Hizmetlerin Serbest Dolaşımı Genel Konular (5) Kişilerin ve hizmetlerin serbest dolaşımı – “birbirini dışlar” niteliktedir. • Bir olaya, yalnızca tek bir serbest dolaşım uygulanabilir. – Ya işçilerin serbest dolaşımı – Ya iş kurma hakkı – Ya da hizmetlerin serbest dolaşımı İlke GÖÇMEN 17 Kişilerin ve Hizmetlerin Serbest Dolaşımı Genel Konular (6) Kişilerin ve hizmetlerin serbest dolaşımı uyarınca tanınan haklar yönünden – “hakkın kötüye kullanılması yasağı” söz konusudur. • Üye devletler, Birlik hukukunun uygunsuz veya hileli biçimde kullanılmamasını temin etmek için önlem alabilir. – Söz konusu hakkı tanıyan Birlik hükmünün amaçları ve hedefleri çarpıtılıyor mu? İlke GÖÇMEN 18 Kişilerin ve Hizmetlerin Serbest Dolaşımı Genel Konular • Olay (1986) – İtalyan vatandaşı Bay B., Almanya’ya gelerek, çok kısa süreli bir mesleki etkinlik sürdürmüştür. – Bay B., bunu takiben, o ülkedeki öğrenci yardım sisteminden yararlanmak için yetkili Alman makamlarına başvurmuştur. – İlgili makamlar, bu başvuruyu reddetmiştir. • Onlara göre, Bay B., nesnel kanıtlara göre, çalışmak için değil; yalnızca öğrenim yardımı almak amacıyla Almanya’da bulunmaktadır. – Birlik hukuku, bu olaya uygulanacak mıdır? İlke GÖÇMEN 19 İşçilerin Serbest Dolaşımı Ana Konular • İşçilerin serbest dolaşımı --- esaslı hukuki sorunlar: – “İşçi” kavramı • geniş yorum – “iş arayanlar” gibi, ara kategorilere verilecek haklar – ABİHA md. 45’in kapsamı • Ayrımcılık yasağından, pazara erişimin güçleştirilmesi (serbestînin kısıtlanması) yasağınaN – Bu serbest dolaşıma yönelik, “haklı gösterilebilir” kısıtlamalar İlke GÖÇMEN 20 İşçilerin Serbest Dolaşımı Ana Konular • İşçilerin serbest dolaşımı --- ekonomik & sosyal yön – Ekonomik yön • İşçiler = Üretim faktörleri – AB içindeki kaynakların optimal dağılımı – Sosyal yön • “Avrupa halkları arasında daha yakın bir birlik” kurma hedefi – “Avrupa dayanışması”: Avrupa halklarının bütünleşmesi arzusuN İlke GÖÇMEN 21 İşçilerin Serbest Dolaşımı Ana Konular • Gerilimler – Ekonomik yön vs Sosyal yön • Üretim birimi vs İnsan (özellikle, eşit muamele ilkesi) – Serbest dolaşım vs Ülkeye giriş yönünden üye devlet denetimi (özellikle, üçüncü ülke vatandaşı aile üyeleri yönünden) İlke GÖÇMEN 22 İşçilerin Serbest Dolaşımı Ana Konular • İşçilerin serbest dolaşımına dair hukuk, – Kurucu antlaşma hükümleri – AB tasarrufları – ABAD içtihat hukuku arasındaki karşılıklı etkileşim ile oluşmaktadır. İlke GÖÇMEN 23 Serbestî Hükümlerinin Uygulanma Düzeni Bir durum, kişi ve konu bakımından bir serbest dolaşım hükmünün uygulama alanı içinde kalıyor mu? Hayır ABĐHA, o duruma uygulanamaz Somut uyuşmazlıktaki önlem, ilgili serbestî yönünden bir tahdit oluşturuyor mu? (Önlem, vatandaşlık temelinde doğrudan ya da dolaylı ayrımcılık yapıyor ya da serbestîyi kısıtlıyor mu?) Evet Önlem, doğrudan ayrımcı ise Kurucu antlaşmadaki istisnalar (+temel haklar) + orantılılık ile haklı gösterilebilir. Önlem, dolaylı ayrımcı ise Önlem, serbestîyi kısıtlıyor ise Kurucu antlaşmadaki istisnalar + kamu yararına ilişkin ağır basan sebepler (+temel haklar) + orantılılık ile haklı gösterilebilir. GÖÇMEN Önlem, İlke temel haklar ile uyumlu olmalıdır. Önlem, serbestîyi tahdit etmiyorsa ABĐHA, ihlâli yoktur. 