japonya

ÜLKE ETÜDLERi Dizisi No: 2
iSTANBUL
TicARET
ODASı
JAPONYA
İstanbul, 1979
iSTANBUL
TicARET ODASı
ÜLKE ETÜDLERİ Dİzİsİ No: 2
JAPONYA
İstanbul, 1979
Dizgi,
baskı,
cilt:
Ağaoğlu
Yayınevi
Tesisleri Tel:
277337
İçİNDEKİLER
"'\/E DTi;MOGRAFİK
1
a)
b)
7
Genel Bilgiler ................................... .
Başlıca Şehirler ................................ .
'7
•
9
2 -
POT t'TÜS: SİSTEıvr
10
3 -
EKONOMİK YAPI
12
a)
b)
Tarihsel Gelişim ............................
]\tTilli Gelir
.,_. _ıl
ct)
e)
("n~<'msal
Sınaı'
U'''-r",tı'nı
c:t~nrlaıc,-l
.oL ct;~Ll.
1 "ıe
'lı
... 1...;;.
~_Cv., r" i:>
JLJ....ı..:_'!..
.J:.
o
Ya tırıııılar
o
•••••••••••••••••••••
.,
..
..
..
..
..........
fO
....
~
..
..
..
.. ..
..
o
'"
• • • 0,0
..
•
4
•••
o
............
••
;.
•
o
o
••
00
••••••
....... ,. ..
..
..
..
..
..
..
"
12
19
22
35
36
38
a)
b)
c)
cl)
Karayolu
Demiryolu
Denizyolu
Havayolu
.............
_
to
....
'"
fI
.......
~ . . . . . . . . . . . . . . . . . _ .. "
. . . . . . . . . . . . . . . . . . ~ ..
38
39
40
42
-3 -
5 -
DIŞ EKONOMİK İLİşKİLER .....................
43
a)
b)
43
c)
d)
(3 -
o
o o,
•
A
•
0 •••• _
•
0.0 • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •
~
o"
........ .
TÜRKİYE İLE İLİşKİLER .....................
a)
b)
7 -
Genel Görünüm. . ............................... .
Ödeıneler Dengesi ............................
İhracat .............
t
Ithalat ve Ithalau Mevzuatı ......
" k'ıye ,ye ı'hracal.ll
+
T ur
" '" ....
Türkiye'den İthalatı ................
o ••
o ............... ..
o' . . . . . .
İHRACATÇILARIMIZA YARARLI BİLGİLER
VE BAZI ÖNERİLER ......................... :.......
a)
b)
c)
Dağıtım Kanalları
45
49
55
61
61
67
70
..............................
Dağıtımm Özellikleri ...... .......... ...........
Bilinınesi Faydalı Diğer Hususlar ... ......
Faydalı Adresler .................... o............
70
71
75
82
EK: FUAR VE SERGİLER, SERGİ YERLERİ ......
89
d)
-4-
1978 Yılı İş Programımız çerçevesinde Uzak ve Or..
ülkelerinin ele alınması uygun görülmüş ve «JA~
PONYA»nın çeşitli ekonomik yönleri ile ülkemizle ilişki­
lerini yansıtan bu etüd hazırlanmıştır.
Yayınıınızı üyelerinıizin ve diğer ilgililerin istifade·
lerine sunar, 1;~u etüdün hazırlanmasında emeği geçen
Tan1er KAYACIKLI'ya teşekkürlerimizi sunarız.
tactoğu
Genel Kôti~)
-5-
i -
z)
COGRAll?İ VE DElVIOGRAFİ.[i~
Genet Bilgiler
-7-
yüksek dağlar arasına serpiştirilmiş gibidirler. Bu nedenle, toplam yüzölçürriün % 16'S1 ekilebilir nitelikte
olup, aynı zamanda nüfusun ve sınai üretim kapasitesinin önemli bir kısmı bu arazilerde bulunmaktadır
Yeryüzü şekillerinin iktisadi faaliyet üzerindeki kı­
sıtlayıcı etkilerine karşılık, iklim koşulları daha olumlu
bir roloynamaktadır.
Japonya'nın iklimi, muson ikliminin özelliklerine
uygun biçimde, hakim rüzgarların niteliklerine göre belirli mevsimler halindedir. Ekim-Mart ayları arasında
kuzey doğudan esen rüzgarlar, Japonya'nın batı kıyıla­
rında kar yağışına neden olurken, doğu kıyıları yağış almaz. Mart ayından itibaren ülke doğu ve' güneydoğu
yönlerinden esen sıcak ve yağışlı rüzgarların etkisi altı­
na girer. Senenin ilk büyük yağışları Haziran ayında düşer. İkinci büyük yağışlar ise Eylül başlarına doğru, güneyden ilerleyen, tayfunlarla birlikte gelir. Tayfunlar
pirinç hasadıyla çakıştığından, büyük hasara sebep olmaktadır.
Japonya'da çok ufak bir azınlık teşkil eden Aynu'lar
dışında, halk dil ve ırk açılarından homojen bir nitelik
göstermektedir.
Resmi dil, Japoncadır.
resmi bir din yoktur. Kişiler
inançlarında serbest bırakılmışlardır. Ancak, en yaygın
din Şintoizm'dir. Ayrıca Budizm'e inananlar da oldukça fazladır. Her ikidine bağlı olanların adedinin 100 milyonu a§kın olduğu belirtilebilir. Ayrıca 1.000.000 civarın­
da hıristiyan bulunm.aktadır
Japonya'nın yüzölçünıü
377,484 km\ nüfusu 114
milyon (1977 tahmini) dur. Başkent Tokyo'dur.
Anayasa
gereğince
-8-
b)
Başlıca Şehirler
Japonya'da son nüfus sayımı 1975 yılında yapılmış­
tır. Bu sayımın sonuçlarına göre nüfusu 1 milyondan
fazla olan şehirlerin sayısı ondur. 78 şehrin nüfusları da
200 bin ile ı milyon arasındadır.
Sınai
tesislerin yoğun olarak bulunduğu üç metropolitan bölge, Tokyo, Osaka ve Nagoya ülke nüfusunun
üçte birinden fazlasını barındırır.
tabloda, 1975 Nüfus Sayımı itibariyle, nüfusu 1 milyondan fazla olan şehirler görülmektedir.
A.§ağıdaki
TABLO: - 1
ÖNElVILİ ŞEHİRLERİN NÜFUSLARı
(1 Ekim 1975 Nüfus
Tokyo
Osaka
Yokohan1a
Nagoya
Kyoto
Kobe
Sapporo
Kitakyushu
Kawasaki
Fukuoka
Sayımı)
8.642.800
2.778.975
2.621.648
2.079.694
1.461.050
1.360.530
1.240.617
1.058.067
1.015.022
1.002.214
Kaynak: The Far East and Australasia, 1976-77
-9-
.
2
FOLİTİS: SİSTEM
Japonya'da demokratik parlamenter monarşi yü­
rürlüktedir. Kuvvetler Ayrılığı ilkesi benimsenmiştir.
imparator, Devletin başıdır„ Türkiye Cumhurbaşka­
nı gibi temsilî bir fonksiyon icra etmekte olduğu söyle­
nebilir.
Yürütme yetkisi, Türkiye'de olduğu gibi, Bakanlar
Kurulu'na aittir. Başbakan, bakanları atama veya gö­
revlerinden almaya yetkilidir. Başbakan'm görevden ay­
rılması halinde hükümet istifa eder. Kabine, güvensizlik
oyu verilmesi halinde veya seçimlerden sonra da çekilir.
Başbakan ve bakanlar, görevlerinden ötürü, parlamento'j^a karşı sorumludurlar.
Yasama yetkisi" ise Diet adıverilen parlamento'ya
aittir. Diet iki meclisten oluşmaktadır: Temsilciler Mec­
lisi ve Danışma Meclisi (Senato)
Temsilciler Meclisi 511 üyeden meydana gelir, se­
çim dört yılda bir yapılır. Danışma Meclisi (Senato) 252
'üyeden ibarettir, üyeler altı yıl için seçilirler. Üyelerin
yarısı üç yılda bir yenilenir,
/
Kanunların, bütçenin ve antlaşmaların kabulü için
her iki Meclisin de onayı şarttır. Görüş ayrılığı ortaya
çıkar ise Temsilciler Meclisi'nin çoğunlukla alacağı ka­
rar kesin sayılır. Ancak, çoğunluğun bazı hallerde basit,
bazı hallerde ise mürekkep olması şartı aranır.
Diet'in toplanabilmesi için üyelerin üçte birinin ha­
zır bulunması gerekir. Kararlar hazır bulunanların ço­
ğunluğu ile alınır.
Yargı yetkisi ise mahkemelerce yerine ' getirilir.
Yüksek Mahkeme ve çeşitli konularda işbölümüne göre
ayrılmış mahkemeler mevcuttur.
Japonya'da, II. Dünya Savaşı'nm bitiminden bu ya­
na, Liberal Demokrat Parti iktidardır. Son yapılan tem­
silciler meclisi genel ve Danışma Meclisi (Senato) kısmî
seçimleri sonucunda anılan Parti her iki mecliste de salt
çoğunluğu kaybetmiş olmasına karşın, bağımsız parlaaıenterlerin desteği ile iktidarını sürdürmektedir.
İL
3 — EKONOMİK YAPI
a)
Tarihsel Gelişim
Japonya'nın çağdaşlaşması, 1868 yılında İmparator
Mutsuhito'nun tahta çıkmasıyla başlamıştır. İmpa­
ratorca ((Meiji)) (Aydın Hükümet) adı verilmiştir. Tarih­
te «Meiji Restorasyonu» diye anılan bu dönemde (1868 1912) Japonya Feodal beylerce yönetilen, tarımsal bir
ekonomik yapısı olan içine kapanık toplumsal sisteme
sahip bir devlet iken, X I X yüzyıl sonu ve X X . yüzyıl ba­
şında geliştirilmiş olan, ulaştırma ve telgraf şebekeleri­
ni kurup, sınai teknolojijd, savaş, silâh ve tekniklerini
özümlemiş, dünya politikasında söz sahibi bir devlet ha­
line gelmiştir.
Japonya'nın bu dönemde hızla gerçekleştirdiği ikti­
sadî ve toplumsal atılımları incelediğimizde en önemli
etkenin merkezî hükümetin sağladığı kuvvetli ve enteg­
re bir kontrol sistemi olduğu görülmektedir.
Bu amaçla, feodal yönetim bölgeleri ortadan kaldı­
rılmış ve merkezî hükümet tarafından atanan valilerce
yönetilen vilayetler sistemi uygulanmaya başlanmıştır.
Daha sonra silâhlı kuvvetlerin kurulmasıyla da, siyasal
iktidar bütünüyle Meiji Hükümetine geçmiştir.
Haberleşme sistemlerinin geliştirilmesi amacıyla
demiryolu, posta ve telgraf sistemlerinin kurulup yay­
gınlaştırılması, halkta okuma alışkanlığının arttırılma­
sı amacıyla köylerde okuma odaları kurulması, posta
• ücretlerinde indirim yapıtoası, tüm ülkede geçerli bir
ağırlık ve uzunluk ölçüleri sisteminin uygulamaya ko­
nulması da Japonya'nın modernleşmesinde önemli paya
sahip olmuşlardır.
Ancak ülkenin hızlı gelişmesinde önemli bir payın
eğitim alanında sağlanan gelişmelere ait olduğu kuş­
kusuzdur. Japonya'da zorunlu eğitim 1872'de kabul edil­
miştir. Bunun yanında sanat ve meslek okullarında, çe­
şitli yüksek okul ve üniversitelere kadar her düzeyi kap­
sayan bir eğitim sistemi kurulmuştur. Meiji Dönemî'nin
3on yılları olan 20. yüzyıl başında ilokula devam oranı­
nın % 95'i aştığı belirtilirse (ki bu oran Türkiye'de son
yıllarda sağlanabilmiştir), eğitim alanında sağlanan
ilerleme anlaşılabilir.
Ekonomik alanda ise, lonca sisteminin kaldırılması,
çiftçinin özgürleşmesi ve yeni üretim teknikleri hakkın­
da bilgi sahibi kılınması sonucu tarımsal gelişme sağlan­
mıştır. 1882'de kurulan Japonya Bankası (Nippon Ginko-Bank of Japan) ile Batı modellerine uygun bir para­
sal ve kamu finansmanı sistemi ortaya çıktı. Bu arada
Hukuk reformu da yapılarak, ceza hukuku ve medenî
hukuk alanlarında Avrupa (Fransa ve Almanya) ülke­
leri sistemleri kabul edildi.
Japonya'da Hükümet, pek çok gelişmekte olan ülke­
de olduğu gibi, iktisadî kalkınmayı tüm gücüyle des-
tekledi, yeni üretim tekniklerinin uygulanması, modern
tesisler kurulması, idareci kadroların yetiştirilmesini
teşvik etti. Askerî, ticarî ve sınaî alanda Batı dünyasın­
da mevcut teknikleri ve uygulamaları öğrenmek ama­
cıyla çok sayıda Japan= uü Avrupa'ya gönderilmesi de ül­
kede hızlı gelişmeyi sağ-layan önemli etkenlerden biri
olmuştur.
Batı Dünyasının iktisadi gelişmesiyle Japoııya'nınki karşılaştırıldığında, merkezi gücün rolü ve etkisinin
çok farklı olduğu görülmektedir. Bilindiği gibi, iktisadi
gelişme süreci Avrupa'da devlete rağmen oluşmuş ve
((liberalizm» doktrini altında ekonomi serbestçe gelişmiş­
tir. Devletin rolü pazarın güvenliğini sağlamak ve yeni
pazarlar bulmakla sınırlı olmuş ve iktisadi hayata her­
hangi bir şekilde karışması istenmemiştir. Japonya'da
ise, merkezî güç sanayileşme hareketinin kuvvetli bir
destekleyicisi ve koruyucusu olmuştur. Sermaye sahiple­
ri ve müteşebbislerin de devlet örgütünde önemli görev­
ler üstlenmiş aristokratlar veya feodaller olmasının da
devletin desteğinde bir etken olduğu belirtilebilir. Güçlü
bir iktisadi ve siyasi yapıya sahip olan Batı ülkeleri kar­
şısında sanayileşme çabası içinde bulunan Japonya'da,
devletin kamu finansmanı, teşvik tedbirleri, gümrük du­
varları, ve benzeri yollarla iktisadî gelişme sürecinde ak­
tif bir rol oynadığı anlaşılmaktadır.
Günümüzde dahi, Japonya Bankâsi'nm kredi ve re­
eskont uygulamalarına karşı iktisadî ortamın sön dere­
ce hassas olması ve ülkenin Batı ülkelerinin tüm şikayet
ve itirazlarına karşı (diüfuz edilmesi çok zor bir pazar»
niteliğini korumakta oluşunun bu tarihsel gelişmenin
bir sonucu olduğu ifade edilebilir.
((Meiji Restorasyonu» olarak ifade edilen bu dönem-
deki gelişmeleri Türkiye ile karşılaştırdığımızda anılan
devrenin, sanıldığının aksine, Tanzimat değil Atatürk
Devrimleri ile benzer yönleri olduğu söylenebilir. Zira,
Tanzimat Devri'nde askerî alanda ilerlemeler sağlanma­
sının yanısıra diğer j^-enilik hareketleri sınırlı ve «ısla­
hat) niteliğinde kalmışlardır. Halbuki Atatürk Devrim­
leri ile siyasi, iktisasi, hukukî alanda köklü değişiklik­
ler gerçekleştirilmiş, yepyeni bir eğitim sistemi kurul­
muştur. Japonya'da olduğu gibi, tüm alanlardan yeni­
leşme ve sanayileşme amaç olmuştur.
Japonya'nın kısaca özetlenen aMeiji Restorasyonu»
döneminde kazandığı başarılar ve kaydettiği ilerleme­
ler, özellikle 1968'den beri gelişen «beşer altyapısı» di­
ğer bir deyişle «yetişmiş, nitelikli işgücü», 11. Dünya Sa­
vaşı sonrasında ülkenin tekrar kalkmabilmesinin de te­
mel etkenleri olmuştur.
I L Dünya Savaşı bittiğinde, ülkenin karşı karşıya
bulunduğu iki hayati sorun yokluk ve enflasyondu. Sa­
vaş sırasında bireyler elinde biriken satmalma gücünün
birden piyasaya çıkması, bütçe açığının giderek artma­
sı ve üretimin son derece düşük bir düzeyde olması anı­
lan enflasyonun etkenleri olarak gösterilebilir. Sınaî üre­
timin Savaş öncesinin % 20 si, pirinç üretiminin üçte
ikisi ve buğday Se arpa hasadının ^ ise dörtte üçü olduğu
gözönüne alınırsa, sorunun ciddiliği ortaya çıkar.
