ve çocuk terbıyesı
advertisement
TARTIŞMAL 1 iLMi TOPLA NT IL AR D iz is i İSLAM'DA AİLE VE • • ÇOCUK TERBIYESI SEMPOZYUMU (TEBLİG VE MÜZAKERELER) I Doç. Dr. Musa Kazım YILMAZ * Doç. Dr. Mustafa BAKTIR * Doç. Dr. Abdullah ÖZBEK * Yard. Doç. Dr. Abdülkadir ETÖZ * Prof. Dr. Necmeddin TOZLU Doç. Dr. Mehmet Faruk BAYRAKTAR * Doç. Dr. Bayraktar BAYRAKLI *Hülya KÜÇÜK * Dr. Tahsin NART * Dr. Mehmet Emin AY * Prof. Dr. Asaf ATASEVEN Doç. Dr. Osman TÜRER * Doç. Dr. Abdullah AYDINLI * Dr. Sabri AKDENİZ BUKİTAP p=~ tsı\.\1 .. \..AMi ILIMLER ARAŞTIRMA VAKFI . ARAFlNDAN HAZIALANMIŞTIR r---~·~·._----~ nmıneŞ.nm i~ H: DIŞ TiC.tRET .t.Ş,. İLMİ NEŞRiYAT 12 iSLAMİ İLİMLER ARAŞTIRMA VAKFI (İSAV) Tartışmalı ilmi Toplantılar Dizisi : ı 8 Editör Redakte Tas hih Sayfa tertibi Dizgi Baskı Cilt : Prof.Dr. İbrahim CANAN : Seyyit Ali TÜZ :Heyet : İsmail KURT Sinan CUMHUR POLATOFSET YEDİGÜN Mücellithanesi 9. Tebliğ: BLACK MUSUM HAREKETİ'NDE AİLE re ÇOCUK TERBİYESİ Dr. Tahsin NART Erciyes Ü. İlahiyat Fak. Öğr. Görevlisi Black Muslim Hareketi'nde Aile ve Çocuk Terbiyesi'ni işlemeden önce Hareket'in özgeçmişini ana hatlarıyla anlatarak konuya bu şekilde girmek daha faydalı olacağı kanaatindeyim. Amerika keşfedildikten ve başta Halladalılar olmak üzere bu yeni kıt'aya Avrupa'dan göçmenler gelmeye başladıktan sonra zenci dramı, esas itibariyle sahneye çıkmaya başladı (1). Ormanlarıyla, akarsularıyla, madenleriyle, kısacası tab~i kaynaklarıyla oldukça zengin olan bu yeni kıtada işler bütünüyle insan gücüne ve emeğine dayanıyordu. Bu durumu öğrenen İspanyol ve Portekizli gemiciler rotalarını değiştirerek, Afrika'dan getirmekte oldukları zencileri Amerika'ya götürrneğe başladılar. Kısa zamanda karlı bir iş haline gelen köle ticareti, Avrupa asıllı Amerikalıların eline geçti. (2) Zencilerin Afrika'da yakalanışları, Amerika'ya getirilişleri ve nihayet esir pazarlarında satılınaları insanlığa sığmayacak kadar çirkin ve vahşiyane hareketlerdi. Bu üç senaryo ile ilgili olarak birer örnek verdiğimiz zaman konunun vahşet ve vehameti kolayca aniaşılacaktır. A) YAK.ALANIŞLARI "Kunta, acaba aklımı mı oynattım' diye düşünüyordu. Kendine geldiğinde karanlık, sıcak, leş gibi kokan, ağlama, hıçkırık ve kusma seslerinin doldurduğu bir yerde, iki kişinin arasında, çıplak ve zincirlenmiş olarak yattığını farketti. Karnında ve göğsünde kendi kusmuğunun sıcaklığını ve kokusunu hissediyordu. Dört gün önce yaka- 212 İslam'da Aile ve Çocuk Terbiyesi landığı zaman yediği dayaktan vücudunun her yanı ağrıyordu, ama en çok ağrıyan, ellerine ve ayaklarına bağlanmış olan zincirlerin yeri idi. (3) Bu şekilde, binbir eziyetle yakalanan ve gemilere doldurulan siyah insanın yolculuğunun ne kadar çetin geçtiğini tahmin edin ki ölüm ve intihar onun için bir kurtuluş, bir nimet idi. B) AFRiKA'DAN AMERiKA'YA NAKLEDiLiŞLERİ "... Orada birbirlerine zincirlerle bağlanmış on kişi denizden aldıkları su ile yıkanıyorlardı. .. Tuzlu su yaralarma dokundukça Kunta da feryadı basıyordu. Sert fırçalar, sadece kirleri almakla kalmıyor aynı zamanda yaraların kabuklarını da koparıyordu." (4) "Birden çığlıklar koptu. Kunta ve oradakiler irkildiler. Barikattan kendilerine doğru iki beyazın önünde yirmi kadın geliyordu. Bun- ların çoğu 14-19 yaşları arasında idi. İçlerinde dört tane de çocuk vardı. Hepsi çıplaktı." (5) "Ye lke n direğindeki tayfalar bağırarak denizde bir yeri gösterdiler. Denize atıayan kızın suya batıp çıktığını ve çevresinde köpek balıklarının dalaştığını görüyorduk. Sonra da bir çığlık daha koptu. Çok