AKUT OTİTİS MEDİA - Prof.Dr. Ergin ÇİFTÇİ

ÜST SOLUNUM YOLU ENFEKSİYONLARI
Prof. Dr. Ergin ÇİFTÇİ
Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi
Çocuk Enfeksiyon Hastalıkları Bilim Dalı
www.erginciftci.com
www.erginciftci.com
ÜST SOLUNUM YOLU ENFEKSİYONLARI
Orofarenks
Tonsiller
Nazofarenks
Burun mukozası
Orta kulak
Sinüsler
Epiglot
Larinks
www.erginciftci.com
FARENKSİN ve TONSİLLERİN
ENFEKSİYONU
Farenjit
Tonsillit
Tonsillofarenjit
Nazofarenjit
www.erginciftci.com
FARENKSİN ve TONSİLLERİN
ENFEKSİYON ETKENLERİ
DİĞER NEDENLER
ATİPİK ETKENLER
VİRÜSLER
BAKTERİLER
Epstein-Barr virus
Norfloksasin
Adenovirus
simpleks virus 1
Streptococcus pyogenes (A grubu) Herpes
Siprofloksasin
Herpes simpleks virus 2
B, C ve G grubu streptokoklar
Enoksasin
virus
Arcanobacterium haemolyticum İnfluenza
Parainfluenza
virus
Corynebacterium diphtheriae
Fleroksasin
RSV
Corynebacterium pyogenes
Lomefloksasin
Enterovirüsler
Corynebacterium ulcerans
Kızamık
virüsü
Neisseria gonorrhoeae
Ofloksasin
Kızamıkçık virüsü
Neisseria meningitidis
Levofloksasin
Sitomegalovirüs
Yersinia enterocolitica
Rhinovirüs
Streptococcus pneumoniae
Rufloksasin
Reovirüs
Salmonella typhi
HIV
Leptospira spp.
Borelia spp.
Anaeroplar
Mycoplasma pneumoniae
Sparfloksasin
Mycoplasma hominis
Chlamydia
pneumoniae
Tosufloksasin
Chlamydia trachomatis
Gatifloksasin
Legionella pneumophila
Coxiella
burnetti
Pazufloksasin
Grepafloksasin
Candida
Toxoplasma gondii
Behçet sendromu
Kawasaki hastalığı
PFAPA
Aftöz stomatit
Steven-Johnson sendromu
Nötropeni
Kemoterapi
www.erginciftci.com
SOĞUK ALGINLIĞI
Çocuklarda yılda 4-8 kez görülebilir
En sık etken rhinovirüstür (%40)
Özellikle nazal semptomlar ön plandadır
Boğazda kaşıntı hissi
Boğaz ağrısı
Hapşırma
Burun akıntısı, tıkanıklık
Konjunktivit
Baş ağrısı
Kas ağrıları
Kuru öksürük
Ateş hafif derecede yükselir
Boğazda eksudasız kızarıklık vardır
www.erginciftci.com
SOĞUK ALGINLIĞI
• Tanı klinik olarak konulur
• Antijen tayini, viral kültür, virüs genomunun
gösterilmesi ve serolojik yöntemlerle etken kesin
olarak gösterilebilir
• Tedavi semptomatiktir
Parasetamol
Burun damlaları (serum fizyolojik, topikal adrenerjik)
Antihistaminikler
www.erginciftci.com
GRİP
• İnfluenza A, B ve C ile oluşur.
