tc gazi üniversitesi sağlık bilimleri enstitüsü hemşirelik programı gata

T.C.
GAZİ ÜNİVERSİTESİ
SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
HEMŞİRELİK PROGRAMI
GATA KADIN HASTALIKLARI VE DOĞUM POLİKLİNİĞİNE BAŞVURAN
KADINLARIN GENİTAL HİJYEN DAVRANIŞLARI VE BU DAVRANIŞLARIN
VAJİNAL ENFEKSİYONA ETKİSİ
YÜKSEK LİSANS TEZİ
Yük. Hem. Selma DALBUDAK
Tez Danışmanı
Doç. Dr. Naile BİLGİLİ
ANKARA
Temmuz 2012
2ı
İÇİNDEKİLER
Kabul ve Onay............................................................................... ı
İçindekiler...................................................................................... ıı
Tablolar………………………………………………………………... ıv
Semboller, Kısaltmalar………………………………………………. v
1.GİRİŞ............................................................................................. 1
1.1. Problemin Tanımı ..................................................................... 1
1.2. Araştırmanın Amacı .................................................................. 7
1.2.1.Araştırmanın Hipotezi ............................................................. 7
2. GEREÇ ve YÖNTEM................................................................... 8
2.1. Araştırmanın Şekli .................................................................... 8
2.2. Araştırmanın Yapıldığı Yer ve Özellikleri………….................... 8
2.3. Araştırmanın Evreni .................................................................. 8
2.4. Araştırmanın Örneklemi............................................................. 9
2.5. Veri Toplama Araçları ............................................................... 10
2.6. Veri Toplama Araçlarının Uygulanması………………………… 11
2.6.1. Ön Uygulama……………………………………………………. 11
2.6.2. Araştırmanın Uygulanması…………………………………….. 12
2.7. Araştırmanın Etik Boyutu…………………………………………. 12
2.8. Verilerin Değerlendirilmesi ........................................................ 13
2.9. Araştırmanın Sınırlılıkları…………………………………………. 13
3. BULGULAR................................................................................. 15
4. TARTIŞMA................................................................................... 31
5. SONUÇ VE ÖNERİLER……………………………………………. 42
6. ÖZET ........................................................................................... 45
7. SUMMARY................................................................................... 47
8. KAYNAKLAR............................................................................... 49
9. EKLER…...................................................................................... 63
EK- 1 Gönüllüleri Bilgilendirme ve Olur Alma Formu……................ 63
EK- 2 Soru Formu…………………................................................... 66
3ıı
EK- 3 Genital Hijyen Davranışları Envanteri…..…………………… 73
EK- 4 Etik Kurul Onayı ……………………………………………….. 76
EK- 5 İzin Yazıları……………………………………………………… 78
10.TEŞEKKÜR………………………………………………………… 79
11.ÖZGEÇMİŞ................................................................................. 80
4
ııı
TABLOLAR
Tablo 3.1. Kadınların Sosyo-Demografik Özelliklerinin Dağılımı………..15
Tablo 3.2. Kadınların Doğurganlık Özelliklerinin Karşılaştırılması………16
Tablo 3.3. Kadınların Herhangi Bir Hastalığa Sahip Olma Durumlarının
Karşılaştırılması………………………………………………………………..17
Tablo 3.4. Kadınların Aile Planlaması Yöntemi Kullanma Durumlarının
Karşılaştırılması………………………………………………………………..18
Tablo 3.5. Kadınların Genital Hijyen Uygulamalarının Karşılaştırılması…19
Tablo 3.6. Kadınların Genital Hijyen İle İlgili Bilgi Alma Durumları ve Bilgiyi
Alma Kaynaklarının Karşılaştırılması………………………………………...27
Tablo 3.7. Kadınların GHDE Puan Ortalamalarının Karşılaştırılması…....28
Tablo
3.8.