daha yürek parçalayıcı bir çığlık idi. Birden sular dalgalanıp köpürdü ve kız gözden kayboldu. Suda, kızın bulunduğu yerde, yalnızca bir kırmızılık kalmıştı." (6) Yukarıda verdiğimiz örnekler nakliye esnasında siyah insanın karşılaştığı binlerce kötü muameleden sadece iki tanesidir .... Kara derili için en önemli mesele pazarlama idi. O, gerçek sahibini bulması için hangi pazarlardan geçecek, ne çeşit kontrollerle karşılaşacaktı. Ve nihayet kaç dolara, kime satılacaktı, en önemlisi de beyaz patronunun davranışı ne olacaktı. Bütün bunlar siyah insanı bekleyen acı sahneler idi C) PAZARLANMALARI "Bunlar Afrika ormanlarından yeni toplandı daha! diye adam bağırıyordu ... Gözler Kunta'nın sırasına çevrildi. Adam kamçısıyla göğüslerini ve kalçalarını dürtüklüyor ve bağırıyordu. 'Maymun gibi hareketli! Her işe yarar' ... En iyi kalite ... Genç ve uysal! derken sopasıyla dürtüklüyor, sıkışmış ağzını açıp kenetlenmiş dişlerine bakınağa çalışıyordu. Elleriyle pazularını, sırtını, göğsünü ve cinsel organlarını yokluyordu. Biri geri çekilerek garip garip bağırınağa başladı:' Üç yüz elli ... Beş yüz ... Altı. .. Yedi yüz dolar ... Bu şans kaçırılmaz ... Yedi yüzelllimi dediniz?" (7) Black Muslim Hareketinde Aile ve Çocuk Terbiyesi 213 Kara derilinin Amerika'ya getirilip beyaz bir aileye köle edilmesi için en az yukardaki örneklemelerden geçmesi gerekiyordu. O, Amerika'ya gelirken beraberinde hiç birşey getiremiyordu. Kendi örfünü, adetlerini, ahlak'ını ve hatta dinini öz vatanında, Afrika'da bırakıyordu. Bütün bunlar yetmiyor gibi, beyaz insan kara deriliye çok yoğun bir dekültürasyon uyguluyordu. Böylece siyah insanda kendi öz vatanından kalma herhangi bir tavır ve düşünce tipi kalmış ise derhal unutturuluyordu. Dekültürasyon olayı sona erer ermez kara derili aynı şiddette bir akültürasyona tabii tutuluyor, yeni bir kültüre adapte olmak zorunda bırakılıyordu. (8) Artık siyah insanın ipi tamamen beyaz patronun eline geçmiştir. Onun evlenmesi, aile kurması, çocuk yapması beyaz hristiyanın isteğine, onun emir ve talimatıarına bağlıdır. Kara derilinin yapacağı çocuk sayısı, beyaz patronun gelecekteki işçi ihtiyacına göre ayarlanır. Yani kara derili bir çocuk, daha doğmadan köle olmuştur, kölelik onun alın yazısı haline gelmiştir. Diğer taraftan kara derili çocukların okumaları, tahsil yapmaları zaten imkansızdır. Onların gidecekleri yer pamuk tarlasıdır, belki de lokantaya bulaşıkçı olarak gider veya sinemaya ayakkabı boyacılığına ve oradan da benzin istasyonlarına araba yıkamağa kadar yükselebilir. Okul ve hatta kilise siyah ırka kapalıdır. (9) Siyah insanın mutlak manada ezilmişliği devam ettiği sürece onun aile yapısından ve çocuk terbiyesinden söz etmek mümkün değildir. Ne zaman •ki siyah insanlar sayıca çoğaldılar, birbirlerini aniayacak kadar ingilizce öğrendiler, ondan sonra yavaş yavaş kıpırdanmağa ve sosyalize olmağa başladılar. (ıO) Siyah insanlar bu aşamaya geldikleri zaman dünyanın bazı bölgelerinde insan hakları için mücadele veren, kişi hak ve özgürlüklerini savunan bir takım hareketler meydana gelmeye başlamıştır. Başta Fransız ihtilali olmak üzere bu hareketler zenciler için birer yeşilışık olmuştur, denebilir. Bu gelişmelerle ilgili birkaç örnek verelim. "Bu yıllarda birçok Fransız ve İngiliz yazarının kölelikle mücadele ettiğini görüyoruz. ı 774'te John Wesley, 'Kölelik Üzerine Düşünccler'i yazıyor. Bemard de Saint Pierre'in 'Paul et Virginie' adlı eseri bu tarihlerde (ı 787) yayınlanacaktır. Aynı tarihlerde, yani ı 786-ı 788 yılları arasında ise Fransızlar 'Kara Dostlar Derneğini kuruyorlar. Necher, Lavoisier, Mirabeau ve Abbe Gregoire gibi ünlüler köleliğe savaş açmışlardır." (ll) Fransız ihtilali yapıldıktan ve insan hakları ile ilgili kararlar alındıktan sonra, basın aracılığıyla bu kararlar Amerika'daki siyah insanlara da ulaştırılmıştır. Aynı tarihlerde Danton da köleliği yasaklayan bir kararname çıkaracaktır. 