Taramalarda Kullanılan Temel Kalite Kriterleri ve Koordinasyon Merkezleri Dr. Cansu ÖZTÜRK Kanser Daire Başkanlığı [email protected] HANGİ KANSERLERİ TARIYORUZ TÜRKİYE’DE ERKEK VE KADINLARDA EN SIK GÖRÜLEN İLK 10 KANSER 1 KANSER TARAMALARI • Asemptomatik populasyon • Amaç; tanı koymak değil, görünüşte sağlıklı olan kişilerde, daha ileri yöntemler ile doğrulanmak üzere (varsa) pozitif bir bulguyu erken dönemde ortaya çıkarmak • Başarı; taranan kanserde mortalite ve morbidite düşüşünün sağlanmasıdır. 2 KANSER TARAMALARI • Tarama programının başarısı büyük ölçüde katılım oranlarına ve kullanılan prosedürlerdeki kalite yönetimine bağlıdır. – Katılım oranları %70’in üzerinde – Kalite kriterleri 3 TANIMLAMALAR • İnterval kanser; İki tarama testi arasında saptanan kanserler • Lezyon tespit hızı; Kanser tespit edilen olgu sayısı/Taranan populasyon • Ek tetkik isteme oranı; Ek incelemeye gerek duyulan olgu sayısı/Taranan populasyon • Pozitif Öngörü Değeri: gerçek pozitif/gerçek pozitif+yalancı pozitif • Erken Evre Kanser Tespit Oranı: Erken evrede tespit edilen olgu sayısı/Taranan populasyon 4 KOLOREKTAL KANSER • Gaitada Gizli Kan Testi (GGK) – Guiac – İmmunohistokimyasal testler • Kolonoskopi 5 KOLOREKTAL KANSER (Performans İndikatörleri) 6 Kolorektal Kanserler Kalite Kriterleri 7 KOLOREKTAL KANSER Kalite Kriterleri • GGK tetkiki (+) pozitif çıkan kişilerin kolonoskopiye yönlendirme < 30 gün • Kolonoskopide sedasyon kullanma oranı • Kolonoskopi sonrası biyopsi alınma oranı • Kolonoskopide kanser tespit oranı • Antibiyotik profilaksisi verilme oranı • Kolonoskopi ortalama süresi (0-30 dakika / 30-60 dakika / 60 dakika üzeri) • Biyoside yetersiz numune oranı 8 MEME KANSERİ Performans İndikatörleri 9 10 MEME KANSERİ Kalite Kriterleri • Tarama mamografisi sonrasında kesin teşhis için geçen süre: <10 iş günü (Patoloji için özel boyamaların gerekmediği durumlarda) • Operasyon kararının verilmesi: < 15 iş günü • Mamografi raporu üzerine ek tetkik isteme: < %5 • Şüpheli meme kitlelerinden biyopsi alma oranı: >%70 • Memeden alınan kapalı biyopsi oranı: > %90 11 SERVİKS KANSERİ Performans İndikatörleri 12 SERVİKS KANSERİ Kalite Kriterleri • HPV (+) liği sonrasında kolposkopi yapılması için geçen süre: 10 iş günü • Kolposkopi yapılan hastada biyopsi • Biyopside yetersiz numune • Biyopsi yapılan olgularda preinvaziv lezyon teşhis • Biyopsi yapılan olgularda kanser teşhis 13 KOORDİNASYON MERKEZLERİ • • • • 81 ilde kurulacak Her genel sekreterlik 1 asil 1 yedek üye 1. ve 2-3. basamak 2-3. basamağa bağlı hastaneler 14 KOORDİNASYON MERKEZİ ORGANİZASYONU İŞLEYİŞİ KETEM TSM AÇSAP AİLE HEK. BİRİNCİ BASAMAKTAN KANSER TARAMASI SONUCU SEVK EDİLEN (+) ŞÜPHELİ HASTALAR KOORDİNASYON BİRİMLERİNCE STANDARTLARA GÖRE BELİRLENMİŞ İL TEŞHİS MERKEZLERİ 15 Serviks-Kolorektal Kanserler • Kadın Hastalıkları ve Doğum uzmanı • Patoloji Uzmanı • Resim de basabilen kolposkopi cihazı • Genel Cerrahi ve/veya