Ekim tekniğinin temel ölçütleri Ekim Bitkisel üretimde toprak işlemenin ardından tohumların yetiştirilecek bitkinin isteklerine uygun olacak şekilde toprağa yerleştirilmelerine ekim denir. Bu bakımdan tohumun ekiminde kullanılan her türlü alet ve makinalara ekim makinaları denilmektedir. Dikim Domates gibi bazı bitkiler tohumları çimlendirildikten sonra fide şekline getirilir ve fide olarak tarlaya dikilirler. Fidelerin tarlaya dikilmesinde kullanılan makinalara ise dikim veya fideleme makinaları denir. Ekilecek materyalin cinsi ne olursa olsun makinalı ekimden ve dikimden beklenenler şu şekilde sıralanabilir: Tohumlar ya da fideler tarlada homojen olarak dağılmalıdır. Tohumlar fidelerin kökleri istenilen derinliğe gömülmelidir. Tohumların üzeri veya fidelerin kökleri nemli ve gevşek bir toprak tabakası ile kapatılmalıdır. 15.10.2012 Prof.Dr.Rasim OKURSOY 1 Ekim tekniğinin temel ölçütleri Tohumların toprağa bırakılmasında üç agroteknik ölçüt söz konusu olmaktadır : 1-Ekim Derinliği 2-Ekim zamanı 3-Birim alana düşen bitki sayısı ve buna bağlı olarak yetiştirme alanı büyüklüğü ve şekli 1-Ekim Derinliği Kuru tarım bölgelerinde kışlık buğday ekimi 4-8 cm olmalıdır. Kıyı bölgelerinde güzlük ekimde bu değer 2.5-3 cm dir. Sürme gücü temel alındığında tohum boyunun on katı bir derinlik ekim derinliği için genel bir kural ise de bu kural dışına çıkan çeşitler vardır. Örneğin çavdar yüzlek ekilmelidir. Sarı kıvrım: Ekimin ardından başarılı bir çimlenmeden sonra bile çok derine ekilmiş tohumların tarla yüzeyine ulaşamadan ölmesidir. Alatav : çok yüzlek ekilen tohumlarda görülür. 2-Ekim Zamanı Tohumlar yazlık ve kışlık olarak iki zamanda ekilir. Serin iklim tahılları ile bazı baklagiller güz zamanında ekilmektedir. Orta Anadoluda yağışın 500- 600 mm olduğu koşullarda kışlık ekim yapılır. Bu ekim ile yazlık ekime göre iki kat ürün elde edilmektedir. Yazlık ekimde en büyük kısıt toprağın tava gelmesi durumudur. Kışlık ekim İç bölgelerde 25 eylül-25 ekim arasında kıyı bölgelerinde ise toprak ve iklim koşullarına göre eylül başından mart ayı başına kadar değişebilir. Orta Anadolu’da pancar ekimi 15 mart ile nisan sonu arasında yapılır. Dolayısı ile ekolojik koşullarda farklılık farklı ekim zamanlarını gerektirebilmektedir. Toprağın üst yüzeyinde az bir yağışla tohumun çimlenmesi ve ve üst katmanın daha sonra 15.10.2012 Prof.Dr.Rasim OKURSOY kuruyarak bitkiyi öldürmesidir. 2 Ekim tekniğinin temel ölçütleri Sarı kıvrım: Ekimin ardından başarılı bir çimlenmeden sonra bile çok derine ekilmiş tohumların tarla yüzeyine ulaşamadan ölmesidir. Alatav : çok yüzlek ekilen tohumlarda görülür. Toprağın üst yüzeyinde az bir yağışla tohumun çimlenmesi ve ve üst katmanın daha sonra kuruyarak bitkiyi öldürmesidir. 15.10.2012 Prof.Dr.Rasim OKURSOY 3 Ekim tekniğinin temel ölçütleri 3-Birim alana düşen bitki sayısı ve buna bağlı olarak yetiştirme alanı büyüklüğü ve şekli Yetişme alanının büyüklük açısından uygunluğu verimi artırır. Birim alana atılacak tohum miktarına ekim normu denir. Ekimde tarlaya atılmış tüm tohumların arasında eşit oranda mesafe bulunmalı ve böylece tohumların eşit oranda topraktan faydalanmasına olanak tanınarak homojen bitki çıkışının elde edilmesi hedeflenir. Bunun için en ideal durum bir eşkenar üçgenin köşe noktalarına ya da bir altıgenin merkezi ile köşe noktalarına ekimi yapmaktır. 