214 İslam'da Aile ve Çocuk Terbiyesi Avrupa'da bu gelişmeler olurken Amerika Birleşik Devletleri, sanki bu gelişmelerden habersizmiş gibi davranıyor, köle ticaretine ve siyah insanlara baskı yapınağa devam ediyordu. Kara deriliye gelince o da, beyaz hristiyanın her türlü baskısından kurtulmanın yollarını arıyor, rahatlıkla girebileceği kilise, lokanta ve alışveriş merkezleri arıyor, bunları kurmağa çalışıyordu. Artık siyah insanda teşkilatıanma fikri gelişrneğe başlamış, çalıştığı zaman kendine yeterli olabileceği kanaatİ uyanmıştı. Kara derililerin kurdukları ilk kilisenin diğer kiliselerden farkı, baştaki görevlinin zenci olması idi. Bu da diğer kiliseler gibi hristiyanlığa hizmet ediyordu; yani siyah insan aradığını bulamamıştı. O, kurmak istediği düzenierin hiçbirinde beyaz hristiyana benzemek istemiyordu. Bütün bu gelişmelerin sonucu olarak siyah insan 'Black Muslim' adı ile bir teşkilat kurdu. (12) 1930'larda faaliyete geçen bu teşkilatın tüzüğünde hem dine hem de siyah ırka ait faaliyetlere yer verilmişti. (13) Kısa zamanda gelişme gösteren teşkilat, başta Detroit olmak üzere birçok kentlerde mabedler açtı. İlk açılan mabedler ibadethane olmaktan çok toplantı yeri, seminer salonu olarak kullanılıyordu. Bu da siyah insanın ibadetten çok teşkilatlanmaya önem verdiğini göstermektedir. Zaten İslam Üniversitesi'nin kurulması da bu düşüncenin bir ürünü olmuştur. Her ne kadar İslam Üniversitesi isim olarak kullanılıyorsa da yapı itibariyle başlangıçta temel eğiti­ me benzeyen bir program uyguluyordu, okuma yazmanın yanında bir de ahlak derslerine önem veriliyordu. Black Muslim Hareketi, eğitim ve öğretimin geniş çapta halka yayılmasını istiyordu ve bunun için de kısa zamanda teşkilatın bünyesinde gruplar teşekkül ettirilerek görev taksimi yapma yolunu tercih etmişti. İslamın Nimetleri Örgütü, Müslüman Kızları Yetiş­ tirme Derneği ve Genel Medeniyet Sınıfı bu maksatlada kurulmuş örgütler idi. İslam'ın Nimetleri Örgütü daha ziyade Black Muslim Hareketi'nin emniyet ve asayiş işlerine bakıyordu. Diğer iki örgüt ise bayanlara yönelik eğitim ve öğretim faaliyetlerini yürütüyordu. Eğitim ve öğretim işlerinde, henüz kuruluş halinde olan Black Muslim'in sıkıntısı vardı. Sıkıntı esas itibariyle, karma eğitimden kaynaklanıyordu. Bina ve eleman yetersizliği nedeniyle kız ve erkek çocukların aynı sınıflara alınması Black Muslim'in temel prensiplerine aykırı idi. Karma eğitim, beyaz insanın kabul ettiği bir sistem olduğundan siyah insanın ahlak anlayışına ters düşüyordu. Bu yüzden en kısa zamanda karma eğitimin ortadan kaldırılması gerekiyordu. Siyah insanın hazırladığı eğitim ve öğretim programında oyun ve dinlenıneye yer verilmemişti. Lider Elijah' a göre oyun ve eğlence ile Black Muslim Hareketinde Aile ve Çocuk Terbiyesi 215 kaybedilecek zamanları yoktu. Okulda erkek çocuklar ceket giyrnek ve kravat takmak zorunda idiler. Kız çocukları ise uzun ve beyaz etek giyecekler, başlarına da beyaz başörtü örteceklerdi. Eğitim ve öğretim işlerinde Lider Elijah'ın sözleri kanun gibi idi. O, eğitim programı ve öğrenci kıyafetleriyle ilgili olarak şunları söylüyordu: "Yaratılış itibariyle erkek ve kız çocukları arasında bir atraksiyon, bir çekicilik vardır. Beraber oldukları zaman bu atraksiyon çalışınağa başlar. Bizler, eğitim ve öğretim yapıyoruz derken çocuklarımıza aşk yaptırmış olmayalım." (14) Açıklamalarına daha değişik örnekler de veren Elijah Muhammed: "Erkek ve kız öğrenciler aynı sınıflarda otururlar ve kızlar da dizden yukarı etek giyecek olurlarsa çocukların utanma duyguları ortadan kalkar, kızlar da davranış bakımından erkek çocuklara uymağa başlar. O halde eğitimin ilk kademesinde bunların önüne geçmek zorundayız, bunlara hiç bir şekilde meydan veremeyiz." diyordu. (15) Chicago'daki mabedin reisi olan Yusuf Şah da görüşlerini açıklarken: "Eğitim sistemimizin Elijah Muhammed tarafından programlanmış olduğunu hepimiz biliyoruz. Bu ise kara derili çocuklar için Allah'ın bir lütfudur. Programın en dikkate değer tarafı karma eğitime yer vermemesidir. Aslında karma eğitim batının yozlaşmış ve kokuşmuş bir sistemidir. Kız ve erkek çocukların ayrı sınıflarda ders görmeleri Black Muslim Hareketi'nin başlatmış olduğu bir uygulamadır. Bu eğitimin amacı, ahlaksızlığın önüne geçmektir, gençlerin kötü yola sapmalarınamani olmaktır. Ahlaksızlığın ve nezaketsizliğin ortadan kaldırılması için sosyal hastalık haline gelmiş olan karma eğitimi ortadan kaldırmak gerekiyordu ve bunu da liderimiz Elijah Muhammed halletmiştir." (16) diyordu. Yukarıdaki örneklerden de anlaşılacağı gibi, siyah müslümanların arzu ettikleri eğitimin temelinde ahlak ve nezaket yatmaktadır. Henüz 7-10 yaşları arasında olan çocukların okuldan alacakları sağlam ahlak ve nezaket aynı zamanda ailenin de temel yapısını teşkil edecektir. İslam Cemaati'nin eğitim işleriyle görevli Sister Beverly Maraud bir mezuniyet töreninde öğrencilere şöyle hitap ediyordu: "Sizler Allah'ın emri, aynı zamanda yardımı ile bulunduğunuz yerin, ülkenin ve de şehrin en iyi eğitimini almış kişilersiniz. Müslüman öğrenciler olarak sizler, bu nimete Allah'ın sayesinde kavuştunuz. Batının yozlaşmış eğitim sistemi olan karma eğiti­ minden farklı bir şekilde yetiştiniz. Bundan dolayı Allah'a ne kadar şükretseniz azdır. Kısacası almış olduğunuz İslami eğitim ve ahlak sizin geleceğinizin anahtarı, istikbalinizin garantisidir." (1 7) 216 İslam'da Aile ve Çocuk Terbiyesi Siya~ insanlar, kadınların eğitimne özel bir Öf~:em veriyorlardı. Kadının Islam Cemaati'ne üye olabilmesi için Islam ahlak ve kültürünü almış olması gerekiyordu. Aile içerisinde çocuğun terbiyesi annenin görevlerindendi. Müslüman Kızları Eğitim Derneği ve Genel Medeniyet Sınıfı gibi kadınlara eğitim veren özel kuruluşların amacı, aile içerisinde etkin bir annenin, şuurlu bir kadının yetişmesini sağlamaktı. Müslüman Kızları Eğitim'in programında esas itibariyle, ev işleri ve ev idaresi yer alıyordu. Haftanın belli akşamları toplanan kadınlara dikiş dikme, yemek pişirme, çocuk bakımı, kocalarına karşı görev ve sorumluluklar öğretiliyordu. Kadının aile içinde ve dışarıda nasıl davranacağını, hangi hareketleri yapıp hangilerinden kaçmacağını bu kurslar vasıtasıyla öğrendiğini biliyoruz. (18) İslam Üniversitesi'nin başarılı eğitimcilerinden Minister Yüsek Şah, kadın ve aile ile ilgili görüşlerini açıklarken şöyle bir örnek veriyordu: "Elijah Muhammed bize aile ile ilgili bilgi verirken, erkeğin aileyi koruduğunu ve dışarda temsil ettiğini , yapıcı ve yönetici olduğunu aynı zamanda medeniyetin babası olduğunu,kadının ise medeniyetin anası olduğunu anlatmıştır.Ona göre kadın, erkekten daha farklı bir yapıya sahiptir ve eğitimleri de farklı olmalıdır."