PowerPoint Sunusu - video.eba.gov.tr

1. Aklın Dinî Sorumluluktaki Yeri ve Önemi
2. Kur’an Aklımızı Kullanmamızı İster
16:22
• 1. Dini anlamada ve sorumlulukta aklın önemini yorumlar.
• 2. Kur’an’ın aklı kullanmaya verdiği önemi örneklerle açıklar.
16:22
1. Hz. Muhammed İnsanlara Değer Verirdi
2. Hz. Muhammed Güvenilir Bir İnsandı
3. Hz. Muhammed Bilgiye Önem Verirdi
4. Hz. Muhammed Danışarak İş Yapardı
16:22
5. Hz. Muhammed Merhametli, Hoşgörülü ve Affediciydi
6. Çalışmayı Sever ve Zamanı İyi Değerlendirirdi,
7. Sabırlı ve Cesaretliydi
8. Hakkı Gözetirdi
9. Doğayı ve Hayvanları Severdi
16:22
16:22
16:22
1. Aklın Dinî Sorumluluktaki Yeri ve Önemi
• İnsanı diğer varlıklardan ayıran en temel özelliği,
akıllı ve düşünen bir varlık olmasıdır.
• İnsan aklıyla düşünür, iyiyle kötüyü ve doğruyla
yanlışı birbirinden ayırır.
• Yararlı ve zararlı olanın farkına varır.
• Bu nedenle İslam dini sadece akıllı olanları
Allah’ın buyruklarından sorumlu tutmuştur.
16:22
1. Aklın Dinî Sorumluluktaki Yeri ve Önemi
• İslam’da, dinî sorumluluğun şartı akıl
sahibi olmaktır.
• Dinî sorumluluk, Allah’ın emirlerine
uymak ve yasaklarından kaçınmaktır.
• Akıl ile dinin öğütlerini doğru bir
şekilde anlayabiliriz, yorumlayabiliriz
ve sorumluluklarımızın bilincine
varabiliriz.
• Kur’an’da bu konuya dikkat çekilir:
• «…Doğrusu, ancak akıl sahipleri
öğüt alır.»
• (Zümer suresi, 9. ayet)
16:22
1. Aklın Dinî Sorumluluktaki Yeri ve Önemi
• Yüce Allah, birçok ayette akıl
sahiplerine hitap eder.
• Akıllı bir varlık olarak insana,
mesajlarını okumasını ve
anlamasını öğütler.
• Kur’an-ı Kerim’de insanlar
düşünmeye, akıllarını
kullanmaya yönlendirilir:
• «… Anlayan bir toplum
için ayetleri ayrıntılı bir
şekilde açıkladık.»
• (En’âm suresi 98. ayet)
16:22
1. Aklın Dinî Sorumluluktaki Yeri ve Önemi
• İslam’a göre akıl
sağlığı yerinde
olmayan kişiler dinî
açıdan sorumlu da
değildir.
• Hz. Muhammed (s)
bir hadisinde bu
gerçeğe dikkat
çekmiştir.
• «Aklı olmayanın
dini de yoktur.»
• (Suyûtî, Camiu’s - Sağır, C 4,
s. 528)
16:22
BİLİNÇ
AYIRT ETME
YORUMLAMA
ANLAMA
16:22
2. Kur’an Aklımızı Kullanmamızı İster
• İslam, akla ve düşünmeye büyük önem verir. İnsanın
aklına hitap ederken ondan, aklını kullanmasını ister.
• Kur’an’da pek çok ayette, aklı kullanmanın önemine
vurgu yapılır; insanları aklını kullanmaya ve
düşünmeye teşvik eder:
• «...Ey akıl sahipleri!...»1
• «Düşünmüyor musunuz?» 2
• «...Aklınızı kullanmıyor musunuz?» 3
16:22
2. Kur’an Aklımızı Kullanmamızı İster
• Aynı şekilde Kur’an’da
insanların ayetler
üzerinde düşünmeleri
ve öğüt almaları
istenir:
• «Sana bu mübarek
Kitab’ı, ayetlerini
düşünsünler ve
aklı olanlar öğüt
alsınlar diye
indirdik.»
• (Sâd suresi, 29. ayet)
16:22
2. Kur’an Aklımızı Kullanmamızı İster
Kur’an, insanın dünyanın yaratılmasına, evrendeki
düzene, doğa olaylarına dikkatini çekerek bunlar
üzerinde düşünmesini ister:
«Şüphesiz göklerin ve yerin yaratılmasında, gece ile
gündüzün birbiri peşinden gelmesinde, insanlara
fayda veren şeylerle yüklü olarak denizde yüzüp giden
gemilerde, Allah’ın gökten indirip de ölü hâldeki
toprağı canlandırdığı suda, yeryüzünde her çeşit
canlıyı yaymasında, rüzgârları ve yer ile gök arasında
emre hazır bekleyen bulutları yönlendirmesinde
düşünen bir toplum için (Allah’ın varlığını ve birliğini
ispatlayan) birçok belgeler vardır.»