24 İşçilerin Serbest Dolaşımı ABİHA md. 45: Uygulama Alanı • Bu hüküm, ne zaman uygulanabilir? – Kişi bakımından kapsam • Bu hüküm, kim tarafından ileri sürebilir? – Birlik vatandaşı + – “İşçi” (sıfatı) – Konu bakımından kapsam • Bu hüküm, hangi durumlarda ileri sürülebilir? – (a) İstihdam pazarına erişim – (b) Sınır aşırı unsur İlke GÖÇMEN 25 ABİHA md. 45 --- Kişi Bakımından Kapsam --- “İşçi” • “İşçi” tanımı: AB kavramı – Bu tanımı, ulusal hukuk değil; AB hukuku yapacaktır. – ABAD’a (AB hukukuna) göre, “işçi” tanımının iki yönü vardır: • Biçimsel yön • Ekonomik yön İlke GÖÇMEN 26 ABİHA md. 45 --- Kişi Bakımından Kapsam --“İşçi” – Biçimsel yön • İşçi: – bir başka kişi için ve o kişinin yönetimi altında – belirli bir süre – bir ücret karşılığında hizmet sunan kişidir. – Ekonomik yön • İşçi: – tamamen marjinal ve tali olarak nitelendirilecek küçük ölçekteki etkinlikler hariç olmak üzere – sadece “etkili ve hakiki etkinlikler” ile uğraşan kişidir. İlke GÖÇMEN 27 “İşçi” Tanımı --- Asgari Gelir ve Çalışma Süresi Gereksinimleri • Olay (1982) – İngiliz Bayan L., Hollanda’da yaşamaktadır. – Bayan L., oturma izni başvurusu yapınca, yetkili makamlar bunu reddetmiştir. – Bayan L.’ye göre, kendisi, kendisine bakacak kadar yeterli gelire sahiptir ve kat hizmetlisi olarak yarızamanlı çalışmaktadır. – Yetkili makamlara göre, Bayan L. Birlik işçisi değildir; çünkü iş ilişkisi –en azından Hollanda’daki asgari ücrete denk düşen– yeterli geliri sağlamamaktadır. – Bayan L., Birlik işçisi midir? İlke GÖÇMEN 28 “İşçi” Tanımı --- Asgari Gelir ve Çalışma Süresi Gereksinimleri • ABAD’a göre – “İşçi” tanımı: AB hukuku – “İşçi” tanımı • Biçimsel yön • Ekonomik yön – Somut olay yönünden: • Yarı zamanlı çalışma • Üye devletteki asgari ücretten az ücret alma • Özel gelir (örnek: kira) ile geçimini destekleme – Birlik işçisi sayılır. » “etkili ve hakiki etkinlik” olup olmadığı ulusal mahkeme İlke GÖÇMEN 29 “İşçi” Tanımı --- Asgari Gelir ve Çalışma Süresi Gereksinimleri • Olay (1986) – Alman Bay K., Hollanda’da yaşamakta ve müzik öğretmeni olarak haftada on iki saat ders vermektedir. – Bay K., oturma izni başvurusu yapınca, yetkili makamlar bunu reddetmiştir. – Yetkili makamlara göre, bir kişi, kamu fonlarından sosyal yardım talep ederse, o kişinin asgari geçim değerinin altında ücretli çalışması, “etkili ve hakiki etkinlik” sayılmamalıdır. – Bay K., Birlik işçisi midir? İlke GÖÇMEN 30 “İşçi” Tanımı --- Asgari Gelir ve Çalışma Süresi Gereksinimleri • ABAD’a göre – “İşçi” tanımı: AB hukuku – “İşçi” tanımı • Biçimsel yön • Ekonomik yön – Somut olay yönünden: • Yarı zamanlı çalışma • Üye devletteki asgari ücretten az ücret alma • Kamu fonları ile geçimi desteklemek isteme – Birlik işçisi sayılır. » “etkili ve hakiki etkinlik” oldukça İlke GÖÇMEN 31 “İşçi” Tanımı --- Asgari Gelir ve