(19) Elijah Muhammed toplumun temel taşının aile olduğunu, insanın en derin eğitim etkinliklerinin aileden başladığını biliyordu. Ailenin eğitimini halledebilirse sağlam temellere dayanan bir toplumun teşekkül etmiş olacağından emin idi. Sosyolojik yönden ele alındığında aile,insanın en derin eğitim etkinliklerini aldığı, pek çok şeyler öğrendiği ve hayata hazırlandığı bir okul olarak tanımlanabilir.Çocuk dünyaya masum ve harşeyden habersiz olarak gelir, aile içerisinde kişilik kazanır, sosyal ve kültürel yönden kendini yetiştirrneğe başlar. Başka bir ifade ile aile,anne, baba ve çocuklardan meydana gelen ve bütün insan topluluklarında var olan evrensel bir kurumdur, sosyal bir müessesedir.Bütün sosyal örgütlenmeler ailede başlar. buna göre toplumların özelliklerinin aile ilişkilerine göre şekillendiğini ifade edersek herhalde hata etmiş olmayız. Bio- sosyal olarak aileyi ele aldığımız zaman onun toplumun temel hücresi olduğunu da görürüz. Toplumların geçirdiği değişmelere göre aile gücünü koruyabiliyorsa, kurum olarak varlık gösterebiliyorsa o zaman aile eğemendir, denebilir. Esasen aile, insanların toplum biçimlerine göre sosyalleşmelerinde, yani grup kültürünün taşınmasında ve aktarılma­ sında bir araç görevini yapmaktadır. Sosyal değerler, milli duygular. örf ve adetler hep aile tarafından kazandırılır. Kısacası insan, topluma eleman olma şuurunu aileden alır. Aile-eğitim ilişkilerine gelince, çocuğun eğitimi aile içinde başlar,zamanla aile dışına taşar,örgün ve yaygın eğitim kademele- Black Muslim Hareketinde Aile ve Çocuk Terbiyesi 217 rine geçer. Aile içi ve aile dışı eğitimler arasında bir koordinasyon sağlanınağa çalışılır. Bu koordinasyonun sağlanmasında anne ve babanın rolü büyüktür. Çocuğun okuldan veya sokaktan aldığı bilgiler aile içinde kabul ve destek görürse gereken koordinasyon sağlanmış demektir. Bunun tersi olursa, yani çocuğa okulda veya sokakta verilen bilgiler aile beklentilerinden farklı olursa o zaman çocakta hocalama maydana gelir. Bu durumda çocuk aileyi veya sokağı tercih etmek zorunda kalır. Black Muslim Teşkilatı kurulmadan önce siyah insan, yukarıda sözü edilen aileden, aile ve eğitim ilişkilerinden tamamen mahrum idi. Aile nedir, çocuk eğitiminde ailenin görevleri nelerdir, Çocuk terbiyesi nasıl olur gibi kavramlar siyah insanın dilinde ve kültüründe yoktu. Elijah Muhammed toplumun eğitilmesi için sadece bir sınıfın, yazı tahtasının ve öğretmenin yeterli olmayacağını,en azından okulaile işbirliğinin, mabed-kütüphane ilişkilerinin ve nihayet telkin ve tedavi için de hastahanenin gerekli olduğunu savunuyor ve yapılacak eğitim kurumlarının buna uygun olarak planlanmasını istiyordu. Lider Elijah ahlaki öğütlerinde mutlaka ibadetten de bahsederdi. Günde beş vakit namaz, eğer gece namazı kılıyorsa altı defa ve bir müslümanın temiz olarak Allah'ın huzuruna durması da şarttı . Bütün namazlarda kutsal şehir olan Mekke'ye yönelmenin zorunlu olduğunu ,temiz olmayanların namaz kılamayacaklarını her toplantıda cemaate anlatıyordu. Yiyecek konusunda da oldukça hassas davranan lider, domuz etinin kesin olarak haram olduğunu, bunun yerine koyun etine, balık ve tavuk etlerine değer verilmesini tavsiye ediyor bunların da islamı kurallara göre hazırlanmasının ve temiz olmalarının şart olduğunu vurguluyordu.