Marakeş’in Kazandırdıkları Rifat Ünal Sayman, Direktör - REC Türkiye 6 Aralık 2016, Mövenpick Otel, Ankara Bölgesel Çevre Merkezi (REC) Bağımsız, tarafsız ve kâr amacı gütmeyen uluslararası bir kuruluş. Yasal olarak 31 ülke ve Avrupa Komisyonu tarafından imzalanan bir kuruluş sözleşmesine bağlı. 1990 yılından bu yana faaliyet göstermekte. Merkez Ofisi Macaristan’da ve 17 ülke ofisi var. Türkiye’de çalışmalarına 2004 yılında TBMM tarafından kabul edilen ikili anlaşmayla başladı. ETKİLER 2014 KAYDEDİLEN EN SICAK YIL! 2015 KAYDEDİLEN EN SICAK YIL! Isı Dalgaları (2003) Avrupa’da 70.000 kişi hayatını kaybetti Fransa’da mısır üretimi %30, meyve üretimi %25, tahıl üretimi %30 düştü. Fransa’nın toplam tarım kaynaklı ekonomik kaybı 4 milyar Avro 2015 öncesi Kaydedilen En Sıcak 10 Yıl 2014, 2010, 2005, 2009, 2007, 1998, 2002, 2003, 2006, 2012 Kuzey Kutup Buzullarında Kaydedilen En Büyük Küçülme Eylül 2012 Hindistan’da Her Yıl Rastlanan Dang Humması Vakası - 37 Milyon 2012 Hindistan Yeraltı Su Kaynakları Krizi 6,73 milyon hektar alan tuzlanma nedeniyle kullanılamaz durumda 2010 Pakistan Seli Nedeniyle Göç Eden ve Etkilenen Toplam İnsan Sayıları 6 Milyon ve 20 Milyon İspanya’da Ocak-Ağustos 2012 Arası Yanan Ormanlık Alan 153.000 hektar Sandy Kasırgası – ABD 50 milyar $ ekonomik zarar %0,6’lık ekonomik düşüş 7 milyon ev elektriksiz kaldı Metro hizmetlerinde aksamalar Rafinerilerin %70’i kapandı Son yıllarda kuraklıktan dünya çapında etkilenen insan sayısı 162 Milyon 2010 Kuraklığı Etiyopya’da 300.000 kişi hayatını kaybetti, toplam 57 milyon kişi etkilendi Çin’de 3 milyon insan yeterince içecek suya ulaşamadı Amazon ormanlarında 2,5 milyon km2 yeşil alan kaybı gerçekleşti Afetler Artık Doğal Değil! Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli (IPCC) “İklim Değişikliği İnsan Kaynaklı” – 2013 “Hiç kimse iklim değişikliğinin etkilerine bağışık değil” – 2014 Toplam Seragazı Salımları ve Sektörel Paylar 1990 - 2014 Toplam Seragazı Salımları Artış Oranı Seragazı Salımlarının Sektörel Dağılımı (CO2e) 150% 500 125% 400 90% 100% 300 66% 75% 200 43% 50% 100 15% 25% 0% %3 %11 %13 125% 0% 1990 1995 2000 2005 2010 2014 1990 yılına göre değişim (%) Türkiye’nin toplam seragazı salımları1990’da 208 bin tondan %125’lik bir atışla 2014’de 468 bin tona yükseldi %5 %20 %11 %73 %64 0 1990 1995 Enerji 2000 2005 Endüstriyel Faaliyetler 2010 Tarım 2014 Atık Türkiye’nin toplam seragazı salımları içinde enerji sektörünün payı 1990’da %64’den 2014’de %73’e yükseldi Kaynak: REC Türkiye; Veri Kaynağı: TUİK Seçilmiş Göstergeler Kişi Başı GSYİH (bin $) 90 45% 41% 80 40% 70 35% 60 30% 50 25% 40 20% 30 15% 20 10% 10 5% 0 Bin Milyon Toplam Nüfus (milyon) Türkiye Fransa 1990 İngiltere 2014 İtalya 400% $40 332% 19 $20 4 $0 0% İngiltere Almanya İspanya 4,00 1990 Artış Oranı 10% 9% 3,82 8% 3,50 3,00 2,50 6% 400 3% 1,00 2% 0,50 1% 0,00 0% 2005 2010 Fransa İngiltere Azalış Oranı 2014 İspanya Türkiye Artış Oranı Almanya 300% 600 500 4% 1,50 İtalya İtalya 700 7% 5% 2,00 İspanya Fransa Bin Kişi Başına Binek Arabası 4,14 Türkiye 200% 100% $10 Hane Halkı Büyüklüğü (kişi) 4,50 300% $30 0% Almanya $50 256% 250% 200% 150% 300 100% 200 114 100 0 50% 0% İtalya Almanya Fransa 1991 İspanya 2012 İngiltere Artış Oranı Türkiye İklim Değişikliği ile Mücadele Yatırımlar için finansman ihtiyacının çözülmesi gerekiyor Paris İklim Anlaşması çözüm için çok önemli bir adım Azaltım (mitigation): İklim değişikliğine neden olan insan kaynaklı sera gazlarını kontrol altına alınması, azaltılması ve tutulmasına yönelik önlemler Uyum (adaptation): İklim olaylarının (risklerinin) etkileriyle mücadele etmek, fayda sağlamak ve etkileri yönetebilmek için stratejilerin güçlendirilmesi, geliştirilmesi ve uygulanması En Fazla Salım Yapan 30 Ülke - 1990 Seragazı Salımları, Kişi Başı C O 2e kg/ yıl AKDO hariç, 1990 Alan: Seragazı Salımları, Toplam CO 2e AKDO hariç, 1990 30 Avustralya ABD Kanada 20 Rusya Kazakistan3 Çekya Ukrayna 10 Özbekistan Almanya Hollanda İngiltere Polonya Romanya Güney AfrikaVenezuela Arjantin Güney Kore Meksika İran Türkiye1 Çin Brezilya Endonezya Nijerya Hindistan 0 0 Ek I Ülkeleri (Ek II hariç) Ek II Ülkeleri Ek Dışı Ülkeler 10.000 Suudi Arabistan AB (28)2 Japonya İtalya Fransa İspanya 20.000 30.000 Kişi Başı GSYİH SGP, Cari $, 1990 Kaynak: Rifat Ünal Sayman, REC Türkiye; Veri Kaynakları: WRI CAIT, Dünya Bankası En Fazla Salım Yapan 30 Ülke - 2012 Seragazı Salımları, Kişi Başı C O 2e kg/ yıl AKDO hariç, 2012 Alan: Seragazı Salımları, Toplam C O 2e AKDO hariç, 2012 30 Avustralya Kanada 20 ABD Suudi Arabistan Kazakistan3 Rusya Güney Kore Malezya Venezuela Polonya Güney Afrika İran Ukrayna Arjantin Çin Meksika Türkiye1 Tayland Brezilya Mısır Hindistan Endonezya Pakistan Nijerya 10 Almanya Japonya AB (28)2İngiltere İtalya İspanya Fransa 0 0 Ek I Ülkeleri (Ek II hariç) Ek II Ülkeleri Ek Dışı Ülkeler 20.000 40.000 60.000 Kişi Başı GSYİH SGP, C ari $, 2012 Kaynak: Rifat Ünal Sayman, REC Türkiye; Veri Kaynakları: WRI CAIT, Dünya Bankası Kıyaslanabilir 11 Gelişmekte Olan Ülke için Seçilen Veriler - 2012 (1) WRI CAIT 2012 (AKDO Dahil) (2) World Bank 2012 (3) World Bank 2012 (4) WRI CAIT 2012 (AKDO Hariç) (5) Hesaplama Sonucu Türkiye INDC’si %21 (246 mt) Kaynak: Rifat Ünal Sayman, REC Türkiye; Veri Kaynakları: TÜİK, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı İklim Değişikliği ile Mücadelede çok Önemli Bir Adım! Paris Anlaşması ‘ortak fakat farklılaştırılmış sorumluluklar ve göreceli imkan ve kabiliyetler’ dönemini başlattı Dünya Devletleri, bir bütün olarak, iklim değişikliği ile mücadele konusunda yeterli katkı sağlamıyor (UNEP Emission Gap Report) Türkiye, nüfus ve milli gelir olarak benzeştiği diğer üst-orta gelirli ülkelerden daha iyi bir performans sergiliyor, ancak daha da iyi olma potansiyeli bulunuyor Türkiye de Ulusal Katkısını (NDC) gözden geçirmeli Türkiye halen AB aday ülke statüsünde, AB ülkeleri örnek teşkil ediyor Yenilenebilir enerji kullanımı Türkiye’nin en önemli önceliği olmalı (Salımlarının %73’ü enerji sektörü kaynaklı) Bütün iklim paydaşları pro-aktif olmalı Marakeş? Marakeş topu ‘taç’a attı. TEŞEKKÜR EDERİM Rıfat Ünal Sayman [email protected] [email protected]