ERGÜN ENERJİ ÜRETİM SAN. VE TİC. A.Ş. ÖZMEN-1 Güneş Enerji Santrali (14 MWe ) ÇED BAŞVURU DOSYASI Muğla İli, Merkez; Düğerek-Karşıyaka Mahallesi mevkii, tapunun N20-C2 pafta ve 112/3-4-7-8, 113/15-16 ada/parselinde ve 72, 82, 83, 96, 97, 98 parseli DEPLANLAMA İNŞAAT DANIŞMANLIK MÜHENDİSLİK SANAYİİ VE TİCARET LTD. ŞTİ. İZMİR-2015 PROJE SAHİBİNİN ADI Ergün Enerji Üretim San. ve Tic. A.Ş. ADRESİ Fatih Mah. Yakacık Caddesi No:39 Ortadağ Sancaktepe/İstanbul TELEFON VE FAKS NUMARALARI Tel: 0 (312) 291 75 00 GSM: 0 (530) 501 61 52 Faks: 0 (312) 291 75 65 E-POSTA [email protected] PROJENİN ADI ÖZMEN-1 Güneş Enerji Santrali (14 MWe) PROJE BEDELİ 42.000.000 TL PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN AÇIK ADRESİ (İLİ, İLÇESİ, MEVKİİ) Muğla İli, Merkez; Düğerek-Karşıyaka Mahallesi mevkiinde PROJENİN ÇED YÖNETMELİĞİ KAPSAMINDAKİ YERİ (SEKTÖRÜ, ALT SEKTÖRÜ) 25.11.2014 tarih ve 29186 sayılı (ÇED Yönetmeliği Ek.I Çevresel Etki Değerlendirmesi Uygulanacak Projeler Listesi Madde 45 – Kurulu gücü 10 MWe ve üzeri güneş enerjisi santralleri Sektör: Enerji Sektörü Alt sektörü: Güneş Enerji Santrali 42.22.02 PROJENİN NACE KODU RAPORU HAZIRLAYAN DE PLANLAMA İNŞAAT DANIŞMANLIK MÜHENDİSLİK KURULUŞUN/ÇALIŞMA SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ. GRUBUNUN ADI) Evka-3 Mah. 119/7 Sok. No:12 Bornova-İZMİR ADRESİ, TELEFON VE FAKS NUMARALARI PTD BAŞVURU DOSYASININ SUNUM TARİHİ Tel: 0 232 375 91 54 Faks: 0 232 375 92 36 01/09/2015 İÇİNDEKİLER Sayfa No İÇİNDEKİLER......................................................................................................................... 1 TABLOLAR DİZİNİ ............................................................................................................... 2 ŞEKİLLER DİZİNİ ................................................................................................................. 2 EKLER DİZİNİ ........................................................................................................................ 2 PROJENİN TEKNİK OLMAYAN ÖZETİ ........................................................................... 3 BÖLÜM 1: PROJENİN TANIMI VE ÖZELLİKLERİ ....................................................... 3 I.a. Proje konusu yatırımın tanımı, özellikleri, ömrü, hizmet maksatları, önem ve gerekliliği. . 5 I.b. Projenin yer ve teknoloji alternatifleri, proje için seçilen yerin koordinatları. .................... 5 BÖLÜM II. PROJE YERİ VE ETKİ ALANININ MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLİKLERİ(Proje Alanının ve önerilen proje nedeniyle etkilenmesi muhtemel olan çevrenin; nüfus, fauna, flora, jeolojik ve hidrojeolojik özellikler, doğal afet durumu, toprak, su, hava, atmosferik koşullar, iklimsel faktörler, mülkiyet durumu, kültür varlığı ve sit özellikleri, peyzaj özellikleri, arazi kullanım durumu, hassasiyet derecesi(EK-5’ deki Duyarlı Yöreler Listesi de dikkate alınarak) benzeri özellikler) .... 12 BÖLÜM III: PROJENİN İNŞAAT VE İŞLETME AŞAMASINDA ÇEVRESEL ETKİLERİ VE ALINACAK ÖNLEMLER ....................................................................... 17 III.a. Çevreyi etkileyebilecek olası sorunların belirlenmesi, kirleticilerin miktarı, alıcı ortamla etkileşim, kümülatif etkilerin belirlenmesi ............................................................................... 17 III.b. Sera gazı emisyon miktarının belirlenmesi ve emisyonların azaltılması için alınacak önlemler ................................................................................................................................... 21 III.c. Projenin çevreye olabilecek olumsuz etkilerinin azaltılması için alınacak önlemler ..... 22 III.ç. İzleme Planı (İnşaat dönemi) ........................................................................................... 24 BÖLÜM IV. HALKIN KATILIMI ...................................................................................... 26 IV.a. Projeden etkilenmesi muhtemel ilgili halkın belirlenmesi ve halkın görüşlerinin Çevresel Etki Değerlendirmesi Çalışmasına yansıtılması için önerilen yöntemler ................................ 26 IV.b. Görüşlerine başvurulması öngörülen diğer taraflar......................................................... 26 NOTLAR VE KAYNAKLAR ............................................................................................... 27 1 TABLOLAR DİZİNİ Tablo 1. Santral Alanına Ait Koordinatlar ................................................................................ 9 Tablo 2. Şalt Tesisi Alanına Ait Koordinatlar.......................................................................... 10 Tablo 3. İdari Bina Alanına Ait Koordinatlar ......................................................................... 10 Tablo 4. İstasyon Alanına Ait Koordinatlar ............................................................................ 10 Tablo 5. Proje Alanının Yerleşimlere Olan Yaklaşık Uzaklığı ............................................... 11 Tablo 6. 1992-2014 dönemi il nüfus artış hızı (%), Nüfus yoğunluğu (kişi/km2) ................... 12 ŞEKİLLER DİZİNİ Şekil 1. Türkiye Güneş Potansiyeli Atlası (GEPA) ................................................................... 4 Şekil 2. Projenin İş Akım Şeması .............................................................................................. 4 Şekil 3. Güneş Panelleri Görüntüsü .......................................................................................... 8 Şekil 4. Uydu Görüntüsü .......................................................................................................... 11 Şekil 5. Muğla İli Deprem Haritası .......................................................................................... 13 EKLER Ek:1 Yer Bulduru Haritası........................................................................................................ 29 Ek:2 1/25000 Ölçekli Topoğrafik Harita ................................................................................. 31 Ek:3 1/100000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı ............................................................................. 33 Ek:4 Deprem Haritası ............................................................................................................... 36 Ek:5 Acil Eylem Planı .............................................................................................................. 38 Ek:6 ÇED Yeterlik Belgesi ...................................................................................................... 48 2 T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ÖZMEN 1 Güneş Enerji Santrali PROJENİN TEKNİK OLMAYAN ÖZETİ Ergün Enerji Üretim San. ve Tic. A.Ş.’ye ait Muğla İli, Merkez; Düğerek-Karşıyaka Mahallesi mevkiinde tapunun N20-C2 pafta ve 112/3-4-7-8, 113/15-16 ada/parselinde ve 72, 82, 83, 96, 97, 98 parselinde toplam kurulu gücü 14 MWe olan “ÖZMEN-1 Güneş Enerji Santrali (14 MWe)” kurulması planlanmaktadır. Faaliyetin bulunduğu tesisin güneş panellerinin kapladığı toplam alan 404303.325 m2 (40,4 ha) olması planlanmaktadır. ÖZMEN-1 Güneş Enerji Santrali (14 MWe ); 25.11.2014 tarih ve 29186 sayılı Resmi Gazetede Yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Etki Değerlendirme Yönetmeliği EK-I Çevresel Etki Değerlendirmesi Uygulanacak Projeler Listesinde 45. Madde de belirtilen “Kurulu gücü 10 MWe ve üzeri Güneş Enerji Santralleri” sınıfında yer almaktadır. Söz konusu sınıflandırma doğrultusunda proje için ÇED Başvuru Dosyası hazırlanmıştır. BÖLÜM I. PROJENİN TANIMI VE ÖZELLİKLERİ Ergün Enerji Üretim San. ve Tic. A.Ş.’ ye ait Muğla İli, Merkez; Düğerek-Karşıyaka Mahallesi mevkiinde, “ÖZMEN-1 Güneş Enerji Santrali (14 MWe )” projesi yapılması planlanmaktadır. Enerji, insanoğlunun bugünkü hayatının vazgeçilmez parçası olan başta sanayi, teknoloji, ulaşım, iletişim olmak üzere tüm faaliyetlerin başlıca temel taşıdır. Yani enerji, bugünkü modern toplumun vazgeçilmez bir ihtiyacıdır. Enerji ihtiyacının sürekli artması, bunun yanında ise mevcut kaynakların kısıtlı ve tükenebilir olması, insanoğlunun alternatif enerji kaynaklarını bulma ve geliştirme yoluna itmektedir. Bunun yanı sıra, Dünyanın yaşanabilirlik ortamının korunması ve sürekliliğinin sağlanması amacıyla yapılan ulusal ve uluslar arası hukuki düzenlemeler ve enerji üretim, iletim ve tüketiminden kaynaklanan çevresel etkiler daha az, hatta hiç olmayan, hem de devamlılığı ve yenilenebilirliği sağlayan enerji kaynaklarını bulmak ve geliştirmek zorundayız. Tüm bu sebeplerden dolayı, enerji veriminin yüksek, bunun yanında çevresel etkilerinin az olduğu, süreklilik arz eden yeni enerji kaynakları bulma arayışı içine girilmiştir. Güneş enerjisi sistemleri çevreye zararlı gazlar vermeyen, tükenmeyen bir enerji türüdür. Çevreye zarar vermediği, tükenmeyen ve çok ucuz bir enerji kaynağı olduğu için güneş panelleri hergün artan bir yaygınlıkta kullanılmaktadır. Güneş pil ya da panelleri elektrik şebekesinden uzak bölgelerde, bedava elektrik sağlamaktadır. Bununla beraber çevreye zarar vermeden enerji kullanmak isteyen birçok kişi güneş panellerini tercih etmektedir. Güneşlenme süresi uzun olan Türkiye, güneş enerjisinden elektrik üretimi açısından oldukça avantajlı bir konumdadır. Yenilenebilir Enerji Genel Müdürlüğü tarafından hazırlanan Güneş Enerjisi Potansiyel Atlası’na göre proje yeri olan Muğla ili Merkez ilçesi de, yıllık ortalama 1650-1700 kWh/m2 güneş radyasyonu ile güneş santrali kurmak için çok elverişli bir bölgedir. (kaynak: http://www.eie.gov.tr/MyCalculator/Default.aspx). 