1. BK`da iş sözleşmesi Hizmet Akdi adı ile ifade edilir. 2

1.
BK’da iş sözleşmesi Hizmet Akdi adı ile ifade edilir.
2.
İş sözleşmesinin tarafları arasındaki hukuki ilişki; işçinin işveren
adı ve hesabına iş görmesine yol açarak, işçiyi işverene bağımlı
kılar. TABİİYET bağı olarak ifade edilen bu bağımlılık Teknik,
Ekonomik Ve Hukuki anlamdadır
3.
21. 1909 yılında çıkarılan TATİL-İ EŞGAL kanunu ile giderek
çoğalan işçi eylemleri yasaklanmıştır.
İşçinin, işverene işin yapılması ile yürütüm biçimi ve koşulları
yönünden bağlı olması TEKNİK yönden bağımlılığını ifade eder.
4.
22. Cumhuriyet döneminde devletin iş yaşamına ilk müdahalesi 1921
yılında ZONGULDAK ve EREĞLİ kömür madenlerinde çalışan
işçilerin korunmasına yönelik çıkarılan kanunlardır. Kanun
hükümleri ile çalışma süreleri 8 saat , yer altı işlerinde asgari
çalışma yaşı 18 olarak belirlenmiş , zorunlu çalıştırma
İşçinin, İş görmesi karşılığında işverenden düzenli ve sürekli bir
yasaklanmış , asgari ücretlerin üçlü bir komisyon tarafından
gelir elde etmesi EKONOMİK yönden bağımlılığını ifade eder.
belirlenmesi ilkesi benimsenmiş , işçilerin konut sorunları ele
alınarak ,
5.
kömür
işçileri ile ilgili ilk
sosyal sigorta
İşçinin, denetim ve yaptırım yetkileriyle donatılmış bulunan
konuları(HASTALIK, İHTİYARLIK, İŞ KAZASI ) yürürlüğe
işverenin gözetimi ve yönetimi yani otoritesi altında iş görmesi
konmuştur.
HUKUKİ yönden işverene bağımlılığını ifade eder.
6.
7.
Kamu yönetiminde devlete bağlı (tabi) olarak çalışan memurların
iş ilişkileri İDARE hukuku kurallarıyla düzenlenir.
İşçi statüsü altında çalışanlar ile bunları çalıştıranlar işverenler
arasındaki bireysel nitelikteki iş ilişkileri Bireysel
(Ferdi) iş
hukukunun konusudur.
8.
İşçinin işçi sendikası işverenin işveren sendikası ile olan
ilişkilerine Sendikalar Hukuku denir.
9.
İşçi sendikalarıyla işveren ya da işveren sendikaları arasındaki
ilişkileri düzenleyen toplu iş hukuku dalına T.İ.S.G.L. Hukuku
denir
10. Sosyal güvenlik sisteminin üç temel amacı vardır. Bunlar Sosyal
Sigorta, Sosyal Yardım ve Sosyal Hizmettir.
11. Toplumda bireyler ile sosyal sigortalar, sosyal yardımlar ve
hizmetler arasındaki ilişkileri düzenleyen hukuk dalına Sosyal
Güvenlik Hukuku denir.
12. Sosyal Sigorta devlet tarafından kurulan ve işletilen, zorunlu
23. 1926 - 1936 yılları arasında ülkemizde özel bir iş kanunu
olmadığından iş yaşamına ilişkin düzenlemeler BORÇLAR
Kanunu ile yapılmıştır.
24. 1936 yılında kabul edilen 3008 sayılı iş kanunu, ülkemiz de
uygulamaya konulan ilk iş kanunudur.
25. Ülkemizde ilk kez bir sosyal sigorta kolu 1945 yılında İŞ KAZASI,
MESLEK HASTALIĞI VE ANALIK SİGORTASI kanunu ile
kurulmuştur
26. Çok partili siyasi hayata da geçtiğimiz 1946 yılında CEMİYETLER
kanunda yapılan değişiklikle sendika kurmak hukuken meşru hale
gelmiştir
27. Ülkemizde ilk kez sosyal devlet ilkesi 1961 Anayasasında yer
almıştır
28. 1967 yılında 931 sayılı II. iş kanunumuz yürürlüğe girmiştir. 3
yılı aşan bir uygulamadan sonra bu kanun Anayasa Mahkemesi
tarafından şekil (biçim) yönünden iptal edilmiştir.
ve primli bir tekniğe dayanır.
