Avrupa Birliği Maddi Hukuku - Ankara Üniversitesi Açık Ders

advertisement
Avrupa Birliği Maddi
Hukuku
AB İç Pazarının Gelişimi
-5. DersAnkara Üniversitesi Hukuk Fakültesi
Lisans Programı
2012-2013 Güz Dönemi
Yrd. Doç. Dr. İlke GÖÇMEN
Bütünleşmenin Farklı Aşamaları
Serbest Ticaret Alanı
Taraf devletler arasında malların serbest dolaşımının sağlanması
(Üçüncü ülkeler ile kurulan ticari ilişkilerde özerklik)
Gümrük Birliği
Serbest Ticaret Alanı + Üçüncü ülkelere yönelik ortak dış ticaret politikası
Ortak Pazar
Gümrük Birliği + Kişilerin, hizmetlerin ve sermayenin serbest dolaşımı
Parasal Birlik
Ortak Pazar + Tek para birimi
Ekonomik Birlik
Parasal Birlik + Merkezi bir otorite tarafından yürütülen tek parasal ve mali politika
Siyasi Birlik
Ekonomik Birlik + Merkezi bir otoritenin merkezi bir parlamentoya karşı sorumlu
tutulması + ortak dış politika ve güvenlik politikası
İlke GÖÇMEN
2
Avrupa Birliği ve Bütünleşmenin Farklı
Aşamaları
• AB’deki
gelişmeler
– gümrük birliği,
– iç pazar,
– ekonomik ve
parasal birlik,
– siyasi birlik.
İlke GÖÇMEN
3
Gümrük Birliği
• AET (1958) Gümrük birliği, 12 yıl içinde
kurulacaktır.
• Gümrük birliği
– mal ticareti
– üye devletler arasındaki
• ithalat ve ihracattaki
• gümrük vergileri ve bunlara eşdeğer etkili harçlar yasaktır.
– üçüncü ülkelere karşı
• Ortak gümrük tarifesi uygulanır.
• Tamamlanma
– 1 Temmuz 1968 (Hedefe göre, 18 ay önce:)
İlke GÖÇMEN
4
Gümrük Birliği
• Gümrük birliği ile bağlantılı kurallar
– üye devletler arasındaki
• ithalat ve ihracattaki
• miktar kısıtlamaları ve bunlara eşdeğer etkili
önlemler, yasaktır.
– Rekabet kuralları
– Devlet yardımı kuralları
İlke GÖÇMEN
5
Ortak Pazar / Tek Pazar / İç Pazar
• AET (1958) Ortak pazar, 12 yıl içinde
kurulacaktır.
• Ortak pazar gereğince, Topluluk etkinlikleri
– malların
– kişilerin
– hizmetlerin
– sermayenin
serbest dolaşımı
ile ilgili üye devletler arasındaki engellerin
kaldırılmasını içerir.
İlke GÖÇMEN
6
Ortak Pazar / Tek Pazar / İç Pazar
• Ademimerkezi Model (Negatif Bütünleşme)
+
• Merkezi Model (Pozitif Bütünleşme)
• Negatif bütünleşme
– Kurucu antlaşmadaki her bir serbest dolaşım hükmü
• serbest dolaşıma yönelik engeller, kaldırılacaktır.
– Vatandaşlık (uyrukluk) temelinde ayrımcılık yapılmaması ilkesi
+ pazara erişim ilkesi (serbest dolaşıma yönelik engel veya
kısıtlamaların kaldırılması)
• Pozitif bütünleşme
– Kurucu antlaşmadaki özel ve genel hükümler
• Üye devlet hukukları, iç pazarın kurulması ve işleyişi
gerektirdiği ölçüde, uyumlaştırılacaktır.
İlke GÖÇMEN
7
Tarihsel Bakış Açısıyla İç Pazar: Kurumsal Yön
• İç pazara erişim --- Karşılıklı etkileşim
– Kurucu antlaşma
– İkincil hukuk
– Divan kararları
• Bu meyanda, genel olarak, iç pazara erişebilmek
için, zaman içinde,
– Uyumlaştırma için gerekli yasama usulleri
basitleştirilmiş;
– Yasama tasarruflarının odak noktası değiştirilmiş;
– Yargısal doktrin sayesinde iç pazara erişmek
kolaylaşmıştır.
İlke GÖÇMEN
8
Tarihsel Bakış Açısıyla İç Pazar: Kurumsal Yön
• 1970 ve 1980’li yıllar
– Topluluk karar alma süreci yavaştır.
• Uyumlaştırma oybirliği
• Komisyon ayrıntılara inmektedir.