3 T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ÖZMEN 1 Güneş Enerji Santrali Şekil 1. Türkiye Güneş Potansiyeli Atlası (GEPA) Güneş enerjisi sistemleri çevreye zararlı gazlar vermeyen, tükenmeyen bir enerji türüdür. Çevreye zarar vermediği, tükenmeyen ve çok ucuz bir enerji kaynağı olduğu için güneş panelleri her gün artan bir yaygınlıkta kullanılmaktadır. Güneş pil ya da panelleri elektrik şebekesinden uzak bölgelerde, bedava elektrik sağlamaktadır. Gün geçtikçe kirlenen çevre ve azalan enerji kaynakları dünyanın ve ülkemizin temel sorunlarındandır. Dünyamızın ve ülkemizin temel iki sorununu çözmenin bir yolu da Enerji getirisi yüksek ve işletme maliyeti sıfıra yakın olan fotovoltaik elektrik sistemi hem ücretsiz bir kaynaktan elektrik sağlamakta hem de çevreye yayılan karbonmonoksit ve diğer tonlarca atığın oluşmasını önlemektedir. Güneş enerjisi tesisinde üretilen elektrik enerjisi, enerji iletim hattıyla Muğla TM enerji iletim hattına bağlanacaktır. Tesisin inşaat süresi 46 ay olarak planlanmaktadır. Şekil 2. Projenin İş Akım Şeması 4 T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ÖZMEN 1 Güneş Enerji Santrali Güneş hücreleri (fotovoltaik hücreler), yüzeylerine gelen güneş ışığını doğrudan elektrik enerjisine dönüştüren yarıiletken maddelerdir. Yüzeyleri kare, dikdörtgen, daire şeklinde biçimlendirilen güneş hücreleri alanları genellikle 100 cm² civarında, kalınlıkları ise 0,1- 0,4 mm arasındadır. Güneş hücreleri fotovoltaik ilkeye dayalı olarak çalışırlar, yani üzerlerine ışık düştüğü zaman uçlarında elektrik gerilimi oluşur. Hücrenin verdiği elektrik enerjisinin kaynağı, yüzeyine gelen güneş enerjisidir. I.a. Proje konusu yatırımın tanımı, özellikleri, ömrü, hizmet maksatları, önem ve gerekliliği Özmen-1 Güneş Enerji Santrali projesinin proje alanının tamamı mera arazisinden oluşmaktadır. 1/100000 ölçekli Çevre Düzeni Planında kentsel gelişim alanı içerisinde yer almaktadır. Proje kapsamında mera arazileri için gerekli bütün izinler alınacaktır, 4342 sayılı Mera Kanunu hükümlerine uyulacaktır. 5403 sayılı “Toprak Koruma ve Arazi Kullanım Kanunu” ve ilgili Yönetmelikleri hükümlerine, uyulacaktır. Bu ÇED Başvuru Dosyası yapılması planlanan güneş enerji santrali santral alanı için hazırlanmıştır. Proje ömrü 49 yıl olarak belirlenmiştir. Faaliyetin temel amacı; Güneş ışınlarından yararlanarak ışık ya da ısı enerjisinden elektrik elde etmek şeklinde değerlendirilmesidir. Ekonominin rekabet gücünün artırılması ve toplumun refah seviyesinin yükseltilmesi amacıyla elektrik sektörünün serbestleştirilmesi çerçevesinde, en düşük maliyetle enerji üretecek bir sistem oluşturulacaktır. Projenin işletmeye alınması, Türkiye ekonomisine ve enerji pazarına katkıda bulunacak olup gerek inşaat gerekse işletme döneminde çeşitli istihdam imkanları oluşturacaktır. Ayrıca ülkemizin yerli ve yenilenebilir enerji potansiyeline de katkıda bulunacak ve proje yerinde halen iyi koşullarda olmayan altyapı imkanlarının da gelişmesini sağlayacaktır. Ayrıca bu ve buna benzer yenilenebilir enerji santrallerinin büyük oranda yerli sermaye ile inşa edilerek devreye girmesi, devlet kaynaklarının daha verimli kullanılmasını da sağlayacak, dövizle satın alınan enerji kaynaklarına duyulan ihtiyacı biraz olsun azaltacaktır. Faaliyetin önemi; Güneş ışınlarından yararlanmak için pek çok teknoloji geliştirilmiştir. Bu teknolojilerin bir kısmı güneş enerjisini ışık ya da ısı enerjisi şeklinde direk olarak kullanırken, diğer teknolojiler güneş enerjisinden elektrik elde etmek şeklinde kullanılmaktadır. Güneş Enerji Santralinde enerjiyi doğru akımdan alternatif akıma çevirmek amacı ile proje planlanmıştır. I.b. Projenin yer ve teknoloji alternatifleri, proje için seçilen yerin koordinatları Bir ülkenin enerji üretim ve tüketim miktarı o ülkenin zenginliğini, kişi başına düşen üretim ve tüketim miktarı ise o ülkenin kalkınmışlık seviyesini gösteren önemli kriterler olarak kabul edilmektedir. 5 T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ÖZMEN 1 Güneş Enerji Santrali Ülkemizde son birkaç yıldaki ekonomik kriz dönemi hariç tutulursa ülke genelinde yıllık elektrik enerjisi tüketimi %8 ile %10 arasında artış göstermektedir. Bu artışın aynı ölçüde önümüzdeki yıllarda da gerçekleşeceği beklenilmelidir. Ülkemizde elektrik enerjisi ağırlıklı olarak fosil yakıtlardan ve hidroelektrik santrallerinden sağlanmaktadır. Bunlara ilave enerji kaynaklarına yönelmemiz ise ülke topraklarında kısıtlı olan kaynakların hızlı kullanılması ile tükenmesi ve dışa bağımlı enerji tüketimi ortaya çıkacaktır. Özellikle su miktarının yeterli olmadığı dönemlerde elektrik üretimi su varlığına dayanan hidroelektrik santrallerini tamamlayacak alternatif enerji kaynakları önem kazanmaktadır. Güneş Enerji Santrali için yer seçimi yapılırken; • Santral sahasının güneş enerjisinden elektrik üretmeye elverişli bir bölge olması, • Santral sahası ve çevresinde Mer’i mevzuat kapsamında yasal engellerin veya kullanım kısıtlamalarının bulunmaması, • Ege Bölgesinin Güneş Enerjisi açısından Türkiye ortalamasının üzerinde üretim kapasitesine sahip olması, gibi kriterler göz önünde bulundurulmuştur. Söz konusu projenin alternatifi yoktur. Çünkü proje ile yenilenebilir enerji kaynaklarından olan güneş enerjisinden elektrik enerjisi üretilecek olup, projenin kendisi alternatif enerji üretimi projesi niteliğindedir. Proje yeri tanıtılan özellik ve kriterlare göre seçilmiş olup, Türkiye’deki güneş enerjisi potansiyelinin kullanılması amacına uygun düşmektedir. Ayrıca proje, 10.05.2005 tarihi ve 5346 sayılı resmi Gazete’de yayımlanan “Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçlı Kullanımına İlişkin Kanun” hükümlerinde belirtilen amaçlara mükemmel derecede hizmet edecek bir projedir ve yatırımın bölge ekonomisine bir hareket getireceği düşünülmektedir. Güneş enerjisi, güneş hücresinin yapısına bağlı olarak % 5 ile % 30 arasında bir verimle elektrik enerjisine çevrilebilir. Güç çıkışını artırmak amacıyla çok sayıda güneş hücresi birbirine paralel ya da seri bağlanarak bir yüzey üzerine monte edilir, bu yapıya güneş hücresi modülü ya da fotovoltaik modül adı verilir. Güç talebine bağlı olarak modüller birbirlerine seri ya da paralel bağlanarak bir kaç Watt'tan mega Watt'lara kadar sistem oluşturulur. İstenen enerji miktarına göre güneş paneli ve sayısı belirlenir. Güneş olmadığı zamanlarda ve şebekeye bağlantısı olmayan yerlerde enerjisiz kalmamak için akü grubu sisteme dahil edilir. Akünün aşırı şarj ve deşarj olarak zarar görmesini engellemek için akü şarj regülatörü kullanılır. Şarj regülatörü akünün durumuna göre, güneş pillerinden gelen akımı keser ya da yükün çektiği akımı keser. Şebekeye bağlı yerlerde akü kullanılmayabilir. Planlanan proje, Şebekeye bağlı fotovoltaik (On-Grid) sistemi ile çalışacaktır. Şebekeye bağlı fotovoltaik sistemler, merkezi elektrik şebekesine bağlanır ve üretilen elektriği şebekeye aktarır. Güneş enerjisinden üretilen elektriğin, üretildiği anda ve üretildiği yerde hiçbir ilave depolama (akü-batarya vb.) ara birimi olmadan şebekeyi beslediği ve anında kullanıldığı sistemler Şebeke Bağlı (On-Grid) Sistemler olarak adlandırılmaktadır. Bu sistemlerde elde edilen elektrik enerjisi direkt olarak kamunun Enterkonnekte Şebeke Hattına aktarılır. Evirici, alternatif akım istenen uygulamalarda panelde elde edilen doğru akım elektriğini alternatif akım elektriğine dönüştürmek için kullanılır. Bu projede şebekeye alternatif akım verileceğinden eviriciler (invertörler) kullanılacaktır. 6 T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ÖZMEN 1 Güneş Enerji Santrali Güneş Enerji Santrali teknolojisi aşağıda anlatılmaktadır. 1. Güneş ışınlarından yararlanmak için pek çok teknoloji geliştirilmiştir. Bu teknolojilerin bir kısmı güneş enerjisini ışık ya da ısı enerjisi şeklinde direk olarak kullanırken, diğer teknolojiler güneş enerjisinden elektrik elde etmek şeklinde kullanılmaktadır. 2. Güneş Enerjili Isıtma Sistemleri: Güneş enerjili sıcak su sistemleri, suyu ısıtmak için güneşe ışınlarından yararlanır. Bu sistemler evsel gereçler için kullanılır. 3. Mimaride Güneş Enerjisi: Güneş enerjisinden yararlanan tasarımlar, çok az daha ilave enerji kullanmak suretiyle, konfor sıcaklığı ve ışık seviyesinin elde edilmesini hedefler. Bunlar pasif güneş enerjisinde olduğu gibi soğuk ortamlarda daha fazla güneş ışığı ile sıcak su elde edilmesi şeklinde ya da aktif güneş enerjisinde olduğu gibi, pompa ve fanlar kullanarak, sıcak ve soğuk havanın (ya da sıvının) yönlendirilmesi şeklinde de olabilir. Seralar da bir çeşit güneş mimarisi örneği sayılabilir. 4. Güneş Işığı ile Aydınlatma: İç mekanlar gün içerisinde ışık tüpleri ile aydınlatılabilirler. Örneğin ışık tüpleri, çatıya yerleştirilmiş güneş ışınlarını toplayıcı bir çanağa bağlanarak, iç mekanlarda aydınlatma kaynaklı enerji giderlerini azaltarak, daha doğal bir aydınlatma yaratabilirler. 5. Isıl Güneş Enerjisinden Elektrik Üreten Enerji Santralleri: Isıl güneş enerjisi sistemleri, yaygın olarak, bir ısı eşanjörünü yüksek sıcaklıklara kadar ısıtarak, elde edilen ısının elektrik enerjisine dönüştürülmesi şeklinde kullanılırlar. 