• Damlacık yolu, kontamine sekresyonlar, direkt temas
ile bulaşır
• Semptomlardan önceki 24 saat ve semptom
süresince bulaştırıcıdır
• Kuluçka süresi 1-3 gündür
• Özellikle yapısal semptomlar ön plandadır
Yüksek ateş
Boğaz ağrısı
Kırıklık
Burun akıntısı, tıkanıklık
Konjunktivit
Baş ağrısı
Kas ağrıları
Kuru öksürük
• Boğaz normal veya hiperemik olabilir
www.erginciftci.com
GRİP
Tanı klinik olarak konulur
Salgın dönemlerinde hastalığın düşünülmesi önemlidir
Antijen tayini, viral kültür, virüs genomunun gösterilmesi
ve serolojik yöntemlerle etken kesin olarak gösterilebilir
Tedavi semptomatiktir
Parasetamol (aspirin VERİLMEZ)
Amantadin ve Rimantadin (İnfluenza A)
Zanamivir ve Oseltamivir (İnfluenza A ve B)
Antiviral tedavisi semptomlar başladıktan sonraki ilk 48 saatte
başlanmalı
Antiviral tedavi 5 gün verilir
www.erginciftci.com
GRİP AŞISI
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Aşı öncelikle gribe yakalandığında hastalığın ağır geçmesinin beklendiği kişilere
yapılmalıdır.
Altı ay ile 18 yaş arasındaki sağlıklı çocuklar
Aşı altı aydan küçük yaştaki bebeklere yapılamadığından bu yaştaki çocuklarla
aynı evde yaşayan kişiler mutlaka aşılanmalıdır.
Astım, kronik bronşit, kistik fibroz gibi akciğer hastalığı olanlar
Ciddi kalp hastalığı olanlar
Şeker hastalığı gibi metabolik hastalıkları olanlar
Böbrek yetmezliği olanlar
Bağışıklık sisteminde sorun olanlar
Bunun dışında kreşe ve okula giden çocuklar yaşadıkları kapalı ve kalabalık
ortam nedeniyle risk altındadırlar.
Yukarıda belirtilen riskler nedeniyle öncelikle aşılanması gereken kişiler dışında
hiçbir risk taşımayan çocuklara da gripten korumak amacıyla aşı yapılabilir.
www.erginciftci.com
GRİP AŞISI
İnaktif aşıdır.
Altı ay ve daha büyük çocuklara yapılabilir.
6-35 ay Yarım doz, 36 ay ve daha büyüklere tam doz yapılır.
9 Yaşından küçük çocuklara ilk kez yapılıyorsa bir ay arayla iki doz
yapılır
Yumurta allerjisi olanlara yapılmaz.
Aşının her yıl Eylül-Kasım aylarında yinelenmesi gerekir.
www.erginciftci.com
STREPTOKOKSİK TONSİLLOFARENJİT
En sık 5-15 yaşlarda görülür
Damlacık, yakın temas ve gıda yoluyla bulaşır
Kuluçka dönemi 2-4 gündür
Ateş, baş ağrısı, boğaz ağrısı, karın ağrısı ve kusma ile başlar
Farenkste hiperemi, ödem, eksuda görülür
Çene açısındaki lenf bezleri büyük ve ağrılıdır
Hastalık kendiliğinden iyileşir
www.erginciftci.com
www.erginciftci.com
www.erginciftci.com
BAKTERİYEL-VİRAL
TONSİLLOFARENJİT AYRIMI
BAKTERİYEL
VİRAL
Yaş
> 4 yaş
Her yaş
Ateş
> 38.5ºC
< 38.0ºC
Burun akıntısı
Yok
Sıklıkla var
Öksürük
Yok
Sıklıkla var
İshal
Yok
Görülür
Daha sık
Daha az
Sık
Seyrek
Eksuda
Ağrılı LAP
www.erginciftci.com
STREPTOKOKSİK
TONSİLLOFARENJİT TANISI
900
800
700
600
ASO
Akut faz reaktanları
ASO
Hızlı antijen testi
Boğaz kültürü
500
400
300
200
100
0
STANDART TANI YÖNTEMİ
BOĞAZ KÜLTÜRÜDÜR
35
31
27
23
19
16
12
8
4
0
hafta
www.erginciftci.com
STREPTOKOKSİK TONSİLLOFARENJİT
TANISI
TONSİLLOFARENJİT
BOĞAZ KÜLTÜRÜ
NEGATİF
POZİTİF
Semptomatik
tedavi
ANTİBİYOTİK
HIZLI ANTİJEN TESTİ
NEGATİF
Lateks
ELISA
POZİTİF
ANTİBİYOTİK
www.erginciftci.com
STREPTOKOKSİK TONSİLLOFARENJİT
NİÇİN TEDAVİ EDİLMELİDİR?