15.10.2012 Prof.Dr.Rasim OKURSOY 4 Ekim tekniğinin temel ölçütleri Sıra arası (cm) Ekim Derinliği (cm) Buğday 10-20 10-15 2.5-5 Arpa 11-16 10-15 3-5 Çavdar 10-18 10-15 2-3 Yulaf 14-18 10-15 3-5 Bezelye 12-28 20-35 3-8 Mısır 5-8 60-70 4-8 Yonca 0.6-2.5 15-30 1-2 Pancar 2-3 40-50 1.5-4 Bitki Ekim Normu (kg/da) Ülkemizde yaygın olan ekim normu ve sıralar arası uzaklığı dikkate alındığında sıralar üzerindeki tohumlar arası uzaklık 2 cm olmaktadır. 15.10.2012 Prof.Dr.Rasim OKURSOY 5 Ekim yöntemleri İki türlü ekim yöntemi vardır : 1-Serpme Ekim 2-Sıraya ekim Serpme ekim : Serpme ekimde tohumlar toprağa saçılır, daha sonra üzeri tırmık çekilerek kapatılır. Eski ve ilkel bir yöntem olan serpme ekimde, tohumlar tarla yüzeyine homojen dağılmaz. Ayrıca birçok tohum farklı derinliklere gömülürken tohumların büyük bir bölümüm tarla yüzeyinde kalır ve bu yüzden serpme ekimde tohum kaybı oldukça yüksektir. Sıraya ekim : Tohumlar düzgün sıralara ekilir. Sıra üzeri ve sıra arası dağılımları düzgündür. Bitkinin yetişme döneminde yapılacak bakım işleri (ilaçlama, gübreleme ve çapalama vs.) sıraya ekimi yapılmış bitkilerde kolaydır. Diğer yandan hasatta ürün kaybını en aza indirmesi bakımından makinalı ekim genelde sıraya yapılır. 15.10.2012 Prof.Dr.Rasim OKURSOY 6 Ekim yöntemleri.. Başlıca sıraya ekim Yöntemleri 8 çeşittir : 1-Normal sıravari 2-Geniş sıra ekim 3-Banda ekim 4-Şeritvari ekim 5-Dar sıra ekim 6-Ocakvari ekim 7-Çapraz ekim 8-Hassas ekim 15.10.2012 1-Normal sıravari ekim Hububat ekiminde kullanılır. Aralarında 15-20 cm mesafe bulunan birbirine paralel sıralar üzerine tohumlar gelişigüzel bırakılır. Tohumların sıra üzeri dağılımı rastgeledir. Prof.Dr.Rasim OKURSOY 7 Ekim yöntemleri.. 2-Geniş sıra ekim Bu ekimde sıralar arası mesaf, normal sıravari ekime göre biraz daha geniştir. Çapa bitkileri bu şekilde ekilir. Pamuk mısır, ayçiçeği ve patates bitkisi için uygun ekim yöntemidir. 15.10.2012 3-Banda ekim Normal sıravari ekimin bir çeşididir. Bu ekimde ekim çizgisi 5-10 cm genişliğinde bir bant olacak şekilde olacak şekilde açılır içerisine tohumlar atılır. Sıra araları ise banttan daha geniş tutulur. Prof.Dr.Rasim OKURSOY 8 Ekim yöntemleri.. 4-Şeritvari ekim Bu ekimde sıralar arası geniştir, ancak tohumlar birkaç sıradan oluşan şeritlere ekilir. Şeritlerdeki sıra aralığı 10 cm, şeritler arası ise 50-70 cm tutulur. Şeritler arasındaki masafenin fazlalığı yetişme dönemindeki çapalama ilaçlama ve gübreleme gibi bakım işlerini kolaylaştırır. 15.10.2012 5-Dar sıra ekim Hububat ve çayır otlarının ekiminde kullanılır. Tohumlar sıra üzeri ve sıralar arası homojen olacak şekilde tarla yüzeyine düzgünce dağıtılır. Bu ekimde sıralar arası mesafe 7-12 cm arasında değişir. Prof.Dr.Rasim OKURSOY 9 Ekim yöntemleri.. 6-Ocakvari ekim Geniş yaşam alanı isteyen tohumların ekiminde kullanılır. Normal ocakvari ekimde sıra arası 20-90 cm, düzgün ocakvari ekimde ise 25-70 cm arasındadır. Birkiler bu yöntemde bir karenin köşelerine ekilecek şekilde tarlaya bırakılır. 15.10.2012 7-Çapraz ekim Bu ekimde normal sıra aralığı ile tarla birbirine dik yönde iki kez ekilir. 8-Hassas (tekdane) ekim Şeker pancarı gibi seyreltme gerektiren bitkilerin ekiminde kullanılır. Burada amaç, tohumların sıra üzerime tek tek ekilmesidir. Prof.Dr.Rasim OKURSOY 10 Makine Varlığımız.. 15.10.2012 Prof.Dr.Rasim OKURSOY 11