GU Dişhek. Pak. Der. Cilt VIII, Sayı 1, Sayfa 65 - 74

G.U. Dişhek. Pak. Der.
Cilt VIII, Sayı 1, Sayfa 65 - 74
1991
FARKLI KİMYASAL YAPIDAKİ GEÇİCİ KRON
MATERYALLERİNİN PULPAYA OLAN ISI İLETİMLERİ
Dr. Nesrin ANIL*
Dt. Berrin Aksu Kara**
ÖZET
Bu çalışmada, farklı kimyasal yapıya sahip 6 çeşit geçici k r o n
materyalinin polimerizasyon sırasında oluşturduğu ısı ve b u n l a r ı n
pulpa içindeki değeri ölçülmüştür. Pulpa içindeki en yüksek ısı,
metilmetakrilat yapısındaki «Tab-2000» de, en d ü ş ü k ısı ise etilmetakrilat yapısındaki «Dentalon Plus» ve bis-kompozit yapısında­
ki «Protemp» de belirlenmiştir.
Anahtar Kelimeler
:
Geçici kron materyalleri, pulpa, ısı.
SUMMARY
THE HEAT THAT OCCURS DURING T H E POLIMERIZATION OF
SIX D I F F E R E N T CHEMICAL COMPOSED TEMPORARY CROWN
MATERIAL IN T H E PULP
In this study, the heat in the pulp and the heat t h a t occurs
during the polimerization of six different chemical composed temporary crown material w a s determined. The highest t e m p e r a t u r e in
pulp was measured with «Tab - 2000» which is based on methylmethacrylate a n d the lowest t e m p e r a t u r e was measured with «Den-
(*)
Hacettepe Üniversitesi Dişhekimliği Fakültesi Protetik Diş Tedavisi
Anabilim Dalı Araştırma Görevlisi.
(**)
Hacettepe Üniversitesi Dişhekimliği Fakültesi Protetik Diş Tedavisi
Anabilim Dalı Araştırma Görevlisi.
65
P U L P A Y A K İ M Y A S A L ISI İLETİMİ
talon Plus» based on ethyl - methacrylate and «Protemp» based on
bis - composite.
Key w o r d s
:
Temporary crown materials pulp, heat.
GİRİŞ
Geçici k r o n ve k ö p r ü yapımı, sabit protez çalışmalarının ka­
çınılmaz bir aşamasıdır.
Geçici restorasyonlar, daimi restorasyonun yapımına kadar, pulpa-dentin sisteminin korunmasını, okluzal ilişkilerin stabilize edil­
mesini, periodontal profilaksiyi, fonetik ve estetiği temin ederler.
6
İyi yapılmış bir geçici restorasyon şu özelliklere sahip olmalıdır .
1 — Pulpanın k o r u n m a s ı
2 —
Stabilite
3 — Çiğneme fonksiyonunun yerine getirilmesi
4 — Kolay temizlenebilirlik
5 — Atravmatik k e n a r l a r
6 — Dayanıklılık ve retansiyon
7 — Estetik
Geçici k r o n ve köprüler genellikle direkt yöntemle yapılır ve
rezinin polimerizasyonu p r e p a r e edilmiş diş üzerinde tamamla­
nır.
Geçici k r o n materyalinin polimerizasyonu sırasında artık moa o m e r pulpa d o k u s u n u n kimyasal, açığa çıkan ekzotermik ısı ise
termal irritasyonuna neden olabilir. Bu da akut pulpa iltihaplanmalarıyla sonuçlanabilir 6 .
Zach ve Cohen 9 , pulpa içinde 10° F (5.5° C) ısı artışı olduğunda,
vakaların % 50'sinde pulpa d o k u s u n u n eski haline dönmeyi başa­
ramadığını, 20° F'ın üzerindeki ısı artışlarında pulpanın h a r a b ol­
duğunu ve vakaların °/o 60'ında pulpada irreversibl cevap oluştu­
ğunu belirlemişlerdir. Pulpadaki ısı artışı 30° F olduğunda ise nekrotik reaksiyon oluştuğunu tespit etmişlerdir.