Bu nedenle Savaş sonrası Japonya'sında ilk ekono­
mik önlemler enflasyonla savaş programı çerçevesinde
olmuştur.
Bu kararlarla mevduatlar dondurulurken, bireylere
ödenecek ücretler smırlandırıimnş, ekonomiyi istikrara
kavuşturacak tedbirler alacak «iktisadi İstikrar Kuru­
mu - Economic Stabilization Board» kurulmuş, fiyat po-
litikasmı yönetmek amacıyla «Fiyat Ajansı — Price
Agency» oluşturulmuştıır.
1946 güzünden itibaren öncelik verilen mallardan
başlamak üzere sınaî üretimin giderek hızlandırılıp, çe­
şitlendirilmesin! öngören bir plan yürürlüğe konulmuş­
tur. Fiyat kontrolleri de sürdürülerek, kontrole tabi mal­
ların adedi arttırılmıştır. Nisan 1948'de bu sayı 64.506'ya
ulaşmıştır. Bu sayı sonraki yıllarda azalmış, 1972 yılın­
da pirinç fiyatları da serbest bırakılmıştır.
Bu dönemde, holdingler şeklinde örgütlenen aile şir­
ketlerinin Japon Ekonomisi üzerindeki etkilerinin sınır­
landırılması amacıyla «zaibatsu» adı verilen büyük te­
kellerin bölünmesi ve zayıflatılmalarma yönelik tedbir­
ler alınmıştır.
Aynı süreç içinde tarım sektöründe de topraksız
çiftçi adedini azaltıcı tedbirler alınmış ve üretimi teşvik
edici finansman yöntemleri gehştirilmiştir.
Bunların yanısıra, işçilere örgütlenme hakkı sağ­
lanmış ve işçilerin hakları ve statüleri geliştirilmiştir.
Bu yapısal tedbirlerin de üretimin arttırılması ve enf­
lasyonun kontrol altına alınabilmesinde önemli rolleri
bulunduğu ifade edilebilir.
1949 yılında hazırlanan denk bütçe ile birlikte har­
camaları sınırlayıcı, vergi gelirlerini arttırıcı, iç ve dış
ticareti geliştirici ve ücret artışlarını istikrara kavuştu­
rucu bir dizi önlem alındı. Bu önlemlerle birlikte tespit
edilen 1 ABD Doları = 360 Yen paritesi ise 20 yıl kadar
yürürlükte kaldı.
Kore Savaşı'nm patlamasıyla birlikte, Japon ürün­
lerine dış talep de giderek arttı. Enflasyon hızının yeni­
den yüksek düzeye çıkmasını önlemek amacıyla, ticaret
filosunun büyütülmesi yoluyla döviz kazanüması ve arz.
talep dengesini sağlamak için ihtiyaç duyulan mallarm
ithal edilmesi politikası benimsendi. 1951 malî yılında,
1948 malî yılma nisbeten, imalât sanayii üretimi iki
kat, emek verimliliği 2,7 ve ihracat hacmi 4,8 misli arttı­
rıldı.
1951 Eylülünde Barış Antlaşması'mn San Fransisco'
da imzalanmasından sonraki yıllarda temel iktisadî po­
litika mevcut pariteyi korumak ve ödemeler bilançosu­
nu dengeli tutmak amacına yönelik olmuştur.
1950'lerde Japonya'nın sorunu yüksek fiyat düzeyle­
riyle uluslararası piyasalarda rekabet edebilmek olmuş­
tur. Bu sorunun çözümü üretim maliyetlerini azaltmak,
bunun için de verimliliği arttırmak biçiminde özetlen­
miştir. Bu amaca ulaşılabilmesi için mevcut sınai kapa­
sitenin yenileştirilmesi, teknolojik gelişme (gijutsu kakushin)nin sağlanması hedef alınmış; yeni teknolojinin
uygulanması için sektör bazında programlar uygulan­
mıştır. Sınaî modernleşme programı hukukî, malî ted­
birlerle teşvik edilmiş, vergi indirimleri uygulanmıştır.
Ülkenin giderek sanayileşmesi ve ulusal gelirin art­
ması sonucunda, 1960-70 döneminde aylık gelirin iki ka­
tma ulaşmasını öngören bir plan hazırlanmıştır. 1970
yılı sonunda ise öngörülen % 7,8lik ortalama büyüme
hızının çok ötesinde, ortalama % 9,7'lik bir gelişme sağ­
lanmıştır.
1960'larda gözönüne alman bir başka gelişme de dış
ticaret ve kambiyo işlemlerinin serbestleştirilmesidir. Bu
amaçla hazırlanan program gereğince ithalâtın giderek
serbest bırakılmasına başlandı. 1960 yılında ithalâtın
% 40'ı serbest iken, bu oran 1962 sonunda % 90'a ulaş­
tı. 1977 yılında ise yalnız bazı gıda maddelerinin ithala­
tı kontrola bağlı olup toplam 80 kalem civarındadır.
19801arm ilk yarısındaki hızlı iktisadî büyüme,
1965-1966 döneminde kısa bir duraklama geçirmiş ve
1970'e kadar devam etmiştir.
1965'ten itibaren giderek boyutlarını arttıran çevre
kirlenmesi sonucunda 1971 Temmuzunda Çevre Ajansı
kuruldu. Çevre, hava kirlenmesi ve gürültüyle mücade­
le için bir dizi yasa kabul edildi.
1970'den itibaren ise Japon Ekonomisi uluslararası
para piyasalarında oluşan kriz ve küresel enflasyonun
etkisi altına girmiştir.
Ağustos 1971'de ABD Doları'nın altına çevrilebilmesinin kaldırılmasından sonra, Aralık 1971'de büyük dev­
letler arasında imzalanan Smithsonian Anlaşması ile
Japon Yeni revalue edilerek, 1 ABD Doları = 308 Yen
paritesi kabul edilmişse de daha sonra tüm paralar dal­
galanmaya bırakılmıştır.
Petrol krizi ve ham petrol fiyatlarının birdenbire
yükselmesi sonucu tüm dünyada ortaya çıkan enflasyon­
la mücadele için bir dizi kanun çıkarılarak hükümete
belli başlı malların fiyatlarmı tespit yanında stokçuluk
ve karaborsayı önlemek için bazı yetkiler verilmiştir.
II. Dünya Savaşı sonrasında Japon Ekonomisinde
gözlenen en önemli özellik yüksek büyüme oranlarıdır.
Özellikle 1960'lı yıllarda kaydedilen GSMH artış oranları
% 9,8 ile % 13,4 arasında değişmiştir. Ancak, 1973 yılın­
da petrol fiyatlarının dört katma yükselmesi sonucu,
GSMH ilk kez 1974 yılında % 1,2 oranında düşme gös­
termiştir. Daha sonraki yıllarda kaydedilen büyüme
oranlarının ise istenen ekonomik canlanmayı sağlamak­
tan uzak kaldığı ifade edilebilir.
Yüksek Büyüme hızlarının nedenleri arasında ise
yatırım ve tasarruf oranlarının, diğer ülkelere nisbeten,
epey yüksek olması, emeğin nisbî ucuzluğu ve ihracatın
arttırılmasmdaki başarı kaydedilebilir.
b)
Millî Gelir :
Japonya ileri derecede sanayileşmiş bir ülke oldu­
ğundan, ulusal gelirin önemli bir oranını sanayi sektörü
sağlamaktadır.
Tablo — 2'de, sektörler itibariyle 1975 yılı safî millî
hasılası gösterilmiştir.
TABLO: — 2
CARİ FİYATLARLA
1975 SAFİ MİLLİ HASILASI
. •
(Milyar Yen) (*)
imalât Sanayii
Ticaret
Bankacılık, sigortacılık,
emlâk
İnşaat
Kamu hizmetleri
Tarım
Karnu Yönetimi
Diğer hizmetler
14.447
10.796
9.550
8.301
5.710
18.688
TOPLAM:
125.169
33.571
24.106
Kaynak: Japan by Grindlays Bank Group
Tablodan görüleceği gibi Japonya'da sanayi sektö­
rünün payı % 27 dolaylarındadır. Tarım kesiminin pa­
yı da % 7 oranındadır.
1960 yılında sanayi % 31, tarım % 15 oranında pa­
ya sahiptiler. 1960-75 arasında sanayi ve tarımkesim­
lerinin paylarının azalırken hizmet kesiminin oranının
artmasının ise Japonya'nın da sanayi ötesi toplum olm.a
aşamasına ulaştığını ifade ettiği belirtilebilir.
1974 de Petrol Krizi'nden sonra patlak veren küre­
sel enflasyon ve durgunluk Japonya'yı da etkilemiştir,
öyle ki, ilk kez 1975 yılında GSMH'da % 1,2 oranında
azalma görülmüştür.
Bu nedenle Japon Hükümetince 1976-1980 dönemi
için orta vadeli bir ekonomik plan hazırlanması zorunlu
görülmüştür. Anılan planda GSMH'da, reel fiyatlarla,
% 6; cari fiyatlarla % 13 yıllık büyüme hızları öngörül­
müştür.
Plan'm en önemli noktası daha yavaş bir iktisadî
büyüme oram ile toptan ve tüketici fiyatlarının, 1974
öncesine nazaran, daha yüksek seyredeceğinin hesaplanmasıdır.
Plana göre 1976-80 yıllarını kapsayan dönemde ula­
şılması öngörülen hedefler şunlardır:
(*) Japonya'nın milli para birimi Yen (Y)'dir. Son yıllarda Yen,
ABD Doları ve İngiliz Sterlini'ne karşı sürekli değer kazanmaktadn\ 1978 yılı içinde parite 200 yenin altında seyretmiş, daha
sonra biraz yükselmiştir.
Yen 1, 5, 10, 50 ve 100 yenlik madenî sikkeler ve 500, 1.000,
5.000, 10.000 yenlik banknotlar halinde tedavüle çıkarılmaktadır.
Mart 1979 itibariyle parite şöyledir:
1 ABD Doları
204 Yen
— Büyüme hızı 1974 öncesine nisbeten daha az ola­
rak; ancak % 6 yılhk reel artış oranı hedef tutulacak­
tır;
— Bu hedefe ulaşılmasını temin amacıyla, özellik­
le, sabit sosyal sermaye ve sosyal refah harcamaları art­
tırılacaktır.
— Serbest ticaret ilkesi iktisat politikasının temel
prensibi olarak korunmaya devam edilecek ve uluslar­
arası rekabet gücünün korunması amacıyla sınaî yapı^ nın modern teknoloji ile üretilen mal çeşitlerine yönel­
tilmesi, enerji ve kaynak tüketimini azaltıcı politikalar
uygulanması sağlanacaktır.
1976 yılında Japonya'da GSMH'nm reel artış ora­
nı % 6,3 dolaylarında gerçekleşmiştir. Ancak, iktisadî
canlanma konusunda beklenen gelişmeler gözlenenlemistir. Toplam talebin öngörüldüğü biçimde gelişme
göstermemesinin nedenleri olarak, özel tüketim harca­
malarında artış görülmemesi, aksine fertlerin tasarrufa
mütemayil olmaları ve özel yatırımların cılızlığı göste­
rilmektedir.
Japon Ekonomisinin 1977 Malî Yılı (1 Nisan — 31
Mart)nda da durgunluk içinde kaldığı gözlenmektedir.
Hükümetçe alman önlemlere rağmen önemli sektörler­
de resesyon şartları hüküm sürmüştür. 1978 yılı başla­
rında bazı olumlu gelişmeler kaydedildi ise de, toplam
arz ile toplam talep arasındaki açık ve Yen'in sürekli
değerlenmesi gibi etkenler nedeniyle ekonominin kendi
kendini destekleyecek bir canlanma dönemine girmesi
gerçekleşememiştir.
Hükümetin aldığı parasal ve diğer malî tedbirlere
rağmen, 1977 Malî Yıh için hedef alman % 6,7 lik GSMH
reel artış oranına ulaşılamamış, gerçekleşme % 5,4 ora­
nında kalmıştır.
1978 Malî Yılında da GSMH'da % 7 oranında reel
artış sağlanması hedef alınmıştır. Ayrıca dış ticaret den­
gesinde giderek büyüyen ve tüm ekonomiyi sarsıcı du­
ruma ulaşan ihracat-ithalat farkının azaltılması da ön­
görülmüştü.
Bu nedenle, kamu yatırımlarının arttırılması, Yen'
in değerlenmesi sonucu rekabet üstünlüğünü kaptıran
ye iflâs tehlikesiyle karşılaşan küçük ve orta boy işlet­
melere yardımın artırılması ve az gelişmiş ülkelere veri­
len kredi ve hizmetlerde artış sağlanması gibi tedbirlere
başvurulmuş; ancak bu önlemlerin hedef alman büyü­
me hızının gerçekleşmesini temine yetmeyeceği, geçti­
ğimiz yılın son aylarında sık sık ifade edilir hale gel­
miştir.
Petrol krizi ve sonrasında, Japon Ekonomisi'nin ge­
çirdiği aşamalar değerlendirildiğinde, hızlı iktisadî bü­
yümenin gerçekleştirildiği bir dönemden, büyümenin
daha düşük oranlı ve istikrarlı olduğu bir döneme geçil­
diği gözlenmektedir. İktisadi konjonktürde ortaya çıkan
bu gelişme, doğal olarak, bazı sorunlar da yaratmıştır.
Bunlar, varolan kaynakların yeniden tahsis edilmesi,
dış ticarette meydana gelen dengesizliğin giderilmesi ve
istihdamda istikrarın sağlanması biçimlerinde özetlene­
bilir.
c)
Tarımsal ve Sınai Üretim, İstihdam
İkinci Dünya Savaşı'nm sonuna değin, Japonya'daki ekili arazinin yaklaşık yarısı büyük çiftçilere aitti.
Savaştan sonra yapılan toprak reformu ile toprağının
başında bulunmayanların toprakları
kamulaştırılarak,
arazide kiracı durumunda olan çiftçilere dağıtıldı. Re­
form ile tarımda hem verimlilik hem de üretim artışı
sağlandığı, ayrıca önemli sayıda kişinin toplumsal bir
rahatsızlık yaratmasının önüne geçildiği belirtilebilir.
1975 yılı nüfus sayımına göre, tarımda çalışanlar
6,2 milyon kişidir. Emek yoğun tarımsal tekniklerin uy­
gulanması sonucu olarak verimlilik oldukça yüksektir
(birim arazi başına İtalya ve Batı Almanya'nın yakla­
şık üç katı). Ancak tarımda çahşanlarm çoğu başka iş
kollarında da geçici olarak istihdam edilmektedirler.
En önemli tarımsal ürün, pirinçtir. Pirincin toplam
tarımsal üretimdeki payı üçte bir dolaylarındadır. Ayrı­
ca buğday, tatlı patates, patates, soya fasulyesi, turp,
lahana, mandalina, elma armut vb. çeşitli ürünler ye­
tiştirilmektedir. Yurtiçi üretimin talebi karşılama oranı
yaklaşık % 70 civarındadır. Pirinç üretimi ise iç talebi
tamamen karşılayabilmektedir.
Tablo — 3'de, belli başlı tarımsal ürünler ve üretim
miktarları, yıllar itibariyle, gösterilmiştir:
TARIMSAL ÜRETİM
(Bin T O R )
1972
Pirinç (1)
Arpa
Buğday (2)
Patates
İpek kozası
Soya fasulyesi
Tütün
1973
1974
1975
11,889 12.144 12.292 13.165
324
216
233
211
234
202
232
241
5.520
4.963
4.377
4.679
108
102
91
105
127
118
133^
126
145
157
151
166
(1) Ekimde sona eren 12 ay itibariyle
(2) Nisanda başlayan 12 ay itibariyle
Kaynak: The Far East and Australasia, 1976-77
Ormancılık alt sektörüne göz attığımızda, ülke ara­
zisinin yaklaşık % 70 inin ormanlarla kaplı olmasına
rağmen ihtiyaç duyulan kerestenin yaklaşık % 60 mm
ithal edildiğini görmekteyiz.