Çalışma Süresi Gereksinimleri • Olay (1988) – Alman Bay S., dini “Bhagwan Topluluğu”na katılarak, Hollanda’da yaşamaktadır. – Bu Topluluk, ücret vermese bile, üyelerinin maddi ihtiyaçlarını karşılamaktadır. – Bay S., tesisat işleri yaparak, Topluluk hayatına katılmaktadır. – Bay S., Birlik işçisi sıfatıyla Hollanda’da ikamet için başvurunca, bu kişinin bu talebi geri çevrilmiştir. – Bay K., Birlik işçisi midir? İlke GÖÇMEN 32 “İşçi” Tanımı --- Asgari Gelir ve Çalışma Süresi Gereksinimleri • ABAD’a göre – “İşçi” tanımı • Biçimsel yön • Ekonomik yön – Somut olay yönünden: • Dini Topluluk üyesi olma (ekonomik etkinlik olduğu müddetçe, Birlik hukukunun kapsamı içinde kalır.) • Etkinlikler – Bir kişi için ve o kişinin yönetimi altında (Topluluk) – belirli bir süre – bir ücret karşılığında (maddi ihtiyaçları karşılamak) İlke GÖÇMEN 33 “İşçi” Tanımı --- İşin Amacı • İşin amacı, – hakiki ve etkili bir etkinlik olduğu müddetçe, kural olarak, göz önüne alınmayacaktır. • Olay (1989) – Alman Bay B., Hollanda sosyal iş hukuku gereği uyuşturucudan kurtulma programının bir parçası olarak, tedavi amaçlı çalıştırılmaktadır. – Bu programın amacı, ilgili kişiyi iyileştirmek veya onun yeniden toplumla bütünleşmesini sağlamaktır. – Bay B., Birlik işçisi midir? İlke GÖÇMEN 34 “İşçi” Tanımı --- İşin Amacı • ABAD’a göre – “İşçi” tanımı • Biçimsel yön • Ekonomik yön – Somut olay yönünden: • Biçimsel yön √ • Ekonomik yön X – Hakiki etkinlik değil; yalnızca iyileştirme aracıN – Eğer, etkinlikler, “normal istihdam pazarının bir parçası” olarak nitelendirilirse işçi sayılırN(2002) İlke GÖÇMEN 35 “İşçi” Tanımı --- İş Arayanlar • Olay (1989) – Belçikalı Bay A., 1984 yılında İngiltere’ye girerek, orada iş aramak istemektedir. – Bay A., bu nedenle, İngiltere’de ikamet için başvurmuştur. – İngiliz makamlarına göre, yalnızca bir ilişkisine başlayacak olduğunu belgeleyen Birlik vatandaşlarına ikamet izni verilebilir. – Bay B., iş arayan olarak, hangi haklara sahip olacaktır? İlke GÖÇMEN 36 “İşçi” Tanımı --- İş Arayanlar • ABAD’a göre: ABİHA md. 45 – İş arayanlar • Bir başka üye devlete giderek • İş aramak amacıyla orada kalabilecektir. • Bir kişi iş aramaya devam ediyorsa ve iş bulma konusunda ciddi bir şansı varsa –buna dair kanıtlar varsa– o ülkede kalabilecektir. • iş arayanlara yönelik yardımlar yönünden – İlgili kişi, ilgili devletin istihdam pazarına gerçekten bağlı iseN » eşit muamele ilkesi İlke GÖÇMEN 37 “İşçi” Tanımı --- İş Arayanlar – Üye devletler • Makul bir süre içinde iş bulamayan kişileri geri gönderebilir. • Vergi avantajları ve sosyal avantajlar gibi konular yönünden, eşit muamele hakkı, tanımayabilir. İlke GÖÇMEN 38 ABİHA md. 45 --- Konu Bakımından Kapsam --- Sınır Aşırı Unsur • Olay (1984) – Alman Bay M., hep Almanya’da yaşamıştır. – Bay M., belirli bir tür mesleki eğitime katılmak istemiştir. – Yetkili Alman makamları bu istemi geri çevirmiştir. – Bay M.’ye göre bu ret kararı, öğretmen olarak eğitimini tamamlamasını imkânsız hâle getirerek, başka üye devlet okullarındaki