Kadınların
GHDE
İfadelerinin
Ortalamalarının
Karşılaştırılması………………………………………………………………..29
5
ıv
SEMBOLLER VE KISALTMALAR
Kısaltmalar
Açıklama
GHDE
Genital Hijyen Davranışları Envanteri
GATA
Gülhane Askeri Tıp Akademisi
HIV
Human Immundeficiency Virüs
PID
Pelvik inflamatuar hastalık
RİA
Rahim içi araç
OR
Tahmini rölatif risk (Odds Ratio)
AIDS
Acquired Immune Deficency Syndrome
SPSS
Statistical Package for the Social Sciences
v6
1. GİRİŞ
1.1.Problemin Tanımı
Kadınlar yaşam dönemlerine göre farklı sağlık sorunları
yaşamakta olup, özellikle 15-49 yaş dönemi, üreme sağlığı sorunlarının
artış gösterdiği riskli dönemlerden biridir.1-3 Üreme sağlığı kapsamındaki
sorunlar arasında, hastane başvurularının en sık nedenlerinden birini
genital yol enfeksiyonları oluşturmaktadır.4 Genital yol enfeksiyonları
genellikle cinsel ilişkiyle geçen ya da cinsel ilişki olmaksızın görülen az
sayıda mikroorganizmanın neden olduğu enfeksiyon hastalıklarıdır. Ayrıca
hem
gelişmiş
hem
de
gelişmekte
olan
ülkelerde
ve
kadınların
çoğunluğunun yaşamlarının herhangi bir döneminde en az bir kez
karşılaştıkları önemli bir halk sağlığı sorunudur.1,2,5
Dünya da her yıl yaklaşık bir milyon kadın cinsel yolla geçiş
göstermeyen üriner yol enfeksiyonu, bakteriyel vajinozis gibi ürogenital yol
enfeksiyonlara maruz kalmakta ve kadınların en az %75’inde genital bir
enfeksiyon
hikayesi
bulunmaktadır.6,7
Ülkemizde
yapılan
çeşitli
çalışmalarda da genital yol enfeksiyonunun yaygın bir sorun olduğu
görülmekte ve görülme sıklığının %25,6 ile %65,6 arasında olduğu
bildirilmektedir.8,9,10,11 Öner ve arkadaşları yapmış oldukları çalışmada
(2004) 15-49 yaş arası kadınlarda genital yol enfeksiyon prevelansını
%65.6 olarak bulmuş ve kadınlarda genital yol enfeksiyonunun çok yaygın
olduğunu, ancak büyük oranda kadınların bunun farkında olmadığını
belirtmiştir.8
Kadınlarda genital yol enfeksiyonları içinde en sık görülen
klinik şekil vulvavajinittir. Enfeksiyon olsun veya olmasın vajinit kadınları
kadın-doğum polikliniklerine yönelten en yaygın sebeplerdendir.12 Vajinit
17
vajinanın inflamasyonudur ve vajinal enfeksiyonların bir kısmı normal
vajen florasında bulunan mikroorganizmaların aşırı çoğalması sonucunda,
bir kısmı ise cinsel temasla bulaşan infeksiyon ajanlarla meydana
gelmektedir.13 Ayrıca kötü koku, yanma, ağrılı cinsel ilişki, dizüri ve kaşıntı
ile karakterize bir hastalık olup, en sık olarak vajinal akıntıya neden
olmaktadır.14,15 Vajinal akıntı, kadınların jinekoloji polikliniklerine en sık
başvurma nedenidir ve hemen hemen bütün kadınlar yaşamları boyunca,
akıntıyla zaman zaman karşı karşıya gelmektedir.15-18 Ayrıca enfeksiyona
bağlı vajinal akıntısı olan kadınlar kendilerini kirli hissettikleri için
toplumdan izole olabilmekte, kendine güveni azalabilmekte, sosyal
yaşantıları ve yaşam kaliteleri olumsuz etkilenerek, panik ve korkuya
kapılmalarına sebep olabilmektedir.2,17
Anormal vajinal akıntı ile karakterize olan ve vajinit olguların
%90’ından fazlasında en sık rastlanan vajinal enfeksiyonlar; bakteriyel
vajinozis, vulvovajinal kandida ve trikomonas vajinalistir.4,16,19-23 Bolatlı ve
arkadaşlarının (1997) 280 kadınla yaptıkları çalışmada; kadınların 32'sinde
bakteriyel vajinozis, 74'ünde kandida, 45'inde trikomonas vajinalis
saptandığı bildirilmiştir.24 Zeteroğlu ve arkadaşlarının (2004) yaptığı
çalışmada ise 116 hastanın 48'inde patolojik bulgu saptanırken, 30'una
bakteriyel vajinozis, 23'üne kandida ve 2'sine trikomonas vajinalis tanısı
konulmuştur.25 Prasad ve arkadaşlarının (2005) vajinal enfeksiyonlarla ilgili
yaptığı çalışmada, katılımcıların %44’ü akıntı, %12’si kaşıntı şikayeti ile
kliniğe başvurmuş, belirtileri olduğunu söyleyen kadınların %58’inde
yapılan spekulum muayenesi sonucunda, vajinal enfeksiyon olduğu
belirlenmiştir. Aynı araştırmada katılımcıların %10’ununda kandida,
%18’inde bakteriyel vajinozis ve %13’ünde trikomonas vajinalis olduğu
saptanmıştır.26
28
Doğurganlık yaşındaki kadınlarda vajinal enfeksiyonların en
yaygın nedeni bakteriyel vajinozis olup, vajinal enfeksiyonların %40-50’sini
oluşturmaktadır. Vajinal akıntı ve kötü kokunun en sık nedenlerinden
biridir.4,27-33 Bakteriyel vajinozisin en önemli komplikasyonlarının pelvik
inflamatuar hastalık (PID) ve infertilite olduğu belirtilmektedir.16,28,30,31
Bunların yanında yapılan çalışmalarda, bakteriyel vajinozisin erken
memran rüptürü, erken doğum, düşük doğum ağırlıklı bebek, postpartum
endometritis, perinatal enfeksiyon, tubal hasar ve HIV ile ilişkili olduğu
belirtilmektedir.16,21,26,28,30,31,33-36
Vajinitin diğer yaygın nedeni olan vulvavajinal kandida,
kadınların yaşamları boyunca en az bir kez, yaklaşık yarısının yaşamları
boyunca iki ya da daha fazla geçirdiği ve kadınların %50-75’ni etkilediği
üreme yolu enfeksiyonudur.15 Amerika ve Avrupa’da vajinitin ikinci en
yaygın nedenidir.4,32 Vulvavajinal kandida komplikasyonları nadirdir.