6. Enerji Kuleleri: Enerji kuleleri bir ağ şeklinde yerleştirilmiş, çok sayıda düz ve hareketli yansıtıcıların (heliostatların) güneş ışınlarını kule üzerindeki bir toplayıcıya yönlendirmesi şeklinde çalışırlar. Yoğunlaştırılmış güneş ışığı sayesinde, kule üzerinde biriken yüksek ısı daha sonra kullanılmak üzere başka bir maddeye transfer edilir. Şekil 3. Güneş Panelleri Görüntüsü Güneş pilleri Güneş pilleri (fotovoltaik piller), yüzeylerine gelen güneş ışığını doğrudan elektrik enerjisine dönüştüren yarıiletken maddelerdir. Bu enerji çevriminde herhangi hareketli parça bulunmaz. Yüzeyleri kare ya da dikdörtgen şeklinde biçimlendirilen güneş pillerinin alanları genellikle 100 cm2 civarında, kalınlıkları ise 0,2-0,4 mm arasındadır. Güneş pili yapımında kullanılan malzemelerin verimlilik durumları oldukça önemli değişkenler olarak karşımıza çıkmaktadır. Günümüz elektronik ürünlerinde kullanılan transistörler, doğrultucu diyotlar gibi güneş pilleri de, yarı-iletken maddelerden yapılırlar. Yarı-iletken özellik gösteren birçok madde arasında güneş pili yapmak için en elverişli olanlar, kristal silisyum, galyum arsenit, kadmiyum tellür gibi maddelerdir. Güneş pili yapımında kullanılan bu maddeleri ve verimlerini kısaca inceleyecek olursak; 1. Kristal Silisyum Kristal silisyum kullanılarak üretilen güneş pillerinin Tek kristalli ve Çok kristalli gibi çeşitleri bulunmaktadır. Tek-kristal silisyum malzeme, güneş pili üretiminde yüksek verim için kullanılan malzemelerden biri olmakla birlikte, üretim maliyeti yüksektir. Tek kristal 7 T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ÖZMEN 1 Güneş Enerji Santrali Silisyum bloklardan üretilen güneş pilleri laboratuar şartlarında %24, ticari modüllerde ise %15'in üzerinde verim elde edilmektedir. Çok kristalli malzemelerde ise verim, laboratuar artlarında %18, ticari modüllerde ise %14 civarındadır. 2. İnce Film Güneş Pilleri Yapılan Ar-Ge çalışmaları ile yarı-iletken malzemenin geniş yüzeyler üzerine ince film şeklinde kaplanması yöntemi çekici bir yaklaşım olarak ortaya çıkmıştır. Bu çalışmalar, güneş pilleri üretiminde kullanılabilecek birçok yarı-iletken malzemenin düşü maliyetlerde cam, metal ya da plastik folyo gibi tabakalar üzerinde geniş yüzeyler kaplanabileceğini göstermiştir. Verimlilikleri %18’lere kadar çıkmış olan ince film güneş pillerinin uzun döne kararlılıklarının istenilen düzeylere ulaşmamış olması, üretici firmaların kararlılıklarını etkilemektedir. İnce film güneş pilleri arasında üç büyük aday öne çıkmaktadır. Bunlar; amorf silisyum, kadmiyum ve tellür elementlerinden meydana gelen birleşik yarı-iletken kadmiyum tellür ve bakır, iridyum, selenyum elementlerinin bir aralığı olan bakır iridyumdiselenid bileşik yarı iletkendir. Kristal yapı özelliği göstermeyen Amorf silisyum pillerden elde edilen verim %10 dolayında, ticari modüllerde ise %5-7 mertebesindedir. Çok kristal yapıda bir malzeme olan Kadmiyum Tellürid (CdTe) ile güneş pili maliyetinin çok aşağılara çekileceği tahmin edilmektedir. Laboratuar tipi küçük hücrelerde %16, ticari tip modüllerde ise %7 civarında verim elde edilmektedir. Laboratuar şartlarındaki küçük alan Bakır indiyum diselenid (CuInSe2) pillerin verimliliği %18’e ulaşırken, 900cm2 yüzey alana sahip modüllerin verimi ancak %15 dolayındadır. 3. Mikrokristal Silisyum Mikrokristal silisyum ince film malzemeler ekonomik bir şekilde ileri teknoloji prosesleri ile üretilebilen, çevreye zarar vermeyen, yenilenebilir enerji üreten güneş pillerinin aktif malzemesi olarak kullanılmaktadır. Üretimi günümüzde kullanılan tek kristal silisyum güneş pillerine göre çok daha ucuza olmaktadır. 4. Galyum Arsenit (GaAs) Bu malzemeyle laboratuar şartlarında %25 ve %28 (optik yoğunlaştırıcılı) verim elde edilmektedir. Diğer yarı iletkenlerle birlikte oluşturulan çok eklemli GaAs pillerde %30 verim elde edilmiştir. GaAs güneş pilleri uzay uygulamalarında ve optik yoğunlaştırıcılı sistemlerde kullanılmaktadır. Ergün Enerji Üretim San. ve Tic. A.Ş.’ ye ait Muğla İli, Merkez; Düğerek-Karşıyaka Mahallesi mevkiinde, “ÖZMEN-1 Güneş Enerji Santrali (14 MWe)” tapunun N20- c2 paftasında yer almaktadır. Proje alanı için gerekli toplam arazi miktarı 404303.325 m2 (40,4 ha) ha dır. 8 T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ÖZMEN 1 Güneş Enerji Santrali Tablo 1. Santral Alanına Ait Koordinatlar NOKTA ADI K1 K2 K3 K4 K5 K6 K7 K8 K9 K10 K11 K12 K13 K14 K15 K16 K17 K18 K19 K20 K21 K22 K23 K24 K25 K26 K27 K28 K29 K30 K31 K32 K33 K34 K35 K36 K37 K38 K39 K40 K41 K42 K43 UTM 6 DERECE Y X 624099.8071 624072.9475 624099.3932 624175.0625 624181.0535 624219.4853 624234.6339 624161.6226 624135.1129 624141.9426 624110.0318 624049.4881 624037.1029 624013.9317 623908.3566 623895.3743 623978.4576 623991.6706 623956.3446 623998.9214 623985.4426 623940.7926 623920.8469 623893.3161 623903.8623 623922.1335 623921.7116 623904.2547 623888.3397 623810.3373 623751.1083 623744.6408 623768.3951 623774.2125 623809.2023 623887.149 623879.9588 623877.027 623818.4888 623813.9626 623809.324 623784.5136 623770.5274 WGS84 4122664.961 4122530.88 4122494.569 4122349.045 4122277.327 4122319.108 4122307.571 4122187.466 4122186.835 4122216.442 4122237.405 4122212.048 4122123.595 4122112.27 4122056.791 4122053.228 4122016.511 4121972.248 4121870.477 4121851.337 4121717.53 4121637.246 4121621.209 4121628.678 4121600.011 4121578.66 4121539.196 4121510.736 4121520.436 4121506.711 4121491.916 4121569.106 4121586.956 4121609.199 4121589.094 4121566.623 4121624.486 4121635.791 4121669.578 4121706.137 4121743.616 4121770.039 4121786.281 9 Y X 28°23'56.74" 28°23'55.57" 28°23'56.62" 28°23'59.61" 28°23'59.81" 28°24'01.39" 28°24'02.00" 28°23'58.97" 28°23'57.89" 28°23'58.18" 28°23'56.90" 28°23'54.43" 28°23'53.87" 28°23'52.93" 28°23'48.61" 28°23'48.08" 28°23'51.43" 28°23'51.94" 28°23'50.45" 28°23'52.16" 28°23'51.54" 28°23'49.68" 28°23'48.86" 28°23'47.74" 28°23'48.16" 28°23'48.88" 28°23'48.84" 28°23'48.12" 28°23'47.48" 28°23'44.31" 28°23'41.89" 28°23'41.68" 28°23'42.65" 28°23'42.90" 28°23'44.31" 28°23'47.46" 28°23'47.20" 28°23'47.09" 28°23'44.73" 28°23'44.57" 28°23'44.41" 28°23'43.42" 28°23'42.86" 37°14'29.96" 37°14'25.62" 37°14'24.43" 37°14'19.67" 37°14'17.34" 37°14'18.68" 37°14'18.30" 37°14'14.44" 37°14'14.43" 37°14'15.38" 37°14'16.08" 37°14'15.29" 37°14'12.42" 37°14'12.07" 37°14'10.32" 37°14'10.21" 37°14'08.98" 37°14'07.54" 37°14'04.25" 37°14'03.61" 37°13'59.28" 37°13'56.69" 37°13'56.18" 37°13'56.44" 37°13'55.50" 37°13'54.80" 37°13'53.52" 37°13'52.61" 37°13'52.93" 37°13'52.52" 37°13'52.07" 37°13'54.58" 37°13'55.14" 37°13'55.86" 37°13'55.19" 37°13'54.43" 37°13'56.31" 37°13'56.68" 37°13'57.80" 37°13'58.99" 37°14'00.21" 37°14'01.07" 37°14'01.61" T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı K44 K45 K46 K47 K48 K49 K50 K51 K52 K53 K54 K55 K56 K57 K58 K59 K60 K61 K62 K63 K64 K65 ÖZMEN 1 Güneş Enerji Santrali 623752.3554 623732.3766 623693.7012 623680.656 623680.6295 623609.396 623602.3071 623517.2978 623504.2453 623458.5156 623448.1439 623451.9984 623491.1263 623491.1718 623569.9778 623589.903 623658.0104 623709.6344 623760.9749 624016.9718 624028.6341 624076.6994 4121747.763 4121701.434 4121730.525 4121738.609 4121778.704 4121850.741 4121843.076 4121907.812 4121910.186 4121918.502 4121920.389 4121927.793 4121964.115 4121995.448 4122133.745 4122204.089 4122408.174 4122518.082 4122577.829 4122531.809 4122555.889 4122662.599 28°23'42.10" 28°23'41.26" 28°23'39.71" 28°23'39.18" 28°23'39.21" 28°23'36.36" 28°23'36.07" 28°23'32.66" 28°23'32.13" 28°23'30.28" 28°23'29.86" 28°23'30.02" 28°23'31.63" 28°23'31.65" 28°23'34.93" 28°23'35.78" 28°23'38.66" 28°23'40.82" 28°23'42.94" 28°23'53.30" 28°23'53.79" 28°23'55.80" 37°14'00.37" 37°13'58.87" 37°13'59.84" 37°14'00.10" 37°14'01.41" 37°14'03.78" 37°14'03.53" 37°14'05.67" 37°14'05.75" 37°14'06.05" 37°14'06.11" 37°14'06.35" 37°14'07.51" 37°14'08.53" 37°14'12.98" 37°14'15.25" 37°14'21.84" 37°14'25.38" 37°14'27.29" 37°14'25.68" 37°14'26.45" 37°14'29.89" Tablo 2. Şalt Tesisi Alanına Ait Koordinatlar NOKTA ADI ŞT1 ŞT2 ŞT3 ŞT4 UTM 6 DERECE Y X 623780.38 623828.16 623806.20 623758.41 WGS84 4122562.49 4122547.85 4122476.17 4122490.81 Y X 28°23'43.72" 28°23'45.65" 28°23'44.72" 28°23'42.79" 37°14'26.78" 37°14'26.29" 37°14'23.97" 37°14'24.47" Tablo 3. İdari Bina Alanına Ait Koordinatlar NOKTA ADI I1 I2 I3 I4 UTM 6 DERECE Y X 623754.02 623771.22 623768.00 623750.79 WGS84 4122476.48 4122471.20 4122460.69 4122465.96 Y X 28°23'42.60" 28°23'43.30" 28°23'43.16" 28°23'42.46" 37°14'24.01" 37°14'23.83" 37°14'23.49" 37°14'23.67" Tablo 4. İstasyon Alanına Ait Koordinatlar NOKTA ADI G1 G2 G3 G4 G5 UTM 6 DERECE Y X 623835.43 623845.42 623845.42 623835.43 623915.19 WGS84 4122443.73 4122443.73 4122433.74 4122433.74 4122302.41 10 Y X 28°23'45.88" 28°23'46.29" 28°23'46.28" 28°23'45.88" 28°23'49.04" 37°14'22.90" 37°14'22.90" 37°14'22.58" 37°14'22.58" 37°14'18.28" T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı G6 G7 G8 623922.41 623918.79 623911.57 ÖZMEN 1 Güneş Enerji Santrali 4122298.79 4122291.57 4122295.19 28°23'49.33" 28°23'49.18" 28°23'48.88" 37°14'18.16" 37°14'17.93" 37°14'18.05" Tablo 5. Proje Alanının Yerleşimlere Olan Yaklaşık Uzaklığı Parsel Adı Yerleşim yeri Uzaklık 3 4 7 8 15 16 72 82 83 96 97 98 Karşıyaka Mahallesi Karşıyaka Mahallesi Karşıyaka Mahallesi Karşıyaka Mahallesi Karşıyaka Mahallesi Karşıyaka Mahallesi Karşıyaka Mahallesi Düğerek Mahallesi Düğerek Mahallesi Düğerek Mahallesi Düğerek Mahallesi Düğerek Mahallesi 584,95m 456,53m 312,46m 347,44m 511,91m 524,55m 808,64m 595,42m 488,60m 345,03m 240,10m 342,73m Şekil 4. Uydu Görüntüsü Proje alanı Muğla İlinin kuzeyinde bulunmaktadır. Proje sahasının batısında 8.761,63m uzaklıkta Akçaova Mahallesi ve 6.894,86m uzaklıkta bulunan İkizce Mahallesi, güneydoğusunda 5.764,82m uzaklıkta Ortaköy Mahallesi, güneyinde 6.395,15m uzaklıkta Kötekli Mahallesi, kuzeybatısında 7.449,06m uzaklıkta Kozağaç Mahallesi, 11 T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ÖZMEN 1 Güneş Enerji Santrali kuzeydoğusunda 10.23km uzaklıkta Özlüce Mahallesi bulunmaktadır. Proje sahası Muğla İl merkezine 3.42km uzaklıktadır. BÖLÜM II. PROJE YERİ VE ETKİ ALANININ MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLİKLERİ (Proje Alanının ve önerilen proje nedeniyle etkilenmesi muhtemel olan çevrenin; nüfus, fauna, flora, jeolojik ve hidrojeolojik özellikler, doğal afet durumu, toprak, su, hava, atmosferik koşullar, iklimsel faktörler, mülkiyet durumu, kültür varlığı ve sit özellikleri, peyzaj özellikleri, arazi kullanım durumu, hassasiyet derecesi (EK-5’ deki Duyarlı Yöreler Listesi de dikkate alınarak) benzeri özellikler) Nüfus Muğla İlinde nüfus yoğunluğu Türkiye ortalamasına oranla düşüktür. Son yıllarda turizm gelişmesiyle yaz aylarında nüfusta büyük oranlarda artış görülmektedir. Tablo 6.1992-2014 dönemi il nüfus artış hızı (%), Nüfus yoğunluğu (kişi/km2) Kaynak:(TUİK,2014) Muğla’da nüfus artış hızı 2008 yılında % 32,45 iken, 2014 yılında %31,62’ye gerilemiştir. Ancak toplam nüfus artmaya devam etmiştir. 