öğretim işlerine başvurmasının önüne geçmektedir. – Burada, ABİHA md. 45, uygulanabilir nitelikte midir? (sınır aşırı unsur, var mıdır?) İlke GÖÇMEN 39 ABİHA md. 45 --- Konu Bakımından Kapsam --- Sınır Aşırı Unsur • ABAD’a göre – Bir başka üye devlette istihdam, – “yalnızca hipotetik bir ihtimal” ise, – Birlik hukuku ile yeterli bağ kurulmamıştır. • Somut olay yönünden – Sınır aşırı unsur, yoktur. – ABİHA md. 45, uygulanamaz. İlke GÖÇMEN 40 ABİHA md. 45 --- Konu Bakımından Kapsam --- Sınır Aşırı Unsur • Olay (1984) – İngiliz Bayan P., Hintli Bay S. ile 1982 yılında evlenmiştir. – Bu çift, 1983–1985 yılları arasında Almanya’da çalışıp, 1986 yılında bir iş açmak için İngiltere’ye dönmüştür. – Bay S., İngiltere’de ikâmet izni alamamıştır. – Burada, ABİHA md. 45, uygulanabilir nitelikte midir? (sınır aşırı unsur, var mıdır?) İlke GÖÇMEN 41 İşçiler: Sosyal Avantajlar ve Vergi Avantajları (492/2011 sayılı Tüzük) • 492/2011 (eski 1612/68) sayılı Tüzük madde 7(2): “[Bir başka üye devlet vatandaşı bir işçi], ulusal işçiler ile aynı sosyal avantaj ve vergi avantajlarından yararlanır.” İlke GÖÇMEN 42 İşçiler: Sosyal Avantajlar ve Vergi Avantajları (492/2011 sayılı Tüzük) • Sosyal avantajlar ve vergi avantajları: geniş yorumlanır. – Avantajlar / Yararlar • İş sözleşmesine bağlı olanlar veya olmayanlar • Nesnel bir statü olarak işçilere verilenler • Salt o devlette ikamet etmeleri dolayısıyla ulusal işçilere verilen ve • diğer üye devlet vatandaşı işçilere genişletilmesi onların Birlik içindeki dolaşımlarını kolaylaştırmaya elverişli gözükenler İlke GÖÇMEN 43 İşçiler: Sosyal Avantajlar ve Vergi Avantajları (492/2011 sayılı Tüzük) • Olay (1982) – Alman hukukuna göre Alman vatandaşları, faizsiz “(çocuk) doğum kredisi” alabilmektedir. – Bu kural, Alman doğum oranını yükseltmek maksadını taşımaktadır. – İtalyan Bay B. ile eşi Bayan T., bir çocuk sahibi olunca, bu “doğum kredisi”ne başvurmuştur. – İlgili makamlar, bu kredinin nüfus politikası ile bağlantılı olması gerekçesiyle, bu başvuruyu reddetmiştir. – Bu, Birlik hukuku uyarınca “sosyal avantaj” sayılır mı? İlke GÖÇMEN 44 İşçiler: Sosyal Avantajlar ve Vergi Avantajları (492/2011 sayılı Tüzük) • ABAD’a göre – Sosyal avantaj • Salt o devlette ikamet etmeleri dolayısıyla ulusal işçilere verilen ve • diğer üye devlet vatandaşı işçilere genişletilmesi onların Birlik içindeki dolaşımlarını kolaylaştırmaya elverişli gözükenler • (Amaç: düşük gelirli aileler üzerindeki finansal yükü hafifletmek) • Bu bakımdan, bu kredi, aynı anda ulusal nüfus politikasının bir unsuru da olabilir. – Eşit muamele ilkesi İlke GÖÇMEN 45 İşçiler: Sosyal Avantajlar ve Vergi Avantajları (492/2011 sayılı Tüzük) • Olay (1979) – Belçika hukukuna göre İkinci Dünya Savaşı’nda yer alan Belçika vatandaşları, ayrıcalıklı bir emeklilik maaşına hak kazanmaktadır. – Bu kural, Belçika için katlandıkları zorluklar nedeniyle bu savaşa katılanlara bir avantaj sağlamayı amaçlamaktadır. – Alman Bay B., Belçika’da emekliliği gelince, aynı maaş için