• Klinik iyileşmenin sağlanması
• Enfeksiyonun yayılmasının önlenmesi
• Komplikasyonların önlenmesi
www.erginciftci.com
KOMPLİKASYONLAR
ERKEN
Servikal lenfadenit
Peritonsiller apse
Retrofarengeal apse
Akut otitis media
Akut sinüzit
Bronkopnömoni
Menenjit
Beyin apsesi
Septik artrit
Osteomiyelit
Endokardit
Sellülit
Nekrotizan fasiit
Bakteriyemi
Streptokoksik toksik şok sendromu
GEÇ
Akut romatizmal ateş
Poststreptokoksik glomerülonefrit
Poststreptokoksik reaktif artrit
PANDAS
(Pediatric Autoimmune Neuropsychiatric Disorders
Associated with Streptococcal Infections)
www.erginciftci.com
www.erginciftci.com
STREPTOKOKSİK
TONSİLLOFARENJİT TEDAVİSİ
Antibiyotik
Doz
Benzatin penisilin G
600 000 Ü (≤27 Kg)
1 200 000 Ü (>27 Kg)
Penisilin V
250 mg (400 000 Ü)/doz (≤27 Kg)
500 mg (800 000 Ü) /doz (>27 Kg)
Amoksisilin
250 mg/doz
500 mg/doz
750 -1000 mg/doz
Doz
sayısı
Veriliş yolu
Süre
1
IM
Tek doz
2-3
Oral
10 gün
3-4
2
1
Oral
10 gün
www.erginciftci.com
PENİSİLİN ALLERJİSİ OLANLARDA
STREPTOKOKSİK TONSİLLOFARENJİT
TEDAVİSİ
Antibiyotik
Doz
Doz
sayısı
Veriliş
yolu
Süre
Eritromisin
40 mg/kg/gün
2-4
Oral
10 gün
Klaritromisin
15 mg/kg/gün
2
Oral
10 gün
Azitromisin
12 mg/kg/gün
1
Oral
5 gün
www.erginciftci.com
TEDAVİ BİTİMİNDE İZLENECEK YOL
Tedaviyi 10 güne tamamla
Klinik iyi-Ailede ARA yok
Semptom var-Ailede ARA
Kültüre gerek yok
Kültürü tekrarla
Kültür negatif
Kültürü pozitif
Tedavi yok
ß laktamaza dirençli
penisilinle tedavi
www.erginciftci.com
GABHS TAŞIYICILIĞI
•
•
•
•
Etken üretilmesine karşın klinik bulgu yoktur
Bulaştırıcı değildir
Nonsüpüratif komplikasyon riski yoktur
Streptokokların ekstrasellüler antijenlerine karşı
antikor yanıtı oluşmaz
• Eradikasyonu güçtür
• Ülkemizde taşıyıcılık oranı %10-25’dir
• Özel koşullar dışında tedavisi gerekmez
www.erginciftci.com
TAŞIYICILIĞIN ERADİKASYONU
GEREKEN DURUMLAR
• Hastada veya ailede ARA öyküsü varsa
• Akut romatizmal ateş veya akut glomerulonefrit salgınları sırasında
• Ev içi temas olan kişilerde GABHS toksik şok sendromu veya
nekrotizan fasiit saptanmışsa
• Yeterli tedaviye rağmen aile içinde çok sayıda semptomatik GABHS
farenjiti atakları görülmeye devam ediyorsa
• Kapalı toplumlarda GABHS farenjiti salgını varsa
• GABHS taşıyıcılığı nedeniyle tonsillektomi yapılması düşünülüyorsa
• Ailede AGBHS ile ilgili aşırı endişe varsa
www.erginciftci.com
TAŞIYICILIĞIN ERADİKASYONU
Antibiyotik
Doz
Doz sayısı
Veriliş yolu
Süre
3-4
Oral
10 gün
Klindamisin
20 mg/kg/gün (max 1.2 g)
Amoksisilinklavulonat
40-45 mg/kg/gün
2
Oral
10 gün
Benzatin penisilin G
600 000 Ü (≤27 Kg)
1 200 000 Ü (>27 Kg)
1
IM
Tek doz
Rifampin
20 mg/kg/gün
2
Oral
4 gün
Penisilin V
50 000-100 000 Ü/kg/gün
2-3
Oral
10 gün
+
+
www.erginciftci.com
AKUT OTİTİS MEDİA
TANIM
Orta kulak sıvısı + Akut semptomlar
(ağrı, ateş...)