(20) Tütün ve sigara da yasaklananlar arasında idi . Aşırı beslenmeden dolayı kilo alanlara para cezası veriliyor, bu alışkanlık­ larından vazgeçirilmesine çalışılıyordu. Lidere göre , günde bir defa yemek yemek yeterli idi . Fazla yemekten şişman olanların aynı zamanda tembel olacakları muhakkaktı. Zayıftamak ve kilo vermek insanı fiziksel olarak meşgul etmekle kalmıyor aynı zamanda zihnen de onu rahatsız ediyordu. Blak Muslim Haraketi'nin lideri ve aynı zamanda ahlak öğretmeni olan Elejah, kadın erkek ilişkilerini de belli kaidelere bağlamak istiyordu. Siyah müslümanlarda flört etmek , kendi gruplarının dışında evlenmek yasaktı . Şayet evlenenler olursa onların da derhal müslüman olup islam cemaatine girmeleri mecbnriyeti getirilmişti. 218 İslam'da Aile ve Çocuk Terbiyesi Karşı cinsi tahrik edercesine giyinmek, kendi kocasının dışında başka bir erkekle kapalı yerde bulunmak, makyaj yapmak, grup dışındakilerle ırk ve din konusunda tartışmaya girmek yasaklar arasında idi. Kadın ve erkek hakları kesin çizgilerle birbirinden ayrılmıştı. Grup içindeki erkeklerin müslüman kadınları gücendirecek, rencide edecek söz ve davranışlarda bulunmaları, siyah kadınların yanında beyaz erkeklerden bahsetmeleri de cezayı gerektiren hareketlerden sayılırdı. Kara derili müslüman bir kadın, beyaz kadının aptalca tutum ve davranışlarını taklid edemiyecekti. Siyah insanın gözünde beyaz kadın, kendi zevk ve eğlencesi için aile ocağını yıkabilecek, çocuklarını sokağa dökebilecek yapıya sahipti (21). Black Muslim'in kurmak istediği aile müessesesi oldukça farklı bir yapı arzediyordu. Aile içinde karı-koca eşit sayılıyor, fakat kadının kocaya mutlak itaati gerekiyordu. Kadına güven ve sorumluluk quygusu kazandırmak, ailenin devamı için elzemdi. Islam cemaatinin üyeleri tutum ve davranışlarıyla sokaktaki insanların dikkatini çekiyor, onların da bu cemaate üye olmalarını sağlıyorlardı. Cemaate sonradan giren Sister Leviana X, Black Muslim Hareketi'ne niçin ve nasıl üye olduğunu şöyl~ce açıklıyordu: "Bizim mahalledeki kızlardan biri bana Islam'ı anlattı. Onun söylediklerine kısa zamanda inandım. Çünkü o kendi yaptıklarını ve yaşayış tarzını bana anlatmıştı. Onun yaşayış tarzı bizim alıştık­ larımızdan tamamen fa~klıydı. Beyaz insanın yaptıklarını ve acıma­ sızlığını izah ederken Islam'ın bu konulara nasıl yaklaştığını da örnekleriyle anlatıyordu. Beni kısa zamanda ikna etmiş olacaktı ki bir gün annemi alıp müslüman olmak için en yakın mabede gittim. Mabedde gördüklerim kızın bana anlatmış olduklarının aynısıydı (22). Sister Leviana X, müslüman olduktan sonra hayatında meydana gelen .değişikliği şöyle anlatıyor: "Islamiyeti kabul ettikten sonra yavaş yavaş yeni bir hayata alışmaya başladım. Bundan böyle müslüman bir kadın olar~k nasıl davranınarn gerektiğini gün geçtikçe öğreniyordum. Artık Islam'ın prensiplerini ben de etrafımdakilere anlatıyor, örnek kadınlar arası­ na girmeye çalışıyordum. Neleri yiyip neleri yemiyeceğimi, hangi elbiseleri giyip hangilerini giyemeyeceğimi, hangi davranışların iyi hangilerinin kötü olduğunu ve nihayet nerelere gidip nerelere gidemiyeceğimi öğrenmiştim. Gece klüplerinin, tavernaların, dans salonlarının ve barların biz müslüman kadınlara göre olmadığını anlamıştım. Kısacası, İslamiyet bizi sokaktan koparınakla kalmıyor aynı zamanda çocuklarımızı nasıl yetiştireceğimizi, kocalarımıza karşı olan görevlerimizi ve sorumluluklarımızı, yemek pişirmeyi, dikiş dikmeyi ve ev temizliği gibi kadını yakından ilgilendiren bilgileri de öğretiyordu." (23) Siyah kadının İslam Cemaati'ni tercih ediş sebeplerinden biri, belki de en önemlisi, onu yozlaşmış ve değeri olmayan zenci kültüründen alarak kadına