Dosya Konusu

Dosya Konusu
Küresel Is›nma ve Yeni Dünya
Birleflmifl Milletlerin iklim de¤iflikli¤i konusundaki dördüncü de¤erlendirme raporu, küresel ›s›nman›n en
yo¤un hissedildi¤i 2006 y›l› sebebiyle daha çok dikkat çekmifl olup, uzun süre gündemde kald›.
Küresel ›s›nma gelecekte iklim de¤ifliklikleriyle hayat›m›z› önemli ölçüde etkileyecek. Önümüzdeki y›llarda
iklim de¤iflikliklerinin yaflam› tehdit edece¤i ve bizleri daha zor koflullarla karfl› karfl›ya getirece¤i gerçe¤ini bugünden görmek, duyars›z kalmamak gerekiyor.
‹nsanlar›n do¤al kaynaklara karfl› tahrip edici tutumu, bunun sonucunda do¤al dengeleri bozmas› çok önemli
sorunlar› beraberinde getirmifltir. ‹nsanlar›n geliflen dünyada gün geçtikçe do¤al kaynaklara verdi¤i zarar›n
büyümesi, ormanlar›n yok edilmesi, su kaynaklar›n›n kirletilmesi, hava kirlili¤i, gürültü kirlili¤i ve radyoaktif kirlilik
gibi unsurlar ekolojik dengeyi bozmaktad›r.
“Küresel ›s›nma”, yeryüzünde s›cakl›¤›n sistematik flekilde artmas› olarak ifade edilmektedir. Bu durum iklim
de¤iflikliklerine yol açmaktad›r. Son 20 y›lda yap›lan ölçmelerle s›cakl›¤›n sistematik olarak artt›¤› ve son y›llarda
yüzy›l›n en s›cak yaz ve k›fllar›n›n yafland›¤› belirlenmifltir.Yine buzullar›n erimesi, büyük buzul parçalar›n›n
koparak ayr›lmas› küresel ›s›nma gerçe¤ini gözler önüne sermektedir.
Denizlerin 18 ile 59 santim aras›nda yükselecek olmas› üzerine yap›lan hesaplar Grönland’›n her 40 saatte bir
40 km_ buz kaybediyor oldu¤u gerçe¤i oldukça dikkat çekicidir.
Kuzey Kutbu yak›nlar›ndaki Blomstrandbreen Buzulu’nun 1918 ve 2002 y›l›ndaki durumlar› (Foto: Reuters)
Küresel ›s›nma ve sera etkisi
Dünya atmosferi çeflitli gazlardan oluflur. Ayr›ca küçük miktarlarda baz› asal gazlar bulunmaktad›r. Güneflten
gelen ›fl›nlar (›s› ›fl›nlar›/k›sa dalgal› ›fl›nlar), atmosferi geçerek yeryüzünü ›s›t›r. Atmosferdeki gazlar yeryüzündeki ›s›n›n bir k›sm›n› tutar ve yeryüzünün ›s› kayb›na engel olurlar.
(CO2, havada en çok ›s› tutma özelli¤i olan gazd›r.)
Atmosferin, ›fl›¤› geçirme ve ›s›y› tutma özelli¤i vard›r. Atmosferin ›s›y› tutma yetene¤i sayesinde sular›n
s›cakl›¤› dengede kal›r. Böylece nehirlerin ve okyanuslar›n donmas› engellenmifl olur. Bu flekilde oluflan, atmosferin ›s›tma ve yal›tma etkisine sera etkisi denir.Dünya atmosferi cam seralara benzer bir özellik gösterir.
Son y›llarda atmosferdeki CO2 miktar› hava kirlenmesine ba¤l› olarak h›zla artmaktad›r. Metan, ozon ve kloroflorokarbon (CFC) gibi sera gazlar› çeflitli insan aktiviteleri ile atmosfere kat›lmaktad›r. Bu gazlar›n tamam›n›n ›s›
tutma özelli¤i vard›r.
CO2 ve ›s›y› tutan di¤er gazlar›n miktar›ndaki art›fl, atmosferin ›s›s›n›n yükselmesine sebep olmaktad›r. Bu da
küresel ›s›nma olarak ifade edilir. Bu durumun, buzullar›n erimesi ve okyanuslar›n yükselmesi gibi ciddi sonuçlar
do¤uracak iklim de¤iflmelerine yol açmas›ndan endifle edilmektedir.
‹nsanlar›n çeflitli faaliyetlerinin küresel ›s›nmaya katk›s› flöyledir:
Enerji kullan›m› %49,
Endüstrileflme %24,
Ormans›zlaflma %14,
Tar›m %13'tür.
22
TMMOB - EMO Diyarbak›r fiubesi Haber Bülteni
Dosya Konusu
Bütün bunlar›n yaflam›m›z üzerinde oldukça olumsuz
etki yarataca¤› kaç›n›lmaz oldu¤u kadar; son derece de
ürkütücüdür.