2014 yılı verilerine göre toplam nüfus 894.509 kişi, nüfus artış hızı ise 2013 yılına göre %31,62’dir. Toplam nüfus artmaya devam etmektedir. Nüfusun kentsel alanlarda yoğunlaşması, bu alanlarda çevre üzerinde baskının artması anlamına gelmektedir. Jeolojik Özellikleri Muğla il alanında, hemen hemen bütün jeolojik zamanlarda ortaya çıkmış oluşumlara rastlanır. İldeki prekambriyen (ilk zaman) serileri, Yatağan ve Milas ilçelerinin kuzeyindeki dağlık kesimden başlayıp, daha kuzeye doğru geniş alanlarla yayılan gnays, mikaşist, ince taneli şist ve kuvarsit gibi oluşumlardır. Bu yap daha sonra kuzeybatıdan güneydoğuya doğru uzanmaktadır. İlk zaman serilerini, güneyden I. zaman yaşlı greler, mermerler ve şistler örtmektedir. Yatağan-Muğla oluğunun güneyinde rastlanan çeşitli mermer ile kristalli kalkerler, killi şistler, greler, konglomeralar, silisli şistler ve yer yer de fillatlar bütünüyle I. Zaman Serileridir. Muğla İlinin doğusundaki dağlık kesimin temelini oluşturan gre, konglomera ve bitki fosilli kalkerler ile Göktepe’deki permiyen tabakalar altında yer alan koyu renkli mikaşistlerise ilk zaman oluşumlarıdır. Muğla-Köyceğiz yolu üzerinde ortaya çıkan gri, kahverengi, bazen soluk pembe renkli şistler ve greler çok dalgalı bir yeryüzü şekli oluşturur. Karabörtlen’in kuzeyinde geniş alanlarda yüzeye çıkan şist ve gre alüvyonlar altında kalır. Marmaris yöresinde ise açığa çıkar. Gökova’nın güneybatısında Çetibeli Köyü çevresindeki dalgalı alanda bu şist ve grelerle kristalleşmiş kalkerler yaygındır. 12 T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ÖZMEN 1 Güneş Enerji Santrali Jeomorfolojik ve jeolojik unsurlar: Muğla yöresi, III.Zaman ve IV.Zamanda yoğun tektonik hareketlerle alçalma ve yükselmelere uğradığından, yer yer ilk zaman ve I. Zaman oluşumları açığa çıkmıştır. Yörenin çok engebeli oluşunda da bu gelişmenin payı büyüktür. Alp kıvrımlaşması sırasında, Toroslar ve Batı Anadolu Dağları oluşurken, il alanında yoğun tektonik hareketler yaşanmış, çok 3 sayıda çöküntü alanı ortaya çıkmıştır. Böylece, bölgede çok sayıda neojen gölü oluşmuştur. Sonradan bu göllerin bir bölümü kurumuş ya da denize boşalmıştır. Bu nedenle, il topraklarındaki çöküntü alanları ile vadilerin bazı bölümlerinde III.Zaman yaşlı göl tortullarına rastlanmaktadır. Doğal Afet Durumu 18.04.1996 tarih ve 96/8109 sayılı Bakanlar Kurulu kararı ile yürürlüğe giren “Türkiye Deprem Bölgeleri Haritasına göre Muğla İli birinci derecede deprem kuşağında yer almaktadır. Aşağıda verilen Muğla ili deprem haritasında da görüldüğü gibi faaliyet alanının da içerisinde bulunduğu Merkez İlçesi ve çevresi 1. derece deprem kuşağında yer almaktadır. Şekil 5.Muğla İli Deprem Haritası Proje kapsamında, 14.07.2007 tarih ve 26582 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Afet Bölgelerinde Yapılacak Yapılar Hakkında Yönetmelik” hükümlerine ve 06.03.2007 tarih ve 26454 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Deprem Bölgelerinde Yapılacak Binalar Hakkında Yönetmeliği” hükümlerine uyulacaktır. Toprak Özellikleri ve Kullanım Durumu Muğla ilinde büyük toprak grublarına göre toprak dağılımı: 13 T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ÖZMEN 1 Güneş Enerji Santrali Kırmızı Akdeniz Toprakları: Büyük Menderes ve Batı Akdeniz havzalarına giren il alanında dağların yüksek kesimleriyle havza tabanları arasında geniş yer kaplar.Bu topraklar,bir yandan kırmızı kahverengi Akdeniz topraklarıyla,bir yandan da havza tabanlarına doğru alüvyal ve kalüvyal topraklarla geçişli olarak yayılır. Dalgalı ve eğimli alanlardan oluşmuştur. Toprak genellikle sığ ya da çok sığdır. Çoğunlukla tam bir tabakalaşma yoktur. Kırmızı Akdeniz Topraklarının büyük bölümü ormanlık ve fundalıktır. Havza tabanlarına yakın kesimlerde bazı alanlar ise ya mer’a ve bağ-bahçe kullanımı altında ya da kuru ve sulu tarıma ayrılmıştır. Kahverengi Orman Toprakları: İlin dağlık kesimleri yer yer kestane rengi topraklarla ve kahverengi orman toprakları ile kaplıdır. Ana madde kireçli marn ve kalkerlidir. Bunlar yarı olgun topraklardır. Yayılım alanlarında eğim yüksektir. Bu toprakların doğal bitki örtüsü orman, ağaç ve ağaççıklardan oluşmaktadır. Allüviyal ve Kolliviyal Topraklar: Alanca çok büyük önem taşımakla birlikte il tarımı açısından önemi büyük olan toprak grubu allüviyal topraklardır. Vadi tabanları,ovalar ve iç kesimlerdeki çöküntü düzlükleri allüviyal topraklarla kaplıdır.Akarsuların taşıdığı maddelerin yığılmasıyla oluşan bu genç topraklarda taşınma yoğunluğuna göre çeşitli tabakalar ortaya çıkmıştır.Bu toprakların özellikleri ırmak yataklarından uzaklaştıkça değişmeye başlar.Bu topraklarda hemen hemen tüm tarım ürünleri yetiştirilebilir.İlde allüviyal toprakları çevreleyen az eğimli alanlar, kolliviyal topraklarla kaplıdır.Bunlar yüzey sularının yakın yerlerden taşıdığı maddelerin,eğim azaldığı için kesimlerde birikmesiyle oluşmuştur.Bu toprak grubunda allüviyal toprak grubunda olduğu gibi hemen hemen tüm tarım ürünleri yetiştirilir. Allüviyal ve kolliviyal topraklarla kaplı yörelere komşu kesimlerde, yer yer kestane rengi topraklar oluşmuştur. Marn, yumuşak kalker ve konglomeralar üzerinde oluşan bu olgun topraklarda tabaklanma düzeyi yüksektir. Rendzina Topraklar: Kıyı kuşağında rastlanan bir toprak grubudur. Bunlar ovaların yüksek eğimli kesimlere yakın yerlerdeki III.zaman yaşlı, çok kireçli marnlar ve yumuşak kalkerler üzerinde oluşmuş yarı olgun topraklardır. Rendzina toprakların yayılım alanında eğim yüksek değildir,dalgalı bir yapı vardır. Bu toprakların doğal bitki örtüsü makilerle otsu bitkiler oluşturmaktadır. İlde yetişen tüm maki türlerine bu topraklar üzerinde rastlanabilir. Muğla ilinde bu ana toprak grubları dışında, öbür toprak grublarına da rastlanır. Bunların başlıcaları; tuzlu-alkali topraklar, yüksek dağ-çayır toprakları, kalkersiz kahverengi topraklar, kalkersiz kahverengi orman toprakları ve kırmızı–kahverengi Akdeniz topraklarıdır. Flora ve Fauna Flora Dünyadaki biyocoğrafik kuşaklar, bir yerdeki bitkilerin meydana getirdiği vejetasyon tiplerine veya formasyonlarına göre sınıflandırılmaktadır. Dünyamız bitki coğrafyası, holoarktik, paleo-tropikal ve neo-tropikal olmak üzere 3 farklı kısımda incelenir. Türkiye tamamıyla Holoarktik kısımda yer alır ve 3 bitkisel (floristik) bölgesi yurdumuzda birleşmektedir. Bunlar Akdeniz, Avrupa-Sibirya ve İran-Turan floristik vejatasyon bölgeleridir. Bu bölgelerin hepsinin kendisine has iklimsel özellikleri vardır. Avrupa-Sibirya floristik bölgesi diğer iki bölgeye göre yıl boyunca daha düzenli bir yağış rejimine sahiptir. 14 T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ÖZMEN 1 Güneş Enerji Santrali Akdeniz floristik bölgesi homojen bir iklime sahip olmayıp yağış ve sıcaklık açısından varyasyonlar gösterir. Türkiye’yi 29 üniteye bölen kareleme sistemini (Grid Sistemi) DAVİS, P.H. (ed) ‘in 1965–1985 yıllarında 9 cilt olarak hazırladığı Flora of Turkey and the Aegean islands kitabına göre Türkiye Florası”nda kullanılan ve her biri 42.000 kilometrekare kapsayan Grid Sisteminde Muğla ili C-2 Grid Karesinde yer almaktadır. Proje alanı ve çevresinin flora listesi oluşturulurken 10 ciltlik “Flora Of Turkey And The East Aegean Island” adlı kaynak kayıtları, TÜBİVES (Türkiye Bitkileri Veri Servisi) ve arazi gözlemleri dikkate alınacaktır. Tür listesi, raporu esas teşkil edecek özel format doğrultusunda hazırlanacaktır. Fauna Faaliyet alanının fauna listeleri arazi gözlemi ve literatür desteği ile oluşturulacaktır. Fauna listeleri, Amfibi, Sürüngen, Kuş ve Memeli türleri faaliyete özgü format dahilinde listeler halinde verilecektir. Ayrıca listelerde ulusal ve uluslararası taraf olduğumuz sözleşmelere (Bern Sözleşmesi, CITES ve Av Komisyonu Kararları) göre de değerlendirmeler yapılacaktır. Bölgenin İklim Koşulları Muğla ilinde Akdeniz iklimi hüküm sürmektedir. Yazlar sıcak ve kurak, kışlar ılık ve yağışlıdır. Kıyıdan içeriye gidildikçe kara ikliminin tesiri görülür ve ısı düşer. Kıyılarda kar yağışı görülmez. İç kısımlarda ise senede 1-2 gün kar görülebilir. Sıcaklık +42,1°C ile -10°C arasında seyreder. Yağış miktarı 222,7 kg/m2 ile 6,9 kg/m2 arasında mevsim ve bölgelere göre değişir. EK-5’deki Duyarlı Yöreler Listesi dikkate alınarak korunması gereken alanlar 1. Ülkemiz mevzuatı uyarınca korunması gereken alanlar a) 9/8/1983 tarihli ve 2873 sayılı Milli Parklar Kanunu’nun 2 nci maddesinde tanımlanan ve bu Kanunun 3 üncü maddesi uyarınca belirlenen "Milli Parklar", "Tabiat Parkları", "Tabiat Anıtları" ve "Tabiat Koruma Alanları" içerisinde yer almamaktadır. b) 1/7/2003 tarihli ve 4915 sayılı Kara Avcılığı Kanunu uyarınca Çevre ve Orman Bakanlığı’nca belirlenen "Yaban Hayatı Koruma Sahaları ve Yaban Hayvanı Yerleştirme Alanları", içerisinde yer almamaktadır. c) 21/7/1983 tarihli ve 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu’nun 3 üncü maddesinin birinci fıkrasının "Tanımlar" başlıklı (a) bendinin 1, 2, 3 ve 5 inci alt bentlerinde "Kültür Varlıkları", "Tabiat Varlıkları", "Sit" ve "Koruma Alanı" olarak tanımlanan ve aynı kanun ile 17/6/1987 tarihli ve 3386 sayılı Kanunun (2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu’nun Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi ve Bu Kanuna Bazı Maddelerin Eklenmesi Hakkında Kanun) ilgili maddeleri uyarınca tespiti ve tescili yapılan alanlar, içerisinde yer almamaktadır. ç) 22/3/1971 tarihli ve 1380 sayılı Su Ürünleri Kanunu kapsamında olan Su Ürünleri İstihsal ve Üreme Sahaları, içerisinde yer almamaktadır. d) 31/12/2004 tarihli ve 25687 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği’nin 17, 18, 19 ve 20 nci maddelerinde tanımlanan alanlar, içerisinde yer almamaktadır. 