yeniden kıyınet kazandırmış olmasındandır. Black Muslim Hareketinde Aile ve Çocuk Terbiyesi 219 Elijah Muhammed'in öğretilerine göre İslam Cemaatine üye olmuş olan bütün erkekler siyah kadına saygı göstermek zorundadırlar. Bunun hem dini hem de sosyal bir görev olduğunu kabul etmekle müslüman erkeklerin, seks duygusundan başka bir düşünceleri olmayan bir zihniyetten kurtulmuş olduklarını, aynı vahşiyane duygulardan usanmış olan ve kaçıs yolu arayan kadınlar için de bir sığınma ve güven kaynağı olduklarını ifade edebiliriz. Siyah kadının suistimallerden, istismar edilmekten ve hayvanca muamele görmekten kurtulup kendi iffet ve namusuna kavuşması için İslam Cemaati'nin ortaya koyduğu kaideler sanki birer reçete olmuştur. (24) 22 yaşında ve Chicago doğumlu olan Sister Elaine, önceleri hristiyan okuluna girmiş daha sonra da İslam Üniversitesi'ne devam etmiş olduğundan, yani her iki okulu da çok iyi bildiğinden yapmış olduğu karşılaştırmaları aynen aktarmağa çalışalım: "Beyaz hristiyanların devam ettikleri okula ben de devam ettim. Zamanıının çoğunu dans etmek ve sinemaya gitmekle geçirirdim. Bir müdet sonra etrafımdakilerden nefret etmeğe başladım. Sigara, içki, flört ve hatta gelişigüzel yerlerde, tıpkı hayvanlar gibi, yapılan cinsel ilişkilerden iğrenmeğe başladım. Erkek arkadaşlarla bir yere gittiğiniz zaman tek düşündükleri şey, seni uyutmak, kendi kişisel zevkleri için kız arkadaşlarını hiç tereddüt etmeden kirletmekti. Bütün bunları gördükten sonra artık partilere gitmez, hatta erkek arkadaşlarla dışanya çıkmaz olmuştum. Belli bir bunalımdan sonra Brother Daniel adında İslam Cemaati'ne üye olmuş bir kişi ile tanıştım. Yeni arkadaşım beni bir mabede davet etti, arkadaşlarıyla tanıştırdı. Hepsi oldukça iyi insanlardı. Özellikle bayanlara karşı çok nazik davrandıklarını görünce eski günlerimi hatırladım ve hristiyan beyazlara olan nefretim bir kat daha arttı." (25) Sister X isimli bir bayan kendisine haber vermeden İslam Cemaati'ne giren kocasından şöyle bahsediyordu: "Son zamanlarda kocamda meydana gelen değişiklikleri farketrneğe başlamıştım. Bilhassa temizlik ve nezaket konularında oldukça hassas davranıyordu. Kocarnı takip ederken bir mabede girdim, orada beyaz hristiyanlar hakkında söylenen şeyleri dinledim fakat hiç te hoşuma gitmedi. Bu belki de benim bir melez olmamdan ileri geliyordur, diye düşündüm. Her şeye rağmen kocamda meydana gelen değişikliklerden hoşlanıyordum. İslamın öğretilerini dinledikten sonra kocam artık yabancı erkeklerle ne olursa olsun dans etmeme, sigara içmeme, içki partilerine katılınama ve kısa şeyler giymeme karşı çıkınağa başlamıştı. Bütün öfkeli konuşmalarıma 220 İslam'da Aile ve Çocuk Terbiyesi yumuşak bir dille cevap veriyordu.Evdeki bira şişelerinin tümünü, hatta çakmağını bile dışarı attı.Kocama bu kadar tesir eden ortamı yerinde görmek için oldukça şık giyinerek bir mabede gittim. Niyetim oradan ayrıldıktan sonra kendi partime gidecektim. Mabedde konuşulanları dinledikten sonra partiye gitmekten vazgeçtim ve hemen müslüman olmağa karar verdim." (26) Brother Donald X (Clark) ise İslam Cemaati'nin üyesi olan erkeklerden ve onların aile içindeki tutum ve davranışlarından söz ederken görüşlerini şöyle sıralıyordu: "Black Muslim'in üyesi olan biz erkekler için en önemli mesele; kazanmış olduğumuz ahlaki değerleri aile içerisinde uygulamaya koymamızdır. Bizim şu andaki davranışlarımız eskisi ile mukayese edilemeyecek kadar değişmiştir. İslam bize kadın haklarına riayet etmemizi, çocuklarımızı İslam