3. Çentik Darbe Testi

3. Çentik Darbe Testi
Ani darbelere karşı direnci iyi olan malzeme seçimi için, malzemenin kopmaya karşı direnci darbe testi
ile ölçülmelidir. Bu amaçla Charpy çentik deneyini de içeren birçok test geliştirilmiştir. Bunun için
kullanılan numuneler çentikli veya çentiksiz olabilir. V çentik numuneler, malzemelerin çatlağın
büyümesine karşı direncini ölçer. Bu testi uygulamak için belli bir h o yüksekliğinde bırakılan ağır bir
sarkaç yarım ay şeklinde sallanarak numuneye çarparak kırar. Daha sonra en düşük h o yüksekliğine
erişir. Sarkacın başlangıç ve son yükseklikleri bilindiğinde potansiyel enerji farkı hesaplanabilir. Bu fark
numunenin kırılması sırasında absorbe edilen yani emilen darbe enerjisidir. Malzemelerin ani darbelere
karşı dayanımı malzemenin tokluğu ile ilişkilidir.
Darbe testinde sıcaklığın etkileri
Malzemenin darbe ile sıcaklıkları arasında bir ilişki vardır. Yüksek sıcaklarda numunenim kopmasını
sağlamak için büyük bir emilme enerjisi gereklidir. Halbuki düşük sıcaklarda malzeme daha az bir
enerji ile kopar. Yüksek sıcaklarda, malzeme yoğun şekil değiştirdiği için sünek bir davranış gösterir.
Ve numune kopmadan önce gerilir yani uzar. Düşük sıcaklarda (-) numune gevrektir ve kopma
noktasında çok az şekil değiştirme gözlenir. Yani malzeme kopar. Geçiş sıcaklığı ise malzemenin sünek
kopmadan gevrek kopmaya geçtiği sıcaklıktır.
Kullanım sırasında ani bir darbeye maruz kalabilecek malzeme ortam sıcaklığının altında bir geçiş
sıcaklığına sahip olmalıdır. Malzemelerin hepsi belirgin bir geçiş sıcaklığına sahip değildir. Örneğin
hacim merkezli kübik malzemeler belirli bir geçiş sıcaklığına sahip iken yüzey merkezli malzemeler belli
bir geçiş sıcaklığına sahip değildir. Yüzey merkezli kübik malzemeler sıcaklık düştükçe ve yavaşça
azalan enerji emme yani yüksek enerji absorbe enerjisine sahiptir.
Malzemede çentik hassasiyeti
Malzemelerde, kötü işçilik, imalat ve tasarımın neden olduğu çentikler, gerilimin yoğunlaşmasına ve
tokluğun azalmasına neden olur. Örneğin malzemelerin çentik hassasiyeti çentikli ve çentiksiz
numunelerin absorbe etkileri enerjileri karşılaştırarak bulunabilir. Örneğin sünek dökme demir gibi
çentikli bir numunede absorbe edilen enerji miktarı azdır. Buna karşı gri dökme demirdeki lameller
şeklindeki grafit çentik etkisi gösterir.
Sonuç olarak darbe testi tasarım kriteri olarak kullanılmaktan çok malzeme seçiminde mukayese
amaçlı kullanılmaktadır.