15 T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ÖZMEN 1 Güneş Enerji Santrali e) 2/11/1986 tarihli ve 19269 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Hava Kalitesinin Korunması Yönetmeliği’nin 49 uncu maddesinde tanımlanan "Hassas Kirlenme Bölgeleri", içerisinde yer almamaktadır. f) 9/8/1983 tarihli ve 2872 sayılı Çevre Kanunu’nun 9 uncu maddesi uyarınca Bakanlar Kurulu tarafından "Özel Çevre Koruma Bölgeleri" olarak tespit ve ilan edilen alanlar, içerisinde yer almamaktadır. g) 18/11/1983 tarihli ve 2960 sayılı Boğaziçi Kanunu’na göre koruma altına alınan alanlar, içerisinde yer almamaktadır. ğ) 31/8/1956 tarihli ve 6831 sayılı Orman Kanunu uyarınca orman alanı sayılan yerler, içerisinde yer almamaktadır. h) 4/4/1990 tarihli ve 3621 sayılı Kıyı Kanunu gereğince yapı yasağı getirilen alanlar, içerisinde yer almamaktadır. ı) 26/1/1939 tarihli ve 3573 sayılı Zeytinciliğin Islahı ve Yabanilerinin Aşılattırılması Hakkında Kanunda belirtilen alanlar, içerisinde yer almamaktadır. i) 25/2/1998 tarihli ve 4342 sayılı Mera Kanununda belirtilen alanlar, içerisinde yer almaktadır. Gerekli izinler alınacaktır. j) 17/5/2005 tarihli ve 25818 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Sulak Alanların Korunması Yönetmeliği’nde belirtilen alanlar, içerisinde yer almamaktadır. 2. Ülkemizin taraf olduğu uluslararası sözleşmeler uyarınca korunması gerekli alanlar a) 20/2/1984 tarihli ve 18318 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren "Avrupa’nın Yaban Hayatı ve Yaşama Ortamlarını Koruma Sözleşmesi" (BERN Sözleşmesi) uyarınca koruma altına alınmış alanlardan "Önemli Deniz Kaplumbağası Üreme Alanları"nda belirtilen I. ve II. Koruma Bölgeleri, "Akdeniz Foku Yaşama ve Üreme Alanları", içerisinde yer almamaktadır. b) 12/6/1981 tarih ve 17368 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren "Akdeniz’in Kirlenmeye Karşı Korunması Sözleşmesi" (Barcelona Sözleşmesi) uyarınca korumaya alınan alanlar, ı) 23/10/1988 tarihli ve 19968 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan "Akdeniz’de Özel Koruma Alanlarının Korunmasına Ait Protokol" gereği ülkemizde "Özel Koruma Alanı" olarak belirlenmiş alanlar, Faaliyet alanının yukarıda belirtilen alanlarla ilişkisi bulunmamaktadır. ıı) 13/9/1985 tarihli Cenova Bildirgesi gereği seçilmiş Birleşmiş Milletler Çevre Programı tarafından yayımlanmış olan "Akdeniz’de Ortak Öneme Sahip 100 Kıyısal Tarihi Sit" listesinde yer alan alanlar, Faaliyet alanının yukarıda belirtilen alanlarla ilişkisi bulunmamaktadır. ııı) Cenova Deklerasyonu’nun 17. maddesinde yer alan "Akdeniz’e Has Nesli Tehlikede Olan Deniz Türlerinin" yaşama ve beslenme ortamı olan kıyısal alanlar, içerisinde yer almamaktadır. c) 14/2/1983 tarihli ve 17959 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren "Dünya Kültür ve Tabiat Mirasının Korunması Sözleşmesi"nin 1. ve 2. maddeleri gereğince Kültür Bakanlığı tarafından koruma altına alınan "Kültürel Miras" ve "Doğal Miras" statüsü verilen kültürel, tarihi ve doğal alanlar, içerisinde yer almamaktadır. ç) 17/5/1994 tarihli ve 21937 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren "Özellikle Su Kuşları Yaşama Ortamı Olarak Uluslararası Öneme Sahip Sulak Alanların Korunması Sözleşmesi" (RAMSAR Sözleşmesi) uyarınca koruma altına alınmış alanlar, içerisinde yer almamaktadır. 16 T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ÖZMEN 1 Güneş Enerji Santrali d) 27/7/2003 tarihli ve 25181 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Avrupa Peyzaj Sözleşmesi, içerisinde yer almamaktadır. 3. Korunması gereken alanlar a) Onaylı Çevre Düzeni Planlarında, mevcut özellikleri korunacak alan olarak tespit edilen ve yapılaşma yasağı getirilen alanlar (Tabii karakteri korunacak alan, biogenetik rezerv alanları, jeotermal alanlar ve benzeri), içerisinde yer almamaktadır. b) Tarım Alanları: Tarım Alanları: Tarımsal kalkınma alanları, sulanan, sulanması mümkün ve arazi kullanma kabiliyet sınıfları I, II, III ve IV olan alanlar, yağışa bağlı tarımda kullanılan I. ve II. sınıf ile özel mahsul plantasyon alanlarının tamamı, içerisinde yer almaktadır. Gerekli izinler alınacaktır. c) Sulak Alanlar: Doğal veya yapay, devamlı veya geçici, suların durgun veya akıntılı, tatlı, acı veya tuzlu, denizlerin gel-git hareketinin çekilme devresinde 6 metreyi geçmeyen derinlikleri kapsayan, başta su kuşları olmak üzere canlıların yaşama ortamı olarak önem taşıyan bütün sular, bataklık sazlık ve turbiyeler ile bu alanların kıyı kenar çizgisinden itibaren kara tarafına doğru ekolojik açıdan sulak alan kalan yerler, içerisinde yer almamaktadır. ç) Göller, akarsular, yeraltı suyu işletme sahaları, içerisinde yer almamaktadır. d) Bilimsel araştırmalar için önem arzeden ve/veya nesli tehlikeye düşmüş veya düşebilir türler ve ülkemiz için endemik olan türlerin yaşama ortamı olan alanlar, biyosfer rezervi, biyotoplar, biyogenetik rezerv alanları, benzersiz özelliklerdeki jeolojik ve jeomorfolojik oluşumların bulunduğu alanlar, içerisinde yer almamaktadır. BÖLÜM III. PROJENİN İNŞAAT VE İŞLETME AŞAMASINDA ÇEVRESEL ETKİLERİ VE ALINACAK ÖNLEMLER III.a. Çevreyi etkileyebilecek olası sorunların belirlenmesi, kirleticilerin miktarı, alıcı ortamla etkileşim, kümülatif etkilerin belirlenmesi Projeden etkilenecek alanın belirlenmesi için projeden kaynaklanan çevresel, ekonomik ve sosyal boyutlardaki etkilerin bir arada değerlendirilmesi gerekmektedir. Bu etkilerin bazıları doğrudan, diğerleri ise dolaylı etkilerdir. Özellikle çevresel kirlilik yaratacak unsurların ilgili yönetmeliklerde belirlenen sınır değerlerin altında kalacağı taahhüt edildiğinden çevresel etkilerinin önemli bir boyutta olmayacağı düşünülmektedir. Katı Atıklar Evsel Nitelikli Katı Atıklar İnşaat Aşaması İnşaat aşamasında çalışacak personel sayısı 10 olup kişi başına oluşan evsel nitelikli miktarının 1,34 kg/gün (TÜİK, 29 Aralık 2005 Tarihli Haber Bülteni) olmasından hareketle; İnşaat aşamasında oluşacak evsel nitelikli katı atık miktarı: 1,34 kg/kişi.gün x10 kişi = 13,4 kg/gün katı atıktır. Oluşacak evsel nitelikli katı atıklar kapalı varillerde biriktirilerek Muğla Büyükşehir Belediyesi çöp dökme alanına dökülecektir. 14.03.1991 tarih ve 20814 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği”, 05.04.2005 tarih ve 25777 17 T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ÖZMEN 1 Güneş Enerji Santrali sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği Hakkında Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliği”ne uyulacaktır. İşletme Aşaması İşletme döneminde tesiste 3 kişinin çalışması öngörülmektedir. Personelden kaynaklı evsel nitelikli katı atık miktarı; Evsel Nitelikli Katı Atık miktarı: 1,34 kg/kişi.gün x 3 kişi = 4,02 kg/gün katı atıktır. Bu atıklar kapalı varillerde biriktirilerek Muğla Büyükşehir Belediyesi çöp dökme alanına götürülecektir. 14.03.1991 tarih ve 20814 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği”, 05.04.2005 tarih ve 25777 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği Hakkında Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliği” ne uyulacaktır. Ambalaj Atıkları Proje konusu faaliyette işletme aşamaları sırasında oluşması muhtemel ambalaj atıkları yiyecek ve içecek ambalajları, kırtasiye işlemleri neticesinde oluşacak ambalaj atıkları, tesise yapılacak araç bakımları, temizlik ürünleri vb. ambalajlarının atıkları şeklinde olacaktır. Bahsi geçen ambalaj atıklarının miktarı evsel nitelikli atıkların % 12,5’i kadar olacaktır. İnşaat aşamasında hazır beton kullanılacak olması ve hazır olarak piyasadan temin edilecek ekipmanın montaj çalışması olacağı için inşaat aşamasında ambalaj atığı olması beklenmemektedir. Tesisin işletme aşamasında çalışanlardan kaynaklanacak evsel nitelikli ambalaj atığı dışında ambalaj atığı oluşmayacaktır. Ambalaj Atıklarının Miktarı (kg/gün) = evsel nitelikli atıklar x 0,125 İnşaat Aşamasında Ambalaj Atıklarının Miktarı (kg/gün) = 13,4 kg/gün x 0.125 = 1,67 kg/gün İşletme Aşamasında Ambalaj Atıklarının Miktarı (kg/gün) = 4,02 kg/gün x 0.125 = 0,5025 kg/gün kadar olacaktır. (www.tubitak.gov.tr, Çevre ve Sürdürülebilir Kalkınma Tematik Paneli, Cezmi Neyim Çevko Vakfı) İnşaat ve işletme aşamasında ambalaj atığı oluşması halinde 24.08.2011 tarih ve 28035 Sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği” 23. Maddesi 1. fıkrası uyarınca, kullanılan malzemeye ve oluştuğu kaynağa bakılmaksızın, çevre kirliliğinin azaltılması, düzenli depolama tesislerinden azami istifade edilmesi ve ekonomiye katkıda bulunulması amacıyla oluştukları yerlerde diğer atıklardan ayrı olarak biriktirilerek lisanslı geri kazanım tesislerine verilecektir. Ömrünü Tamamlamış Lastikler Proje kapsamında iş makinelerinin bakım-onarımları bölgede yer alan yetkili servislerde yapılacaktır. Bu bağlamda proje kapsamında ömrünü tamamlamış lastik oluşumu beklenmemektedir. 