Gebelikte korioamniyotis ve vulvar vestibulitis sendromu ile ilişkili olduğu
belirtilmektedir.37 Vulvavajinal kandida geçici ve fiziksel etkileri ciddi hasar
vermeyecek gibi görünse de tekrarlayıcı vulvavajinal kandidanın kişinin
yaşam kalitesi, cinsel yaşam ve ilişkilerini olumsuz yönde etkileyebileceği
belirtilmektedir.38
Vajinal enfeksiyonların %10-25’inden sorumlu olan diğer
neden trikomonas vajinalis olup, dünya çapında yaklaşık 180 milyon
kadını etkilemektedir. Ayrıca trikomonas vajinalisin HIV’in bulaşmasını
kolaylaştırdığı ve gebelik komplikasyonları, erken doğum, membranların
erken
rüptürü,
belirtilmektedir.
PID
ve
servikal
kanser
ile
ilişkili
olduğu
4,20,29,32,39
93
Bunların yanında vajinal enfeksiyonlar kadınlarda; beden
imajı üzerine negatif etki, vajinal semptomlarda ya da kokuda artış, cinsel
yolla bulaşan hastalık ya da kanser korkusu ve ağrıdan dolayı cinsel
aktiviteden
kaçınma
şeklinde
psikoseksüel
problemlere
yol
açabilmektedir.15 Cinsel yönden olumsuz etkilenmeler, kişinin kendisini pis
ve kabul edilmez hissederek yakınları ile ilişkisini olumsuz etkilemektedir.29
Yine yapılan araştırmalar jinekolojik semptomlar ile ruhsal bozukluklar
arasında güçlü bir ilişki olduğunu göstermektedir. Hindistan’da genel tıp ile
jinekoloji kliniklerine başvuran kadınlar arasında yapılan bir çalışmada
vajinal akıntı şikayeti ile jinekoloji kliniklerine başvuran kadınlarda
depresyon oranlarının daha yüksek olduğu tespit edilmiştir.18
Vajinal
enfeksiyonlar
kadınları
ekonomik
yönden
de
etkilemektedir. Vajinal enfeksiyonların ekonomik maliyetini, enfeksiyonun
teşhis ve tedavisini aramak için geçirilen zaman ve sağlık bakımı için
harcanan para oluşturmaktadır.29 Vajinal enfeksiyonlar sonuçta kadında
sosyal izolasyon, eşi ile cinsel sorunlar, fiziksel bitkinlik, halsizlik, psikolojik
sorunlar, kanser korkusu, infertilite korkusu, yaşam kalitesinde bozulma
gibi problemler ortaya çıkarırken aynı zamanda ekonomik kayıp, zaman
kaybı, iş gücü kaybına da neden olmaktadır.17,29,38
Her kadın vajinal enfeksiyon ve vajinal enfeksiyonun
yukarıda belirtilen olumsuz etkileri yönünden risk altındadır. Ancak bu
riskin artmasına neden olan risk faktörlerinin iyi bilinmesi ve ona göre
önlem
alınması
gerekmektedir.
Araştırmalarda
vajinal
enfeksiyona
yatkınlıkta risk faktörleri olarak; gebelik, intrauterin aletler, yüksek östrojen
içeren oral kontraseptifler, diyabet, yetersiz hijyen, glikozüri, anemi, uzun
süre antibiyotik ve steroid tedavisi, obezite, sık cinsel ilişki, uzun ve yoğun
yaşanan stres, hormonlar, düşük sosyoekonomik statünün getirdiği kötü
4
10
çevre koşulları, beslenme bozukluğu, sigara ve alkol kullanımı, çok eşlilik,
uygun olmayan koşullarda yapılan doğum ve küretajlar, aşırı doğurganlık,
intravajinal yabancı cisimler, cinsel yolla bulaşan hastalıklar ve AİDS gibi
hastalıklar belirtilmektedir.4,15,16,19,29,35,38,40,41
Bir çok enfeksiyon hastalığının kontrolünde kişisel hijyen
alışkanlıkları
önemli
olduğu
gibi,
genital
yol
enfeksiyonlarının
önlenmesinde de genital hijyen anahtar role sahiptir.42,43 Çünkü genital
bölge vücudun en sıcak, en nemli ve en hassas bölgesidir. Ayrıca vücudun
çeşitli atıklarının (menstrüel kan, ter, idrar v.b) bu bölgeye olması sonucu
mikroorganizmaların yerleşip çoğalması için oldukça elverişli bir ortamdır.