Zach ve Cohen'in sonuçları Pohto ve Scheinin 5 'nin bulguları
ile benzerlik göstermektedir.
66
Nesrin
ANIL,
Berrin A K S U KARA
Diş p r e p a r a s y o n u sırasında diş yüzeyinde oluşan ısıların da
pulpaya iletildiği ve pulpa d o k u s u n a zarar vereceği dikkate alı­
4
nırsa , aynı seansta gerçekleştirilen geçici k r o n yapımı için müm­
kün olduğu k a d a r düşük ekzotermik reaksiyon o l u ş t u r a n geçici kron materyalinin seçimi önem k a z a n m a k t a d ı r .
Bu çalışmanın amacı, farklı kimyasal yapıda olan altı çeşit ge­
çici k r o n materyali ve pulpa içinde oluşan ısının termoelement
yardımı ile ölçülmesidir.
GEREÇ VE YÖNTEM
Çalışmamızda 10 adet yeni çekilmiş alt 1. m o l a r diş kullanıldı.
Kullanıma k a d a r dişler % 0.9'luk s e r u m fizyolojik içinde bekle­
tildi. H e r dişin distal kökü yarısından itibaren kesilerek uzaklaştı­
rıldı. Distal kök kanalı endodontik aletler yardımı ile genişletildi
ve h e r dişin kökleri dişler yatay olacak şekilde optosil içine gö­
müldü (Resim 1). Dişlerin s a n t r a l fossalarına amalgam kondense
edildi. 30 cm mesafeden ve röntgen cihazının t ü p ü dik iken «X - Phıl
Grid» (Pat. Pending) üzerinde h e r dişin radyografi alındı. Filmler
Resim 1
:
Deneyde kullanılan alt 1. molar dişler.
67
PULPAYA
K İ M Y A S A L ISI İLETİMİ
banyo edildikten sonra, radyoopak olarak görülen a m a l g a m d a n iti­
b a r e n pulpa boynuzlarına k a d a r olan mesafe ölçüldü ve distal pulpa b o y n u z u n u n üzerinde 2 mm dentin kalacak şekilde okluzal kavite açıldı. Daha s o n r a açılan kavitelerin tabanına C a - h i d r o k s i t
k o n d u ve dişler aynı k o n u m d a iken ikinci kez radoygrafları alınıp
dentin kalınlığı ölçüldü (Resim 2).
Deneyde, altı çeşit geçici k r o n materyali kullanıldı (Tab. I).
Deneyler 37 ± l°C'lik su b a n y o s u n d a gerçekleştirildi. Dişler
önceden su b a n y o s u n u n içine k o n u p , ısınmaları sağlandı. Ölçüm
işleminde 0.5 mm çaplı N i C r - N i termoelement* kullanıldı. Her
m a d d e üreticinin önerdiği o r a n l a r d a karıştırıldı ve h e r kaviteye
3
0.25 cm m a d d e k o n d u . Termoelementin bir tanesi distal kökten
girilerek pulpa odasına, diğeri de m a d d e içine ve kavite tabanına
yerleştirildi (Resim 3). Madde içindeki ısı en yüksek dereceye ulaş-
Resim 2
*
68
:
Deneyde kullanılan dişlerden birinin kavite açılmadan önceki
ve sonraki radyografları.
Termokupl, tip : N104 - 1N05 -16, Elimko Elektronik İmalat ve Kont­
rol Ltd. Şti. Ankara.
TABLO I
69
:
Kullanılan materyallerin, üretici firma adları, kimyasal yapı ve karıştırma oran­
ları.
PULPAYA
Resim 3
:
K İ M Y A S A L ISI
İLETİMİ
Deneylerin yapıldığı su banyosu, termoelementler ve ısı ölçüm
cihazı.
tığında, p u l p a odasındaki ısı ölçüldü**. H e r dişteki ölçüm tamam­
l a n d ı k t a n sonra banyo ısısı kontrol edildi. Banyo ısısında değişiklik
kaydedildiğinde deney tekrarlandı.