18 T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ÖZMEN 1 Güneş Enerji Santrali İnşaat ve işletme sırasında ömrünü tamamlamış lastik oluşumu durumunda 25.11.2006 tarih ve 26357 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren “Ömrünü Tamamlamış Lastiklerin Kontrolü Yönetmeliği”, 30.11.2013 tarih ve 28817 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren “Ömrünü Tamamlamış Lastiklerin Kontrolü Yönetmeliği Hakkında Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik” hükümlerine uyularak uygun koşullarda bertarafı sağlanacaktır. Atık Pil ve Akümülatörler Proje kapsamında inşaat aşamasında iş makinelerinin bakım-onarımları bölgede yer alan yetkili servislerde yapılacaktır. Bu bağlamda proje kapsamında atık pil ve akümülatör oluşumu beklenmemektedir. İnşaat ve işletme sırasında atık pil ve akümülatör oluşumu durumunda 31.08.2004 tarih ve 25569 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren “Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği”, 30.03.2010 tarih ve 27537 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren “Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği Hakkında Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik” hükümlerine uyularak uygun koşullarda bertaraf edilecektir. Güneş Enerjisi Santrali projesi için kullanılacak teknolojide, güneş pilleri yer almaktadır. Güneş pillerinin performans ömrü 25 yıl, ekonomik ömrü 50 yıl olarak belirtilmektedir. Güneş pillerinin ömrünü tamamlaması durumunda, güneş pilleri üretici firması proje sahasında yenisi ile değişimini gerçekleştirilecek ve ömrünü tamamlanmış güneş pillerini beraberinde götüreceklerdir. Tıbbı Atıklar Proje kapsamında tıbbı atık üretimi söz konusu olmayacaktır. Çalışacak personelin tıbbi ihtiyaçları en yakın sağlık merkezinden karşılanacaktır. İnşaat ve işletme sırasında tıbbi atık oluşumu durumunda 22.07.2005 tarih ve 25883 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren “Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği” hükümlerine uyulacaktır. Tehlikeli Atıklar İnşaat ve işletme aşamasında meydana gelecek tehlikeli atıklar, şantiyede ve şalt sahasında yer alacak tehlikeli atık depolama alanında toplanacak ve taşıma lisansı olan taşıyıcı firmalar tarafından şantiyeden özel araçlarla alınarak çevre lisanslı bertaraf tesislerine verilecektir. Tehlikeli atıkların bertarafı konusunda 14.03.2005 tarih ve 25755 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren “Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği”, 30.10.2010 tarih ve 27744 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren “Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği Hakkında değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik” hükümlerine uyulacaktır. 19 T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ÖZMEN 1 Güneş Enerji Santrali Hava Kirliliği Oluşacak Toz Miktarı Güneş enerji santrali tesisinde herhangi bir toz oluşumu söz konusu olmayacaktır. Faaliyetin inşaat aşamasında arazi düzenlemeleri esnasında az miktarda toz oluşumu muhtemel olup faaliyet sahasının arasözle sulanması sağlanacaktır. Faaliyet ile ilgili olarak 03.07.2009 tarih ve 27277 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği”, 13.04.2012 tarih ve 28263 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliği” hükümlerine uyulacaktır. Gürültü Oluşumu Tesiste gürültü kaynağı olarak elektrikle çalışan makineler olacaktır. Faaliyet sahasına en yakın yerleşim yeri yaklaşık 2432 m uzaklıktaki Düğerek Mah. olup oluşacak gürültünün en yakın yerleşim yerine olumsuz bir etkisi olmayacaktır. Güneş enerjisi üretim işlemleri sırasında önlem alınmasını gerektirir bir gürültü oluşumu söz konusu değildir. Faaliyetin inşaat ve işletme aşamasında 04.06.2010 tarih ve 27601 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Çevresel Gürültünün Değerlendirilme ve Yönetimi Yönetmeliği”, 27.04.2011 tarih ve 27917 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik” hükümlerine uyulacaktır. Sıvı Atıklar Evsel Nitelikli Atık Sular İnşaat Aşaması Projenin inşaat aşamasında, çalışanlar için içme ve kullanma suyu kullanımı söz konusu olacaktır. İnşaat sırasında 10 personel çalışacak olup,. 17.02.2005 tarih ve 25730 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren “İnsani Tüketim Amaçlı Sular Hakkında Yönetmelik” kapsamında kişi başı 200 lt/gün alınarak; Günlük Oluşacak Atık Su Debisi: 10 kişi x 0,20 m3/kişi.gün =2,0 m3 atıksu/gün Evsel nitelikli atık sular 19.03.1971 tarih ve 13783 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren “Lağım Mecrası İnşası Mümkün Olmayan Yerlerde Yapılacak Çukurlara Ait Yönetmelik” uyarınca yapılmış sızdırmaz fosseptik çukurda biriktirilecek ve belirli aralıklar ile vidanjörle çekilerek Muğla Büyükşehir Belediyesi Kanalizasyon sistemine verilerek bertarafı sağlanacaktır. Atık sular 31.12.2004 tarih ve 25687 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren “Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği” hükümlerine uygun olarak bertaraf edilecektir. Vidanjör makbuzları saklanacaktır. 20 T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ÖZMEN 1 Güneş Enerji Santrali İşletme Aşaması İşletme aşamasında yalnızca çalışacak personelin günlük ihtiyaçlarının karşılanması sonucu evsel nitelikli atık su oluşumu söz konusu olacaktır. İşletme döneminde tesiste 3 kişi çalışacaktır. İşletme döneminde çalışacak olan personelden kaynaklanan atık su miktarı ise 17.02.2005 tarih ve 25730 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren “İnsani Tüketim Amaçlı Sular Hakkında Yönetmelik” kapsamında kişi başı 200 lt/gün alınarak, Günlük Oluşacak Atık Su Debisi:3 x 0,20 m3/gün = 0,6 m3/gün’dür. Atık sular için 19.03.1971 tarih ve 13783 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Lağım Mecrası İnşası Mümkün Olmayan Yerlerde Yapılacak Çukurlara Ait Yönetmelik uyarınca yapılmış sızdırmaz fosseptik çukurda biriktirilerek ve belirli aralıklar ile vidanjörle alınarak Muğla Büyükşehir Belediyesi Kanalizasyon sistemine verilerek bertarafı sağlanacaktır. Atık sular 31.12.2004 tarih ve 25687 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren “Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği” hükümlerine uygun olarak bertaraf edilecektir. Vidanjör makbuzları saklanacaktır. Atık Yağlar Projenin inşaat aşamasında iş makinelerinin bakım- onarımları bölgede yer alan yetkili servislerde yapılacaktır. bu sayede projenin inşaatı aşamasında atık motor yağ, şanzıman yağı, vs. gibi tehlikeli atık oluşumu söz konusu değildir. İşletme aşamasında atık yağ oluşması beklenmemektedir. Bitkisel Atık Yağlar ve Özellikleri Projenin inşaatı aşamasında, çalışacak işçiler için yemek ihtiyacı piyasada hazır yemek servisi yapan şirketlerden tedarik edilecektir. Bu sayede projenin inşaatı aşamasında bitkisel atık yağ oluşumu söz konusu değildir. Projenin işletme aşamasında, çalışacak işçiler için yemek ihtiyacı piyasada hazır yemek servisi yapan şirketlerden tedarik edilecektir. Bu sayede projenin işletme aşamasında bitkisel atık yağ oluşumu söz konusu değildir. III.b. Sera gazı emisyon miktarının belirlenmesi ve emisyonların azaltılması için alınacak önlemler Küresel ısınmaya yol açan sera gazları; esas olarak, fosil yakıtların yakılması (enerji ve evrim), sanayi (enerji ilişkili; kimyasal süreçler ve çimento üretimi, vb. enerji dışı), ulaştırma, arazi kullanımı değişikliği, katı atık yönetimi ve tarımsal (enerji ilişkili; anız yakma, çeltik üretimi, hayvancılık ve gübreleme vb. enerji dışı) etkinliklerden kaynaklanmaktadır. Küresel hesaplamalara göre, atmosfere salınan insan kaynaklı sera gazı salımları nedeniyle, küresel karbon dengesi denk kapanmamaktadır. Sera gazlarının küresel ısınmaya yaptıkları katkılar birbirinden farklı olup, farklı küresel ısınma potansiyellerine sahiptirler. CO2, CH4 ve N2O en önemli sera gazlarıdır, CO2 gazının küresel ısınma potansiyeli diğerlerine göre daha düşüktür. Ancak, CO2 diğer 21 T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ÖZMEN 1 Güneş Enerji Santrali gazlara göre daha düşük küresel ısınma potansiyeline sahip olsa bile, enerjiye ilişkin tüm faaliyetlerde fosil yakıtların yanması ile çok büyük miktarlarda atmosfere verilmesi nedeniyle, öncellikli tedbir alınacak faktörler arasında ilk sırada yer almaktadır. Yenilenebilir enerji kaynakları olarak bilinen hidrolik, rüzgar, güneş, jeotermal, biyokütle, dalga, gelgit enerjileri içersinde en yaygın olan ve teknolojisi en hızlı gelişeni rüzPgar enerjisidir. Rüzgar enerjisinin bu kadar hızlı gelişmesinin nedeni, doğada serbest bir halde ve bol olarak bulunması ile enerji kaynağı çeşitliliği yartması yanında dışa bağımlı olmayan temiz bir enerji kaynağı olmasıdır. Çevre dostu olan rüzgar enerjisi; asit yağmurlarına, atmosferik ısınmaya yol açmayan, CO2 emisyonunu azaltan, fosil yakıt tasarrufu sağlayan, radyoaktif etkisi olmayan bir yöntemdir. Tüm Dünyada ilerleyen teknolojiye ve artmakta