Kadınlarda anatomik olarak üretranın kısa olması, üretral meatus, vajina
ve anüsün birbirine yakın olması mikroorganizmaların üretra ve vajinaya
kolayca taşınmasına yol açmaktadır.44
Genital hijyen, çeşitli hijyenik uygulamalarla kadın ürogenital
organlarının bütünlüğünün korunması, sürdürülmesi, geliştirilmesi ve
genital organların fiziksel olarak sağlıklı olması olarak tanımlanmaktadır.4547
15-49 yaş grubundaki kadınlar için genital hijyen uygulamaları; idrar,
gaita ve menstruasyonla ilgili eliminasyon ürünlerinin uzaklaştırılmasıyla
ilgili davranışların tümüdür.45 Genital yol enfeksiyonların önlenmesi için,
doğru genital hijyen davranışlarının kazandırılması gerekmektedir.
Genital sağlığı korumaya yönelik hijyen uygulamalarının
yapılmadığı,
yanlış
enfeksiyon
oluşabilmekte
etkilenmektedir.
8,48
ya
da
yetersiz yapıldığı durumlarda
ve
kadın
sağlığı
olumsuz
kadında
yönde
Demirbağ’ın yapmış olduğu çalışmada (2000), vajina
511
florasını bozan bir çok etmen üzerinde durulmuş ve bunlardan en
önemlilerinin yanlış hijyenik davranışlar olduğu belirtilmiştir.49
Tüm
dünyada
hastalıkların
tedavisinden
çok
sağlığın
korunması ve geliştirilmesine odaklanan anlayışın yaygınlaşmasıyla,
sağlık personellerinin eğitim ve danışmanlık rolleri de giderek daha fazla
önem kazanmıştır.50 Bunu yapacak sağlık personelinin başında kadınlarla
yakın çalışma ortamı içinde olan hemşireler gelmektedir.51 Vajinal sağlığın
geliştirilmesi ve vajinal enfeksiyonların önlenmesinde hemşirelere önemli
roller düşmektedir. Bu konuda hemşirelerin en önemli rolü kadınlara sağlık
eğitimi vermektir.29
Hemşirenin
vereceği
sağlık
eğitimi
ile
kadınlara
enfeksiyondan korunmada vajinite neden olan risk faktörleri, enfeksiyonun
bulaşma yolları, tanı, tedavi yöntemleri ve korunma yolları öğretilerek
kadınların yanlış inanç, davranış ve bilgileri düzeltilebilir. Bu da kadınlarda
yaşam kalitesinde bozulma, iş gücü ve zaman kaybı, kanser korkusu gibi
olumsuz durumları ortadan kaldırmaya yardım edebilir. Ayrıca hemşirelerin
kadın sağlığını belirli bir düzeye yükseltmek için kadınlara doğru genital
hijyen uygulamalarını öğretmek, üreme organları, gebelik, doğum,
menstruasyon hijyeni, kontraseptif yöntemler, jinekolojik sorunlar, genç
kızlara erken dönemde kişisel hijyen uygulamalarına ilişkin sürekli ve
yaygın şekilde sağlık eğitimi yapmaları gerekmektedir.13,52,53 Eğitim
sırasında hemşirenin yargılayıcı bir tutum içinde olmaması, hastayı
dinleyip onunla açık, güvenilir bir iletişim kurarak hastanın sorunlarını
belirlemesi, uygun
hemşirelik girişimlerinde bulunması ve
değerlendirmesi gerekmektedir.
sonucu
2,13,29
12
6
Ülkemizde yaygın bir üreme sağlığı sorunu olan genital yol
enfeksiyonlarının birçok etmenin yanı sıra kadının kişisel hijyene verdiği
önemle de ilişkili olduğu düşünülmektedir. Bu yüzden kadınların kişisel
hijyen uygulamalarından kaynaklanan risklerin saptanmasının oldukça
önemli olduğu ve konu ile ilgili ulaşılan sonuçların hemşirelik ve sağlık
hizmetlerinin planlanmasında kullanılabileceği düşünülmektedir. Ayrıca
genital hijyen davranışları ile ilgili Türkiye genelini yansıtan ulusal veriler
sınırlıdır. Var olan veriler ise daha çok bölgesel özellikleri yansıtmaktadır.
Genital
hijyen
davranışları
açısından
toplumun
genelini
yansıtan
çalışmalar yapmak güç olduğundan ve bölgesel farklılıklar olabileceği
düşünüldüğünden toplumdaki hijyen davranışları hakkında fikir verebilecek
grupların incelenmesi önemlidir.
1.2. Araştırmanın Amacı
Bu araştırmada, GATA Kadın Hastalıkları ve Doğum
polikliniğine başvuran kadınların genital hijyen davranışlarını ve bu
davranışların vajinal enfeksiyona etkisini belirlemek amaçlanmıştır.
1.2.1. Araştırmanın Hipotezi
Ho: Vajinal enfeksiyonu olan (vaka grubu) ve olmayan
(kontrol grubu) kadınların genital hijyen davranışları arasında fark yoktur.