ahlakına göre yetiştirmemizi, kısacası bizden sonra gelenlere iyi bir ahlak mirası bırakmamızı tavsiye ediyor." (27) Müslüman olmadan önce yaptıkları şeylerden utanan ve bunun için isim vermeyen bir başka üye ise ilginç karşılaştırmalar yaparak diyor ki: "İslam Cemaati'ne girmeden önce düşündüğüm ve yaptığım şeylerin başında cinsel ilişki gelirdi. Kim olursa olsun bir kadın gördüğümde ondan bir şeyler beklerdim. Cemaate üye olduktan sonra tam altı ay hiç bir kadınla konuşmadım. Bunu yapmakla kendimi temizlemek istiyordum. Artık evini kiraya vermek için temizleyen ve temiz bir kiracı arayan ev sahibi gibi olmuştum. Kendime göre bedenimi ve zihnimi eski pisliklerden temizlemiştim. Evlenmek için cemaate üye olmuş olan bir bayan ararken bir kızla tanıştım. Konuşmaları, hareketleri ve tavırları okadar ince idi ki böyle bir bayanla evlendikten sonra mutlu olmamak imkansızdı." (28) Özetle, Black Muslim Hareketi'nin Aile ve Çocuk Terbiyesi'ni nasıl ele aldığını örnekleriyle açıklamağa çalıştık. Onun kafasında tasarladığı aile tipi; sosyal değerleri, milli duyguları, örf ve adetleri kişiye verebilen ve bu değerleri nesilden nesile aktarabilecek nitelikte olması gerekiyordu. Günümüz Amerikasındaki siyah müslümanlar bu konuda ne kadar başarılı oldular ve sağlam aileden nasıl bir toplum oluşturabildiler, bekleyelim ve görelim. siğaralarınıve Black Muslim Hareketinde Aile ve Çocuk Terbiyesi 221 DiPNOTLAR: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. Addition Gayle, Jr., TheBlack Situation,New York, Horizon Press1970,s. 12. Pelling H., American Labor, The University of Chicago, 1964,s. 8 Haley, Alex The Roots, Pan Books Ltd., London, 1977, s. 150. Haley, A., s. 149. Haley, A., s. 149. Haley, A., s. 151. Haley, A., s. 175. Kramer, Judith R., The American Minority Community, New York 1971, s. 202. Ayrıca bkz.: Elkins, Stanley M., Slavery, A Problem in American İnstitutional and Intelleetual Life, The University of Chicago Press, 1968, s. 91. 9. Rose, Jonathan, History 1929 to The Present, Drew University, The United States Information Ageney 1986, s. 2-4. 10. Boggs, J., Racism and The Class Struggle, New York 1970, s. 28. ll. Topuz, Hıfzı, Kara Afrika, Bir Kıtanın Dünü Bugünü ve Yarını, Milliyet Yayınları 1971, s. 35. 12. The Black American Referance Book, Edited by Mobel M. Synmthe, Prentice Hall Ine., Englewood Cliffs, New Jersey 1976, s. 561. 13. Ansari, Zafer Ishaq. The Religious Doctrines of The Black Muslims of America: 1930. Journal Institute of Muslim Minority Afffairs, c.II (s2), c.III (s.1), s.189-204, 1980, London. 14. Lincoln, C. Eric, The Black Muslims in America, Beacon Press, Boston University, 1961, s. 133 15. Lincoln, s. 134, Bkz. Ansari Z.I., "W.D.Muhammed: The Making of a 'Black Muslim'Leader (1933-1961) "The American Journal oflslamic Social Science, ABD, 1985, c.2,245-262 16- Lincoln, s.134 17- Lincoln, s.134 18- Ahlstrom, S.E., A Religious History ofthe American People, Yale University, 1972, s.25 19. Lincoln, s. 135. 20. Lincoln,s.135, Bkz. Haddad,Y.Y. "İslam 'in America",The Muslim World League Journal, Makkah, 1982,Vol.9,30-40 21. Lincoln, s. 84. 22. E. U. ESSIEN-UDOM, Black Nationalism, A Search for an Identity in America, The University of Chicago Press, 1962, s. 85. 23. E.U. ESSIEN-UDOM, s.86. 24. Breitman,G.,Poster H.and Boxter S.,The Assasination of Malcolm X, Pathfinder Press, Ine .,New York, 1976,s.12 25. E.U. ESSIEN-UDOM,s. 87 26. E.U.ESSIEN-UDOM, s. 87 27. E.U.ESSIEN-UDOM, S. 89 28. E.U.ESSIEN-UDOM, S. 89 ***
