Sermaye Piyasalarında Yatırımcıların Korunması
advertisement
EGE L İ H UK UK B Ü R OS U SER M AY E PİY AS AL ARI N DA YA TIRI MC I LAR I N KO RU N M ASI Av. Abdullah EGELİ Egeli Hukuk Bürosu Çankaya Mahallesi, Atatürk Bulvarı No:211/20, Celal Bayar İş Merkezi Kat:7 Kavaklıdere, 06690 Çankaya/Ankara, Türkiye Web: www.egelilawoffice.com Email: [email protected], Tel: +90 312 442 40 01 Fax: +90 312 440 10 90 Sermaye piyasaları, tasarrufların likidite ihtiyacı duyan sektörlere aktarılarak gerekli fon birikimini sağlaması bakımından büyük öneme sahiptir. Sermaye piyasasının bu işlevini sürdürebilmesi ancak fon aktarımının sağlıklı ve güvenli bir şekilde gerçekleşmesi ve tüm süreç boyunca tasarruf sahibi yatırımcıların haklarının korunması sayesinde mümkündür. Yatırımcıların hak ve menfaatlerinin korunması, piyasanın güven ve açıklık içinde çalışmasını ve böylece yatırımcıların da sermaye piyasasına etkin ve yaygın bir şekilde katılmasını sağlar. Sermaye piyasalarında finansal krizler ile ihraççılar, sermaye piyasası kurumları ve kamu otoriteleri kaynaklı olumsuz eylemler nedeniyle yatırımcıların korunma ihtiyacını doğmaktadır. Bu tür olumsuz eylemlere maruz kalma, sermaye piyasasına duyulan güvenin azalması sonucunu da doğurmaktadır. Bu nedenle finansal düzenleyici ve denetleyici kurumlar bu tür olumsuz eylemlerle mücadeleyi faaliyetlerinin başına koymakta ve yatırımcıların hak ve menfaatlerinin korunması için farklı yollar geliştirmektedir. menkul kıymete ilişkin riskler veya tüm kıymetleri etkileyen genel riskler ile karşı karşıya kalabilmektedirler. Bununla birlikte Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) düzenlemelerinin yanı sıra ilgili otoritelerin gözetim ve denetim faaliyetleri ve ihraççı şirketlerce kamuyu aydınlatma platformu (KAP) aracılığıyla yapılan bildirimler piyasaya açıklık getirerek, yatırımcının korunmasına yardımcı olmaktadır. İkinci olarak, yatırımcılar, ikincil piyasalarda menkul kıymetlerin alım satımını yaparken piyasa oyuncusu olarak hareket ederler. Bu bağlamda, piyasa dolandırıcılığı (manipülasyon), bilgi suistimali (içerden öğrenenler ticareti) ve diğer piyasa bozucu uygulamaların önlenmesi, ortaya çıkarılması, yasaklanması ve bu eylemlere karışanlara etkin ve caydırıcı yaptırımlar uygulanması ikincil piyasalarda işlem yapan yatırımcıların korunması ve piyasaya duyulan güvenin artırılması açısından büyük öneme sahiptir. Son olarak, yatırımcılar yatırım kuruluşlarınca (aracı kurum ve bankalar) sağlanan hizmetlerden faydalanırken, bu kuruluşların müşterisi konumundadırlar. Müşteri sıfatıyla hareket eden yatırımcılar, yatırım kuruluşlarının hileli davranışları, sahibi bulundukları varlıkların ve fonların kötüye kullanımı, çıkar çatışmaları ve firmanın hizmet sağlamadaki yetersizliği gibi durumlarla karşılaşabilmekte ve bu sebeple zarara uğrayabilmektedirler. Yatırımcıların sermaye piyasalarında gerçekleştirdikleri işlemler üç farklı açıdan incelenebilir. İlk olarak, yatırımcılar, bir ihraççının menkul kıymetlerini satın aldıklarında katılımcı sıfatına sahip olurlar. İkinci olarak, yatırımcılar, ikincil piyasalarda menkul kıymetlerin alım satım işlemlerini yaparak piyasa oyuncusu olarak hareket ederler. Son olarak, yatırımcılar yatırım kuruluşlarından hizmet aldıklarından dolayı bu kuruluşların müşterisi konumundadırlar. Bu özellikleri sebebiyle yatırımcılar farklı şekillerde çıkar Her ne kadar hukuki mevzuat, piyasa düzenlemeleri ve çatışmalarına, piyasa bozucu eylemlere ve suistimallere ilgili otoritelerin gözetim ve denetim faaliyetleri maruz kalmakta olup, bu durum çok yönlü bir koruma yatırımcıların korunması ilkesine göre şekillenmiş olsa ihtiyacını da ortaya çıkarmaktadır. da, yatırımcıların yukarıda açıklanan olumsuz Öncelikle, yatırımcının katılımcı sıfatı ile hareket etmesi uygulamalarla karşılaşabildikleri görülmektedir. Bu gibi neticesinde ortaya çıkan temel problem yatırımcılar ile durumlarda Yatırımcıların hak ve menfaatlerini ihraççılar arasındaki asimetrik bilgi sorunudur. Bu korumak adına başvurabilecekleri farklı yöntemler kapsamda, sermaye piyasasında tasarruflarını pay bulunmaktadır. yatırımlarında değerlendiren yatırımcılar zaman zaman Egeli Hukuk Bürosu Sayfa 1 Av. Abdullah EGELİ Sermaye Piyasalarında Yatırımcıların Korunması Öncelikle yatırımcılar katılımcı sıfatıyla almış bulundukları şirket paylarından doğan bilgi alma ve inceleme, genel kurula katılım, oy kullanma, kar payı ve azınlık hakları gibi haklarını yakından takip etmeliler. Yatırımcı, ikincil piyasalarda gerçekleştirilen şüpheli bir işlemle zarara uğratıldığını düşünüyor ise bir dilekçe ile SPK’ya başvurabilir. SPK yatırımcılardan gelen şikayet dilekçelerini ve bilgi edinme başvurularını dikkate alarak gerekli gördüğü takdirde konuya ilişkin inceleme başlatmaktadır. Diğer taraftan, yatırımcılar ile aracı kuruluşlar arasında bir ihtilaf yaşanması durumunda yatırımcılar öncelikle aracı kuruluş ile irtibata geçerek eğer bir hata varsa düzeltilmesini talep edebilir. İhtilafın çözülmemesi durumunda yine konunun özetlendiği bir dilekçe ile ilgili kurumlara başvuru hakkı bulunmaktadır. Yatırımcılar ile aracı kuruluşlar arasında borsa işlemlerinden kaynaklanan uyuşmazlıklar Borsa İstanbul nezdinde çözümlenmektedir. Bunun dışında, Türkiye Sermaye Piyasası Birliği de kendi üyeleri arasında ve üyeleri ile yatırımcılar arasında borsa işlemleri dışındaki işlemlerden doğan uyuşmazlıkların çözümüne yardımcı olmaktadır. Ayrıca, yatırımcıların her zaman adli yargı yoluna başvurma hakları bulunmaktadır. Egeli Hukuk Bürosu Sayfa 2