H1: Vajinal enfeksiyonu olan (vaka grubu) ve olmayan
(kontrol grubu) kadınların genital hijyen davranışları arasında fark vardır.
13
7
2. GEREÇ VE YÖNTEM
2.1. Araştırmanın Şekli
Araştırma, Gülhane Askeri Tıp Akademisi (GATA) Kadın
Hastalıkları ve Doğum A.D. jinekoloji polikliniğine başvuran kadınların
genital hijyen davranışlarını ve bu davranışların vajinal enfeksiyona etkisini
belirlemek amacıyla vaka-kontrol çalışması olarak yapılmıştır.
2.2. Araştırmanın Yapıldığı Yer ve Özellikleri
Araştırma, Ankara İlinde yer alan GATA Kadın Hastalıkları ve
Doğum A.D. jinekoloji polikliniğinde gerçekleştirilmiştir.
GATA Kadın Hastalıkları ve Doğum A.D. jinekoloji polikliniği;
poliklinik kayıt bölümü, üç muayene odası, bir kolposkopi işleminin
yapıldığı oda ve bir dinlenme odasından oluşmaktadır. Jinekoloji poliklinik
hizmetleri her gün, 2 uzman doktor ve 2 hemşire tarafından günde
yaklaşık 60 hastaya hizmet verilerek yürütülmektedir. Polikliniğe hasta
başvurusu
doğrudan
başvuru
şeklinde
yapılmakta
olup;
hasta
popülâsyonu rütbeli personel eşlerinden, talep ettikleri takdirde %5’lik
kısmı sivil hastalardan, hastane personeli ve eşlerinden oluşmaktadır.
Poliklinikte ayda ortalama 1200 hasta muayenesi yapılmaktadır.
2.3. Araştırmanın Evreni
Araştırmada
vaka
grubunun
evrenini,
GATA
Kadın
Hastalıkları ve Doğum A.D. jinekoloji polikliniğine her hangi bir nedenle
başvurup, jinekolojik muayene sonrası kadın doğum uzmanı tarafından
vajinit tanısı alan 15-49 yaş arası kadınlar oluşturmaktadır.
8
14
Araştırmada kontrol grubunun evrenini ise GATA Kadın
Hastalıkları ve Doğum A.D. jinekoloji polikliniğine her hangi bir nedenle
başvurup, jinekolojik muayene sonrası kadın doğum uzmanı tarafından
vajinit tanısı almayan 15-49 yaş arası kadınlar oluşturmaktadır. Kontrol
grubunda yer alan kadınlar, yaş ve eğitim durumları vaka grubuna
eşlenerek örnekleme alınmıştır. Bu nedenle hem vaka hem de kontrol
grubundaki kadınların %17’si 30 yaş altı, %51’i 30-39 yaş ve %32’si 40-49
yaş grubunda yer almaktadır. Kadınların yaş ortalamalarının 36.8 olduğu
belirlenmiştir. Kadınların eğitim durumlarına bakıldığında; vaka ve kontrol
grubundaki kadınların %15’i ilkokul mezunu, %13’ü ortaokul mezunu,
%41’i lise ve %31’i üniversite ve üstü eğitime sahip olduğu belirlenmiştir.
Araştırma örnekleminin oluşturulmasında kadınların;

15-49 yaş aralığında olması,

En az okur-yazar olması,

Cinsel yönden aktif olması,

Menopozda olmaması,

Gebe olmaması,

Postpartum dönemde olmaması kriterleri aranmıştır.

Daha önceden vajinal enfeksiyona yönelik tedavi alıp
kontrol
için
gelen
kadınlar
araştırmaya
dahil
edilmemiştir.
2.4. Araştırmanın Örneklemi
Araştırmada
www.dssresearch.com
örneklem
adresindeki
genişliğinin
DSS
hesaplanmasında
Research
Calculators
kullanılmıştır. Ölçek genişlik hesaplamasındaki değişken olarak pilot
uygulama sonrası elde edilen Genital Hijyen Davranışları Envanter
15
9
(GHDE) puanı kullanılmıştır. Yapılan pilot uygulamada vaka grubu için
ortalama=73,30 ± 8,71, kontrol grubu için ortalama=82,00 ± 9,75 olup, Tip
I hata= 0.05, Tip II hata= 0,20 alındığında her iki grup için örneklem
büyüklüğü 100 kişi olarak bulunmuştur.
2.5. Veri Toplama Araçları
Verilerin toplanmasında araştırmacı tarafından konuya ilişkin
literatür11,20,27,30,32,45,49,50,61,62,68,77,87 incelenerek hazırlanmış soru formu (Ek
2) ve Genital Hijyen Davranışları Envanteri (GHDE) (Ek 3) kullanılmıştır.