BULGULAR
Bulgular Tablo I l ' d e verilmiştir. Gruplar arası farkı belirle­
m e k için varyans analizi uygulanmıştır. (ANOVA) (Tablo I I I ) . Ka­
vi te tabınında en yüksek ısı «Tab-2000» ve «Temporary Bridge Re­
sin» de belirlenmiş ve a r a l a r ı n d a k i fark önemsiz
bulunmuştur
(p > 0.05). Kavite t a b a n ı n d a en düşük ısı «Protemp» ve «Dentalon
Plus»ta ölçülmüştür. İkisi arasındaki fark da önemsiz bulunmuş­
t u r (p > 0.05). «Tab-2000» de p u l p a içinde de diğer materyallere
göre önemli derecede d a h a yüksek ısı ölçülmüştür (40.89°C). Pulpa
**
70
Sayısal Gösterge Cihazı, tip : E - 4000, Skala : 0 - 400 C, Giriş :
NiCr - Ni, Elimko Elektronik İmalat ve Kontrol Ltd. Şti, Ankara.
Nesrin
ANIL,
Berrin A K S U KARA
içinde en d ü ş ü k ısılar «Protemp» (37.91°C) ve «Dentalon Plus»ta
(37.99°C) ölçülmüştür. Aralarında fark önemsiz b u l u n m u ş t u r
(p > 0.05).
TABLO II
:
Ölçüm sonucu elde edilen verilere ait X, SD ve SE
(°C) değerleri.
71
PULPAYA
TABLO III
:
K İ M Y A S A L ISI İLETİMİ
Varyans Analizi Sonuçlan.
TARTIŞMA
Yapılan çalışmada, polimetilmetakrilat, etilmetakrilat, bis - kompozit rezin ve epiminrezinin polimerizasyonları sırasında oluşan
ekzotermik ısı ve b u n u n pulpaya iletilmesi sonucu p u l p a d a erişilen
en yüksek ısı belirlenmeye çalışılmıştır.
72
Nesrin
ANIL,
Berrin
A K S U KARA
Bu k o n u d a yapılan pekçok a r a ş t ı r m a m e v c u t t u r (1, 3,7, 8.) B ü t ü n
bu çalışmalarda klinik şartlara benzer in - vitro o r t a m oluşturul­
maya çalışılmıştır.
Yaptığımız çalışmada üzerinde titizlikle durulan o r t a m ısısı,
dentin kalınlığı ve h e r dişe konulan m a d d e m i k t a r ı o l m u ş t u r . Dentin kalınlığı h e r dişte 2 mm olarak o l u ş t u r u l m u ş (3) ve kullanılan
m a d d e miktarı da 0.25 cm 3 o l m u ş t u r (1). Böylece dentin kalınlığı ve
madde m i k t a r ı n d a k i farklılıklardan dolayı, oluşacak olan ısı fark­
ları bertaraf edilmeye çalışılmıştır.
Elde ettiğimiz bulgulara göre kavite t a b a n ı n d a en yüksek ısı
«Tcmporary Bridge Resin» ve «Tab-2000» de ölçülmüştür. Bunların
arasındaki fark önemsiz b u l m u ş t u r (p > 0.05).
Kavite tabanındaki en düşük ısı ise «Protemp» ve «Dentalon
Plus»ta belirlenmiştir. Bunların arasındaki fark da önemsiz bulun­
m u ş t u r (p > 0.05). Bu bulgulardan yola çıkarak en yüksek ısıyı
metilmetakrilat esaslı geçici k r o n maddelerinin o l u ş t u r d u ğ u söyle­
nebilir. Düşük polimerizasyon ısısı açığa çıkartanlar ise etilmetakrilat ve bis - kompozit rezindir.