Aşağıdaki tabloda, Japonya'nın sınai odun üretimi­
nin yıllar itibariyle, seyri sunulmuştur:
SINAİ ODUN ÜRETİMİ
(Bin metreküp)
"S
m u
^ a)
\ ^
1970
1971
1972
1973
1974
^
u
S
S
a
1
a
s6.566
«
o
ö)
a
o;»
©
Ö 'S
Q
?3
27.362
26.325
26.433
26.102
22.382
6.019
4.427
3.712
3.781
727
573
476
369
363
778
855
890
810
796
9.918
11.481
10.888
10.591
11.546
45.351
45.253
43.114
41.584
38.874
Kaynak: The Far East and Australasia, 1976-77
Balıkçılık alt sektörü ise Japonya'nın oldukça ileri
olduğu bir kesim niteliğindedir. Japonya balık avcılığın­
da her yıl dünya birinciliğini korumaktadır. Ancak açık
deniz avcılığı için elverişli alanların sınırlı olması ve
pek çok ülkenin 200 deniz millik ekonomik bölge ihdas
etmesi gibi nedenlerle üretimin önümüzdeki yıllarda
artması beklenmemektedir. Kıyı balıkçılığının da kıyı­
ların ve giderek denizlerin sınaî artıklarla kirlenme­
si ve doğal çevrenin tahrip olmasıyla varlığını kay­
betme aşamasına geldiğini belirtmek, abartma sayılma­
malıdır.
Tablo 5'de Japonya'da yıllar itibariyle avlanan su
ürünleri miktarının seyri gösterilmiştir.
^
^
^
^ TABLO: — 5
—
ŞU ÜRÜNLERİ AVCILIĞI
(Bin ton)
A.
H.
P.
İç
1971
1972
1973
1974
298,1
Okyanusu'nda
69,8
Okyanusu'nda
Okyanusu'nda x9.440,2
151,1
su ve denizlerde
280,5
56,4
9.772,0
165,9
312,5
44,2
10.212,4
178,5
295,9
47,2
10.250,8
179,4
10"274,8
10.747,6
10.773,4
TOPLAM:
9.959,2
Kaynak: The Far East and Australasia, 1976-77
Madencilik alt sektöründe de Japonya'nın önemli
bir iktisadî potansiyele sahip olduğu söylenemez. Kireç­
taşı ve kükürt üretimleri iç talebi karşılarken, ham pet­
rol, demir ve boksitin tamamı, bakır cevherinin % 97'si,
kömür gereksiniminin ise % 83'ü ithalatla karşılanmak­
tadır.
Tablo 6'da Japonya'da çıkarılan madenlerin yıllar
itibariyle, üretimlerinin seyri verilmiştir:
to
î>.
CO
LO
m
O
CSI CD
O)
Oi
00
rH
\H
ZO LO
!>; CO
00
rH
CO
CO
CO
CSI
lO
CO
,Q
a
CO
CO
d
Oi
lO
^
CO
<M
O
^
00
00
LO
00
LO
CO
<^
CD
CO LO
CO
o
i^-
(M
s
id
CO
00
CD l O
'-w
id csi
O
CD
00
C5
lo
Cvi
CO
iq
GS!
lO
?2
^
CD
05
cq
00
CD 0 0
o
csi
1^CO
o
ai
CO
^
CO
LO
CSI
^
CD
00
00
O
CO O
CO
CSI CO
LO
CO
o
id
LO
csi
•a ^
CSI
O
q
rH
rH
00
Gi
Oi
D»
00
CS!
o o
LO
CO
O ) CD CD C5
LO CS! CD rH
csi
csi
^ '
CO
rH
tH
CO
LO
lO
rH
rH
^ " csi
CM r H
CO
CD
^
^
?-l
CSI
CO
M
o
00
CO
CM ^
GO rH
LO
l>
tH
csi
CO
CS!
rH
s
CS!
O
co
CD
LO'^
H
csi
o
CD
rH
CO
CD
CS! 0 0
LO
q
CD
cq
tH
cq
Co
Co
LO
I—1
^.
C
5O
h
^-^
CO
CO
CO
CSi"
Co
•g
^ « « « «
Ö
,1
•I—I
Co O
I
CO
W 'a 6^ p £ ^ W
•O
S
a> b
1
S-i
imalat sanayiinin, ülke ekonomisi ve Gayri Safî
Milli Hasıla içindeki önemi daha önce de belirtilmişti.
1975 nüfus sayımı sonuçlarına göre bu sektörde, istih­
dam edilenlerin sayısı 13,3 milyon kişi civarında idi. ,
Sınaî üretimin, coğrafî niteliğine göz atıldığında, yak­
laşık yarısının dört bölgede: Tokyo-j/okohama, OsakaKobe, Nagoya ve Kuzey Kyuşu'da toplandığı görülmek­
tedir. Bu durum, ülkemizde de İstanbul-İzmit bölgesin­
de gözlenen tesislerin karşılıklı dış faydalar ve dışsal
ekonomiler sağlamasının bir sonucu olduğu gibi, çevre
kirlenmesi ve doğanın tahribinin de nedeni olmaktadır.
Nicelik olarak göz atıldığında da, Japonya, ABD ve
SSCB'nin ardından dünyanın üçüncü büyük sınaî üre­
ticisi durumundadır.
II. Dünya Savaşı'nm bitiminden bu yana, sınaî ge­
lişmeyle birlikte, sınaî yapının da dönüşüme uğradığı,
emek-yoğun sanayi kollarının nisbî önemi azalırken, tek­
noloji yoğun yeni sektörlerin hızla geliştiği belirtilebilir.
Aşağıdaki Tabloda, 1950 ve 1974 yılları İtibariyle
sektörlerin nisbî payları sunulmuştur.
•
—
TABLO:—7
^
İMALAT SANAYİİNİN BİLEŞİMİ
SEKTÖR
1950
1974
Metal .
Makine
Kimya
Gıda
Tekstil
Seramik
Diğerleri
16
14
14
13
24
3
15
20
33
15
10
5
3
14
Kaynak: The Far East and Australasia, 1976-77
Tablodan da anlaşılacağı gibi, makina imalat sa­
nayii, hızlı iktisadî büyüme sonucu, çeşitli tip ve türde
makina, cihaz ve aletlere giderek artan taleple birlikte
hızla gelişmiş ve en önemli kesim niteliğini kazanmıştır.
Dayanıklı tüketim malları sanayii de, yaşama dü­
zeyinin yükselmesi nedeniyle giderek gelişmiş; otomobil,
televizyon cihazları, fotoğraf makinaları; teypler, radyo­
lar, vb.'nin üretimleri hızla artmıştır.
Gemi inşa sanayi kolu da Japonya'nm özellikle ih­
racata dönük çahşan bir sektörü niteliğindedir. İşgücü­
nün nisbi ucuzluğunun yanısıra, bu alanda yapılan icat­
lar ve sağlanan teknolojik gelişmeler, bu alanda Japon­
ya'nın uluslararası piyasadaki rekabet gücünü sağlam­
laştırmışlardır.
Demir-çelik sanayii, ülkenin en önemli metal sana­
yii kolu niteliğindedir. Başlangıçta gerek demir cevheri,
gerekse koklaştırılacak kömür ihtiyacının ithalâtla kar­
şılanması nedeniyle bu sektörün ülke için kârlı olmadığı
öne süıülmüş ise de, 1950'lerden bu yana yapılan yatı­
rımlar ve uygulanan gelişmiş teknoloji sonucu bu sek­
tör, ülkenin en büyük ihracat kalemi niteliğini kazan­
mıştır. En çok demir-çelik ihracatının ABD'ne yönelik
olduğu ifade edilebilir.
Tekstil sanayii de, Japonya'da ilk gelişen sanayii
sektörüdür. Ancak ülkenin sınaî yapısının çeşitlenmesi
sonucunda bu sektörün nisbî payı giderek azalmış, iç ta­
lep ve tüketimin hızla artması nedeniyle ihracat da gide­
rek düşmüştür.
Seramik sanayii sektöründe ise çini porselenleri,
çeşitli eşyalar, porselen izolatörler vb. mamuller üretil­
mekte olup, bir kısmı da ihraç edilmektedir.
Tablo 8'de Japonya'nın belli başh sınaî ürünlerinin,
yıllar itibariyle, üretimlerinin seyri gösterilmiştir,
(M^
CO ^ iO
00
Gi
^ c<ı o
00
I^" O (M
00 CO
IS.
o"
00
^
O
O
rH^ lO^
CO lO
CSl (M
r H T-J
^
ın
Lo^
co^ o
o»
esi
00 o
t - csf
00
t ^ O O C S j O ^ O ^ r H C ^ C N İ ^Ö
00
s
I
H
CD lO
CS! l O
oo".
00
as
CD
00
^
o
o
O
^ oo:>
00
co" ^
ıs o^:»
o
CO LO CO ^
LO LO GS
^
LO rH
csı lo
00
00
00
CSÎ
CO
co^ t >
o
'^t'^
OO" OO" LO ^
to C<1 r-î ZD
CDO
Î > C S I esi L O O O ^ rH
C
- 4 CSÎ
C S ! r - «0O0 QC<I
r c i '^
^__j<^
CS!S !000O T
rH
00
CQ
esi
00
t-İ |>
00
rH
T-H
oq
Lo"
^00
ı>'^O50qcosqT-HC<iT!H
eo O) ^ ' c6
ö rH esi E>
00
ı:csı
m CO
xH o
^ ^ cs! esî oq
esi 0 0 CD
(M (M Desi
00 o
!>' 0 0 cd
CO
O)
CO
^
C<î lO
Xt^"
CS!
00
CO cs! oT co" CO ço" th" | >
tî ^ - O O C - C S I ^ O C O i O Ç D ( M Ç D O ; i
q
• ." " ,^ C O ^ , O O C O. O O C_ O f0 -0 ^ T - I C O
esi
eq çd esi rH id Oİ* Ö rH CS! | > 0 0
ÇO
t-H CO ^
rH
o o
>4
rH (M
CO Ttî
o
.
v^^a
1,^
O) CO o:>
<^CvİT-Hc;i'"'"t>:çDo6ooc6
co^
?2
lO CO ^
CS! ^
w-
ÇO o ÇD lO
oo". î > i > o 0 0
00 o
D- t00
csi cd esi
rH
rH | >
tH ÇSI CS!
esi
oo
CNl
0 5 CSl rH ( M
rH rH 0 5
o
00
cd
tH ds t>
^*
00
CO 0 0
CS! <M
rH
G
G
s
G
I
<D
2
3
(D
.s
pq
c3 :M O
•S fl
G
•ı—«
G
•rH
o
r-H
G
.§•1:S i>P O
33
-^3
G
4-3
ö ^
CO
^ W) 1 1 ^
m B
2|
>H
•4^
1 3
CO
(D
§
cq
00
O
İr» Er- oT -«^
rH t^^
00
^
TH
î : - CO rH
ZD
Oİ
m O Q ^ O O - O O N E ^ - ' . . —
lO
Cq ESI
00* ^ * rH
-«^^
^
ÇD 0 0
O
TH O
O
Cvl
1-H
CO ^ E>
İr- t-''
^ CO
m 00
^ ' e<I
«:6
ci o:) o
00 ı>» <:o"
^
CD
OQ
CO
o
^ o ~^
^
00
CD
cq ^
OŞ
o cq
0 5 Cs!
.
-
« „
00 00
00
W
o
O
00
00
0 0 OQ
^ CO
O
,
•
tH
^S;p
r—%
LO
LO UO
O
CO ^
m 00
CÖ <îo ^
LO LO
^,xı
o
CSl COo
ZD ZD
T~ı
Dı^COCOÎ^^oocsi^cooö
lO
CO
^
^
00
o <X> Cs!
LO
o oo
o O
o CSl
o:)
rH
CD A >
CD
0 0 OO
trO
o
C 6 CO
lO
CQ
Cv3
TOp
Cs! CSÎ
©
LO
esi CD
CD
CD
N3
lo
CO O
esi ^
A»
00
CD
OS ÜS!
00
O
CO
0 0 CO
CD
esi
esi
0 0 CD
^
CT5 LO
es!
00
o6
o c6
cs! o
T-I
CD
CO
CD
oo"
O O
CO l>
00
CO
LO
LO
CO'^
lO
x:t'
^
ö
eo
LO
CO
c6
^
CD
lo
cq
LD
LD ^ E:00
CD
LO Gi
CS! CO CD
TH
00
CO
TH
G:S
TH
oo' ^
^ CsJ
CD
:g
m
m
o
I
= ?
bJD
gs
.a a t
.,-4
ö
O
o
m
i.s 2
.a ^ ö
o
CO
8g
PQ
O) > ^
m
• RH
ı—ı
F-H
n
5 a
aa
P-H
o
^ O
(D
asa
So S
.a
cö o cö
w^w
(D
i
a § İS
os
Toblodan da izlenebileceği gibi, sınaî üretimin ve
belli başlı malların çoğunda 1975 yılında bir düşüş orta­
ya çıkmıştır. Bunun nedeninin ise petrol krizi ve sonra­
sında oluşan resesyon olduğu belirtilmişti. 1975'den son­
raki yıllarda ise sınaî üretimde gerçekleştirilen artışla­
rın, üretimi pek çok sektörde 1973 ve önceki yıllar dü­
zeyine ulaştıramadığı gözlenmektedir. Enflasyonu' kon­
trol altında tutmak çabasının bir ön plânda ele alınma­
sının, yanısıra yatırımların istenen seviyede gerçekleşmemesinin ve sonuç olarak da durgunluk safhasının
aşılıp iktisadî canlanmanın sağlanamamasının bir nede­
ninin de mevcut sınaî kapasitenin tam olarak kullanıla­
maması olduğu ifade edilebilir.
Tablo 9'da da, 1975 bazlı olarak, yıllar itibariyle,
sınaî üretimin indeksleri sunulmuştur.
Tabloda hem
petrol krizi öncesi 1973 yılma, hem de sonraki yıllara
ait indeksler, yukarıda ifade edilen görüşleri doğrulayıcı
bir nitelik arzetmektedirler.
SINAİ ÜRETİM İNDEKSLERİ
(1975 = 100)
OcaTc Tem.
1973 1974 1975 1976 1977 1978
Sektör
Demir ve Çelik
Demir dışı metal
Makine
Seramik
Kimya
Petrol ve kömür
Kâğıt ve ürünleri
Tekstil
İmalât Sanayü
imalat Sanayii +
Madencilik
Kaynak:
118,8 116,9 100,0 109,5 108,0 108,9
128,6 112,6 100,0 119,3 125,2 132,5
117,4 116,2 100,0 113,7 121,2 129,6
126,5 117,0 100,0 110,4 115,2 120,3
110,3 109,9 100,0 111,6 116,9 127,9
106,6 104,4 100,0 102,7 104,7 102,5
119,3 113,7 100,0 113,3 115,3 120,0
118,5 106,1 100,0 108,4 106,7 107,1
117,0 112,4 100,0 111,2 115,7 121,4
117,0 112,3 100,0 111,1 115,6 121,3
Japan Commerce and Industry, 1978 Vol. 19.
No: 2
Japonya'da istihdamın yıllar itibariyle seyri ve sek­
törler arasında dağılımına göz atıldığında en önemli pa­
yın imalât sanayiine ait olduğu görülmektedir. Ülkenin
iktisadi gelişme seviyesi ile doğru orantılı olan bu duru­
mun yanısıra, Japonya'ya has bir özellik, olarak, ticaret
(özellikle toptan ticaret) sektörünün de oldukça önemli
sayıda kişiye istihdam olanağı sağladığı belirtilmelidir.
Tablo lO'da 1975 yılı itibariyle istihdamın sektörler
itibariyle dağılımı görülmektedir.
İSTİHDAM (1975 Yılı İtibariyle)
Sektör
Tarım ve ormancılık
Balıkçılık
Madencilik
İnşaat
İmalat sanayii
Ticaret, finans ve mali hizmetler
Ulaştırma, haberleşme
Kamu yönetimi
Diğer hizmetler
TOPLAM İSTİHDAM
Bin Kişi
. 6.150
430
160
4.730
13.340
12.860
. 3.590
8.490
1.940
51.780
Kaynak: The Far East and Australasia, 1976-77
İktisadi büyümenin egemen olduğu yıllarda işsizlik
oranı %. 1 civarında seyrederken, 1975 yılından itibaren
hızla yükselmiş; işsiz sayısı bir milyonu geçmiştir. Hü­
kümetin kamu harcamalarını artırmaya yönelik bir ik­
tisadi politika izlemeye başlaması ile işsizlik oranları bi­
raz düşmüş ise de, son iki yıldır % 2'nin üzerinde sey­
retmektedir. En son elde edilebilen rakamlara göre, 1978
Aralık ayında işsizlik oranı % 2,2 olmuştur.
d) Yatırımlar :
Japonya'nın hızlı iktisadi büyüme sürecinde bulun­
duğu yıllarda yatırımlar GSMH'nm önemli bir oranını
oluşturmuş; % 25 civarmda seyretmiştir. Tasarrufun,
sosyal güvenlik hizmetlerinin yetersiz olduğu Japonya'­
da, yüksek olması da ona yatırımlar için en uygun kay­
nak niteliğini sağlamıştır.