www.erginciftci.com
EPİDEMİYOLOJİ
6-13 ay arasında en sıktır, 6 yaşından sonra sıklık çok azalır
3 yaşına kadar çocukların 2/3’ü en az 1 kez, %50’si 2-3 atak geçirir
www.erginciftci.com
AKUT OTİTİS MEDİANIN SIK
GÖRÜLDÜĞÜ DURUMLAR
Kış aylarında
Erkek çocuklar
Anne sütü ile beslenmeyenler
Biberon ile yatarak beslenme, emzik kullanımı
Kardeşlerinde belirgin otit hikayesi olanlar
Sigara içilen ortamda yaşayanlar
Kalabalık ve az gelişmiş toplumlarda
Yarık damak ve kraniofasial anomalisi olanlar
İmmün yetmezlikler
www.erginciftci.com
ÇOCUKLARDA ÖSTAKİ TÜPÜNÜN
ÖZELLİKLERİ
Erişkindekine göre
Daha horizontal
Daha kısa
Kıkırdak miktarı ve sertliği daha az
Nazofarenkse açıldığı bölgede lenf follikülleri
Nazofarenkste adenoid hipertrofisi
Adenoidlerin infeksiyon kaynağı olması
www.erginciftci.com
AKUT OTİTİS MEDİA ETKENLERİ
ALIŞILMIŞ
ETKENLER
S. pneumoniae
H. inflenzae
M. catarrhalis
S. aureus
E. coli
Klebsiella
Pseudomonas
SIK OLMAYAN
ETKENLER
M.Norfloksasin
pneumoniae
C. Siprofloksasin
trachomatis
M.Enoksasin
tuberculosis
A. Fleroksasin
otitidis
Lomefloksasin
Ofloksasin
Levofloksasin
Rufloksasin
ANAEROB
ETKENLER
Peptostreptokok
Sparfloksasin
Fusobacterium
Tosufloksasin
Bacteroides
Gatifloksasin
Pazufloksasin
Grepafloksasin
VİRAL
ETKENLER
RSV
Rhinovirus
İnfluenza
Parainfluenza
Adenovirus
Enteroviruslar
CMV
HSV
www.erginciftci.com
SEMPTOMLAR
BEBEK
ÇOCUK
Ateş
Huzursuzluk
Genel hastalık hali
İshal, kusma
Kulağını çekiştirme
Ateş
Kulak ağrısı
Kulakta dolgunluk hissi
Genel hastalık hali
Baş dönmesi
İşitme bozukluğu
www.erginciftci.com
OTOSKOPİK MUAYENE
www.erginciftci.com
OTOSKOPİK MUAYENE
www.erginciftci.com
TİMPANOMETRİ
Tip A
Tip B
Tip C
www.erginciftci.com
NORMAL KULAK ZARININ
GÖRÜNÜMÜ
NORMAL KULAK ZARI
İnce
Yarı saydam
Arkasında kemikler görülebilir
Nötral yerleşimli
Hareketli
NORMAL KULAK ZARI
www.erginciftci.com
AKUT OTİTTE KLASİK
OTOSKOBİK BULGULAR
AKUT OTİTİS MEDİA
Kulak zarında kızarıklık
Grimsi beyaz veya sarı renk
Kabarıklık (malleusun görülmesi engellenir)
Membran perforasyonu ve pürülan akıntı
Nadir olarak membranda büller
Bazen hava-sıvı veya hava-pü seviyesi
Hareketliliğin azalması
AKUT OTİTİS MEDİA
www.erginciftci.com
AOM OTOSKOBİK BULGULAR
AKUT OTİTİS MEDİA
NORMAL
www.erginciftci.com
AOM OTOSKOBİK BULGULAR
AKUT OTİTİS MEDİA
NORMAL
www.erginciftci.com
AOM OTOSKOBİK BULGULAR
AKUT OTİTİS MEDİA
NORMAL
www.erginciftci.com