The Observer gazetesinin fiubat 2004'te yay›mlad›¤›
Pentagon'a ait Küresel Is›nma Raporu'na göre önümüzdeki
20 y›l içerisinde Avrupa’da birçok k›y› kenti sular alt›nda
kalacakt›r. Guardian gazetesinde 2004 y›l›nda yer alan küresel ›s›nma haritas›na göre bundan en az etkilenen bölgeler
Türkiye ve Ortado¤u ile k›y› kesimleri hariç Kuzey Afrika'd›r.
‹klim sistemi içsel ve d›flsal (insani etkiler, günefl
hareketleri ve sera gazlar›, vb.) nedenlerden etkilenmektedir. ‹klimbilimciler (klimatolog) küresel ›s›nma konusunda
1856-2004 aras› küresel ortalama yüzey s›cakl›¤›
hem fikirdirler. Bu de¤iflimin detayl› nedenleri aç›k bir
araflt›rma alan›d›r ama bilimsel ço¤unluk sera gazlar›n›n son zamanlardaki s›cakl›k art›fl›n›n bafll›ca nedeni
oldu¤unu belirtmektedir.
Atmosferdeki karbondioksit (CO2) ve metan (CH4) oranlar›ndaki art›fl dünya yüzeyinin s›cakl›¤›n› yükseltmektedir. CO2 oran›ndaki art›fl dünyan›n yüzeyini ›s›tmakta ve kutuplara yak›n buzlar›n erimesine yol açmaktad›r.
Buzlar eridikçe yerlerini kara veya sular almaktad›r. Kara ve sular›n buza oranla daha az yans›t›c› olmas› günefl
›fl›n›m› emilimini artt›rmakta ve dolay›s›yla buzullarda daha fazla erimeye yol açmaktad›r.
‹klim de¤iflikli¤ini önlemek için uluslararas› bir taahhüt olan Kyoto Protokolü yürürlü¤e girdi. Bildi¤iniz gibi
ABD ve Avustralya taraf›ndan onaylan›p uygulamaya sokulmad›¤› için yola önemli bir eksikle bafllayan Kyoto
Protokolü, geliflmifl ülkelerin iklim de¤iflikli¤i yaratan sera gaz› emisyonlar›n› 2012 y›l›na kadar 1990 seviyesinin
%5,2 alt›na indirmelerini hedefliyor.
Öte yandan Kyoto Protokolü’nü Türkiye de imzalamad›. Türkiye de giderek daha fazla karbondioksit üreten ve
atmosferi ›s›tmaktaki pay› katlanarak artan bir ülke olarak ABD ve Avustralya’yla ayn› bahaneleri s›ralay›p yükümlülük alt›na girmekten kaç›yor.
Türkiye, en k›sa zamanda Kyoto Protokolü’nü imzalay›p Meclis’ten geçirmeli ve karbondioksit emisyonlar›n›
h›zla düflürmek için enerji, ulafl›m ve sanayi politikalar›nda köklü de¤ifliklikler yapmal›d›r.
Küresel ›s›nman›n do¤uraca¤› olumsuz sonuçlar:
Küresel ›s›nman›n birçok olumsuz sonuçlar› olaca¤› öngörülmektedir. Bunlar›n bafll›calar› flunlard›r:
· S›cakl›k artt›kça yeryüzündeki karalardan ve su yüzeylerinden buharlaflma da artacakt›r. Bu da baz› bölgelerde afl›r› ya¤›fllara, baz› bölgelerde de kurakl›¤a neden olacakt›r.
· Kutuplardaki buzullar eriyecek, denizler ve okyanuslarda su düzeyleri yükselecek ve taflk›nlar, su basmalar›
ve seller meydana gelecektir.
· Siklon ve f›rt›na afetleri artacakt›r.
fiubat 2007 tarihli konu ile ilgili Birleflmifl Milletler raporu, Fransa'n›n baflkenti Paris'te yap›lan Hükümetler
aras› ‹klim De¤ifliklikleri Paneli'nde aç›klanm›flt›r. Raporda küresel s›cakl›k art›fl›n›n olas› etkileri afla¤›daki
biçimde özetlenmektedir.
+2.4 derece: Su s›k›nt›s› bafllayacak
Kuzey Amerika'da kum f›rt›nalar› tar›m› yok edecek. Deniz seviyeleri yükselecek. Peru'da 10 milyon kifli su
s›k›nt›s› çekecek. Mercan kayal›klar› yok olacak. Gezegendeki canl› türlerinin yüzde 30'u yok olma tehlikesiyle
karfl› karfl›ya kalacak.