13. Sosyal sigortaların aksine Sosyal Yardım ve Sosyal Hizmet
çalışmayan ya da çalışamayan ve bu nedenle de prim ödeme
olanağına sahip olmayan kesimleri korumayı hedefler.
29. Bunun ardından II. iş kanunumuzun benzeri olan hiçbir köklü
değişiklik getirmeyen 1475 sayılı III. iş kanunumuz 1971 yılında
yürürlüğe girmiştir.
14. Sanayi devrimi iş hukukunun gelişmesinde bir başlangıç
noktasını oluşturur.
30. Bugün ülkemizde bireysel iş ilişkileri 2003 yılında kabul edilen
4857 sayılı 4. iş kanunu ile düzenlenmektedir
15. Sanayi Devrimi 18. yüzyılın sonlarında ilk olarak İNGİLTERE’DE
gerçekleşmiştir.
31. İş Hukuku özel ve kamu hukukuna ait özellikleri bir arada bulunduran
16. İş hukuku alanında dünyada atılan ilk adım 1802 yılında
İNGİLTERE' de dokuma sanayinde çalışan çocuk işçilerin
günlük çalışma sürelerini 12 saatle sınırlandıran yasadır.
32. İşçinin, çalışma yaşamında hukuki düzenlemelerle korunması
17. Türk İş Hukuku’nun gelişmesi özellikle Cumhuriyet Dönemi ile
birlikte başlamıştır.
18. Osmanlı İmparatorluğunda ilk sanayileşme
hareketleri
TANZİMAT VE MEŞRUTİYET döneminde başlamıştır. Bu
dönemde teamülü hukuk kurallarının yerini pozitif hukuk
kuralları almıştır.
karma, bağımsız, kendine özgü bir hukuk dalıdır.
gerektiğini ifade eden düşünceye işçinin Korunması ilkesi denir.
33. Yargı sürecinde, yeterince açık olmayan bir hukuki düzenlemenin,
hükmün özüne ya da sözüne aykırı sonuç doğurmayacak biçimde işçi
lehine
yorumlanmasına
İşçi
Yararına
Yorum
ilkesi
adı
verilmektedir.
19. 1865 Dilaver Paşa Nizamnamesi ve Maadin (maden)
Nizamnamesi pozitif(yazılı) hukuk kurallarının ilk örnekleridir.
Maden işçilerine yönelik düzenlemelerdir.
34. Kanunda açık bir hüküm bulunmamasına karşın asgari ücretin
nakden (parasal) olarak ödenmesi İşçi Yararına Yorum ilkesinin
bir sonucudur
1877 yılında Osmanlı imparatorluğunun ilk medeni kanunu olan
MECELLE yürürlüğe girmiştir. Bu kanun işçi ve işveren arasındaki
iş ilişkilerini, sözleşme (akit) serbestisi ilkesine dayalı olarak
liberal bir yaklaşımla ele almıştır
35. İşçinin korunması ilkesinin sınırı KAMU YARARI’dır. Nitekim 1982
Anayasasının sosyal hakların sınırını belirten 65. maddesi de buna
paralel
olarak
"Devlet,
sosyal
ve
ekonomik alanlarda Anayasa ile belirtilen görevlerini, ekonomik istikrarın
20.
korunmasını gözeterek, mali kaynakların yeterliliği ölçüsünde
yerine getirir." hükmünü içermektedir.
36. İş
kanununda
boşluk
bulunan
durumlarda
bu
57. Halkın faydalanmasına açık veya işyerinin eklentisi durumunda olan
park ve bahçe işleri İş kanunu kapsamındadır .
boşluklar
BORÇLAR kanunu ya da MEDENİ kanun hükümleri ile dol-
58. Bir iş sözleşmesine dayanarak çalışan gerçek kişiye İŞÇİ denir.
durulur.
59. Bir inşaat mühendisi bina yapmak için bir arsa sahibi ile anlaşırsa,
37. Ülkemizde bireysel iş ilişkilerini düzenleyen üç özel kanun
vardır. Bunlar İŞ kanunu, BASIN-İŞ kanunu ve DENİZ-İŞ
kanunudur.
mühendis ile inşaat sahibi arasında yapılan akit İSTİSNA akdidir. Bu
yüzden de inşaat mühendisi işçi değildir. Ancak mühendis başkasına ait
38. Kanun, tüzük yönetmelik gibi kaynaklar iş hukukunun yazılı
nitelikte kaynakları arasında yer alırlar.