Ancak 1974 sonrasında, özellikle özel yatırım harca­
malarında düşüş gözlenmiştir. 1975 yılında yatırımlarda
kaydedilen % 3 civarında azalmadan sonra, 1976 yılın­
da % 5, 1977 yılında % 6 dolaylarında artmıştır. 1978
yılında da yatırımlardaki artış eğilimi devam etmiştir.
Ancak bu artışın, özel kesimin değil bayındırlık ve sosyal
güvenlik harcamalarına yönelik kamu
yatırımlarının
artmasından kaynaklandığı ifade edilebilir. Sanayide
mevcut âtıl kapasitelerin üretime sokulması sonucunu
verecek biçimde talebin artmaması halinde de, özel ya­
tırımların artış göstermesinin sözkonusu olamayacağı
belirtilebilir.
e)
Devlet
Bütçesi:
Japonya'da Petrol Krizinden sonra kamu kesiminin
öncülüğü ile iktisadi canlanmanın temini hedef alındı­
ğından devlet bütçesinin önemi giderek artmıştır. Öngö­
rülen yatırımların gerçekleştirilmesi amacıyla açık büt­
çe politikası güdülmüş, bütçe açığının da iç borçlanma
yoluyla karşılanması ve böylece özel kesimin talep et­
mediği kredi ve fonların değerlendirilmesi amaçlanmış­
tır.
1976 Mali Yılı Bütçesi (Japonya'da mali yıl 1 Nisan
ile 31 Mart arasındaki 12 ayı kapsamaktadır) bir önceki
yıla oranla % 18,2; 1977 Malî Yıl Bütçesi 1976 bütçesi­
ne nisbeten % 20,3 daha fazla gerçekleşmiştir.
1978 Mali Yılı Bütçesinin hazırlanmasında da, daha
önceki bütçelerde olduğu gibi, kamu kesimine büyük
ağırlık ve öncelik tanınmıştır. Hedef alman % 7 reel
GSMH artış oranına ulaşılabilmesini temin amacıyla
bütçe 1977 bütçesine göre % 20,3 bir artışla 34.295 mil­
yar Yenin harcanması amaçlanmıştır. Sosyal güvenlik,
eğitim, sağlık hizmetleri ve kültür programları için ay­
rılan ödenekler arttırılırken, kamu yatırımlarına ayrı­
lan para miktarı da % 34,5 artışla 5.184 milyar Yen'e
ulaştı.
Bütçede ortaya çıkması beklenen açığın karşılan­
ması amacıyla da 10.985 milyar Yen tutarında devlet
tahvili ihraç edilmesi öngörülmüştür, ki toplam harca­
maların % 32 sine tekabül etmektedir.
4 — ULAŞTIRMA •
Japonya'da ulaştırma ve haberleşme hismetlerinin
oldukça iyi olduğu ifade edilebilir. Büyük şehirlerin tü­
mü ve diğer pek çok şehir birbirlerine demir ve karayol­
ları, havayolu ile bağlanmışlardır. Havayolu ile deniz­
yolu da Japonya ile dış dünya arasında bağlantı kurul­
masını temin eder. Ayrıca Tokyo kentinde oldukça ge­
lişmiş bir metro bulunmaktadır.
a)
Karay •Olu
Japonya karayollarında seyreden araçlar, yaşama
standardlarmdaki artışa koşut olarak, giderek artış gös­
termektedirler. Tablo—11'de trafiğe kayıtlı araçların,
yıllar itibariyle, sayılarındaki gelişme gösterilmiştir.
TRAFİĞE KAYITLI ARAÇLAR
(Bin Adet)
Yıllar
Otomobil
1971-72 10.915,3
1972-73 12.964,3
1973-74 14.551,9
1974-75 16.044,3
Otobüs
196,9
205,9
213,8
218,7
Kamyon Diğerleri
8.943,0
9.484,4
9.919,3
10.281,0
404,2
460,5
514,9
557,4
Top,.
20.459,3
23.115,1
25.199,9
27.101,5
Kaynak: The Far East and Australasia, 1976-77.
Tablo — ll'den anlaçılacağı gibi Japonya'da henüz
6-7 kişiye bir otomobil düşmekte olup, bu oran diğer ge­
lişmiş ülkelerine nazaran oldukça azdır.
b)
Demiryolu
Demiryolları da teknolojik yeniliklerin tatbik edil­
diği bir ulaştırma dalı olmakla beraber, daha çok yük ta­
şımaya yöneldiği belirtilebilir. Son yıllarda hizmete gi­
ren ve Shinkansen (Mermi Tren) adı verilen trenler
Tokyo-Kyoto, Tokyo-Osaka arasında çalışmakta olup,
şehirlerarası mesafeleri, sırasıyla, 2 saat 53 dakika ve 3
saat 10 dakikada almaktadırlar.
Tablo — 12'de de demiryollarında (kamu ve özel
birlikte) yıllar itibariyle taşman yük miktarı ve yolcu
adedi gösterilmiştir.
DEMİRYOLU ULAŞIMI
Yıllar
1970
1971
1972
1973
1974
Yolcu
(Milyon kişi)
16.384
16.49C
16.785
17056
16.279
Yük
(milyon ton-km)
63.423
62.247
59.524
58.337
52.452
Kaynak: The Far East and Australasia, 1976-77.
c)
Denizyolları
Denizyolİarı'nm bir adalar ülkesi olan Japonya için
taşıdığı önem oldukça açıktır. Ülkenin ihtiyaç duyduğu
maddelerin hemen tümü denizyoluyla taşınmakta, ihra­
catında yine hemen tümü denizyoluyla yapılmaktadır.
Ayrıca ülke içinde de kıyılarda toplanmış olan sanayi
tesisleri ve kentlerin ihtiyaçları da denizyolu ile karşı­
lanmaktadır.
Tüm bu gereksinimleri karşılamak amacıyla ülke­
nin dünyanın hemen heryeriyle bağlantısı olduğu ifade
edilebilir. Japon limanlarına her yıl çok sayıda gemi gir­
diği gibi, bizzat kendisi büyük bir denizci devlet olan
Japonya'nın da kendi deniz ticaret filosuna bağlı gemi­
leri hemen tüm dünya limanlarına sefer yapmaktadır• 1ar.
Aşağıdaki tabloda, Japon limanlarına giren gemiler
ile net tonajları yıllar itibariyle sunulmuştur.
—
TABLO: — 13
LİMANLARA GELEN GEMİLER
Yıllar
ADET
BİN NET TON
1968
1969
1970
1971
1972
1973
1974
28.234
30.475
33.401
35.557
36.243
39.389
39.915
159.957
180,646
208.061
224.032
248.362
283.991
298.118
Kaynak: The Far East and Australasia, 1976-1977.
Japon Deniz Ticaret Filosuna bağlı gemilerin adet
ve gross tonilatoları da Tablo 14'de gösterilmiştir:
TABLO: — 14
——
DENİZ TİCARET FİLOSU
(30 Haziran tarihleri itibariyle)
Yıllar
Gemi adeti
1972
1973
1974
1975
9.433
9.469
9.974
9.932
Deplasman
(Bin Gross Ton)
34.929
36.785
38.708
64.479
Kaynak: The Far East and Australasia, 1976-77
~~
— 41 —
d)
Havayolu
Japonya'nın havayolu taşımacılığının da oldukça
ileri bir düzeyde olduğu belirtilmelidir. Gerek iç hatlar­
da, gerekse uluslararası taşımacılıkta yıllar itibariyle ar­
tış kaydedilmektedir.
Tablo 15'de de havayolu ile yük ve yolcu taşımacı­
lığının, yıllar itibariyle, seyri sunulmuştur:
_____
TABLO: — 15 —
^
HA¥AYOLU TAŞIMACILIĞI
Yıllar
Yolcu
(Bin Adet)
Yolcu/Km
(Milyon)
Yük
Ton/Km.
(000)
(İÇ HATLARDA TAŞINAN)
1971-72
1972-73
1973-74
1974-75
16.418
18.830
22.663
25.342
10.349
12.663
15.426
17.589
68.559
101.748
130.359
127.764
(DIŞ HATLARDA TAŞINAN)
1971-72
1972-73
1973-74
1974-75
2.082
2.303
2.499
2.297
8.129
10.613
11.997
12.035
488.864
556.724
664.882
* 662.357
Kaynak: The Far East and Australasia, 1976-77
Japonya ile Türkiye'nin ulaşım bağlantılarına göz
atıldığında, bunun hava ve deniz yolları vasıtasıyla ger-
çekleştiği anlaşılır. Tüm büyük havayolu şirketlerinin
Tokyo'da şubeleri ve Japonya'ya seferleri mevcuttur, is­
tanbul Yeşilköy Havalimanm'dan Uzakdoğu'ya seferler
yapan şirketler aracılığı ile Tokyo'ya gitmek mümkün­
dür.
Haberleşme alanında ise Japonya ile Türkiye ara­
sında telefon, teleks ve telgraf bağlantısı olduğunu ifa­
de etmekle yetineceğiz.
5 — DIŞ EKONOMİK İLİŞKİLER
a)
Genel
Görünüm
Japonya'nın dış ekonomik ilişkilerinin temel yapısı
incelendiğinde, üç temel etkenin ağırlığı hissedilir.
1 — Hammaddelerin yokluğu;
2 — ABD'nin Japonya ile ilişkilerinde başlangıçtan
itibaren nisbeten liberal bir dış ticaret politikası gütme­
sine karşılık, Avrupa ülkelerinin çeşitli ticaret engelleri­
ni devam ettirmeleri;
3 — Japon Ekonomisinin gelişmesinin finansma­
nında bir araç olarak ihracatın öneminin gittikçe art ması.
Hammadde yokluğu, dış ticarette bağımlılık ve do­
layısıyla hammedde temini sırasında kolayca zarar gö­
rebilir bir durumda olmak anlamını taşır. Japonya bu
problemi ham madde kaynakları bakımından bölgesel
çeşitlenmeye gitmek ve Japon Sanayiinin ihtiyaç duy­
duğu maddelerin dış ülkelerdeki rezervlerinin araştırıl­
ması ve geliştirilmesinde faal bir rol oynamakla çözüm­
lemeye çalışmaktadır.
Japonya'nın ham madde için diğer ülkelere bağım­
lılığı dış ticaret dengesi yapısında etkileyici bir etken
olmaktadır; bu denge 1960'ların sonlarmda dahi devam­
lı bir ithalat fazlasına doğru bir eğilim arzediyordu. Bün­
yesel ithalat fazlalıklarının mevcudiyeti, kısıtlayıcı bir
ithalat politikası lehinde başlıca bir savunma nedeni ol­
muştur. Bu duruma koşut olarak Japonya'nın izlediği dış
ticaret politikasının hedefi de ihracata daha fazla önem
vermek suretiyle ülkenin hammaddeye olan bağımlılığı­
nı azaltmak, diğer bir deyişle, Japonya'nın toplam itha­
lâtı içindeki hammade payını düşürmektir. Ancak, ham
petrol fiyatlarında meydana gelen sıçramalar ve Japon­
ya'nın petrol gereksiniminin yaklaşık % 99'unu ithalat
yoluyla karşıladığı hususu birlikte değerlendirilecek
olursa, bu amacın erişmesi oldukça zor bir hedef olduğu
ifade edilebilir.
1950'lerden, 1968 yılma gelinceye kadar Japonya
ihracattan kazandığı dövizi, ithalat, navlun ve patent
ödemelerine yatırmış, iktisadi canlanmanın hemen ar­
dından ithalât artışları ortaya çıkmış ve ekonomik ge­
lişme için bir fren vazifesi görmüştür.
1968 yılında ilk kez kaydedilen fazlalık, sonraki yıl­
larda da sürerek, dış ödemelerin iktisadî yapı ve politi­
ka üzerindeki belirleyici rolünü bir ölçüde azaltmıştır.
Ancak, özellikle ABD Dolan'nm 1971 yılında deva­
lüe edilmesinin sonrasında Japon Yeni'nin sağlam pa­
ralar grubunda yer alması ve uluslararası politikasmm
bir aracı olarak çekiciliğinin artması ile birlikte bu kez
değişik yapıda sorunlar ortaya çıkmıştır.
Japonya'nın giderek sanayi ötesi toplum durumuna
yaklaşması ve hammaddelere bağımhiığını azaltma ar-
zusu, ülkede sınaî yapıda da bir dönüşüme yol açmıştır.
Nitekim, ülkenin önümüzdeki yıllarda sahip olacağı ticarî yapıya ilişkin tahminler incelendiğinde, katma de­
ğer oranı daha yüksek ve daha ileri teknoloji gerektiren
bir nitelik arzedeceği anlaşılmaktadır. Bunun nedenleri
ise az gelişmiş ülkelerin sanayileşmelerini tamamlaya­
bilmeleri için giderek daha fazla yatırım malı talep et­
meleri ve Japon Sanayiinin, Uluslararası iktisadî işbö­
lümü çerçevesinde, daha gelişmiş dallarda yatırım ve
üretim yapmasıdır.
Sınaî yapının daha sofistike bir aşamaya ulaşmasıy­
la birlikte, ham maddeler ve madenî yakıtların ithalât­
taki nisbî önemlerinin azalacağı, buna karşılık makina,
kimyasal ürünler ve çeşitli mamul maddeler gibi Japon
dış yatırımlarının sonucu olan veya az gelişmiş ülkeler­
ce üretilecek malların ithalatının ve nisbî öneminin ar­
tacağı beklenmektedir.
b)
ödemeler
Dengesi
Daha önceki kısımda, ödemeler dengesinin 1968 yı­
lma gelinceye değin, Japon Ekonomisi için sürekli bir
«fren» niteliği gösterdiği; ancak daha sonra bu darboğa­
zın, ihracatın sürekli ithalâttan fazla olması sonucu,
aşıldığı kaydedilmişti.
Japonya'nın ödemeler dengesini incelediğimizde,
dış ticaret dengesinin son yıllarda hızla ihracat lehinde
bakiye gösterdiği belirlenmektedir.
Tablo 16'da Japonya'nın, yıllar itibariyle, ihracat ve
ithalât değerleri sımulmuştur.
DIŞ TİCARET DENGESİ
• (Miiyon ABD Doları)
1975
1974
İ975
1976
1977
İhracat 36.264
İthalat 32.576
54.480
53.044
54.734
49.706
66.026
56.139
79.333
62.022
1.436
+ 5.028
+ 9.887
+ 17.311
Fark
+ 3.688
+
Kaynak: Japan Commerce and Industry, 1978 Vol. 19,
No. 2
Görünmeyen işlemler hesabı ise her yıl açık ver­
mektedir. Bunun nedenleri ise navlun, patent ve turizm
için dışa ödeme yapılmasının yanısıra, Japonya'nın net
sermaye ihracatçısı bir ülke olmasıdır. Dış ülkelerde faa­
liyet gösteren Japon firma temsilciliklerinin de bu he­
saba olumsuz yönde katkıda bulundukları kaydedilebi­
lir. Burada ifade edilmesi gereken son husus da, görün­
meyen işlemler hesabının bakiyesinin, dış ticaret hesa­
bı bakiyesinden az olduğudur.
Cari İşlemler Dengesi'nin lehte bakiye vermesi so­
nucu olarak; Japonya'nın döviz ve altın rezervleri hızla
artmaktadır.
Aşağıdaki tabloda, Japonya'nın ödemeler dengesin­
deki gelişmeler, yıllar itibariyle, gösterilmiştir.