başvurmuştur. – İlgili makamlar, bu başvuruyu reddetmiştir. – Bu, Birlik hukuku uyarınca “sosyal avantaj” sayılır mı? İlke GÖÇMEN 46 İşçiler: Sosyal Avantajlar ve Vergi Avantajları (492/2011 sayılı Tüzük) • ABAD’a göre – Sosyal avantaj • Nesnel bir statü olarak işçilere mi veriliyor? – HayırN • Ulusal işçilere, salt o devlette ikamet etmeleri dolayısıyla mı veriliyor? – HayırN • Sonuç: sosyal yarar değilN İlke GÖÇMEN 47 İşçilerin Serbest Dolaşımı: Serbestînin Tahdidi • İşçilerin serbest dolaşımı (ABİHA md. 45) – Vatandaşlık temelinde ayrımcılık yasağı • Doğrudan ayrımcılık yasağı • Dolaylı ayrımcılık yasağı – Pazara erişimin güçleştirilmesi / serbestînin kısıtlanması yasağı İlke GÖÇMEN 48 İşçilerin Serbest Dolaşımı: Doğrudan Ayrımcılık • Olay (1974) – Fransa, denizcilik alanındaki bir kanun ile bir geminin tayfasının belli oranının Fransız vatandaşı olması şartı getirmiştir. – Birlik hukuku, bu olaya nasıl uygulanacaktır? İlke GÖÇMEN 49 İşçilerin Serbest Dolaşımı: Doğrudan Ayrımcılık • ABAD’a göre – ABİHA md. 45: Uygulama Alanı • Kişi bakımından kapsam – İşçiN • Konu bakımından kapsam – İstihdama erişmek – Sınır aşırı unsur – ABİHA md. 45: Tahdit • Vatandaşlık temelinde doğrudan ayrımcılık – ABİHA md. 45: Haklı Gösterme • Yalnızca kurucu antlaşmadaki istisnalar + Orantılılık ilkesine uyum İlke GÖÇMEN 50 İşçilerin Serbest Dolaşımı: Doğrudan Ayrımcılık • Olay (1995) – Ulusal Futbol Federasyonları, futbol takımlarının lig maçları yönünden vatandaşlık klozları getirmiştir. – Buna göre, her bir takım, lig maçları için, en fazla üç yabancı futbolcu sahaya sürebilecektir. – Birlik hukuku, bu olaya nasıl uygulanacaktır? İlke GÖÇMEN 51 İşçilerin Serbest Dolaşımı: Doğrudan Ayrımcılık • ABAD’a göre – ABİHA md. 45: Uygulama Alanı • Kişi bakımından kapsam – İşçiN • Konu bakımından kapsam – İstihdama erişmek – Sınır aşırı unsur – ABİHA md. 45: Tahdit • Vatandaşlık temelinde doğrudan ayrımcılık – ABİHA md. 45: Haklı Gösterme • Yalnızca kurucu antlaşmadaki istisnalar + Orantılılık ilkesine uyum İlke GÖÇMEN 52 İşçilerin Serbest Dolaşımı: Dolaylı Ayrımcılık • Tanım: – “ulusal hukuk hükmü, • doğası itibariyle ulusal işçilere nazaran göçmen işçileri daha çok etkilemeye elverişliyse ve • göçmen işçileri belirli bir dezavantajlı konuma getirme riskini taşıyorsa dolaylı ayrımcı kabul edilmelidir.” • Örnek kriterler & koşullar: – İkametgah – Köken yeri (doğum yeri) – Öğrenim yeri N İlke GÖÇMEN 53 İşçilerin Serbest Dolaşımı: Dolaylı Ayrımcılık • Olay (1970) – Alman hukukuna göre istihdam süresi hesaplanırken, askerlik hizmeti dönemi de bu süreye eklenmektedir. – Bu askerlik hizmeti ise, yalnızca Alman ordusundaki hizmeti içermektedir. – Birlik hukuku, bu olaya nasıl uygulanacaktır? İlke GÖÇMEN 54 İşçilerin Serbest Dolaşımı: Dolaylı Ayrımcılık • ABAD’a göre – ABİHA md. 45: Uygulama Alanı • Kişi bakımından kapsam – İşçiN • Konu bakımından kapsam – İstihdama erişmek – Sınır aşırı unsur – ABİHA md. 45: Tahdit • Vatandaşlık temelinde dolaylı ayrımcılık – ABİHA md. 45: Haklı Gösterme • Kurucu antlaşmadaki istisnalar + Kamu yararına ilişkin ağır basan gereklilikler + Orantılılık ilkesine uyum İlke GÖÇMEN 55 İşçilerin Serbest Dolaşımı: Pazara Erişim & Serbestînin Kısıtlanması • Tanım: İki türlü yaklaşım – Köken devletine karşıN • bir kişiyi köken ülkesinden ayrılmaktan alıkoyan veya caydıran önlemler (yasak) • bir kişiyi dolaşım serbestîsi hakkını kullanması nedeniyle dezavantajlı konuma getiren önlemler (yasak) – Varış devletine karşıN • bir üye devlet vatandaşı işçinin dolaşım serbestîsini kullanmasını zorlaştırmaya ya da daha az çekici kılmaya elverişli önlemler (yasak) İlke GÖÇMEN 56 İşçilerin Serbest Dolaşımı: Pazara Erişim & Serbestînin Kısıtlanması • Olay (1995) – Ulusal ve uluslararası futbol kuralları uyarınca bir futbolcu, bir kulüp ile sözleşmesi sona erince, bir başka takıma transfer olmak isterse, bu sonraki kulüp, önceki kulübe belirli bir miktar para ödemelidir. – Belçikalı Bay Bosman, Belçika birinci ligindeki ‘RC Liège’ takımı ile sözleşmesi bitince, Fransa ikinci ligi takımı ‘US Dunkerque’ ile anlaşmıştır. – Bununla birlikte, US Dunkerque kulübü, RC Liège kulübüne transfer parasını veremeyince, transfer gerçekleşmemiştir. – Bay Bosman, RC Liège kulübünde kalmak zorunda kalmıştır ve bu durumu dava etmiştir. – Birlik hukuku, bu olaya nasıl uygulanacaktır? İlke GÖÇMEN 57 İşçilerin Serbest Dolaşımı: Pazara Erişim & Serbestînin Kısıtlanması • ABAD’a göre – ABİHA md. 45: Uygulama Alanı • Kişi bakımından kapsam – İşçiN • Konu bakımından kapsam – İstihdama erişmek – Sınır aşırı unsur – ABİHA md. 45: Tahdit • Serbestînin kısıtlanması: bir kişiyi köken ülkesinden ayrılmaktan alıkoyan veya caydıran önlem – ABİHA md. 45: Haklı Gösterme • Kurucu antlaşmadaki istisnalar + Kamu yararına ilişkin ağır basan gereklilikler + Orantılılık ilkesine uyum İlke GÖÇMEN 58 İşçilerin Serbest Dolaşımı: Pazara Erişim & Serbestînin Kısıtlanması • Olay (2009) – Alman mevzuatı uyarınca Almanya dışında mukim Alman vatandaşı işçiler, bu devletten aldıkları emeklilik-tasarruf ikramiyelerini geri ödemek zorundadır. – Birlik hukuku, bu olaya nasıl uygulanacaktır? İlke GÖÇMEN 59 İşçilerin Serbest Dolaşımı: Pazara Erişim & Serbestînin Kısıtlanması • ABAD’a göre – ABİHA md. 45: Uygulama Alanı • Kişi bakımından kapsam – İşçiN • Konu bakımından kapsam – İstihdama erişmek – Sınır aşırı unsur – ABİHA md. 45: Tahdit • Serbestînin kısıtlanması: bir kişiyi dolaşım serbestîsi hakkını kullanması nedeniyle dezavantajlı konuma getiren önlem – ABİHA md. 45: Haklı Gösterme • Kurucu antlaşmadaki istisnalar + Kamu yararına ilişkin ağır basan gereklilikler + Orantılılık ilkesine uyum İlke GÖÇMEN 60 İşçilerin Serbest Dolaşımı: Pazara Erişim & Serbestînin Kısıtlanması • Olay (2003) – Fransız hukukuna göre bir kişi, hastane yöneticisi olmak için belirli bir sınavı başarıyla vermelidir. – Bay A., çok uzun süredir, Belçika’da hastane yöneticisi olarak çalışmaktadır. – Fransız X. Hastanesinde yönetici olarak işe başlayacakken; ilgili sınava girmemesi nedeniyle, bu işe