– Adalet Divanı
• Kurucu antlaşma hükümlerinin yorumu
– negatif bütünleşme
– Özellikle malların serbest dolaşımı
» ayrımcı önlemlerin yanı sıra
» “Topluluk içi ticareti doğrudan ya da dolaylı, fiilen ya
da potansiyel olarak güçleştirmeye elverişli” tüm
önlemler, kural olarak, Topluluk hukukuna aykırıdır.
» Karşılıklı tanıma ilkesi, getirmiştir.
İlke GÖÇMEN
9
Tarihsel Bakış Açısıyla İç Pazar: Kurumsal Yön
• 1980’li yıllar
Topluluk mevzuatı
+
Divan kararları
≠
Ortak pazar
İlke GÖÇMEN
10
Tarihsel Bakış Açısıyla İç Pazar: Kurumsal Yön
• 1985 Brüksel AHDBK
– Komisyona görev: 1992 yılına kadar iç pazara
erişilmesi için alınması gerekli tedbirler
• Komisyon (1985)
– “İç Pazarın Tamamlanması Hakkında Beyaz
Kitap”
• ticarete yönelik fiziki, teknik ve mali engellerin
kaldırılması
– Örnekler:
» Sınır ve gümrük kontrolleri
» Standartlar arası farklılıklar (söz gelimi, mal üretimi)
» Dolaylı vergiler arası farklılıklar (KDV, ÖTV)
İlke GÖÇMEN
11
Tarihsel Bakış Açısıyla İç Pazar: Kurumsal Yön
• Avrupa Tek Senedi (i 1986 – y 1987)
– Kurucu antlaşmalar, ilk kez, ciddi biçimde
değiştirilmiştir.
– İç pazar tanımı ve hedefi getirilmiştir.
– İç pazar:
• “kurucu antlaşmanın hükümleri çerçevesinde
malların, kişilerin, hizmetlerin ve sermayenin
serbestçe dolaştığı, iç sınırları olmayan bir
alandır.”
• 1992 yılı sonuna kadar kurulacaktır.
İlke GÖÇMEN
12
Tarihsel Bakış Açısıyla İç Pazar: Kurumsal Yön
– İç pazara yönelik, üye devlet kurallarının
yakınlaştırılması ile ilgili tasarruflar nitelikli
oyçokluğu
– Karar alma süreci, hızlanmıştır.
• nitelikli oy çokluğu
• Komisyon ayrıntılara inmek yerine, karşılıklı
tanımaya dayalı genel yaklaşım
İlke GÖÇMEN
13
Tarihsel Bakış Açısıyla İç Pazar: Kurumsal Yön
• 1992 yılı sonu
– İç pazar büyük ölçüde tamamlanma
» (AB resmi belgelerine göre:)
• İç pazara erişmek
– Statik bir hedef (X)
– Dinamik bir süreç (√)
• 1992 yılı sonrası
– Özellikle kişilerin, hizmetlerin ve sermayenin serbest
dolaşımına ilişkin kayda değer kimi gelişmeler
yaşanmıştır.
İlke GÖÇMEN
14
Tarihsel Bakış Açısıyla İç Pazar: Kurumsal Yön
• Sermayenin serbest dolaşımı
– Maastricht Antlaşması (1993)
• İlgili hüküm, tıpkı diğer serbest dolaşım
hükümleri gibi, bu serbestîye yönelik
kısıtlamaların kaldırılmasını öngörmektedir.
• ABAD
– Kişilerin, hizmetlerin ve sermayenin serbest
dolaşımı
• Bu serbest dolaşımların “kullanımını
zorlaştırmaya ya da daha az çekici kılmaya
elverişli” ulusal önlemler, kural olarak, Topluluk
hukukuna aykırıdır.
– Böylelikle, mallar alanındaki içtihat, bu alanlara
aktarılmıştır.
İlke GÖÇMEN
15
Tarihsel Bakış Açısıyla İç Pazar: Kurumsal Yön
• Schengen Rejimi
– Amsterdam Antlaşması (1999)
• Schengen Anlaşması (1985) ve Uygulama Sözleşmesi
(1990)
– kişilerin serbest dolaşımı --- iç sınır kontrollerinin kaldırılması
– Sınır kontrollerinin kaldırılması
• 1995: Belçika, Almanya, Fransa, Lüksemburg, Hollanda,
İspanya ve Portekiz
• 1998: İtalya ve Avusturya
• 2000: Yunanistan
• 2001: İsveç, Danimarka, Finlandiya (ve Norveç ile İzlanda)
• 2008: Çek Cumhuriyeti, Estonya, Macaristan, Letonya,
Litvanya, Malta, Polonya, Slovenya, Slovakya
• 2009: (İsviçre)
İlke GÖÇMEN
16
Tarihsel Bakış Açısıyla İç Pazar: Maddi Yön
• İç pazar, esas olarak, ekonomik bir
projedir.