T A B L O : — 17
ÖDEMELEE DENGESİ
(Milyon ABD Doları)
1975
1976
ihracat
İthalat
Dış Ticaret Dengesi
54.734
49.706
+ 5.028
66.026
56.139
+ 9.887
Görünmeyen İşlemler
Carî İşlemler Dengesi
— 5.710
— 6.207
682
+
3.680
272
Uzun dönem sermaye hareketleri
Kısa dönem sermaye hareketleri
1.722
Ticarî Bankalar
+ 1.880
Diğerleri
+ 93
—
Rezervlerdeki değişme
703
—
984
228
621
244
3.789
+
+
+
+
+
Kaynak: Japan by Grindlays Bank Group
Tablo 18'de de, Japonya'nın rezervlerinde, yıllar iti­
bariyle gözlenen gelişmeler sunulmuştur:
— 47 —
PARA REZERVLERİ
(31 Arahk itibariyle Milyon ABD Dolao)
1972
Altın
IMF Özel Çekme Hakkı
IMF Nezdindeki rezerv
Döviz
T O PL AM :
1975
1974
1975
801
891
905
865
513
529
461
520
620
639
739
804
16.483 10.203 11.347 10.627
18.365 12.246 13.519 12.815
Kaynak: The Far East and Australasia, 1976-77
Japonya'nın 1975 yılından itibaren döviz rezervleri
hızla kabarmaya başlamış; 1976 yılında 16,6 milyar ABD
Doları ve 1977 yılı Nisan ayında 17,3 milyar ABD Dola­
rına ulaşmıştır.
Bu durum karşısında, yalnızca ülke ekonomisi açı­
sından da olumsuz gelişmelere yol açmasından çekinen
Japon Hükümeti, özellikle 1977. sonundan itibaren itha­
lâtta bazı kısıtlamaları kaldırmak, lüks maddelerin it­
halâtını teşvik etmek gibi bazı önlemlere başvurmuşsa
da, bunlar yapısal nitelikte olmadığından istikrarı te­
minden uzak kalmışlardır. Nitekim, tüm bu tedbirlere
rağmen döviz rezervi 1978 Martında 29,2 milyar ABD
Dolanna ulaşmıştır.
c)
ihracat
Japonya'nın ihracat yapısı da, iktisadî geUşme ve
sanayileşme ile birlikte, büyük değişiklikler geçirmiştir.
II. Dünya Savaşı öncesi temel ihraç malları ham ipek,
çay, pamuklu kumaş, seramik eşyalar ve oyuncaklardan
ibaret iken, tekstil ürünleri ön planda yer almaya baş­
lamıştır. 1950lerden itibaren yatırım malları sanayile­
rinin kurulması ile birlikte ihraç mallarının çeşitleri ve
ihracat yapısında da önemli değişiklikler olmuştur.
Tablo 19'da, Japonya'nın ihracatında 1975 ve 1976
yılları itibariyle, mal gruplarının oransal payları sunul­
muştur.
İHRACATIN BİLEŞİMİ
(Carî Fiyatlarla % Olarak)
Mal Grubu
Gıda Maddeleri
Tekstil ürünleri
Kimyasal Ürünler
Metal-dışı ürünler
Metal ürünleri
Demir ve Çelik
Makina ve Teçhizat
Genel Makina
Elektrikli aletler
Ulaşım teçhizatı
Diğerleri
T O P L A M :
1975
1976
1,4
6,7
7,0
1,3
22,5
18,9
53,8
12,1
12,4
26,1
7,3
1,3
6,3
5,6
1,4
19,6
15,6
58,9
11,6
16,1
27,6
6,9
100,0
100,0
Kaynak: White Paper on International Trade, Japan 1977
Tablodan da anlaşılacağı gibi, ihracat içinde en
önemU mallar makinalar, çeşitli cihazlar ile teçhizatlar
ve metalürji sanayi ürünleri ve özellikle demir çeliktir.
Aşağıdaki tabloda da, mal grupları itibariyle Japonya'nın ihracatının değerleri gösterilmiştir.
TABLO: — 20
MAL GRUPLARI İTİBARİYLE İHRACAT
(Milyon ABD $)
Mal Grubu 1
Gıda maddeleri
Hammadeler ve yakıtlar
Ağır ve Kimya San. Ürünleri
Makina
Genel makinalar
Elektrikli makinalar
Ulaştırma Makinaları
— Motorlu Araçlar ve
yedek parçaları
— Gemiler
Metal ürünleri
Çelik
Kimyasal maddeler
Hafif Sanayi Ürünleri
Tekstil ürünleri
Metal dışı madenî ürünler
Kaynak:
1977
1975
1976
760,1
628,7
46.410,0
30.003,7
6.729,0
6.920,6
14.528,3
886,8
560,9
56.553,4
39.626,5
7.766,3
10.805,2
18.545,0
6.190,4
5.998,2
12.517,5
10.176,5
3.888,8
7.220,4
3.718,7
729,6
8.897,6
7.048,6
13.169,5
10.484,7
3.757,4
8.527,8
4.216,4
910,9
White Paper on International Trade, Japan
Tabloların birlikte incelenmesinden de görüleceği
gibi Gıda maddeleri, hammaddeler, hafif sanayii ürün­
lerinin ihraç değerleri artış göstermekle beraber, ihra- '
cat içindeki önemleri giderek azalmaktadır. Makine, teç­
hizat ve yedek parçalar ile çeşitli cihazların payları ise
giderek artmaktadır.
Japonya'nın ihracatı 1977 yılında da artışını sür­
dürerek, Ocak-Haziran dönemi itibariyle 37 milyar ABD
Dolarına ulaşmış, yıl sonuna kadar da 70 milyar ABD
Doları düzeyine yaklaşmıştır.
Son yıllarda Japonya'nın ihracatının artmasında en
önemli iki etken, Yen'in değerinin artması ile ABD Eko­
nomisindeki düzelmedir. Yen'in değerlenmesi ABD Do­
larına göre hesaplanan mal değerlerinin yükselmesini
sağlarken, ABD Ekonomisinde görülen canlanma da
Japonya'nın en büyük pazarı niteliğindeki bu ülkeye
yönelik ihracatını arttırabilmesine olanak vermiştir.
Japonya'nın mal gruplarının kapsadığı mal türle­
rinin adları da şöylece belirtilebilir:
Gıda Maddeleri: Dondurulmuş ve konserve balıklar,
mandalina, kurutulmuş mantarlar;
• .
Hammaddeler ve yakıtlar: Sentetik kauçuk, keres­
te ve mantar, deriler, benzin, madenî yağlar, fuel-oil,
hayvanı yağlar;
Ağır ve Kimya Sanayii Ürünleri: Styrene, benzen,
xylen, sakkarin, akrylonitril, kaprolaktam, tendürdiyot,
sudkostik, beyazlatıcı maddeler, karbon siyahı, sodyum
karbonat, katran, muhtelif cins boyalar ve boyar mad­
deler, parfümler, diş macunları, organik aktif maddele-
Tİ, güzellik müstahzarları ve preparatlan, azotlu güb­
reler, amonyum sülfat, üre, amonyutn klorit, patla­
yıcı maddeler, tabiî ve sunî reçineler, sellüloz acetat, se­
lofan tabakalar, böcek öldürücü ilâçlar, pik demir, de­
mir alaşımları, çelik boru ve bilyeler, yuvarlak ve yassı
demir-çelik mamuller, paslanmaz çelikten boru ve lev­
halar, raylar, demiryolu teçhizatı, teller, tüpler ve fittingler, bakır ve alaşımları, nikel ve alaşımları, alümin­
yum ve alaşımları, çinko külçeler, çinko alaşımları, kur­
şun alaşımları, el aletleri, sofra bıçak-çatal ve kaşıkları,
demir-çelikten mamul sobalar, kapı ve pencereler, mo­
bilyalar, motorlu araç şasileri, çivi, vida, konstrüksüyonlar, içten yanmalı motorlar, tarım aletleri, büro makinaları, maden işleme makinaları, dikiş makinaları, do­
kuma tezgahları ve diğer cihazları, inşaat makinaları,
yük taşıyıcı makinalar, elektrikli aletler, televizyon ci­
hazları, radyolar, teypler, jeneratörler, otomobiller, kam­
yonlar, minibüsler, otobüsler, motosikletler, bisikletler,
muhtelif cins ve tonajda gemiler, fotoğraf makinaları,
film kameraları, saatler;
Hafif Sanayi ürünleri: Tekstil hammaddeleri, sen­
tetik elyaftan mamul iplikler, yün ipliği, pamuklu ku­
maş, sentetik kumaş, örme kumaşlar, çimento, seramik
eşya,, ateş tuğlası, kiremit, cam, inci kontrplâk kâğıt,
karton, ayakkabı, müzik aletleri, oyuncaklar, spor mal­
zemeleri.
Tablo 21'de de Japonya'nın ihracatının ülkelere ve
bölgelere göre bölünüşü sunulmuştur.
ÜLKELER VE BÖLGELER İTİBARÎYLE İHRACAT
• (Müyon ABD Dolan)
1976
1975
Kuzey Amerika
A.B.D.
Kanada _
Baiz Avrupa
Batı Almanya
İngiltere
Hollanda
Fransa
Güneydoğu Asya
Güney Kore
Avusturalya
Tayvan
Hong Kong
Çin Halk Cumhuriyeti
Endonezya
Singapur
Filipinler
Tayland
Batı Asya
Suudî Arabistan
İran
Latin Amerika
Panama
Afrika
Liberya
Okyanusya
Sosyalist Ülkeler
S.S.CB.
Kaynak: White Paper on
Japan 1977
12.300,1
11.148,6
1.150,8
8.008,8
1.660,7
1.473,2
726,3
699,2
12.543,3
2.247,7
1.739,0
1.821,7
1.378,2
2.258,6
1.849,8
1.523,7
1.026,2
958,7
5.598,7
1.350,8
.1.854,3
4.764,6
1.114,0
5.556,6
2.585,3
2.294,7
4.683,2
1.626,2
17.242,4
15.689,6
1.552,2
10.655,8
2.242,8
1.399,6
1.086,6
966,1
14.047,3
2.824,5
2.308,7
2.279,8
1.840,5
1.662,6
1.638,7
1.531,4
1.114,0
1.070,2
6.772,3
1.888,9
1.706,6
5.012,6
1.304,5
5.889,2
2.809,5
2.926,5
4.679,2
2.251,9
International Trade,
d)
İthalat
Japonya'nın ithalat yapısı diğer sanayileşmiş ülkelerinkini andırmaktadır. Hammaddeler önemli oran­
da pay alırken, mamul maddelerin nisbi önemleri ise
azdır.
Tablo 22'de Japonya'nın ithalâtında 1975 ve 1976
yılları itibariyle, mal gruplarının oransal payları sunul­
muştur.
T A B L O : — 22
İTHALATIN BİLEŞİMİ
(Cari Fiyatlarla Yüzde Olarak)
Mal Grubu
Gıda Maddeleri
Tekstil Hammaddeleri
Metalürji Hammaddeleri
Odun ve Kereste
Madensel Yakıtlar
Kömür
Ham ve yarı rafine petrol
Kimyasal Ürünler
Makine ve Teçhizat
Diğerleri
TOPLAM
1975
1976
15,2
2,6
7,6
4,5
44,3
6,0
33,9
3,6
7,4
14,8
100,0
14,5
2,8
7,1
5,5
43,7
5,5
32,7
4,1
7,1
15,2
100,0
Kaynak: White Paper on International Trade,
Japan 1977
Tablodan da anlaşılacağı gibi, ithalâtta en önemli
mal grupları yakıtlar ve gıda maddeleridir. Daha sonra
demir-çelik hammaddeleri ve tekstil sanayi hammad­
deleri gelmektedir.
Aşağıdaki tabloda da, mal grupları itibariyle Japon­
ya'nın ithalatının değerleri gösterilmiştir.
TABLO: — 23
MAL GRUPLARI İTİBARÎYLE İTHALAT
(Milyon ABD Doları)
Mal Grubu
Gıda Maddeleri
Hammaddeler
Tekstil hammaddeleri
Metalurj i hammaddeleri
Kereste
Madenî Yakıtlar
Kömür
Ham ve yarı rafine petrol
Petrol Ürünleri
Mamul Maddeler
Ağır ve kimyasal San. ürünleri
— Makinalar
— Kimyasal Maddeler
— Metal Eşya
Hafif sanayi ürünleri
Tekstil ürünleri
1975
8.814,9
11.659,8
1.524,5
4.416,6
2.620,6
25.640,9
3.454,4
19.643,8
1.351,3
11.520,7
8.007,1
4.286,0
2.057,3
1.663,9
3.513,5
1.310,4
1976
9.375,8
13.185,1
1.795,5
4.578,7
3.531,9
28,287,3
3.560,3
21.184,9
2.101,5
13.391,0
9.214,8
4.608,2
2.661,5
1.945,1
4.176,2
1.699,2
Kaynak: White Paper onlnternatioal Trade, Japan 1977
' Tabloların birlikte incelenmelerinden de anlaşılaca­
ğı gibi, ithalatta oransal olarak önemli bir değişme mev­
cut değildir; tüm kalemlerin nisbi payları az-çok oyna­
makla birlikte, sabit kaldıkları ifade edilebilir.
Japonya'nın 1977 yılındaki ithalatı ise, ihracatına
oranla daha yavaş artmıştır.
İthalatın öngörülenden daha az olması karşısında
1977 Aralığında bir dizi önlem alınarak, ithalat hacmi­
nin hem miktar hem de değer olarak artırılması hedef
alınmıştır. Bu önlemler gümrük tarife resimlerinin azal­
tılması, ticari kredilerin yaygınlaştırılması, az gelişmiş
ülkelere yönelik iktisadi işbirliği programlarının geniş­
letilmesi olarak özetlenebilir. Ancak, tüm bu tedbirlerin,
yapısal değişikliği amaçlamadıkları nedeniyle, istenen
amaca ulaşılamadığı ifade edilebilir.
Japonya'nın ithalatının ülkelere ve bölgelere göre
bölünüşü ise Tablo 24'de sunulmuştur.
ÜLKELER VE BÖLGELER İTİBARİYLE İTHALAT
(Milyon ABD Dolan)
1976
1975
A.B.D.
Kanada
Batî Avrupa
Batı Almanya
İngiltere
Güneydoğu Asya
Endonezya
Güney Kore
Çin Halk Cumhuriyeti
Malezya
Brunei
Tayvan
Tayland
Filipinler
Batı Asya
Suudi Arabistan
İran
Birleşik Arap Emirlikleri
Kuveyt
Hindistan
Latin Amerika
Brezilya
Afrika
Okyanusya
Avustralya
Sosyalist Ülkeler
S.S.C.B.
14.106,9
2.498,8
4.555,1
1.139,0
810,5
10.586,3
3.430,3
1.308,0
1.531,1
691,4
1.021,3
811,6
723,7
1.121,0
16.178,0
6.135,1
4.977,8
1.774,0
2.011,7
657,9
2.523,9
883,2
2.319,7
4.787,8
4.156,1
3.005,8
1.169,6
14.524,7
2.715,4
4.901,3
1.228,3
843,1
13.410,9
4.090,7
1.916,8
1.370,9
1.362,2
1.213,5
1.189,8
848,0
793,1
18.454,0
7.824,0
4.448,1
2.468,1
2.013,2
801,1
2.464,8
818,6
2.076,5
6.114,4
5.360,9
2.846,2
1.167,4
Kaynak: White Paper on International, Trade, Japan
1977.
Japonya'nın mal grupları itibariyle, belli başlı ithal
malları ise şöylece belirtilebilir:
Gıda Maddeleri: Sığır ve domuz eti, buğday, mısır,
narenciye, sebzeler, şeker, karides ve yumuşakçalar, ba­
lık, kahve, tütün, alkollü içkiler.
Hammaddeler: Pamuk, yün, ham ipek, demir cev­
heri, çelik kırpıntılar, bakır cevheri, nikel cevheri, çinko
cevheri, manganez cevheri, krom cevheri, hayvan deri­
leri, bitkisel yağ imalinde kullanılan hammaddeler, do­
ğal kauçuk, kereste, fosfat kayası, asbest kayası, tuz,
hayvansal yağlar, odun hamuru;
Madenî Yakıtlar: Kömür, ham ve yarı rafine petrol,
petrol ürünleri, sıvılaştırılmış petrol gazi (LGP), sıvı­
laştırılmış doğal gaz (LNG);
Mamul Maddeler: Styren ve etylbenzen gibi orga­
nik kimyasal ürünler, alüminyum oksit, sodyum borat
ve benzeri anorganik kimyasal ürünler, boyalar ve bo­
yar maddeler, müstahzarlar, potash gübre, plastik mad­
deler, transformatörler, elektrik motorları, elektrik üre­
teçleri, uçaklar, gemiler, inşaat ve madencilik makinaları, muhtelif cins iplikler, muhtelif cins kumaş, elbise,
pik, demir, bakır ve bakır alaşımları, alüminyum ve alü­
minyum alaşımları, platin.
İthalat Rejimi'ne gelince; ithalatın yaklaşık % 97'sinin liberalize edildiği ifade edilebilir. Yalnızca bazı gıda
maddelerinin ithalatı izne bağlı tutulmaktadır.