2.5.1. Soru Formu
Soru formu toplam 36 sorudan oluşmaktadır. Katılımcıların
sosyo-demografik özelliklerini içeren 5 soru, doğurganlık özellikleri ile ilgili
8 soru ve genital hijyen uygulamaları ile ilgili 23 soru bulunmaktadır. Form
katılımcıların yaş, eğitim durumu, çalışma durumu ve gelir durumu ile ilgili
sosyo-demografik özelliklerini, çocuk sayısı, gebelik sayısı, doğum sayısı
gibi doğurganlık özelliklerini, menstrual hijyen, iç çamaşırı hijyeni, cinsel
hijyen ile ilgili genital hijyen sorularını içermektedir.
2.5.2. Genital Hijyen Davranışları Envanteri (GHDE)
15-49 yaş grubu, cinsel yönden aktif kadınların genital hijyen
davranışlarını değerlendirmek amacıyla 2005 yılında Ege ve Eryılmaz
tarafından geliştirilen Genital Hijyen Davranışları Envanteri kullanılmıştır.1
GHDE; genel hijyen, menstrual hijyen, tuvalet hijyeni ve cinsel hijyen
uygulamalarını içeren sorulardan oluşan 27 ifadelik 4’lü likert tipinde tek
boyutlu envanterdir.
10
16
Envanterdeki her bir ifade;
1. Hiçbir zaman,
2. Bazen,
3. Sık sık,
4. Her zaman şeklinde değerlendirilmektedir.
Genital hijyen davranışları envanterinde 17, 26 ve 27.
ifadeler tersten puanlanmaktadır. Puanlama da “hiçbir zaman” yanıtına “1”
puan diğerlerine sırasıyla “2, 3, 4” puan verilmektedir. Envanterden en
düşük 27 en yüksek 108 toplam puan alınmaktadır. Envanterin toplam
puanı genital hijyen davranışları puanını vermektedir. Alınan puan
yükseldikçe genital hijyen davranışlarının istendik düzeyde olduğu
şeklinde değerlendirilir. Ölçeğin cronbach alfa güvenirlik katsayısı α:0.86
dır.1 Bu araştırmada ölçeğin cronbach alfa güvenirlik katsayısı α:0.83
olarak bulunmuştur.
2.6. Veri Toplama Araçlarının Uygulanması
2.6.1. Ön Uygulama
Hazırlanan soru formunun anlaşılırlığını değerlendirmek
üzere, GATA Kadın Hastalıkları ve Doğum A.D. jinekoloji polikliniğine
başvuran toplam 20 kadın ile formun ön uygulaması yapılmıştır. Elde
edilen
sonuçlara
göre
formda
gerekli
düzenlemeler
yapılmış
ve
araştırmaya başlanmıştır. Soru formunun son hali Ek 2’de verilmiştir.
17
11
2.6.2. Araştırmanın Uygulanması
Araştırmaya ait veriler 7 Şubat - 19 Mart 2012 tarihleri
arasında toplanmıştır.
Uygulama öncesinde muayene yapacak kadın doğum
uzmanı ve diğer sağlık personeli ile görüşülerek araştırma hakkında bilgi
verilmiştir. Bu görüşmede araştırmanın kapsamı açıklanmış ve kadınlara
verilen tedavi ile ilgili açıklama dışında başka bir uyaran verilmemesi rica
edilmiştir.
Araştırmaya katılan kadınlar kadın doğum uzmanı tarafından
jinekolojik ve spekulum muayenesi yapılıp, anamnezleri alındıktan sonra
vajinal enfeksiyon tanısı alan (vaka) ve almayan (kontrol) grup olarak
belirlenmiştir.
Veriler,
muayenesi
tamamlanıp,
araştırmanın
amacı
açıklanarak yazılı onam alınan kadınlarla jinekoloji bölümünde ayrı bir
odada yüz yüze görüşülerek toplanmıştır. GHDE’ni kendi kendilerine
doldurmaları sağlanmıştır. Veri toplama araçlarının uygulanması yaklaşık
20 dakika sürmüştür. Soru formunun uygulanmasının ardından araştırmacı
tarafından kadınlara genital hijyen davranışları ile ilgili merak ettikleri,
yanlış davrandıkları ve yetersiz oldukları konularda eğitim verilmiştir.
2.7. Araştırmanın Etik Boyutu
Araştırma için GHDE’ni geliştiren araştırmacıdan sözel izin,
GATA Etik Kurul izni (Ek 4) ve GATA Anket Kurul izni (Ek 5) alınmıştır.
Ayrıca araştırmaya dahil edilen tüm kadınlara araştırmanın amacı
açıklanarak kadınlardan yazılı onam (Ek 1) alınmıştır.
18
12
2.8. Verilerin Değerlendirilmesi
Çalışmadan
elde
edilen
verilerin
değerlendirilmesi
ve
tabloların oluşturulması amacıyla SPSS (Statistical Package for Social
Sciences) version 15 kullanılmıştır. Nicel değişkenler (GHDE puanları)
ortalama ve standart sapma değerleri ile sunulmuştur. Kategorik
değişkenlerin (nitel değişkenler) sunumu için ise yüzdesel dağılımlar,
sayılar,
minimum
ve
maksimum
değerler
kullanılmıştır.