olan dünya nüfusuna bağlı olarak kişilerin elektrik enerjisine olan ihtiyaçlarıda artış göstermektedir. Elektrik enerjisi üretiminde kullanılan mevcut fosil kaynakların sınırlı-tükenebilir olması, petrol fiyatlarındaki dalgalı kaynaklar kullanılarak elektrik enerjisi üretilmesi üzerinde çalışmalar büyük bir hızla devam etmektedir. Projenin İşletme aşamasında hava kalitesini etkileyecek unsurlar, kurulacak sistemlerin özelliklerine göre incelenecek ve ilgili yönetmelikler, dünya standartları ve alternatif projeler açısından karşılaştırılacak, hazırlanacak ÇED raporunda ayrıca değerlendirilecektir. III.c. Projenin çevreye olabilecek olumsuz etkilerinin azaltılması için alınacak önlemler Faaliyetin temel amacı; Güneş ışınlarından yararlanarak ışık ya da ısı enerjisinden elektrik elde etmek şeklinde değerlendirilmesidir. Faaliyetin önemi; Güneş ışınlarından yararlanmak için pek çok teknoloji geliştirilmiştir. Bu teknolojilerin bir kısmı güneş enerjisini ışık ya da ısı enerjisi şeklinde direk olarak kullanırken, diğer teknolojiler güneş enerjisinden elektrik elde etmek şeklinde kullanılmaktadır. Güneş Enerji Santralinde enerjiyi doğru akımdan alternatif akıma çevirmek amacı ile proje planlanmıştır. Projenin inşaat aşamasında; Faaliyette çalışanlardan kaynaklanacak evsel nitelikli katı atık oluşumu söz konusudur. İnşaat aşamasında çalışacak personel sayısı 10 kişi olarak planlanmakta olup buna göre bir günde 13,4 kg civarında katı atık oluşacaktır. Oluşacak evsel nitelikli katı atıklar tesis sahasında Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği’nde belirtildiği şekilde uygun bir yerde ve şekilde kapalı varillerde biriktirilerek Muğla Büyükşehir Belediyesi çöp dökme alanına götürülecektir. İnşaat aşamasında kişi başı su tüketim miktarı günlük 200 lt/gün olup, tüketilecek su miktarı 0,2 m3/gün-kişi x 10 kişi = 2 m3/gün olacaktır. Personelin içme ve kullanma suyu tankerlerle en yakın yerleşim yeri olan yaklaşık 2432 m uzaklıktaki Düğerek Mahallesinden temin edilecektir. 22 T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ÖZMEN 1 Güneş Enerji Santrali Personel kaynaklı oluşan evsel nitelikli atıksular yapılacak sızdırmaz fosseptikte biriktirilecek olup belirli periyotlarla vidanjörler vasıtasıyla çektirilerek Muğla Büyükşehir Belediyesi Kanalizasyon sistemine verilerek bertarafı sağlanacaktır. Tesiste, faaliyet amaçlı herhangi bir atık yağ oluşumu olmayacaktır. İşletmeye hizmet verecek araçların bakım-onarımı, yağ ve filtre değişimi bakım istasyonlarında yaptırılacaktır. Proje kapsamında açığa çıkması muhtemel atık yağlar, 30.07.2008 tarih ve 26952 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren “Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği” hükümlerine uyularak bertaraf edilmesi sağlanacaktır. Tesiste çalışanların yemek ihtiyacı dışarıdan karşılanacaktır. Tesiste personelden kaynaklı bitkisel atık yağ oluşmayacaktır. Oluşması durumunda 19.04.2005 tarih ve 25791 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren “Bitkisel Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği” hususlarına uyulacaktır. Faaliyetin inşaat aşamasında arazi düzenlemeleri esnasında az miktarda toz oluşumu muhtemel olup faaliyet sahasının arasözle sulanması sağlanacaktır. Faaliyet sahasına en yakın yerleşim yeri yaklaşık 2432 m uzaklıktaki Düğerek Mahallesi olup inşaat aşamasında oluşacak gürültünün en yakın yerleşim yerine olumsuz bir etkisi olmayacaktır. Projenin işletme aşamasında; İşletmede çalışacak işçi sayısı 3 kişi olarak planlanmakta olup, bir günde 4,02 kg civarında katı atık oluşacaktır. Oluşacak evsel nitelikli katı atıklar tesis sahasında Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği’nde belirtildiği şekilde uygun bir yerde ve şekilde üstü kapalı varillerde biriktirilerek Muğla Büyükşehir Belediyesi çöp dökme alanına dökülecektir. Faaliyet sahasında oluşacak ambalaj atıkları diğer atıklardan ayrı olarak toplanacak ve 24.08.2011 tarih ve 28035 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren "Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği" ne göre bertarafı sağlanacaktır. Ambalaj atığı toplama ayırma tesislerine ulaştırılması sağlanacaktır. İşletme aşamasında personelin içme ve kullanma suyu tankerlerle en yakın yerleşim yeri olan yaklaşık 2432 m uzaklıktaki Düğerek Mahallesinden temin edilecektir. İşletme aşamasında personel tarafından tüketilecek su miktarı 0,2 m3/gün-kişi x 3 kişi = 0,6 m3/gün olacaktır. Personel kaynaklı oluşan evsel nitelikli atıksular işletmede yapılacak sızdırmasız fosseptikte biriktirilecek olup belirli periyotlarla vidanjörler vasıtasıyla çektirilerek Muğla Büyükşehir Belediyesi Kanalizasyon sistemine verilerek bertaraf edilmesi sağlanacaktır. Tesiste, faaliyet amaçlı herhangi bir atık yağ oluşumu olmayacaktır. İşletmeye hizmet verecek araçların bakım-onarımı, yağ ve filtre değişimi bakım istasyonlarında yaptırılacaktır. Proje kapsamında açığa çıkması muhtemel atık yağlar, 30.07.2008 tarih ve 26952 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren “Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği” hükümlerine uyularak bertaraf edilmesi sağlanacaktır. Tesiste çalışanların yemek ihtiyacı dışarıdan karşılanacaktır. Tesiste personelden kaynaklı bitkisel atık yağ 23 T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ÖZMEN 1 Güneş Enerji Santrali oluşmayacaktır. Oluşması durumunda 19.04.2005 tarih ve 25791 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren “Bitkisel Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği” hususlarına uyulacaktır. İnşaat ve işletme aşamasında meydana gelecek tehlikeli atıklar, şantiyede ve şalt sahasında yer alacak tehlikeli atık depolama alanında toplanacak ve taşıma lisansı olan taşıyıcı firmalar tarafından şantiyeden özel araçlarla alınarak çevre lisanslı bertaraf tesislerine verilecektir. Tehlikeli atıkların bertarafı konusunda 14.03.2005 tarih ve 25755 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren “Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği”, 30.10.2010 tarih ve 27744 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren “Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği Hakkında değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik” hükümlerine uyulacaktır. Proje kapsamında tıbbı atık üretimi söz konusu olmayacaktır. Çalışacak personelin tıbbi ihtiyaçları en yakın sağlık merkezinden karşılanacaktır. İnşaat ve işletme sırasında tıbbi atık oluşumu durumunda 22.07.2005 tarih ve 25883 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren “Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği” hükümlerine uyulacaktır. Güneş enerji santrali tesisinde işletme aşamasında herhangi bir toz oluşumu ve üretim işlemleri sırasında önlem alınmasını gerektirir bir gürültü oluşumu söz konusu değildir. Ayrıca tesisin inşaatı sırasında 30.06.2012 tarih ve 28339 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren “İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Kanunu” hükümlerine, 12/09/1974 tarih ve 15004 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren “Yapı İşlerinde İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü” hükümlerine uyulacak ve olası tüm kaza ve risklerin mümkün olan en aza indirilmesi için gerekli önlemler alınacaktır. İşletme esnasında 2872 sayılı Çevre Kanunu ve bu kanuna dayanılarak yayınlanan 5491 sayılı Çevre Kanununda Değişikli Yapılmasına Dair Kanun ile buna bağlı olan Yönetmeliklere uyulacak, Mer’i mevzuat kapsamında ilgili kurum ve kuruluşlardan gerekli izinler alınacaktır. Projenin çevreye olabilecek olumsuz etkilerinin azaltılması için hazırlanacak ÇED Raporunda detaylı bir etki azaltma ve izleme planı verilecektir. Oluşacak çevresel etkilerin boyutları, hazırlanacak ÇED raporunda ulusal ve uluslararası kabul gören literatür değerleri kullanılarak hesaplamalar ile ortaya konulacak, etkilerin önlenmesi veya azaltılması için Çevre mevzuatı kapsamındaki Yönetmeliklerde belirtilen önleyici veya etki azaltıcı yöntemler belirtilecektir. III.ç. İzleme Planı (İnşaat dönemi) ÇED Yönetmeliği 18. Madde 3. Bendinde “Proje sahibi, “ÇED OLUMLU” kararını aldıktan sonra yatırımın başlangıç, inşaat dönemine ilişkin izleme raporlarını Bakanlıkça yetkilendirilmiş kurum/kuruluşlara yaptırmakla, Bakanlıkça yetkilendirilmiş kurum ve kuruluşlar da bu raporları Bakanlığa sunmakla yükümlüdür.”denilmektedir. Planlanan projenin izleme raporları ve izlenmesi 24 T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ÖZMEN 1 Güneş Enerji Santrali ÇED Raporu hazırlayan DE Planlama tarafından yapılarak, belirlenecek periyotlar halinde Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na sunulacaktır. İnşaat Aşamasında İzleme Programı Projenin gerçekleştirilmesi sırasında oluşacak çevresel etkiler ve bu etkilere karşı uygulanması planlanan izleme programı oluşan etkilerin niteliğine göre aşağıda verilmiştir. Sıvı Atıkların İzlenmesi İnşaat aşamasında oluşacak evsel nitelikli atıksuların; 19.03.1971 tarih ve 13783 Sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Lağım Mecrası İnşaası Mümkün Olmayan Yerlerde Yapılacak Çukurlara Ait Yönetmelik” hükümleri gereğine uyularak yapılacak olan sızdırmasız fosseptikte toplanıp toplanmadığı ve ilgili belediye tarafından vidanjörle çektirilip çektirilmediği izlenecektir. Katı Atıkların İzlenmesi İnşaat aşamasında oluşacak katı atıklar; inşaat artıkları ve personelden kaynaklanacak evsel nitelikli katı atıklardır. Proje kapsamında oluşacak inşaat artıkları 18.03.2004 tarih ve 25406 sayılı “Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği” hükümleri doğrultusunda bertarafı izlenecektir. Personelden kaynaklanacak evsel nitelikli katı atıkların değerlendirilebilir nitelikte olanlarının ayrı toplanması, uygun nitelikte kapalı kaplar içerisinde biriktirilmesi ve ilgili belediye tarafından ücrete mukabil alınıp alınmadığı izlenecektir. Emisyonların İzlenmesi İnşaat aşamasında yapılacak çalışmalardan kaynaklanacak emisyonlar arasında toz emisyonu ve egzoz emisyonları yer almaktadır. Faaliyetler esnasında oluşacak toz emisyonunun sınır değerleri aşmaması için alınması gereken önlemlerin uygulanması ile sahada spreyleme yapılması işlemleri izlenecektir. Gürültünün İzlenmesi Proje kapsamında, kullanılacak makinelerden ve arazide yapılacak çalışmalardan gürültü oluşacaktır. Çalışmalar sırasında makine ve ekipmanlardan kaynaklanacak gürültü seviyesinin sınır değerleri aşmaması için gerekli ölçümler yapılarak önlemlerin uygulanması izlenecektir. Tıbbi Atıkların İzlenmesi Proje kapsamında oluşacak tıbbi atıkların; diğer tüm atıklardan ayrı olarak ve “Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği”’ne uygun olarak toplanması işaretlenmesi ve bertaraf edilmesi, bu konu ile ilgili olarak tüm işlemlerin 22.07.2005 tarih ve 25883 sayılı “Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği”’ne uygun yapılması izlenecektir. 