(Bakara suresi, 164. ayet)
16:22
16:22
2. Kur’an Aklımızı Kullanmamızı İster
• Kur’an, insanı aklını kullanarak Allah’ın varlığını,
gücünü ve ilmini kavramaya çağırır. Bunu sağlamak için
ona çeşitli örnekler verir. Bununla ilgili bir ayet şöyledir:
• «Yeryüzünde birbirine komşu kıtalar, üzüm
bağları, ekinler, bir kökten ve çeşitli köklerden
dallanmış hurma ağaçları vardır. Bunların hepsi
bir su ile sulanır.
• (Böyle iken) yemişlerinde onların bir kısmını bir
kısmına üstün kılarız.
• İşte bunlarda akıllarını kullanan bir toplum için
ibretler vardır.»
• (Ra’d suresi 4. ayet)
16:22
2. Kur’an Aklımızı Kullanmamızı İster
• Kur’an, insanı Kur’an,
aklını kullanan ve
düşünen kişileri övmüş,
körü körüne inanan ve
bir düşünceye
bağlananları da
yermiştir:
• «Şüphesiz Allah
katında canlıların en
kötüsü, düşünmeyen
sağırlar ve
dilsizlerdir.»
16:22
• (Enfâl suresi, 22. ayet)
2. Kur’an Aklımızı Kullanmamızı İster
16:22
2. Kur’an Aklımızı Kullanmamızı İster
• «Güneşi ve onun aydınlık
veren parlaklığını düşün...
• Ve güneş(in ışığını
yansıtan) ayı...
• Dünyayı gün ışığına
çıkaran gündüzü düşün...
• Ve onu karanlığa boğan
geceyi...
• Gökyüzünü ve onun harika
yapısını düşün...
• Ve yeryüzünü, onun (uçsuz
bucaksız) genişliğini...
16:22
• İnsan benliğini düşün, onun
nasıl (yaratılma) amacına
uygun olarak şekillendiğini...
• Ve nasıl ahlâkî zaaflarla
olduğu kadar Allah’a
sorumluluk bilinciyle
donatıldığını düşün...
• Her kim (benliğini)
arındırırsa kesinlikle
mutluluğa erişir; onu
(karanlığa) gömen ise
hüsrandadır.»
• (Şems, 1-10)
Akıl nimettir,
sorumluluğu
gerektirir
İnsan aklını
kullanarak hayatı
anlamlandırır.
16:22
Aklı kullanmak
önyargılardan
kurtarır
Aklı kullanarak
ders çıkarılır/
ibret alınır
İnsan aklını
kullanarak yararlı
ve zararlıyı ayırt
eder.
Allah’ın
mesajlarını insan
aklını kullanarak
okur.
2. Kur’an Aklımızı Kullanmamızı İster
• İnsanın düşünmesi ve
düşündüğünü özgürce
ifade etmesi en temel
haklarından biridir.
• Atatürk bunu vurgular:
• «…her insan,
istediğini
düşünmek… hak ve
hürriyetine sahiptir.
Kimsenin fikrine ve
vicdanına egemen
olunamaz.»
• Atatürk düşünce
özgürlüğüne
önem vermiş ve
bir sözünde
bunun gereğini
belirtmiştir:
• «Vatandaşlar …
düşündüklerini
istedikleri gibi
söyleyebilmelidir
ler..»
• (Atatürkçülük, C 1, s. 185)
16:22
• (Ahmet Bekir Palazoğlu,
Atatürk ilkeleri, s. 400)
2. Kur’an Aklımızı Kullanmamızı İster
• Ülkemizde düşünce hürriyeti,
cumhuriyet yönetimiyle güvence
altına alınmıştır.
• Anayasa’mızda bu durum şöyle
ifade edilmiştir:
• «Herkes düşünme ve kanaat
hürriyetine sahiptir. Her ne sebep
ve amaçla olursa olsun kimse,
düşünce ve kanaatlerini
açıklamaya zorlanamaz; düşünce
ve kanaatleri sebebiyle
kınanamaz ve suçlanamaz.”
• (TC Anayasası, 25. madde)
16:22
16:22
1. Aklın Dinî Sorumluluktaki Yeri ve Önemi
2. Kur’an Aklımızı Kullanmamızı İster
16:22
3. Kur’an Doğru Bilgiye Önem Verir
4. Kur’an’da Bilgi Edinme Yolları