Kategorik
değişkenlerin değerlendirilmesinde Chi-Square (2) testi ve gerekli olduğu
durumlarda Fisher exact test kullanılmıştır. İki grubun nicel değişkenler
açısından karşılaştırılmasında Student’s t testi kullanılmıştır. Risk
faktörlerini belirlemek amacıyla ise lojistik regresyon analizi ile odds ratio
(tahmini rölatif risk) hesaplaması yapılmıştır. Birden fazla risk faktörünün
karşılaştırıldığı durumlarda odds ratio hesaplaması en düşük risk düzeyine
sahip olan kategorinin referans seçilmesi (odds rationun bu kategori için 1
kabul
edilmesi)
ile
karşılaştırmalar
yapılmıştır.
Bütün
istatistiksel
analizlerde önemlilik seviyesi olarak 0.05 kullanılmış olup, p<0.05 olması
durumunda anlamlı bir farklılığın olduğu, p>0.05 olması durumunda ise
anlamlı bir farklılığın olmadığı belirtilmiştir. Verilerin istatistiksel analizinde
Gazi Üniversitesi İstatistik bölümü ve GATA Halk Sağlığı bölümünden
uzman desteği alınmıştır.
2.9. Araştırmanın Sınırlılıkları

Araştırma yalnızca GATA Kadın Hastalıkları ve Doğum
A.D. jinekoloji polikliniğine başvuran kadınlar üzerinde
yürütüldüğü için sonuçlar topluma genellenemez.

Vajinal enfeksiyon tanısı o dönemde GATA Kadın
Hastalıkları ve Doğum A.D. jinekoloji polikliniğinde
çalışan 2 ayrı uzman hekim tarafından konulmuştur ve
tanıların
konulmasında
sadece
jinekolojik
muayene
13
19
(spekulum
muayenesi)
yapılıp,
anamnez
alınmıştır.
Mikrobiyolojik testler uygulanmamıştır.

Kadınların çok eşlilik, cinsel yolla bulaşan hastalık,
beslenme, sigara ve alkol kullanımı, antibiyotik kullanımı,
uzun ve yoğun yaşanan stres durumlarına ve cinsel
eşlerinin
hijyen
davranışlarına
yönelik
bilgiler
alınmamıştır.

Araştırma
verileri
yüz
yüze
görüşme
yöntemi
ile
toplanmıştır. Soru formunda, kadınların genital hijyen
bilgileri ve uygulamaları sorgulandığı için, kadınlar
mevcut durumu yansıtmayan yanıtı vermiş olabilirler. Bu
nedenle verilerin güvenirliği görüşmecilerin verdiği bilgiler
ile sınırlıdır.
14
20
3. BULGULAR
Tablo 3.1. Kadınların Sosyo-Demografik Özelliklerinin Dağılımı
Kadınların sosyo-demografik
özellikleri
Vaka grubu
(n:100)
Sayı
Kontrol grubu
(n:100)
Sayı
%
%
Yaş
Ort.
36.8
(min:19,max:49)
36.8
(min:19,max:49)
Çalışma durumu
Çalışmıyor
71
71.0
75
75.0
Çalışıyor
29
29.0
25
25.0
Düşük
13
13.0
11
11.0
Orta
80
80.0
83
83.0
Yüksek
7
7.0
6
6.0
Algılanan gelir durumu
Tablo 3.1’de vajinal enfeksiyonu olan (vaka) ve olmayan
(kontrol) kadınların sosyo-demografik özelliklerine ilişkin bulgular yer
almaktadır.
Kontrol grubunda yer alan kadınların yaş durumları vaka
grubuna eşlenerek örnekleme alınmıştır. Bu nedenle her iki gruptaki
kadınların yaş ortalamalarının 36.8 olduğu belirlenmiştir.
Araştırma kapsamına alınan kadınların yaklaşık dörtte
üçünün çalışmadığı (vaka %71, kontrol %75) saptanmıştır.
21
15
Kadınların gelir durumlarına bakıldığında; vaka grubundaki
kadınların %13’ü gelir durumlarını düşük, %80’i orta ve %7’si yüksek
olarak algılamaktadır. Benzer bir şekilde kontrol grubundaki kadınların
%11’i gelir durumlarını düşük, %83’ü orta ve %6’sı yüksek olarak
algılamaktadır.
Tablo 3.2. Kadınların Doğurganlık Özelliklerinin Karşılaştırılması
Kadınların doğurganlık
özellikleri
Vaka grubu
(n:100)
Kontrol
grubu
(n:100)
t
p
Ort.
Ss*
Ort.
Ss
Gebelik sayısı
2.10
1.38
2.28
1.48
0.885
0.377
Toplam doğum sayısı
1.52
1.03
1.60
0.92
0.576
0.565
Düşük sayısı
0.19
0.46
0.21
0.49
0.293
0.769
Kürtaj sayısı
0.41
0.66
0.45
0.79
0.385
0.701
*Standart sapma
Vajinal enfeksiyonu olan (vaka) ve olmayan (kontrol)
kadınların doğurganlık özelliklerine ilişkin bulgular tablo 3.2’de verilmiştir.