39. İş hukukunun yazısız kaynağı olan Örf Ve Adet Hukuku en
çok Tarım İşi, Ara Dinlenme, Gece Dönemi ve
Saklı Haklar alanlarında uygulanmaktadır.
40. Kazai içtihadlar (mahkeme kararları) ile öğreti ya da doktrin
olarak da adlandırılan bilimsel içtihatlar (ilmi görüşler) iş
hukukunun yardımcı kaynaklarını oluşturur.
hükümler içeren sözleşmeye iş sözleşmesi denir
sözleşmelere Toplu İş sözleşmesi denir
43. iş hukukunun kendine özgü kaynaklarından olan işyeri iç
yönetmelikleri İŞVEREN tarafından hazırlanır
44. İKİ taraflı andlaşmalara en çok iş gücü gönderme ve Sosyal
güvenlik andlaşmalara alanlarında rastlanmaktadır.
yahut tüzel kişiliği olmayan kurum ve kuruluşlara İŞVEREN denir.
61. İşveren adına hareket eden ve işin, işyerinin ve işletmenin yönetiminde
görev alan kimselere İŞVEREN VEKİLİ adı verilir.
organı
63. Bir işverenden, işyerinde yürüttüğü mal ve hizmet üretimine ilişkin
bir iş alan ve bu iş için görevlendirdiği işçilerini sadece bu işyerinden
aldığı işte çalıştıran kişiye ALT İŞVEREN denir.
64. İş kanununa göre işveren ile alt işveren ORTAK ve ZİNCİRLEME
sorumludurlar
65. işveren tarafından mal ve hizmet üretmek ardacıyla maddi olan ve
olmayan unsurlar ile işçinin birlikte örgütlendiği birime İŞYERİ denir.
Örneğin bir sanayi kuruluşunun fabrikası, bankacılık hizmeti veren
45. Avrupa Birliği ve Avrupa Konseyi'nin sözleşme ve protokolleri
ÇOK TARAFLI Antlaşmalara örnek olarak gösterilebilir.
yasama
60. Bir iş sözleşmesine dayanarak işçi çalıştıran gerçek ve tüzel kişiye
yardımcı işlerde veya asıl işin bir bölümünde uzmanlık gerektiren
42. İşçi sendikaları ile işveren sendikaları arasında yapılan iki taraflı
Örgütü'nün
olarak çalışıyorsa İŞ kanunu kapsamında yer alır.
62. iş Kanununa göre bir işyerinde İSTENİLEN sayıda işveren vekili
istihdam edilebilir
41. İşçi ve işveren arasında yapılan, iki taraflı ve bağlayıcı nitelikte
46. Uluslararası Çalışma
Konferansı'dır.
bir bina inşaatında kontrol mühendisi olarak, bir iş sözleşmesine dayalı
Çalışma
bir banka şubesi gibi.
66. Bir şekerleme fabrikası sahibinin, üretilen şekerleri koymak için,
fabrika bahçesine kurduğu kutu yapım atölyesi İŞYERİNE BAĞLI
YER olarak nitelendirilir.
67. Bir işyerinde bulunan dinlenme, çocuk emzirme odası, yemekhane,
47. Uluslararası Çalışma Örgütü'ne üye olan devletler sözleşme kararlarını
olağan durumlarda 1 yıl, olağanüstü durumlarda 18 ay içinde
yasama organlarına sevk ederler.
48. 4857 Sayılı İş Kanununun uygulama alanı dışında kalan istisnalar,
kanunun 4'ncü maddesinde belirtilmiştir
toplantı salonu gibi yerlere EKLENTİ denir.
68. iş kanununa göre bir işyerinde İSTENİLEN sayıda eklenti kurulabilir
69. İş kanununa göre servis otobüsü, kamyon, vinç vs. ARAÇ olarak
nitelendirilir ve işyerinden sayılır.
49. Denizde yapılan taşıma işlerine İK hükümleri uygulanmaz.
50. Hava taşıma işlerinin yer tesislerinde çalışanlar İş kanunu
70. İş kanunu kapsamına giren bir işyeri açan , işyerinde deği-şiklik
yapan ya da işyerini kapatan işveren en geç 1 ay içinde bu
durumu Bölge Çalışma Müdürlüğüne bildirmek zorundadır.
kapsamındadır.