– Bu meyanda, iç pazar, AB politikasının
ekonomik ve sosyal boyutunun karşılıklı
ilişkisini gündeme taşımaktadır.
İlke GÖÇMEN
17
Tarihsel Bakış Açısıyla İç Pazar: Maddi Yön
• İç pazarı dengeleyici kimi politika alanları,
zaman içerisinde, kurucu antlaşmalara dahil
olmuştur.
• Örneğin, şu konular kurucu antlaşmaya
eklenmiştir:
–
–
–
–
–
–
–
–
sosyal politika
işverenler ile işçiler arası sosyal diyalog
ekonomik ve sosyal uyum
tüketici politikası
istihdam politikası
Birlik vatandaşlığı
özgürlük, güvenlik ve adalet alanı
temel haklar
İlke GÖÇMEN
18
Tarihsel Bakış Açısıyla İç Pazar: Maddi Yön
• Örnek olarak, Komisyon, 2007 yılında iç pazar
vizyonunu yenilemiştir:
– “Her ne kadar geleneksel olarak tek pazar politikası,
çoğunlukla düzenleyici araçlar aracılığıyla sınır aşırı
engellerin kaldırılmasını amaçlamışsa bile; [artık]
tüketici tercihine saygı gösteren, sosyal ve çevresel
olarak sağduyulu ve rekabetçi bir iş çevresinin
geliştirilmesi göz önünde tutularak; vatandaşlar,
tüketiciler ve iş adamlarının yararına pazarların daha
iyi işlemesi sağlanacaktır.”
» COM (2007) 60 final, “A Single Market for Citizens”, 2007,
pt. 3.
İlke GÖÇMEN
19
Tarihsel Bakış Açısıyla İç Pazar: Maddi Yön
• Lizbon Antlaşması (2009)
– Ekonomik ve sosyal hedefler arasında farklı
bir dengeye yer vermektedir:
• iç pazar kurulması yinelenmekte;
• ancak iç pazar; aşağıdaki hedeflerle
tamamlanmaktadır:
–
–
–
–
–
–
yüksek derecede rekabetçi bir sosyal piyasa ekonomisi,
çevrenin korunması,
bilimsel ve teknolojik ilerlemenin arttırılması,
sosyal dışlanma ve ayrımcılık ile mücadele edilmesi,
sosyal adaletin arttırılması,
çocuk haklarının korunması.
İlke GÖÇMEN
20
Tarihsel Bakış Açısıyla İç Pazar: Maddi Yön
• İç pazardaki politika oluşumu, aşağıdaki konuları
da dikkate alacaktır (yatay hükümler)
–
–
–
–
–
–
–
–
yüksek bir istihdam düzeyi
yeterli sosyal koruma güvencesi
sosyal dışlama ile mücadele
eğitim, staj ve insan sağlığının korunmasında yüksek
bir düzeye ulaşılması
kadın-erkek eşitliğinin arttırılması
cinsiyet, ırk veya etnik köken ile din veya inanış,
özürlülük, yaş ya da cinsel tercihe dayalı ayrımcılık ile
mücadele edilmesi
çevrenin ve tüketicinin korunması
hayvanların sıhhati ve korunması
İlke GÖÇMEN
21
Tarihsel Bakış Açısıyla İç Pazar: Maddi Yön
• ABAD ve ekonomik olmayan politika
alanlarına yönelik gelişmeler
– Deutsche Post kararı (2000) --- eşit işe eşit
ücret ilkesi:
• “: [ABİHA md. 157] ile güdülen ekonomik amaç,
yani farklı üye devletlerde yerleşik teşebbüsler
arası rekabetteki bozulmanın ortadan kaldırılması,
aynı hükümce güdülen ve temel bir insan hakkının
dışavurumu olan sosyal amaca göre ikincil
konumdadır.”
İlke GÖÇMEN
22
Tarihsel Bakış Açısıyla İç Pazar: Maddi Yön
– Viking kararı (2007)
• “Topluluğun yalnızca ekonomik değil; aynı
zamanda sosyal bir amacı olması nedeniyle,
kurucu antlaşmanın malların, kişilerin, hizmetlerin
ve sermayenin serbest dolaşımına dair hükümleri
uyarınca tanınan haklar, sosyal politika tarafından
güdülen hedefler ile dengelenmelidir.”
İlke GÖÇMEN
23
AB’de İç Pazar
• AB için bir iç pazar yaklaşık elli yılı
aşkın bir süredir gelişmektedir.
• İç pazar ve ona dair serbest dolaşım hâlen merkezi konumda durmaya devam
etmektedir.
İlke GÖÇMEN
24
Download