başlatılmamıştır. – Birlik hukuku, bu olaya nasıl uygulanacaktır? İlke GÖÇMEN 61 İşçilerin Serbest Dolaşımı: Pazara Erişim & Serbestînin Kısıtlanması • ABAD’a göre – ABİHA md. 45: Uygulama Alanı • Kişi bakımından kapsam – İşçiN • Konu bakımından kapsam – İstihdama erişmek – Sınır aşırı unsur – ABİHA md. 45: Tahdit • Serbestînin kısıtlanması: bir üye devlet vatandaşı işçinin dolaşım serbestîsini kullanmasını zorlaştırmaya ya da daha az çekici kılmaya elverişli önlem – ABİHA md. 45: Haklı Gösterme • Kurucu antlaşmadaki istisnalar + Kamu yararına ilişkin ağır basan gereklilikler + Orantılılık ilkesine uyum İlke GÖÇMEN 62 ABİHA md. 45 --- Kime Karşı İleri Sürülebilir? • ABİHA md. 45 – Üye devletlere – Bir alanı toplu biçimde düzenlemeye yetkili kuruluşlara* – Gerçek ve tüzel kişilere** karşı ileri sürülebilir. • *Örnek: FIFA, UEFA, Barolar, N • ** -en azından şimdilik- yalnızca “ayrımcılık yasağı” açısındanN İlke GÖÇMEN 63 ABİHA md. 45 --- Kime Karşı İleri Sürülebilir? • Olay (2000) – İtalyan vatandaşı Bay A., 1993 ile 1997 yılları arasında Avusturya’da okumuştur. – Ağustos 1997’de İtalya’nın Bolzano eyaletindeki bir banka, iş ilanı vermiştir. – Adaylar, iş için yapılacak sınava katılabilmek için, İtalyanca ve Almanca iki dillilik sertifikası sunmalıdır. – Bu sertifika, yalnızca Bolzano’daki kamu otoritelerinin yaptığı bir sınav ile alınabilmektedir. – Bay A., bu sertifikaya sahip değildir; ancak hem İtalyanca hem de Almanca’yı yeterli seviyede bilmektedir. – Banka ise, adı geçen sertifikayı sunmayan Bay A.’yı sınava kabul etmemiştir. İlke GÖÇMEN 64 İşçilerin Serbest Dolaşımı: Kime Karşı İleri Sürülebilir? • ABAD’a göre – ABİHA md. 45: Uygulama Alanı • Kişi bakımından kapsam – İşçiN • Konu bakımından kapsam – İstihdama erişmek – Sınır aşırı unsur – ABİHA md. 45: Kime karşı ileri sürülebilir? • Tüzel kişi --- ayrımcılık yasağı --- √ – ABİHA md. 45: Tahdit • Vatandaşlık temelinde dolaylı ayrımcılık – ABİHA md. 45: Haklı Gösterme • Kurucu antlaşmadaki istisnalar + Kamu yararına ilişkin ağır basan gereklilikler + Orantılılık ilkesine uyum İlke GÖÇMEN 65 ABİHA md. 45 “1. Birlik içinde işçilerin serbest dolaşımı sağlanır. 2. İşçilerin serbest dolaşımı, üye devletlerin işçileri arasında istihdam, ücret ve diğer çalışma koşulları bakımından, uyrukluktan kaynaklanan nedenlerle yapılan her türlü ayrımcılığın kaldırılmasını gerektirir. 3. İşçilerin serbest dolaşımı, kamu düzeni, kamu güvenliği ve halk sağlığı gerekçeleriyle getirilen sınırlamalar saklı kalmak kaydıyla, aşağıdaki hakları içerir: a) yapılmış iş tekliflerini kabul etme, b) bu amaçla üye devletlerin topraklarında serbestçe dolaşma, c) bir üye devlette, o devlet uyruklarının istihdamını düzenleyen kanun, ikincil düzenleme ve idari kurallara uygun olarak çalışmak amacıyla ikamet etme, d) Komisyon tarafından hazırlanacak uygulama tüzüklerindeki koşullara uygun olarak, bir üye devlette istihdam edildikten sonra o üye devlet topraklarında kalma. 4. Bu madde hükümleri, kamudaki istihdama uygulanmaz.” İlke GÖÇMEN 66