AOM OTOSKOBİK BULGULAR
AKUT OTİTİS MEDİA
NORMAL
www.erginciftci.com
AKUT OTİTİS MEDİANIN
ANTİBİYOTİKSİZ DÜZELMESİ
S. pneumoniae
%11
M. catarrhalis
%75
H. influenzae
%52
www.erginciftci.com
MASTOİDİT
www.erginciftci.com
ETKENLER ve DİRENÇ
S. pneumoniae
H. influenzae
1
2
M. catarrhalis
3
ß-laktamaz üretimi
%35
PBP değişimi
%22-54
ß-laktamaz üretimi
%90
www.erginciftci.com
TEDAVİ
TEDAVİ
AMOKSİSİLİN
30 gün içinde amoksisilin almamış
Pürülan konjunktivit yok
AMOKSİSİLİN-KLAVULONAT
30 gün içinde amoksisilin almış
Pürülan konjunktivit var
Amoksisilin yanıtsız AOM öyküsü var
www.erginciftci.com
TEDAVİ
TEDAVİ
www.erginciftci.com
PARANAZAL SİNÜSLER
Frontal sinüs
5-7 Yaş
Sfenoid sinüs
6 Ay
Etmoid sinüs
Maksiller sinüs
6 Ay
5 Yaş
www.erginciftci.com
AKUT BAKTERİYEL SİNÜZİT
VİRAL ÜSYE
Akut ÜSYE geçiren bir çocukta;
SİNÜZİT
1. SÜREĞEN HASTALIK
10 gün düzelmeden süren hastalık
Burun akıntısı
Gündüz öksürüğü
2. KÖTÜYE GİDİŞ
İyileşmeden sonra yeni başlayan veya artan
semptomlar
Burun akıntısı
Gündüz öksürüğü
Ateş
3. ŞİDDETLİ BAŞLANGIÇ
En az 3 gün süren şiddetli hastalık
Ateş ≥39°C
Pürülan burun akıntısı
www.erginciftci.com
AKUT BAKTERİYEL SİNÜZİT
TANI
Viral ÜSYE ile bakteriyel sinüzit ayrımı için
görüntüleme yapılmamalıdır.
Orbital
ve
intrakranial
komplikasyon
düşünülüyorsa BT veya MRG yapılmalıdır.
TANI
www.erginciftci.com
AKUT BAKTERİYEL SİNÜZİT
BEKLE-GÖR YAKLAŞIMI
1. SÜREĞEN HASTALIK
10 gün düzelmeden süren hastalık
Burun akıntısı
Gündüz öksürüğü
DERHAL TEDAVİ
2. KÖTÜYE GİDİŞ
İyileşmeden sonra yeni başlayan veya artan
semptomlar
Burun akıntısı
Gündüz öksürüğü
Ateş
3. ŞİDDETLİ BAŞLANGIÇ
En az 3 gün süren şiddetli hastalık
Ateş ≥39°C
Pürülan burun akıntısı
www.erginciftci.com
ETKENLER
• Streptococcus pneumoniae
• Haemophilus influenzae
• Moraxella catarrhalis
• GABHS
• Staphylococcus aureus
• Anaeroplar
www.erginciftci.com
AKUT BAKTERİYEL SİNÜZİT
TEDAVİ
Amoksisilin 45 mg/kg/gün
AMOKSİSİLİN
30 gün içinde amoksisilin almamış
Pürülan konjunktivit yok
AMOKSİSİLİN-KLAVULONAT
30 gün içinde amoksisilin almış
Pürülan konjunktivit var
Amoksisilin yanıtsız AOM öyküsü var
www.erginciftci.com
AKUT BAKTERİYEL SİNÜZİT
AKUT OTİTİS MEDİA
TEDAVİ SÜRESİ
SİNÜZİT
TEDAVİ SÜRESİ
< 2 Yaş
10 gün
10, 14, 21, 28 gün
2-5 Yaş
7 gün
Semptomlar düzeldikten sonra 7 gün
≥ 6 Yaş
5-7 gün
www.erginciftci.com
KRUP SENDROMLARI
Larenjit
Larengotrakeit