Japonya'da kambiyo kontrolü sistemi Maliye Ba­
kanlığı ve Uluslararası Ticaret ve Sanayi Bakanlığı
(MÎTI) ile Japonya Bankası (Merkez Bankası) tarafm-
dan yürütülür. İthalat ve ihracat lisansları MİTİ tara­
fından verilir.
Kurallara göre tüm ülkelere ödemeler herhangi bir
döviz üzerinden yapılabilir.
Rhodesia (Zimbabwe) 'den ithalat yasaklanmıştır.
Diğer ithalat ise iki kısımdan müteşekkildir. Ser­
best liste ve ithalat kotası.
Serbest Liste'ye giren mallar için döviz tutmaya
yetkili bankalara deklarasyon vermek suretiyle ithalat
serbesttir. Bu tür mallar için miktar ya da değer kısıt­
laması yoktur, tüm mallar, tüm ülkelerden (Rodezya
hariç) ithal edilebilir.
İthalat Kotası'na giren mallar ise bazı süt ürünle­
ri, bazı tahıllar, tuz, ham ipek, ham ve işlenmiş tütün ile
bazı su ürünlerinden ibarettir. Bu malları ithal edebil­
mesi için ithalatçının MITI'den önceden bir ithalat ko­
tası sertifikası alması gereklidir. Bu kotalar, MİTİ ta­
rafından global olarak verilir, yani ülke veya döviz kı­
sıtlaması söz konusu değildir. Bu belgeye sahip olan it­
halatçı döviz tutmaya yetkili bankaya müracaatla itha­
latı gerçekleştirebilir.
e — TÜKKÎYE ÎLE ÎLÎŞKÎLER
Japonya'nın Türkiye ile İktisadi ve ticari ilişkileri-'
İlin istenen düzeyde olduğu söylenemez. Bunun başlıcanedenlerinin Japonya'nın A.B.D. ve Güneydoğu Asya ül­
keleri ile ilişkilerini ön planda tutması ve hampetrol te­
minini garantiye almak açısından, özellikle Orta Doğu'daki, OPSC üyesi ülkelerle ticarî bağlarını sıkılaştırmayı gözetmesi olduğu ifade edilebilir. Bunun yanısıra, iki
ülke arasındaki uzaklığın büyüklüğü, iki ülke iş adam­
larının diğeri hakkındaki yetersiz bilgisi ve Türkiye'nin
tarım ürünlerinin ihraç olanaklarının kısıtlı olması gibi
etkenlerin varlığı da kaydedilmelidir.
a)
Japonya'nın Türkiye'ye İhracatı
Japonya'nın Türkiye'ye ihracatı büyük ölçüde kim­
yasal ve metalürji ürünleri ile çeşitli makinalar ve teç­
hizatından ibaret bulunmaktadır.
Tablo 25'de Japonya'nın Türkiye'ye
mal grupları itibariyle, seyri gösterilmiştir.
ihracatının,
JAPONYA'NIN TÜRKİYE'YE İHRACATI
(Bin ABD Dolan)
1975
2.946
Hammaddeler ve Yakıtlar
9.088
Hafif sanayi ürünleri
1.668
Tekstil
960
Metaldışı mineraler
6.460
Diğer hafif smai ürünler
4.055
Lastikler
124.951
Ağîr ve Kimya Sanayii ürünleri
5.383
Kimyasal maddeler
Plastikler ve suni reçineler
2.139
60.430
Metaller
58.164
Demir ve çelik
59.137
Makine ve Teçhizat
31.332
Genel Makineler
2.836
— Su türbinleri
2.533
— Tekstil makineleri
3.235
— Tarım makineleri
2.195
— Dikiş makineleri
— Maden ve inşaat makineleri
3.892
3.798
— Yataklar
21.559
Elektrikli makineler
4.150
— Ağır elektrikli cihazlar
— Haberleşme cihazları
6.212
Ulaştırma Makineleri
2.907
— Motorlu araçlar
1.609
3.339
Hassas aletler
137.115
T O P L A M :
1976
370
14.922
1.475
79
13.368
10.116
304.668
4.352
784
149.548
144.917
150.768
39.553
1.315
1.088
3.079
4.248
6.019
4.792
28.175
8.448
5.434
79.307
1.450
3.733
320.112
Kaynak: White Paper on International Trade, Japan 1977
— 62 —
Türkiye'nin Japonya'dan ithalatı DİE kaynakları­
na göre 1977 yılında da 311.161 bin ABD Doları dolay­
larında olmuştur. (DİE kaynaklarında 1975 ve 1976 yıl­
larında Japonya'dan ithalatımız sırasıyla 211.348 bin ve
227.792 bin dolar olarak gösterilmektedir).
Türkiye'nin Japonya'dan ithal ettiği başlıca mad­
deler ise şöylece sıralanabilir:
Domuz kılı, ipekböceği tohumu, tarçın ve tarçın çi­
çeği, tabiî pelesenkler vb. ağar ağar, sınaî yağ alkolleri,
ispermeçet, kakao (tane), gıda müstahzarları, tabiî aşın­
dırıcılar, çimento, stronsiyum karbonat, ağır fuel-oil,
diğer fosil yakıtlar, makine yağları, parafin, parafinli ka­
lıntılar, tabiî asfalt, iyot resüblime, asal gazlar, mag­
nezyum oksit, magnezyum hidroksit, çinko oksit, krom
trioksit, manganez dioksit, titan oksitleri, flüor tuzları,
cıva klorür ve oksiklorürleri, çinko klorür, amonyum
klorürler, sodyum klorit, potasyum klorat, sodyum fos­
fatlar, sodyum karbonat, potasyum karbonat, zirkon­
yum, amonyum molibdat, radyoaktif elemanlar, difenil,
difenil metan, hidrokarbürlerin sülfonlu, nitrolu vb.müştakları, etilen glikol, asiklik alkoller ve bunların müştak­
ları, benzilik alkol ve fenil etilik alkol, diğer siklik al­
koller, mentol, terpined, fenol, hidrokinon fenoller ve
fenol alkolleri, fenil eter, anetol, öjenol, izolöjend, amzik
alkol, okaliptol, gayakol, gliserilgayakol, beta naftölün
etil ve metil eterleri, alkol ve eter peroksitler, epikloralkol, koaliptol, gayakol, gliserilgayakol, beta naftolün
hit, fenil asetik aldehit vb. diğer aldehitler, iyononlar,
mantil valeryanat, benzil asetat, formiyatlar, asitler ve
müştakları, fosforik esterler ve tuzları, madeni asitlerin
sair esterleri, anilin, amin fonksiyonlu bileşikler, para amino-salisilik asit ve tuzları, amino asitler ve müştak-
lan, trietanokamin, amino fenoller ve amino fenollerin
esterleri, oksijen fonksiyonlu aminli bileşikler, amid
fonksiyonlu bileşikler, sakkarin, sokramin, imid veya
imin fonksiyonlu bileşikler, diazonik, azoik veya azoksik
bileşikler, azot fonksiyonlu sair bileşikler, civalı organik
bileşikler, piridin, akridin ve müştakları, laktonlar, laktamlar, sültonlar, vb. vitamin B grubu, vitamin PP gru­
bu, diğer vitaminler, hormonlar, enzimler, heterozitler,
skopdin, kkopolamin, glükoz, streptomisin müştakları ve
tuzları, antibiyotikler, serumlar, aşılar, ilaçlar, dişçi çi­
mentosu, kükürtlü boyalar, pigmentler, reaktif boyalar,
küp boyalar, diğer sentetik organik boyayıcı maddeler,
lifler için optik ağartıcı maddeler, diğer boyayıcı mad­
deler, sentetik vernikler, deri finisajmda kullanılan su­
lu pigmentler, yağlı boyalar, diğer boyalar, boyacılıkta
kullanılan eritilmiş madde, resim, eğitim ve eğlence için
boyalar, macunlar ve sıvama maddeleri rotatif makina­
ları için mürekkepler, matbaa mürekkepleri, mürekkep­
ler, uçan yağlar, sabunlar, aktif katyonlu tansiyoaktif
organik müstahzar, sabun ihtiva edemeyen tansiyoaktif
müstahzar, yıkama müstahzarları, yağlama müstahzar­
ları, sunî ve müstahzar mumlar, madeni eşya cilaları,
diğer cilalar, albüminatlar ve albumin sair müştakları,
jelatin, müstahzar yapıştırıcı maddeler, röntgen filimleri, fotoğraf levha ve filmleri, diğer hassas filmler, sine­
ma filmleri, fotoğraf filmleri, hassas fotoğraf kağıdı,
hassas kağıtlar (boş), hassas hale getirilmiş kağıtlar
(dolu) levhalar-diğer filmler
(doldurulmuş) sinema
filmleri, fotoğrafçılıkta kullanılan kimyevi müstahzar­
lar, koUoidal grafit, reçineli asitler, reçine esansı ve yağ­
ları, mantarları, otları imha edici maddeler, ziraat mü­
cadelesinde kullanılan diğer maddeler, maden satıhla-
rıniîi temizlenmesinde kullanılan terkip, lehim kaynak
işinde kullanılan mayi müstahzarlar, lehim ve kaynak
patları ve tozları, vülkanizasyonu çabuklaştırıcı terkip­
ler, mikroorganizmalar için kültür ortamları, vernikler
için sulandırıcılar, antifiriz, sitearizatör, ateşe dayanık­
lı çimento ve harçlar, feno plastlar, silikonlar, kondansasyonla elde edilen mayi müstahzarlar, aminoplastlar,
poliamidler ve süper poliamidler, polivinil asetat, polistiren, polipropilen, poliakrilik ve polimetakrilik müştak­
ları, polimerizasyonla elde edilen mayi halde müstahzar,
polinhil klorür, polivinil asetat, polietilen, polipropilen,
poliakrilik ve polimetakrilik müştakları, selüloz müştak­
ları, selüloz asetat, vülkanize fiber, selüloit, yüksek polimerler, plastikten levha, profil plastikten mamul eşya,
ham kauçuk, balata, sentetik kauçuk (SBR), sentetik
lateks, dış lastikler, iç lastikler, vülkanize kauçuktan
giyim eşyası, contalar, randelalar, borular, levhalar vb.,
seyahat eşyası, tabiî deriden eldivenler, ham tabii man­
tar ve mantar döküntüleri, ağaçtan sandıklar, kafesler,
kürekler vb., sigara kâğıdı, krepon kâğıtları (rulo halin­
de) bir yüzü boyalı yaldızlı ve kromo kâğıtlar, deri tak­
lidi, mukavvalar, kuşe matbaa ve yazı kâğıtları, kuşe
matbaa ve yazı mukavvaları, stensil, mektup kâğıt ve
zarfları, yazı kâğıtları, ambalaj kutuları, torbalar, po­
şetler, külahlar, her nevi etiket, contalar, kaydedici ci­
hazlar için diyagram kâğıtları, kâğıt esaslı diğer mamul­
ler, kitap ve gayrı makut mecmua (y.d.l), mimarlık ve
mühendislik planları, kâğıttan veya mukavvadan her
nevi takvim, resimler, katalog ve prospektüsler, diğer
matbualar, sentetik balık ağı iplikleri, sun'i iplikler (viskos ipeği) ve diğerleri, sentetik lifler, sentetik lif dökün­
tüleri, sicimler, ipler ve halatlar, ambalaj için torbalar,
çuvallar, şemsiye aksamı, bileme cilalama ve rektifiye
taşları ve su zımparaları, fren balataları, işlenmiş mika
ve mika mamulleri, ateşe mukavim tuğla karo ve diğer
eşya camdan borular, porselen sofra eşyası, avizeler, far­
lar ve stop lam^balarınm camları, gözlük ve saat camla­
rı, cam yünü, döküm piki, ferro-silisyum demir çelikten
mamul çubuklar, levhalar, profiller, köşebentler, şerit­
ler, saçlar, elektrolitik tenekeler, çelik külçe, blum ve kü­
tükler, manyetik saçlar, demir-çelikten mamul dikişsiz
ve dikişli borular, dirsekler, rekorlar, manşonlar, depo ve
sarnıçlar, vidalar, pimler ve kamalar, rondelalar, muh­
telif cins yaylar, pirinç ve bakırdan boru, çubuk ve vi­
dalar, alüminyum teller, levhalar, yapraklar ve şeritler,
elektrolitik çinko külçe, ham kalay, antimuan ve ma­
mulleri, frezeler, kerpetenler, pensler, maden işleme alet­
leri, makaslar, elektrotlar, buhar kazanları, buhar tür­
binleri, deniz ve motosiklet motörieri, diğer motörler,
yıkama makinaları ve aksamları, basküller, teraziler ve
aksamı, pompalar, yangın söndürme cihazları, püskürt­
me makinaları ve aksamı, palangalar, krikolar, vinçler,
sondaj ve delme makinaları, buldozerler, grayderler eks­
kavatörler, diğer toprak tesviye makinaları, pulluklar,
kültvivatörler, diğer tarımsal makinalar, kağıt, kağıt
hamuru, mukavva yapım makinaları ve aksamı, matbaa
makinaları, dokuma makinaları, dikiş makinaları, dikiş
makinaları parçalan ve aksamı, yazı makinaları, hesap
makinaları, kaydedici kasalar,
teksir cihazları, diğer
muhtelif makine ve cihazlar ile bunların aksamları, valf­
lar, rulmanlar, rulman aksamı, transmisyon milleri, diş­
liler, makaralar, contalar, transformatörler, elektrik mo­
torları, elektrik jeneratörleri, şaşi aksamı ve diğer ak­
sam, gemiler, dürbünler, sinema, projeksiyon ve cihazları
ve aksamı, fotoğraf makinaları, fotokopi makinaları, fo­
toğraf ve sinema filmleri (boş) mikroskoplar, çeşitli bi­
lim dallarına ait ölçü alet ve cihazları, tıbbi cihazlar ve
aksamı, sayaçlar, elektrik ölçü aletleri ve sayaçlar, cep
ve kol saatleri ve aksamı, müzik aletleri ve aksamı, teyp­
ler, pikaplar, plaklar, oyuncaklar, çakmaklar, ateşleyi­
ciler ve aksamı.
b)
Japonya'nın Türkiye'den
İthalatı
Japonya'nın, Türkiyeden ithalatı ham maddelerden
ibarettir. Ham pamuk, yaprak tütün, krom cevherleri,
ihracatımızın büyük çoğunluğunu oluşturmaktadır.
Mamul maddeler ve gıda maddelerinin paylarının ise
önemli olmadığı ifade edilebilir.
Tablo 26'da Japonya'nın Türkiye'den ithalatının
1975 ve 1976 yıllarındaki seyri, mal grupları itibariyle,
gösterilmiştir
JAPONYA'MIN TÜIiKİYE'DEN İTHALATI
(Bin ABD Doları)
1975
1976
Gıda Maddeleri
13.337
12.546
Meyva ve Sebzeler
Yaprak Tütün
Hammaddeler
3.078
10.206
28.106
1.051
10.597
42.393
Ham pamuk
İpek
Krom cevheri
Memul Maddeler
6.483
5.596
13.015
448
22.215
3.882
11.633
975
Diğer ürünler
308
618
42.346
55.928
T O P L A M :
Kaynak: White Paper on International Trade, Japan 1977Türkiye'nin Japonya'ya yönelik ihracatı, 1977 yılı
itibariyle de DIE kaynaklarına göre 36.506 bin ABD Do­
ları düzeyinde gerçekleşmiştir. (DİE kaynakları 1975 ve
1976 yılılarında Japonya'ya yaptığımız ihracatı sırasıy­
la 28,665 ve 35.999 bin dolar olarak göstermektedir).