+ 5.4 derece: Denizler 5 metre yükselecek
Deniz seviyesi ortalamas› 70 metre olacak. Dünyan›n yiyecek stoklar› tükenecek.
+ 6.4 derece: Göçler bafllayacak
Yüz milyonlarca insan uygun iklim koflullar›nda yaflamak umuduyla göç yollar›na düflecek.
Kad›nlar su bulamad›klar› için saçlar›n› kestirecekler.
Okyanuslar›m›z çölleflecek.
23
TMMOB - EMO Diyarbak›r fiubesi Haber Bülteni
Dosya Konusu
Kurakl›k yaflanacak.
Okyanuslardan aktar›mla içme suyu elde edilecek.
Suda yaflayan baz› hayvanlar›m›z(kutup ay›s› ,fok bal›¤› vs.)T›rmanacak buz bulamayacaklar yüzmekten
yorulup ölecekler.
‹nsanlar 50 yafl›ndayken susuzluktan 85 yafl›nda gibi gözükecekler.
Bebeklerin sakat do¤ma olas›l›¤› artacak.
Al›nabilecek Koruma Önlemleri
Bilim insanlar›, fosil yak›t (kömür, petrol, do¤algaz, vb.) kullan›m› yerine, atmosferin karbondioksit
yo¤unlu¤unu artt›rmayan yenilenebilir enerji kaynaklar›ndan yararlan›lmas›n› önermektedirler. Bu konu, birçok
Dünya Zirvesi Toplant›lar›’nda tart›fl›lm›fl ve uluslararas› protokol ve sözleflmeler düzenlenmifltir (1992 Rio, 1997
Kyoto, 2002 Johannesburg gibi).
Ayr›ca karbondioksit harcayan yeflil örtünün, özellikle ormanlar›n tahrip edilmemesi, enerji tasarrufu sa¤lanmas›, enerji harcayan ev alet ve gereçlerinde standartlar›n gelifltirilmesi, çarp›k kentleflmeye son verilmesi de
al›nmas› gereken önlemler aras›nda say›lmaktad›r.
• Türkiye Kyoto Protokolü’nü imzalamal›d›r.
• Nükleer enerji iklim de¤iflikli¤inin çözümü de¤ildir.
• Yenilenebilir ve temiz enerji kaynaklar›na yönelinmelidir.
• Enerji verimlili¤i enerji politikalar›n›n esas› olmal›d›r.
• Motorlu tafl›tlara dayal› petrol ba¤›ml›s› ulafl›m politikalar› terk edilmelidir.
- Termik santraller rehabilite edilmeli, do¤aya ve çevreye verdi¤i zararlar azalt›lmal›d›r.
- Enerji verimlili¤i ile ilgili yasalar ç›kar›lmal›, temiz ve enerjiyi etkin kullanan teknolojiler teflvik edilmelidir.
- Türkiye’nin enerji üretim politikalar› yenilenebilir, temiz enerji kaynaklar›na dayanacak flekilde yeniden planlanmal›d›r. Rüzgar, günefl, jeotermal gibi kaynaklar alternatif de¤il, as›l enerji kaynaklar›m›z olarak kabul
edilmelidir.
- Nükleer santraller, iklim de¤iflikli¤inin çözümü de¤ildir. Nükleer enerji hem karbonsuz bir teknoloji de¤ildir,
hem de bu kadar güvensiz, tehlikeli, at›k sorunu çözülemeyen ve pahal› bir teknoloji iklim de¤iflikli¤ini çözemez.
Zaten Hükümetler aras› ‹klim De¤iflikli¤i Paneli (IPCC) daha 1996 y›l›nda, dünya elektrik ihtiyac›n› karfl›lamadaki
pay›n› %47'ye ç›karmak için 2100 y›l›na kadar her y›l 70 reaktör yap›lmas›na ihtiyaç duyulaca¤› ve bu da olanaks›z
oldu¤u için nükleer enerjinin iklim de¤iflikli¤inin çözümü olamayaca¤› sonucuna varm›fl ve nükleer yat›r›mlar temiz
kalk›nma mekanizmalar› d›fl›nda tutulmufltur.
- Motorlu ulafl›m› ve petrol ba¤›ml›l›¤›n› artt›ran ulafl›m politikalar› terk edilmeli, rayl› ulafl›m yat›r›mlar›
artt›r›lmal›d›r.
Murat ÇEL‹K
fiube Yönetim Kurulu Sayman Üyesi
Referanslar:
• Küresel Is›nma ve Küresel ‹klim De¤iflikli¤i
Prof.Dr.Necmettin ÇEPEL,Celal ERGÜN
• 4 fiubat 2007 tarihli Birleflmifl Milletler raporu
• Yefliller web sitesi(www.yesiller.org.)
24
TMMOB - EMO Diyarbak›r fiubesi Haber Bülteni