Larengotrakeobronşit
Larengotrakeobronkopnömoni
Bakteriel trakeit (membranöz krup = bakteriel krup)
KRUP SENDROMLARI
Etkenler
Parainfluenza 1, 2, 3
İnfluenza virus A, B
Adenovirus
RSV
Rhinovirus
Enterovirus
Kızamık
M. pneumoniae
S. aureus
M. catarrhalis
H. influenzae tip b
S. pyogenes
S. pneumoniae
Bakteriyel trakeit
www.erginciftci.com
KRUP SENDROMLARI
Semptom ve Bulgular
www.erginciftci.com
Ateş, burun akıntısı, öksürük
Ses kısıklığı, kabalaşma
Havlama tarzında öksürük
Stridor
Değişik derecelerde solunum sıkıntısı
Hastaların genel görünümleri iyidir; Toksik görünüm yoktur
Farenks hiperemik olabilir
KRUP SENDROMLARI
Tanı
Klinik bulgular
Radyoloji: Subglottik daralma
Kesin tanı: Larengotrakeobronkoskopi
www.erginciftci.com
KRUP SENDROMLARI
Tanı
Subglottik
daralma
www.erginciftci.com
Subglottik
daralma
KRUP SENDROMLARI
Tedavi
www.erginciftci.com
Viral nedenli enfeksiyonlarda sadece destekleyici tedavi
Oksijen
Buhar tedavisi
Sistemik steroid (Deksametazon 0.15-0.3-0.6 mg/kg/doz)
İnhale steroid (Budesonid: 2 mg/doz, günde tek doz)
İnhale epinefrin
≤ 4 yaş: 2.5 mL/doz, 1: 1000 adrenalin, SF ile dilüe edilere
>4 yaş: 5 mL/doz, 1: 1 000 adrenalin, SF ile dilüe edilerek
Günde 4-6 doz
AKUT EPİGLOTTİT
Etkenler
H. influenzea tip b
Streptococus pyogenes (GABHS)
Pnömokok
S. aureus
Moraxella catarrhalis
Nadiren gram (-) enterik basiller
Nadiren viruslar
www.erginciftci.com
AKUT EPİGLOTTİT
Semptom ve Bulgular
www.erginciftci.com
Ani yükselen ateş, giderek artan toksik bir görünüm
Boğaz ağrısı
Yutma güçlüğü, yeme ve içmeyi reddetme
Stridor, seste boğuklaşma
Korku, endişe, hava açlığı
Retraksiyonalar
Çok zorlukla nefes alır, inspirasyon süresi uzar
Sırt üstü yatamaz hale gelir, oturur durumda özel bir pozisyon alır
Ağızdan tükrük akmaya başlar
Bilinç bozulur
KLASİK 3 D TRİADI:
Drooling, Disphagia, Distress
Öksürük yoktur veya çok az boğuk bir öksürük vardır
AKUT EPİGLOTTİT
Semptom ve Bulgular
www.erginciftci.com
AKUT EPİGLOTTİT
Tanı
www.erginciftci.com
Klinik bulgular
Radyoloji: Epiglotta şişme
Kesin tanı: Larengoskopi
Etken izolasyonu: Epiglot sürüntü kültürü ve kan kültürü
AKUT EPİGLOTTİT
Tanı
www.erginciftci.com
AKUT EPİGLOTTİT
Tanı
www.erginciftci.com
AKUT EPİGLOTTİT
Tanı
www.erginciftci.com
AKUT EPİGLOTTİT
Tedavi
Akut epiglottit ampirik antibiyotik tedavisi
Ampisilin-sulbaktam
Sefuroksim
Seftriakson veya Sefotaksim
www.erginciftci.com