51. 50 veya daha az işçi çalıştıran tarım ve orman işlerinin yapıldığı işyeri
ve işletmeler iş kanunu kapsamı dışında tutulmuştur.
52. Çıraklara ÇME Kanunu uygulanır. Ancak çıraklar iş kanununun İşçi
Sağlığı Ve İş Güvenliğine ilişkin hükümlerinden de yararlanırlar.
71. Taraflardan birinin bağımlı olarak iş görmeyi, diğer tarafın
da
ücret
ödemeyi
üstlendiği
sözleşmeye
İŞ
SÖZLEŞMESİ
denir.
Sİ denir.
53. Çırak olarak çalıştırılan kişiler ile onları çalıştıranlar arasındaki hukuki
ilişki, iş sözleşmesi (hizmet akdi) ile değil Çıraklık mukavelesi olarak
adlandırılan bir sözleşme ile kurulur.
72. İş sözleşmesinin İş, Ücret Ve Bağımlılık Olmak üzere 3 tane
unsuru vardır.
54. Profesyonel sporcular iş kanunu kapsamı dışında tutulmuştur
73. İş sözleşmesinin konusu İnsan Emeğidir.
55. 507 sayılı Esnaf ve Küçük Sanatkarlar kanunun 2. mad
desinin tarifine uygun üç kişinin çalıştığı işyerleri iş kanunun
kapsamı dışındadır.
74. Geçici iş ilişkisi ilk kez 4857 sayılı 4.iş kanununda düzenlenmiştir.
75. Geçici iş ilişkisi 6 ayı geçemez ve en fazla 2 defa yenilenebilir.
56. Tarım sanatlarında çalışanlara İŞ Kanunu uygulanır
76. Toplu işçi çıkarmaya gidilen yerlerde çıkarma tarihinden itibaren 6 ay
boyunca geçici iş ilişkisi kurulamaz
96. Doktor onayı ile kadın işçi isterse doğumdan öncesi 3 haftaya kadar
çalışabilirler. Bu durumda kadın işçinin çalıştığı süre doğum
77. Nitelikleri bakımından en çok 30 işgünü süren işler süreksiz iş
sözleşmesinin konusunu oluşturur.
78. 30 iş gününden daha uzun süren işler için yapılan sözleşmelere
sürekli iş sözleşmesi denir.
79. Haftalık 45 saat çalışma süresine uygun yapılan iş sözleşmelerine TAM
SÜRELİ iş sözleşmesi denir.
sonrası süreye eklenir.
97. İşverenler işyerinde meydana gelen iş kazası ve meslek
hastalıklarını en geç 2 işgünü içinde yazı ile bölge müdürlüğüne
bildirmek zorundadırlar
98. işveren işyerinde sendikalı – sendikasız işçi ayrımı yaparsa,
ayrıma maruz kalan işçiye 1
yıllık ücretinden az olmayacak
tazminat öder.
80. Haftalık çalışma süresi 45 saatten daha az süreler için yapılan
sözleşmeye kısmi süreli iş sözleşmesi denir.
81. işçinin kendisine ihtiyaç duyulması halinde işgörme ediminin yerine
getirileceğinin
kararlaştırıldığı
sözleşmeye
Çağrı Üzerine Çalışmaya Dayalı İş Sözleşmesi denir. İlk
kez 4857 sayılı iş kanunu ile düzenlenmiştir. Bu sözleşmede hafta,
ay yıl gibi bir zaman dilimi içinde işçinin ne kadar süre çalışılacağı
belirlenmemişse, haftalık çalışma süresi 20 saat olarak kabul edilir.
82. iş kanununa göre deneme süresi en çok 2 aydır, bu süre TİS ile 4 aya
kadar uzatılabilir.
83. Takım sözleşmesinde takımı temsilen
yapan kişiye Takım Kılavuzu denir
işverenle
99. Türkiye'de ücret sistemleri
ücret sistemi uygulanır
içinde
en
çok
Maktu
Aylık
100. 95 sayılı ILO sözleşmesine göre banka çeki ile ödeme yapmak
İşçinin onayına bağlıdır
101. Ücret en geç Ayda bir ödenir. Bu süre iş sözleşmesi ya da TİS ile
bir haftaya kadar indirilebilir.