25 T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ÖZMEN 1 Güneş Enerji Santrali Tehlikeli Atıkların İzlenmesi Hafriyat için kullanılan iş makinelerinin bakım ve onarımından kaynaklanabilecek atık yağ, gres yağı, kontamine yağlar ve yakıtlarının insan sağlığı ve çevreye yönelik zararlı etkisini 14 Mart 2005 tarih ve 25755 sayılı “Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği” ve atık yağlarla ilgili olarak ise 30.07.2008 tarih ve 26952 sayılı “Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği” hükümlerine uygun olarak bertarafı izlenecektir. BÖLÜM IV. HALKIN KATILIMI IV.a. Projeden etkilenmesi muhtemel ilgili halkın belirlenmesi ve halkın görüşlerinin Çevresel Etki Değerlendirmesi Çalışmasına yansıtılması için önerilen yöntemler 25.11.2014 Tarih ve 29186 Sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren ÇED yönetmeliğinin 9. maddesinde yer alan “Halkın Katılımı Toplantısı” bölümünde toplantı tarihini, saatini, yerini ve konusunu belirten bir ilan; projenin gerçekleştirileceği yörede yayınlanan yerel süreli yayın ile birlikte yaygın süreli yayın olarak tanımlanan bir gazetede toplantı tarihinden en az on (10) takvim günü önce yayınlatılımı gerekliliği açıklanmıştır. Bu hususta gerekli ilanlar yerel ve ulusal gazetede yayınlanacaktır. Yatırım hakkında bilgilendirmek, projeye ilişkin görüş ve önerileri almak amacıyla Muğla İli, Merkez İlçesi içerisinde belirlenecek olan yerde Halkın Katılım Toplantıları düzenlenecektir. Toplantı öncesinde, yapılacak olan toplantının tarihini, saatini, yerini ve konusunu belirleyen bir ilan hazırlancak ve toplantıdan en az on (10) takvim günü önce ulusal ve yerel düzeyde yayımlanan gazetede ilan edilecektir. IV. b. Görüşlerine başvurulması öngörülen diğer taraflar Yapılması planlanan ÖZMEN-1 Güneş Enerji Santrali (14 MWe ) projesi alanı için ilgili kurum ve kuruluşlardan görüş alınacaktır. Proje işletme aşamasına geçmeden önce gerekli izinler ve ruhsatlar alınarak T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığına sunulacaktır. İşletme esnasında 2872 sayılı Çevre Kanunu ve bu kanuna dayanılarak yayınlanan tüm Yönetmeliklere uyulacak ve diğer mevzuatlar gereğince alınması gereken tüm izinler alınacaktır. İnşaat ve işletme esnasında 2872 sayılı Çevre Kanunu ve bu kanuna dayanılarak yayınlanan Proje kapsamında; 03.07.2009 tarih ve 27277 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği” 13.04.2012 tarih ve 28263 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik”, 06.06.2008 tarih ve 26898 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Hava Kalitesi Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği”, 04.06.2010 tarih ve 27601 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Çevresel Gürültünün Değerlendirilme ve Yönetimi Yönetmeliği”, 26 T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ÖZMEN 1 Güneş Enerji Santrali 27.04.2011 tarih ve 27917 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik”, 31.12.2004 tarih ve 25687 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği”, 14.03.1991 tarih ve 20814 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği”, 05.04.2005 tarih ve 25777 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği Hakkında Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik”, 22.07.2005 tarih ve 25883 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren “Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği”, 14.03.2005 tarih ve 25755 Sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren “Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği”, 30.10.2010 tarih ve 27744 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren “Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği Hakkında değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik”, 10.08.2005 tarih ve 25902 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “İşyeri Açma ve Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelik” 13.04.2007 tarih ve 26492 sayılı Resmi Gazete‘de yayımlanarak yürürlüğe giren “İşyeri Açma ve Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelik Hakkında Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik”, 25.11.2014 tarih ve 29186 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği” , 24.08.2011 tarih ve 28035 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan “Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği”, 18.03.2004 tarih ve 25406 sayılı “Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği”, 08.06.2010 tarih ve 27605 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren “Toprak Kirliliğinin Kontrolü ve noktasal Kaynaklı Kirlenmiş Sahalara Dair Yönetmelik”, 30.07.2008 tarih ve 26952 sayılı “Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği”, 30.03.2010 tarih ve 27537 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren “Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği Hakkında Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik”, 04.04.2014 tarih ve 28962 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Sulak Alanların Korunması Yönetmeliği”, 10.03.1995 tarih ve 22223 sayılı “Su Ürünleri Yönetmeliği”, 03/07/2005 tarih ve 5403 sayılı “Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu”, 15.05.2014 tarih ve 29001 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 6537 sayılı “Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu Hakkında Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun”, 30. 06. 2012 tarih ve 28339 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 6331 sayılı “İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu”, 28.02.1998 tarih 23272 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 4342 sayılı “Mera Kanunu” na uyulacak ve diğer mevzuatlar gereğince alınması gereken tüm izinler alınacaktır. NOTLAR VE KAYNAKLAR 1. Afet İşleri Genel Müdürlüğü, Deprem Araştırma Dairesi 2. T.C.Çevre Mevzuatı, Çevre ve Orman Bakanlığı 27 T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ÖZMEN 1 Güneş Enerji Santrali 3. Açık Alanda Kullanılan Techizat Tarafından Oluşturulan Çevredeki Gürültü Emisyonu ile ilgili Yönetmelik (Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı) 4. DAVİS,P.H., 1988. “Flora of Turkey and The East Aegean Islands” (VII. 10, At The University Press, (Edinburg) 5. EKİM,T., KOYUNCU,M., DUMAN,H., AYTAÇ,Z., ADIGÜZEL,N., 2000. “Türkiye Bitkileri Kırmızı Kitabı”, Ankara 6. Jeoloji haritası, MTA Genel Müdürlüğü 7. KİZİROĞLU,İ.,1989. “Türkiye Kuşları”, OGM Yayınları,Ankara 8. T.C.Çevre ve Orman Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü Merkez Av Komisyonu 2008-2009 Kararları, 9. BARAN,İ.,ATATÜR,M.K., 1998. “Türkiye Sürüngenler)”, T.C. Çevre Bakanlığı, Ankara Herpetofaunası (Kurbağa ve 10. DEMİRSOY,A.,1996: Amfibiler.Çevre ve Orman Bakanlığı Çevre Koruma Genel Müdürlüğü.Proje No:90-K-1000-90 11. DEMİRSOY,A.,1996: Memeliler.Çevre ve Orman Bakanlığı Çevre Koruma Genel Müdürlüğü.Proje No:90-K-1000-90 12. DEMİRSOY,A.,1997:Sürüngenler.Çevre ve Orman Bakanlığı Çevre Koruma Genel Müdürlüğü.Proje No:90-K-1000-90 13. ESİN ACAR, AHMET DOĞAN, 2008. “Yenilenebilir enerji Potansiyeli ve Çevresel Etkilerinin Değerlendirilmesi”, VII. Ulusal Temiz Enerji Sempozyumu. 14. DOĞANAY, H., 1991. “Enerji kaynakları”, Atatürk Üniv. Yay. No:707 Kazımkarabekir Eğitim Fak. Yayınları N0:18 Ders Kitapları Serisi No:13 Erzurum. 15. Muğla İl Çevre Durum Raporu, 2013. 16. VARINCA, K., VARANK, G., 2005. “Rüzgar Kaynaklı Enerji Üretim Sistemlerinde Çevresel Etkilerin Değerlendirilmesi ve Çözüm Önerileri”, Yıldız Üniversitesi. 17. DIMITROV, S. 1958. Uber die alpidische Regionalmetamorphose und ihre Beziehungen zu der Tektonik und dem Magmatismus in Sudostbulgarien. Geologie 7, 560568 18. ÇAĞLAYAN, M. A., ŞENGÜN, M. VE YURTSEVER, A. 1990. Demirköy Plutonunde Progresif, kırılgan-sünek deformasyon. MTA Dergisi 110 : 131-142. Progressive birttle-duetile deformation in the Demirköy pluton of the Strandja. Bulletin of MTA 110: 77-88. 19. SİYAKO, M., 2006. MTA Dergisi, 132, 63-73. 28 EKLER Ek:1 Yer Bulduru Haritası Ek:2 1/25000 Ölçekli Topoğrafik Harita Ek:3 1/100000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı Ek:4 Deprem Haritası Ek:5 Acil Eylem Planı Ek:6 ÇED Yeterlik Belgesi