Pulpa içinde ölçülen en yüksek ısı «Tab-2000»
de o l m u ş t u r
(40.89°C). Pulpa içinde ölçülen en düşük ısı ise «Protemp» (37.91°C)
ile «Dentalon Plus»ta (37.99°C) kaydedilmiştir. Bu sonuçlar gözönüne alındığında akril yapısında olan bir rezinin seçimi söz konu­
su ise, etilmetakrilat yapısında olmasının d a h a uygun olacağı kanı­
sındayız. «Protemp», seçilebilecek en düşük ısı açığa çıkaran akril
yapısında olmayan rezindir.
«Tab-2000»in en yüksek polimerizasyon ısısına sahip olması,
diğer çalışmalarla da uygunluk göstermektedir (3, 8).
Ancak incelenen materyallerin hiç birinde p u l p a içinde Zack ve
Cûhen'in 9 koyduğu 42.5°C'lik sınıra ulaşılmamıştır.
Bazı araştırıcılar geçici kron materyalinin silikon içinde sertleştirilmesinin ısıyı dağıttığını belirlemişlerdir (2, 8). Çalışmamızda,
maddeler doğrudan su ile temasta iken polimerize olmuşlardır. Do­
layısıyla silikon içinde polimerize edilmiş olsalardı, elde ettiğimiz
değerlerin d a h a da düşük olması m u h t e m e l d i . Aynı şekilde mad­
de m i k t a r ı n d a k i artışın da değerleri artıracağı düşünülmektedir.
73
PULPAYA
K İ M Y A S A L ISI
İLETİMİ
Ancak t ü m dişlerde d e n t i n kalınlığının eşit olarak oluşturulamayacağı düşünülerek, full k r o n p r e p a r a s y o n u n d a n kaçınılmıştır.
Klinik çalışmalarda, geçici k r o n materyallerinin oluşturdukla­
rı ısının p u l p a d o k u s u n a z a r a r verebileceği düşünülerek, dişi so­
ğ u t m a yolları a r a n m a l ı d ı r . B u n d a n dolayı bazı yazarlar, geçici k r o n
yapımı sırasında ö l ç ü n ü n dişten sık sık çıkarılmasını ve h e r sefe­
r i n d e su ile soğutulmasını ö n e r m e k t e d i r l e r (1).
KAYNAKLAR
1. Anders, A., Welker, D. : Untersuchungen von Kronen und Brückenplasten für die Interimversorgung. Dtsch. Zahnârztl. Z. 45 : 149-153,
1990.
2.
Gr,ajower, R., Shaharbani, S., Kaufman, E. : Temperature rise in
pulp chamber during fabrication of temporary
self - curing resin
crovras. J. Prosthet. Dent. 41 : 535-540, 1979.
3. Lauer, Hi - Ch. : Experimentelle Untersuchungen zur Wârmeentwicklung im Pulpakavum durch Kunststoffprovisorien. Dtsch. Zahnârztl.
Z. 41 : 468-472, 1988.
4.
Nyborg, H., Brânnström, M. :
Dent. 19 : 605-612, 1968.
Pulp reaction to heat. J. Prosthet.
5. Pohto, M., Scheinin, A. : Microscopic observations on t h e pulp in
t h e lower r a t incisor. Açta Odontol. Scand. 16 : 315-320, 1958.
6.
Shillinburg, H.T., Hobo, S., Whitsett, L. : F u n d a m e n t a l s of fixed prosthodontics. Quintessence Pubiishing Co., Inc, Chicago, Illinois, 1981 :
161.
7. Schnorbach, H.J., Siebert, G. : Untersuchungen zur Polymerisations
t e m p e r a t u r von Scutan, Palavit 55 und Trim. Dtsch. Zahnârztl. Z.
34 : 763-767, 1979.
8. Tjan, A., Grant, B., Godfrey, F. : Temperatur rise in t h e pulp c h a m ­
ber during fabrication of provisional crowns. J. Prosthet. Dent. 62 :
622-626, 1989.
9.
74
Zach, L., Cohen, G. : Pulp response to externally applied heat. Oral
Surg. 19 : 515-530, 1965.