Gastroenteroloji Uzmanı • Patoloji Uzmanı • Anestezi verilebilen ortamda, Polipektomi işlemi yapılabilir koşulların sağlandığı ve resim basabilen Kolonoskopi cihazı 16 Meme Kanseri • • • • • • • • Radyoloji Uzmanı İleri Teşhis Merkezleri Patoloji Uzmanı • Tomosentez özelliği bulunan dijital mamografi Genel Cerrahi Uzmanı cihazı Spot magnifikasyon ve • Meme MR software kompresyon gibi ek bulunan MR cihazı çekimlerin alınabildiği mamografi cihazı • Stearotaksik meme biyopsisi Tru- cut kalın iğne biyopsisi • Mamografi eşliğinde tel ile İnce iğne biyopsisi US eşliğinde tel ile işaretleme işaretleme Yüksek rezolüsyonlu US cihazı 17 İLERİ TEŞHİS VE TEDAVİ MERKEZİ KURULMASI PLANLANAN İLLER Adana Antalya Mersin Malatya Erzurum Van İzmir Denizli Afyon Manisa Şanlıurfa Diyarbakır Gaziantep Trabzon Samsun Zonguldak Ankara Konya Kayseri Edirne Bursa Kocaeli İstanbul İLERİ TEŞHİS VE TEDAVİ MERKEZİ KURULMASI PLANLANAN MERKEZLER Adana Numune EAH Antalya EAH Mersin Devlet Hast. Malatya D.H. Erzurum Böl. EAH Van Böl. EAH. İzmir Atatürk EAH Denizli D.H. Afyon Bölge H. Manisa D.H. Şanlıurfa EAH Diyarbakır EAH Gaziantep D.H. Trabzon Numune EAH Samsun Mehmet Aydın EAH Zonguldak Atatürk D.H. Ankara Numune EAH Ankara Atatürk EAH Ankara A.Y. Onkoloji EAH Ankara ZTB. Kadın ve Doğum EAH Konya EAH Kayseri EAH Edirne D.H. Bursa A.O.S. Onk. Hast. Kocaeli Derince EAH. İstanbul Lütfi Kırdar Kartal EAH Haydarpaşa Numune EAH Okmeydanı EAH Bakırköy Sadi Konuk EAH İstanbul EAH KOORDİNASYON MERKEZİ ORGANİZASYONU İŞLEYİŞİ İl teşhis merkezinde, hasta randevu ve takip işlemleri için görevlendirilen tıbbi sekreter (her merkez için ayrı) 1.BASAMAKTAN GELEN HASTALARIN KAYIT ALTINA ALINACAĞI EXCEL TABANI ( 19 KOORDİNASYON MERKEZİ ORGANİZASYONU İŞLEYİŞİ Hastaların TC nosu ile hastane bilgi sisteminden sorgulayarak; İşlem, teşhis ve zaman bilgilerinin İl genel sekreterliğine bildirilmesinden sorumludur. İl genel sekreterliği; “MİNİMAL KALİTE STANDARTLARI TABLOSU”nun doldurulmasından sorumludur. 20 KOORDİNASYON MERKEZİ ORGANİZASYONU İŞLEYİŞİ 21 KOORDİNASYON MERKEZİ ORGANİZASYONU İŞLEYİŞİ • 3 ayda bir toplantı • Tablodaki bilgilerin kanser şubesi tarafından kanser daire başkanlığına iletilmesi 22 ÖZET TARAMA PROGRAMINDA Kİ BİREY KETEM--TSM KETEM TSM--AİLE HEKİMLİĞİ KANSER ŞÜPHESİ (+) OLAN HASTALAR KOORDİNATÖTLERCE BELİRLENMİŞ İL TEŞHİS VE TEDAVİ MERKEZLERİNE YÖNLENDİRİLECEK TEŞHİS MERKEZİNDE, HASTA RANDEVU VE TAKİP İŞLEMLERİ İÇİN GÖREVLENDİRİLEN TIBBİ SEKRETER İLGİLİ KLİNİK TARAMA MERKEZİNE YÖNLENDİRİLEREK TEŞHİS VE TEDAVİSİNİN PLANLANLANMASI GENEL SEKRETERLİK KOORDİNASYON SORUMLULARI İLE KANSER ŞUBE MÜDÜRLÜĞÜ TOPLANTISI 23 NEDEN YAPIYORUZ? • Tarama testi pozitif çıkan kişinin yaşadığı anksiyete ve korkuyu minumuma indirebiliyor muyuz? • Tarama sonucunda pozitif dediğimiz olguların ne kadarı gerçekten pozitif? • Kaç kişinin hayatını kurtarmışız? • Tarama başarısı sadece katılım sayısından ibaret değildir. 24