Türkiye'nin Japonya'ya ihraç ettiği başhca madde­
ler ise şöylece sıralanabilir:
At, eşek, katır eti, koyun bağırsağı, hazırlanmış
süngerler, kuru yeşil mercimek, kuru kırmızı mercimek,
kuru incir, çekirdeksiz kuru üzüm, kabuksuz fındık, su­
sam, ada çayı, kitre, tabii pelesenkler, meyan kökü hülâ­
sası, domates salçası, incir ezmesi, şarap, votka, yaprak
tütün, tütün döküntüleri, sigaralar, borasit, tabiî ham
boratlar, stronsiyum karbonat, ham ve konsantre krom
cevheri, konsantre çinko cevheri, borik asit, boraks, fe­
nol ve fenol alkol, heteroksiklik bileşikler, ilaçlar, gül
- yağı, kuru oğlak derisi, seyahat eşyası, ceket, palto, pantalon, kürk mamulleri, ipek böceği kozası, kamçı başı,
iç-dıs lastik imali için sentetik lif, tiftik kılı, keçi kılı,
yün, yünden ve ince kıldan mensucat, pamuk (standart
I), pamuk (Standart II), pamuk (Orta elyaflı), pamuk
llnterleri, halılar, örme eldiven, örme giyim eşyası, ka­
dınlar için giyim eşyası, kadın iç çamaşırı, şal, eşarp,
kaşkollar, erlikler, pişirilmemiş tuğlalar, heykel, süs ve
döşeme eşyası, avize cam boncuk, camdan kıymetli taş
taklitleri, mücevherci eşyası ve aksamı, bakırdan ev eş­
yası ve diğer eşyalar TV, radyotelefon, telgraf aksamı,
simballer, vurgulu sazlar, yapma bebekler, lüle taşından
pipo.
I
7^— iHHACATCILARIMIZxl YARARLI BİLGİLER
VE BAZI ÖNERİLER
a)
Dağıtım Kanalları
Japonya'da iş imkânı arayan ihracatçılarımızın, bu
ülkedeki dağıtım kanalları sistemini nazara alması ge­
reklidir.
1973 yılında yapılan bir araştırmaya göre, Japon­
ya'da 290 bin toptancı bulunduğu ortaya konmuştur.
Bunların % l'i piyasanın tümüne yönelmiştir. Birinci
toptancı fabrikadan büyük miktarlarda mubayaada bu­
lunur ve malını küçük toptancılara satar. Genellikle en
azından fabrika ile perakendeci arasında iki toptancı
bulunur.
Büyük ((trading company»1er çok güçlüdürler ve
toptan ticaret alanında en gelişmiş kuruluşlardır. Bun­
lar sadece mal ithalatı ile yetinmeyip, yatırım malı sağ­
layan büyük projelere iştirak ederler ve müşterilerinin
olduğu kadar, kendilerine mal tedarik eden üreten kuru­
luşları da finanse ederler. Bu şirketler (trading compa­
nies) ihracatın % 80 ve ithalâtın % 701 ile iç ticaretin
% SO'sini gerçekleştirirler. Japon fabrikalarının çoğun-
luğu, dış ülkelere satış için olduğu kadar, dış ülkelerden
yapacakları mubayaalar için de bu şirketlere başvurur­
lar.
Bazı ticarî firmalar ise, Japon sanayiinin büyük bir
kısmını kontrol eden malî grupların kuruluşlarıdır. Di­
ğer ticarî firmalar ise tek temsilci veya bunlarla iş ya­
pan toptancılar gibi kendi nam ve hesabına çalışan ku­
ruluşlardır.
Birinci toptancılar genellikle belirli sanayici firma­
ların tek alıcısıdır ve ikinci toptancılara bazen büyük
mağazalara, üçüncü toptancılara ve hatta perakendecîiere mal satarlar.
Gene 1973 yılında yapılan araştırmalara göre, sayı­
ları 1,4 milyonu bulan perakende satış mağazalarının
% 701 sadece iki personelle hizmet görürler. Bu mağa­
zaların çoğu aile işletmeleridir. Bununla beraber, pera­
kende ticarette merkezileşme yönünde bir eğilim bulun­
maktadır.
Gelişmekte olan dağıtım şekli self-servis tipi mağa­
zalardır. Gıda dışı kesimlerde ve özellikle günlük tüke­
tim maddeleri alanında büyük mağazalar önemli bir yer
tutar.
b)
Dağıtımın Özelliklen
Japon piyasasına girişte iki temel yaklaşım sözkonusudur: Ticaret şirketleri (trading companies) veya
toptancıların varolan dağıtım kanallarını kullanmak ve­
ya kendi dağıtım ağını kurmak. Ancak her iki halde de
önemli nokta dağıtımın Japonya'da nasıl işlediğini bil­
mektir.
Japonya'da mallarını pazarlamak isteyen şirketlerin
gözönünde tutmaları gereken bazı önemli noktalar şöy­
lece özetlenebilir:
— Toptancının rolü, pek çok mal için, çok önemli­
dir. Bu önem özellikle malı en son kullanacak veya pe­
rakende satacak firmalar küçük ölçekli iseler hayatî bir
nitelik arzeder.
— Giderek sayılar artan pek çok malda, özellikle
kolayca standartlaşabilen ve hergün satın aimmayan
mallarda, imalatçılar ile nihai satıcılar arasındaki ilişki­
ler giderek arttığından aracıların rolü gittikçe azalmak­
tadır.
— Genel ya da uzmanlaşmış ticarî şirketler (tra­
ding companies) ihracatçıları kendi dağıtım kanalların­
dan yararlandırmak veya yeni şebekeler kurmak yoluy­
la yardımcı olabilirler. Ancak bu konuda anılan şirket­
lerin yeterince teşvik ve ikna edilmiş olmaları gerekir.
Bu hususlar dikkate alındığında Japon piyasasında
başarılı olabilmek için bir lirmamn: (1) trading compa­
nies ve toptancıların bilgi, etki ve tecrübelerinden ya­
rarlanması; (2) piyasaya uzun dönem için taahhütte
bulunabilmesi gerektiği kolayca anlaşılabilir.
Japonya'da perakende mal pazarlamasında modern
ve geleneksel olmak üzere iki kesim bulunduğu ifade
edilebilir. Şöyle ki; Batı tipi büyük mağazalar ve süpermarketler bulunduğu gibi geleneksel bakkal ve çarşı
dükkanları da faaliyettedir.
Büyük mağazalar ve süpermarketler her çeşit gün­
delik eşya veya lüks malı bulundurur ve her gelir sevi­
yesinden tüketiciye hitap ederler. Daha çok kent mer­
kezlerinde kurulmuş olan bu tür mağazalarda malının
yer alabilmesinin ihracatçı için bir gösteriş ve malı için
bir prestij nedeni olduğu belirtilebilir. Bu tür mağaza­
lar ile trading companies vasıtasıyla veya doğrudan
ilişki kurmak mümkündür. Ancak bu tür mağazaların
ticarî satışlar içindeki payı henüz % 20'nin altında bu­
lunmaktadır.
Satışların kalan kısmı ise aynı malın değişik türle­
rini satan dükkanlar ile küçük çarşı mağazaları ve bak­
kal dükkanları aracılığıyla yapılmaktadır: Ancak bu
tüccarlarla ilişkiye girmek için toptancı tüccarlar veya
trading company'nin dağıtım kanallarından yararlan­
manın uygun olacağı ifade edilebilir.
Malın özelliğine göre ihracatçılarımızın bu iki tür
işletme tipinden birini tercih etmeleri gereklidir; Şöy­
le ki:
— Lüks madde ihracatçılarının büyük mağazalar
(department stores) ve süpermarketlerle ilişki kurma­
ları yararlı olur.
— Daha geniş sürümü ve pazar payını gözönüne
alan ihracatçıların ise küçük mahalle dükkanlarının
özellik ve önemlerini değerlendirmeleri uygun olur.
Japonya'da malını pazarlamak isteyen ihracatçıla­
rın mal fiyatlarını belirlerken toptancı tüccarları mem­
nun edecek kâr oranları ve komisyon hadleri tespit et­
meleri zorunludur. Japonya'da satışlar genellikle konsinye esası üzerinden ve 30, 60, 90 gün vadeli bonolarla ya­
pıldığından toptancı tüccarın malın satılamaması ha­
linde bir risk üstlendiği belirtilebilir. Piyasaya yeni arzedilen bir mal için komisyon ücreti genellikle % 5-6 ara­
sındadır, ancak bu oran malın cinsi ve satış miktarına
göre değişir.
Son olarak, Japon piyasasında kalite ve fiyat yö­
nünden uygun ve yeterli yerli mallar bulunduğu belir­
tilmelidir. Bu nedenle ihracatçıların piyasaya girmeleri
için bir Japon firması ile işbirliği imkanı aramasının
gerekli olduğu bir kez daha hatırlanmalıdır. Japon ta-
cirinin malını satmak için sebatkâr ve inatçı olduğu bu­
na mukabil verdiği sözü tuttuğu ifade edilmektedir. Bir
sözleşmenin şekli hükümlerinden ziyade ruhuna bağlı­
dır.
Girişin zor olduğu Japon piyasasında başarı sağlan­
masında reklam kampanyasının da önemi büyüktür; an­
cak reklam pahalıdır.
JETRO
Birkaç kelimeyle de JETRO'dan (Japan External
Trade Organization-Japonya Dış Ticaret Örgütü) bah­
setmenin faydalı olacağı kanısındayız. JETRO Japon­
ya'nın ihracatını geliştirmekle görevlidir. Kuruluş, ka­
nunla çizilen sınırlar dahilinde yeterince özerkliğe sa­
hip resmi bir teşekküldür. JETRO'mm merkezi Tokyo'­
da olup, belli başlı şehirlerde şubeleri bulunmaktadır.
Ayrıca yabancı ülkelerde ticaret merkezleri ve büroları
bulunmaktadır.
İstanbul Bürosu'nun adresi
aşağıda
gösterilmiş­
tir :
JETRO-îstanbul Office
Cumhuriyet Cad. 259/4 Atman Apt.
Harbiye-ŞEHİR
P.K. 13 Osmanbey-Şehir
Telgraf: Japanetro İstanbul
Telefon: 46 33 24
Kuruluşun belli başlı faaliyetleri piyasa araştırma_
74
„
Ian, dış ülkelerdeki ticaret merkezlerinin idaresi, filim­
ler, fuarlar vs. aracılığıyla Japon mallarının tanıtılması,
Japon mamullerinin sınaî estetiğinin iyileştirilmesidir.
JETRO'nun esas görevinin ihracatı artırmak olmak­
la beraber, uluslararası para sorunları ve ithalâtın geliş­
tirilmesi ile de meşgul olduğunu kaydetmek gerekir.
c)
Bilinmesi Faydalı Diğer Hususlar
Ülkeye Giriş İçin Gerekli Koşullar
Japonya'ya gitmek isteyenlerin bulundukları ülke­
deki Japon konsolosluklarından vize almaları şarttır. Zi­
yaretçinin milliyeti ve gezisinin amacı (ticarî, turistik
vs.) göre değişik sürelerde vize verilmektedir. Tipik bir
ticarî vize ise 6 ay süreli olmaktadır. Ziyaretçilerin çiçek
aşısı yaptırdıklarına dair bir belge taşımaları gerekir;
koleralı bölgelerden gelenlerin ayrıca bu hastalığa karşı
aşılanmış olmaları şarttır. Ülkeye girişte, ayrıca, birlik­
te getirilen eşyanın gümrüğe deklare edilmesi şarttır.
Kişisel eşyalar gümrükten muaf olmakla beraber bazı
mallar (tütün ve mamulleri, parfümler, alkollü içkiler
vs.) sınırlamaya tabi olup, bazı malların (ilaçlar, por­
nografik fimler ve kitaplar, bazı meyveler, sebzeler, si­
lahlar vs.) girmesi yasaktır. Bu nedenle, seyahatten ön­
ce bir Japon konsolosluğundan bilgi alınmasının fayda­
lı olacağı ifade edilebilir.
Ulaşım ve Haberleşme
Tokyo Uluslararası Havaalanı'ndan şehire taksi,
servis otobüsleri veya tek raylı tren ile gidilebilir. Tra-
fiğin sıkışık olduğu saatlerde trenin en çabuk ulaşım ara­
cı olduğu belirtilmektedir.
Tokyo içinde ise Metro da, otobüs ve taksilerin ya­
nısıra çalışmaktadır. Büyük şehirler arasında da kara­
yolu, demiryolu ve havayolu ulaştırmacılığının yapıldı­
ğı daha önce belirtilmişti.
,
Taksi taşımacılığına ilişkin bilinmesinde fayda gö­
rülen bazı hususlar da şöyledir: Normal koşullarda tak­
siler gösterilen mesafelere belirli ücretlerle çalışırlar ise
de, geç veya trafiğin sıkışık olduğu saatlerde ya da hava
yağışlı iken normalin üstünde ücret isteyebilirler. Şo­
förler genellikle İngilizce veya başka bir yabancı dil bil­
mediklerinden, yoldan taksi çevirmek çok zordur. Bu ne­
denle tren veya metro istasyonları yakınındaki taksi
duraklarına, otellerde bulunan taksi standlarına gidil­
mesi ve mümkünse gidilecek adresin Japonca yazdırılması tavsiye edilmektedir.
Japonya'da haberleşme hizmetlerinin de oldukça
faydalı olduğu belirtilebilir. PTT merkezleri Pazartesi Cumartesi günlerinde saat 9.00-17.00 arasında açıktır.
Tokyo Garı karşısındaki Merkez Postane ise hergün geceyarısma kadar çalışmaktadır.
Umumî telefonlar çeşitli tiplerde olup, renkleri ile
gördükleri fonksiyonlara göre ayrılmışlardır.
Kırmızı veya pembe olanlara bir tek 10 yen madeni
sikke atılabilir. Konuşm.a süresi 2,5 dakikayı bulunca
ikaz işereti verir, 3 dakika olunca otomatik olarak hat
kapanır.
Kırmızı, bazen altın renkli şerit olan, büyük telefon­
lara bir defada 6 adet 10 yen, mavi telefonlara bir defa­
da 10 adet 10 yen, sarı telefonlara ise 10 adet 10 yen ve­
ya 9 adet 100 yenlik madenî sikkede atılabilir. Bu tele-
fonlar için süre tahdidi yoktur. Madenî para atıldıkça ko­
nuşma uzatılabilir. Kullanılmayan paralar da geri alı­
nabilir.
Umumî telefonlardan deniz aşırı konuşmalar yapıl­
maz. Bu tür konuşmalar PTT merkezlerinden veya otel­
lerden sağlanabilir. 109 numara çevrilerek Uluslararası
telefon operatörü bağlanabilir. Tokyo dışında ise Asya
ülkeleri (Türkiye dahil, Hong Kong hariç) ile ilgili ope­
ratör için 03-211-4211, diğer tüm ülkeler içinse 03-211 5511 numaraları çevrilmelidir.
Yurtiçi veya yurtdışı telgraf çekilebilmesi için otel­
ler yardımcı olabilirler.
Japonya'da İş Saatleri ve Tatil Günleri
Japonya'da iş saatleri Pazartesi - Cuma günleri
saat 9.00-17.00 arasındadır. Ayrıca çoğu işyerleri Cu­
martesi öğleye kadar da açıktır.
İşyerleri pazar ve ulusal tatil günleri kapalıdır. An­
cak bazı mağazalar bu günlerde dş açık kalmaya devam
ederler. Noel zamanı ise Japonya'da çalışma günü ol­
makla beraber, iş yerleri genellikle 29 Aralık — 3 Ocak
arasında kapalı kalırlar. 29 Nisan — 5 Mayıs tarihlerine
rastlayan «Altı Hafta» boyunca da işyerleri kapanır.
Bunlara ilâveten, geleneksel tatil ayı olan Ağustos bo­
yunca da bazı işyerleri bir hafta kadar kapalı kalırlar.
Japonya'da iş yapmak isteyenler için diğer güç dö­
nemler de Mart ve Eylül ayları sonuna rastlayan 6 aylık
muhasebenin yapıldığı günlerdir.
Japonya'nın resmî tatil ve bayram günleri aşağıda
sunulmuştur:
Yılbaşı
Büyükler Günü
Ulusal Kuruluş Günü
İlkbahar Gündönümü
împarator'un Doğum Günü
Anayasa Günü
Çocuklar Günü
Yaşlılara Saygı
Sonbahar Gündönümü
Spor Günü
Kültür Günü
İşçi Günü
1
15
11
20
29
3
5
15
23
10
3
23
Ocak
Ocak
Şubat
veya 21 Mart
Nisan
Mayıs
Mayıs
Eylül
veya 24 Eylül
Ekim
Kasım
Kasım
Bu arada, pazar gününe rastlayan bayramların, ta­
kip eden Pazartesi kutlandığı da belirtilmelidir.
Ticarî Gelenekler ve Diğer Adetler
Japonya'nın toplumsal ve kültürel yapısının fark­
lılığı nedeniyle bazı ticarî gelenekleri de değişiklik arzeder. İş adamlarımızın aşağıda belirtilen hususlara ria­
yet etmelerinin temaslarının olumlu sonuçlanmasında
önemli rol oynayabileceği, ifade edilebilir.