102. Türkiye'de asgari ücret Asgari ücret tespit komisyonu en az 10
üye ile en geç 2 yılda bir toplanır.
sözleşme
84. iş sözleşmesinde ehliyet unsuru Medeni kanun hükümlerine göre
düzenlenir.
85. Belirli süresi 1 yıl ve daha fazla olan sözleşmelerle Çıraklık sözleşmesi
ve
Takım
sözleşmesinin
yazılı
yapılması
gerekir.
103. İşveren, işyerinde veya bankaya yaptığı ödemelerde işçiye ücret
hesabını gösterir imzalı veya işyerinin özel işaretini taşıyan bir belge
vermek zorundadır. Bu belgeye Ücret Hesap Pusulası adı verilir.
104. işçi ücretleri için zamanaşımı süresi 5 yıldır.
105. İşçi ücretlerinin 1/4'den fazlası haciz, devir ve temlik edilemez.
Ancak bu hükmün istisnası Nafaka borcudur.
86. Reşit olmayanlar Velileri'nin izni ile hacir altına alınmış olanlar
Vasisi'nin izni ile iş sözleşmesi.yapabilirler.
87. İşyerinde 50 veya daha fazla işçi çalıştıran işveren %6 oranında
özürlü, eski hükümlü ve terör mağduru işçi çalıştırmak zorundadır
88. Sendikal görevi sona eren işçi 3 ay içinde eski işine.dönmeyi talep
ederse, işveren işçiyi 1 ay içinde işe almak zorundadır
89. Sakatlanarak işten ayrılan işçinin maluliyeti sona ermiş ve eski işine
dönmek için işverenine başvurmuştur. Aranan şartlar mevcut
olduğu halde işveren işçiyi işe almamıştır. Bu durumda işveren
işçiye 6 aylık ücreti tutarında tazminat öder.
90. iş sözleşmesinde ehliyet ve şekil noksanlığı, hukuka ve ahlaka
aykırılık varsa ya da sözleşmenin konusu imkansız ise sözleşme
geçersiz olur. Yani ölü doğmuş sayılır
106. Gününde ödenmeyen işçi ücretleri için Mevduata uygulanan en
yüksek faiz uygulanacaktır.
107. İşçilerin kanuni ipotek hakkı MEDENİ kanunda düzenlenmiştir. Buna
göre yalnızca YAPI işlerinde çalışan işçilerin ücret alacakları için Kanuni
İpotek Hakkı vardır.
108. İş kanununa göre işçilerin iş ilişkisinden kaynaklanan son 3 aylık ücret
alacaklarını karşılamak amacıyla İşsizlik Sigortası Fonu kapsamında
Ücret Garanti fonu oluşturulmuştur.
109. İşçiyi işyerinde 1 haftadan fazla süre ile çalışmaktan alıkoyan
zorlayıcı bir sebebin ortaya çıkması halinde çalışamayan işçiye bu
bekleme süresi içinde işveren bir haftaya kadar her gün için
yarım ücret ödeyecektir.
110. işçi ücretlerinden yapılacak kesintiler bir ayda 2 gündelikten fazla
91. İş sözleşmesinin yapılması sırasında tarafların iradesi hata, hile,
olamaz.
ikrah ve gabinle sakatlanmışsa sözleşme iptal edilir.
92. İptal edilebilir iş sözleşmesinde zaman aşımı olayın mey dana
gelmesinden itibaren 1 yıl, olayın öğrenilmesinden itibaren 6
işgünüdür.
93. 14 yaşını doldurmuş ve ilköğretimini tamamlamış çocuklar Hafif
işlerde çalışabilirler
94. İşverenin iş sözleşmesinden doğan en önemli borcu Ücret Ödeme
Borcudur.
95. Kadın işçiler doğumdan önce 8 hafta ve doğumdan sonra 8 hafta
toplam 16 hafta çatıştırılamazlar. Çoğul gebelik halinde
doğumdan önceki süreye 2 hafta daha eklenir.
111. İşçinin bireysel olarak veya bir grup içinde yapmış olduğu iş
ödüllendirmek için ödenen ek ücrete prim denir.
112. Kanuni görev nedeniyle ayrılan işçinin kıdemi en az 1 yıl
ise 2 ay askıda kalır. Kıdem arttıkça askıda kalma süresi artar ancak 90
günü geçemez.
113. İşçinin ücreti ödeme gününden itibaren 20 gün süre ile
ödenmezse işçi iş görme borcunu yerine getirmekten kaçınabilir.