Kartvizit kullanma gibi çok belirgin olanları dışın­
da Japon geleneklerini taklit etmenin ancak, Japon iş­
adamlarının gelenekleri ve tepkilerinin büyük ölçüde
öğrenilmesiyle mümkün olabileceği unutulmamalıdır.
Bu nedenle, Japon geleneklerine duyarlı olmak ve an-
cak rahatlıkla uygulanabileceğine inanılan adetleri dav­
ranışlarda göstermek, yerinde ölur.
Kıyafet konusunda, dikkat edilmesi gereken temel
nokta, ülkemizde uygun ve yerinde kabul edilen kıyafet­
leri, Japonya'daki temaslarda takip etmenin gerekli ol­
duğudur. Kış mevsiminde kaim ve yazın da hafif giysi­
ler seyahatlerde götürülmelidir. Bir yağmurluk götürül­
mesi de uygun olur. Gece verilecek resepsiyonlar için
koyu renk elbise yeterlidir.
Avrupa normlarına göre Japon elbise ölçülerinin da­
ha küçük* olduğu unutulmamalı ve giysi ihtiyacının Ja­
ponya'da teminin bu yönden güçlükleri hatırda tutul­
malıdır.
Ülkenin geleneklerine benzer şekilde bir eve veya
bir tapmağa girerken, ayakkabıların ve hatta pardesünün çıkarılması uygun olur.
Yeni bir temas kurulduğunda kartvizit kullanmak
ve değiştirmek de unutulmamalıdır. Kartviziti değişti­
rirken dikkat edilmesi gereken noktalar kartviziti, alan
kişi açısından, ters olmaması ve değiştirme işleminin ya­
vaşça ve dikkatli bir şekilde olmasıdır. Kartvizit değiş tokuşu önem verilen bir davranış tarzı olduğundan işadamlarımızm seyahatlerinde yeteri kadar kartviziti be­
raberlerinde götürmeleri ve mümkünse aynı zamanda
Japon yazısı ile de kartvizit bastırmalarının faydalı ola­
cağı tavsiye edilmektedir. Japonya'da sokaklar genellik­
le isimsiz olduğundan, adres içeren kartvizitlerin kulla­
nımı yaygınlaşmış ve gelenek haline gelmiştir. Genellik­
le kartvizitleri, taksi şoförlerine gösterilmek üzere bir
plan ihtiva eder. Aynı mülahazalarla, iş adamlarının
otellerinden ziyaret için ayrıldıklarında, kendilerine ve­
rilen ve otelin Japonca ismi, adresi ve telefon numara-
Sim gösterir kibrit kutularını yanlarında bulundurma­
ları tavsiye olunmaktadır.
İş görüşmelerinde ise yüz yüze temaslar için her
fırsat kullanılmalıdır, önemli konularda ise yetkili kişi­
lerin öncelikle müzakere etmeleri gerekir.
Japonya'da yabancı dil, özellikle İngilizce, bilenler
sanıldığı kadar yaygın ve fazla sayıda değildir. Bu ne­
denle bir tercümanın hizmetlerinden yararlanılması yo­
luna başvurulması zorunludur.
Görüşmelerin yavaş cereyan etmesinden ise endişe
edilmemesi ya da huzursuz olunmaması gerektiği, Ja­
pon ticarî geleneğinde ringi adı verilen ve tüm ilgili per­
sonelin oybirliğini gerektiren bir usulün bulunduğu be­
lirtilmektedir. Bu nedenle, görüşmelerin bir ya da iki
haftada bitmesinin umulmaması, konunun önemine gö­
re müzakerelerin bazen birkaç ay dahi sürebileceği bi­
linmelidir. Ancak, bir konu üzerinde anlaşma sağlanın­
ca ayrıntıların kolayca halledildiği ifade edilmektedir.
Konuşmalar sırasında Japon işadamlarının bazen açık­
ça «hayır» demekten kaçındıkları anlar olabildiği, daha
sonraki karışıklık ve yanlış anlaşmaların önlenmesi ama­
cıyla soruların açıklıkla sorulmasında yarar bulunduğu
da belirtilmektedir.
Hediye verilmesi de Japonya'da çok yaygındır. Ja­
pon geleneklerine göre ilk tanışmada hediye teatisi
(karşılıklı hediye verilmesi) gereklidir. Hediyenin değer­
li ve pahalı olması şart değildir. Firmaların eşantiyon
olarak dağıttıkları tükenmez kalem, kağıt açacağı gibi
malzemelere Japonlar çok değer verirler. Bu meyanda
ikram maddesi olarak içki ve çikolata da sayılabilir.
Bizde olduğu gibi Japonya'da hediye paketini vere­
nin huzurunda açma geleneği olmadığını da bu arada
hatırlatmakta yarar vardır.
Japon işadamları için tipik sosyal olay, bir gazino
ya da gece kulübünde verilen bir akşam yemeğidir; iş or­
takları bir Japon evine pek ender davet edilirler. Japon
kadınlar, kocalarının iş yemekleri veya davetlerine ço­
ğunlukla katılmazlar: Yabancı bir işadamının bir Ja­
pon işadamını eşiyle beraber yemeğe davet etmesi ka­
bul edilir; ancak Japon kadını davete icabetmez ise bu
bir hakaret olarak düşünülmemelidir. Yabancı işadam­
larının ise, davet edildikleri takdirde, eşleriyle birlikte
gelmeleri normal kabul edilir. Japon işadamlarının eş­
lerinin daha çok geziler ya da alış-veriş sırasında koca­
larına refakat ettikleri ifade edilebilir.
FAYDALI ADRESLER
T.C. Büyükelçiliği
Turkish Embassy
Yashica Building,
27-8, 6-Chome, Jingumae, Shibuya-ku
TOKYO/JAPAN
Ticaret ve Sanayi Odaları
Japonya Ticaret ve Sanayi Odası
Japan Chamber of Commerce and Industry
(Nissho), 2-2, 3-Chome, Marunouchi,
Chiyoda-ku, Tokyo
Tel: (03)-211-4411
Tokyo Ticaret ve Sanayi Odası
Tokyo Chamber of Commerce and Industry
2-2, Marunouchi 3-chome,
Chiyoda-ku, Tokyo
— Osaka Ticaret ve Sanayi Odası
Osaka Chamber of Commerce and Industry,
58-7 Uchihommachi Hashizume-Chome,
Higashi-ku, Osaka
— Kyoto Ticaret ve Sanayi Odası
Kyoto Chamber of Commerce and Industry,
Karasumadori Ebisugawa agaru,
Nakakyo-ku, Kyoto 604
— Nagoya Ticaret ve Sanayi Odası
Nagoya Cham.ber of Commerce and Industry,
10-19, Sakae 2-Chome,
Naka-ko, Nagoya
— Yokohama Ticaret ve Sanayi Odası
Yokohama Chamber of Commerce and Industry,
11, Nikon-Odori
Hakaku, Yokohama
— Kobe Ticaret ve Sanayi Odası
Kobe Chamber of Commerce and Industry,
Kome CIT Center Building,
2-1, Hamabe-dori, 5-Chome,
Fukia-ku, Kobe 651
— Ryukyu Ticaret ve Sanayi Odası
Ryokyu Chamber of Commerce and Industry,
1-49 Kumecho, Naha, Okinawa
Dış Ticaret Örgütleri
— Tüm Japonya İhracatçılar Teşkilatı Konseyi
Councilof All-Japan Exportes' Association,
Kikai Shinko Kaikan Building
5-8 Shiba Koen, 3-Chome,
Minato-ku, Tokyo
— Japonya Dış Ticaret Örgütü
Japan External Trade Organization - JETRO
2, Akasaka Aoicilo,
Minato-ku, Tokyo
(İstanbul Bürosu'nun adresi daha önce veril­
mişti) .
Gazeteler
— Asahi Shimbun (Tokyo) (Japonca; Tiraj: 5,6
milyon), 6-1, 2-Chome, Yuraku-Cho, e
• Chiyoda-Ku, Tokyo
— Hochi Shimbun (Tokyo) Japonca; tiraj: 1 milyon
29, 2-Chome, Hirakawa, - Cho,
Chiyoda-ku, Tokyo
— Mainichi Shimbun (Japonca: tiraj: 7 milyon)
1-1,1-Chome, Hitotsubashi,
Chiyoda-ku, Tokyo
Asahi Shimbun (Osaka) (Japonca; tirajı 3,3
milj^on) 3, 3-Chome, Nakano-sihima,
Kita-Ku, Osaka.
Asahi Evening News (Tokyo) (İngilizce tiraj; 37
bin), 8-5,1-Chome, Tsukiji,
Ehvo-Ku, Tokyo.
Yomiuri Shimbun (Osaka) (Japonca; tiraj 3,2
milyon), 77 Nozaki-Cho,
Kita-Ku, Osaka
Japan Company Handbook (İngilizce haftalık)
1-4 Hongoku-Cho Nigonbashi,
Chuo-ku, Tokyo.
Haber
Ajansları
— Jiji Tsushin-Sha (Jiji Press)
1-3 Hbiya Park, Chiyoda-Ku, Tokyo
— Kyodo Haber Servisi
Kyodo Tushin (Kyodo News Service)
2 Aoi-Cho Akasaka,
Minato-Ku, Tokyo
— Radiopress Inc.
7 Ichigaya, Shinjuku-ku, Tokyo
— Sun Telephoto
Palaceside Building
- 1-1,1-Chome, Hitotsubashi,
Chiyoda-ku, Tokyo
ABC
Asahi Building,
6-7 Gînza, 6-Chome,
Chuo-ku, Tokyo
Agence France-Presse
Asahi Shimbun Shinkan,
3-2 Chome, Yurakucho,
Chiyoda-ku, Tokyo.
- AP (Associated Press)
Asahi Shimbun Building,
2-3, Yuraku-Cho,
Chiyoda-ku, Tokyo
- Reyters
Kyoda Tushin Kaikan,
2 Akasaka, Aoi-Chi,
Mmato-ku, Tokyo
- Tass
1-5, Hon-Machi,
Shibuya-Ku, Tokyo
- UPİ (United Press International
Palaceside Building
1-1 Hitotsubashi, 1-Chome,
Chiyoda-ku. Tokyo
BANKALAR
— Merkez Bankası
Nippon Ginko (Bank of Japan)
2-2-1 Hongoku-Clıo, Nihonbashi,
Chuo-ku, Tokyo.
— Bank of Okinaws
1-42 Miebashi, Naha, Okinawa
— Bank of Tokyo, Ltd.
1-6-3, Chome, Nihombashi Hongoku Cho,
Chuo-ku, Tokyo
— Da-Ichi Kangyo Bank Ltd.
6-2, 1-Chome, Maruncuchi,
Chiyoda-Ku, Tokyo
— Fuji Bank Ltd.
1-Chome, Otemachi,
Chiyoda-ku, Tokyo
— Mitsubishi Bank Ltd.
7-1 Marunouchi, 2-Chome
Chiyoda-ku, Tokyo
— Sanwa Bank Ltd.
10 Fushimimachi, 4-chome,
Higashi-ku, Osaka
— Export-Import Bank of Japan
1-9-1 Otemachi,
Chiyoda-ku, Tokyo
Bank of America, N.T. and S.A.
Shin Marunouchi Building,
4, 1-Chome
Marunouchi, Tokyo
Chase Manhattan Bank, N.A.
AIU Building, 1-3 Marinouchi, 1-Chome
Chiyoda-ku, Tokyo
First National City Bank
2-1 Ohtemachi, 2-chome,
Chiyoda-ku, Tokyo 100
EK: FUARLAR VE SERGİLER, SERGİ YERLERİ
a)
Tokyo'daki Sergi Yerleri
— British Export Marketing Centre
(İngiliz İhracat Pazarlama Merkezi)
Pola Aoyama Building,
2-5-17, Minami-Aoyama,
Minato-ku, Tokyo 107
Tel: 402-8121
— Tokyo Kokusal Boeki Center
(Tokyo Uluslararası Ticaret Merkezi)
5-3-53, Harumi, Chuo-ku, Tokyo 104
Tel: 531-1261 ve 531-1488
— Tokyo Kokusal Mihonichi Kaijo
(Tokyo Uluslararası Ticaret Fuarları)
4-16-2, Harumi,
Chuo-ku, Tokyo 104
Tel: 531-3371
Tokyo Toritsu Boe^i, Center
(Tokyo Ticaret Merkezi)
World Trade Center Building, Annex 3F.
2-4-1, Hamamatsu-cho,
Minato-ku, Tokyo 105
Tel: 435-5394
Tokyo Toritsu Sangyo Kaikan, Ohtemachi-kan
(Tokyo Sınaî Merkezi, Ohtemachi Binası)
1-2, Ohtemachi,
Chiyoda-ku, Tokyo 100
Tel: 231-2561/9
Unitad States Trade Center (ABD Ticaret Mer­
kezi) Tameike Tokyo Building,
1-1-14, Akasaka, Minato-ku, Tokyo 107
Tel: 583-7141
- World Trade Center
(Dünya Ticaret Merkezi)
3-5, Shiba Hamamatsu-cho,
Minato-ku, Tokyo 105
Tel: 435-5651
- Korea Trade Center
(Kore Ticaret Merkezi)
Yurakucho Building,
1-5, Yuraku-Cho,
Chiyoda-ku, Tokyo 100
Tel: 214-6951
- Sweden Center Japan
(Japon İsveç Merkezi)
Sweden Center Building,
11-9, appongi 6-chome,
Minato-ku, Tokyo 106
Tel: 403-1351
03
CD
>
cö
O
>I
05
hO
CD
'O
00 o
Q
O
§ O
03
ö
1^
•
I
3
cö
O
o Ü
^ o
o
m
s
Ol
o as
C
D
m
S 3
Q
O
I
S
D'
CÖ
w
2 o
o
o3
O
o!^
>> 03
^
3 s.
Ö
C
D3
0
3
0
Q
<: g
03
42
ü2
O
m
o
o
o
Eh
E
h
^
05
o3
o
O
m
<D
O
O
:3
<O
O
O
Er-
o
.d
S
o
Ü
o
O
o
s .2
CD
11^
N
CD
CD
CD
^
03
CD
>
o 5
- -a ^
o
o
o
oâ
>^
oj
1
lO CM
I
o
CD
fcüO
Oâ
:3
c3
bJD
O S
eşi o
ö
02
o
T
o
m oo
o
İH
O
TH
O
'g
^
o
bD
CD
CD
EH
O
O)
5H
4^
^
O
hJD
O
.r^
o
0 .s
••^ s
o § 1 g
o
03 Ha
O
-r-l <4H
^^3 'S
o
Ö o
W
l§
^
o5
Ö EH
03
S ^
o3
G
OD
O
o3
b
o i O o
H
O
cq
o
si
^
o
o3
M
oâ
r/J
O
bD
03
>i
o
O
O
EH
EH
O
biD
o3
00
o3
o
oS
Ü
03
O
CO
'
o3
CM
^
;^
5
w
Ö CD
o Ö
0)
II
İIJ
o3
İl
5 .S
o
o Öo
o t
EH o
o
S ^ ^
o -3 :2
a
00
CD Tl
. .
O.
S
EH
O
S
CJİ
<D
O
o
c3
B)0
(D
M
cs
2
:3
m
ü
C/3
.
o
«
S
o
I :
rC! >^
^ o
m
g
m
1
S
S
o
S
^
§
^
Ö
r RH
lit
o
^
CĞ
^
>>
-s - 2
^ ^ M
O
O
CD
o
CO
Ö
CNİ
- '
B
I l l s
03
ö
o ^ -s
H r-. h
o
o
o
o
o
O
O
M
CĞ
O
Eh
C3
Q
i
CO
(D
W
CD
(D
S
S
o
S
^
cu o
M ^
2
Ü
I
O
m
FO
o
P
CM
^ 1
Eh
.a
Eh
G
o
^
Co O
'3
ö
fi
Eh Ö
S
CO
o
o
a
O
o
ö
o
o
03
O
4-3 O
o
o
o
I
I
o
Ti
0^
.
N
CD
o
. o
O)
'Ö
CD
'İS'"
s2
t>
o"
Is
:î:1 rSf
^ >>
« o
o
bJO
5
4 H §
O
o
<^
o Ö
S
T»
Eh
k-s CQ
4'^
O
hJO
W
13
o
CĞ
CĞ
^
'S
O)
<
o
î5
a
o
hJD
a
o
o
•2 w
fl g ö §
I -a -2 i
ö
(-<
^
Ö
o
o
I
o
CĞ
0
2
CĞ
O
>i
o
H
O
O
hJO
CĞ
O
O,
Q
R
O