Vaka grubunda olan kadınların ortalama gebelik sayısı
2.10±1.38 olup, kontrol grubundaki kadınların ortalama gebelik sayısı
2.28±1.48’dir (t=0.885, p>0.05). Vaka grubunda ortalama toplam doğum
sayısı 1.52±1.03 olarak, kontrol grubunda ortalama toplam doğum sayısı
1.60±0.92 olarak bulunmuştur (t=0.576, p>0.05). Vaka grubunda ortalama
düşük sayısı 0.19±0.46 iken, kontrol grubunda ortalama düşük sayısı
0.21±0.49’dur (t=0.293, p>0.05). Ortalama kürtaj sayısı vaka grubunda
0.41±0.66 ve kontrol grubunda 0.45±0.79 olarak saptanmıştır (t=0.385,
p>0.05). Vaka ve kontrol grubundaki kadınların doğurganlık özellikleri
22
16
açısından yapılan istatistiksel değerlendirmede gruplar arasındaki fark
anlamsız bulunmuştur (p>0.05).
Tablo 3.3. Kadınların Herhangi Bir Hastalığa Sahip Olma Durumlarının
Karşılaştırılması
Kadınların herhangi bir hastalığa sahip olma
durumları
Vaka
grubu
(n:100)
Kontrol
grubu
(n:100)
Sayı
%
Sayı
%
Yok
61
61.0
60
60.0
Anemi
17
17.0
18
18.0
Tiroid hormon boz.
11
11.0
11
11.0
Diyabet
3
3.0
2
2.0
Bağışıklık sistem boz.
1
1.0
2
2.0
15
15.0
12
12.0
Hastalıklar
Diğer
*
*Bu soruya 7 kişi hipertansiyon, 4 kişi astım, 4 kişi migren, 5 kişi romatizma, 1 kişi
hipoglisemi, 1 kişi multiple skleroz, 3 kişi meme kanseri (2 kişi kontrol,1 kişi vaka),
1 kişi over kanseri (vaka), 1 kişi sedef hastalığı olduğunu belirtmiştir.
Tablo 3.3’te vajinal enfeksiyonu olan (vaka) ve olmayan
(kontrol) kadınların herhangi bir hastalığa sahip olma durumlarına ilişkin
bulgular yer almaktadır.
Her iki grupta kadınların yarısından fazlası (vaka %61,
kontrol %60) herhangi bir hastalığa sahip olmadığını ifade etmiştir.
Kadınların en yüksek oranda anemi (vaka %17, kontrol %18) hastalığına
sahip oldukları belirlenmiştir.
17
23
Tablo 3.4. Kadınların Aile Planlaması Yöntemi Kullanma Durumlarının
Karşılaştırılması
Aile planlaması yöntem
kullanımı
Vaka grubu
(n:100)
Kontrol grubu
(n:100)
Sayı
%
Sayı
%
Kullanmayan
29
29.0
27
27.0
Geri çekme
26
26.0
16
16.0
Kondom
24
24.0
32
32.0
RİA
17
17.0
18
18.0
Hap
4
4.0
1
1.0
Tüp ligasyon
4
4.0
10
10.0
Takvim yöntemi
2
2.0
1
1.0
Vajinal enfeksiyonu olan (vaka) ve olmayan (kontrol)
kadınların aile planlaması yöntemi kullanma durumlarına ilişkin bulgular
tablo 3.4’te verilmiştir.
Kadınların aile planlaması yöntemi kullanma durumlarına
bakıldığında; vaka grubundaki kadınların %29’u ve kontrol grubundaki
kadınların %27’si herhangi bir aile planlama yöntemi kullanmadığını ifade
etmiştir.
Vaka
grubundaki
kadınlardan
aile
planlaması
yöntemi
kullananların %24’ü kondom, %17’si RİA, %26’sı geri çekme ile korunur
iken, kontrol grubundaki kadınlardan aile planlaması yöntemi kullananların
büyük bir kısmı (%32) kondom, %18’si RİA ve %16’sı geri çekme ile
korundukları saptanmıştır.
24
18
Tablo 3.5. Kadınların Genital Hijyen Uygulamalarının Karşılaştırılması
Kadınların genital hijyen
uygulamaları
Vaka
grubu
(n:100)
Kontrol
grubu
(n:100)
OR
%95
GA
p
Sayı
%
Sayı
%
Beyaz
52
52.0
64
64.0
1
Renkli
9
9.0
5
5.0
2.2
0.6-7.0
0.176
Her ikisi de
39
39.0
31
31.0
1.5
0.8-2.8
0.151
Pamuklu
84
84.0
96
96.0
1
Sentetik
16
16.0
4
4.0
4.5
1.4-14.2
0.009*
Yeterli**
58
58.0
71
71.0
1
Yetersiz
42
42.0
29
29.0
1.7
0.9-3.1
0.056
Dar ve sıkı
20
20.0
12
12.0
1.8
0.8-3.9
0.126
Rahat ve bedene uygun
80
80.0
88
88.0
1
Hazır ped
96
96.0
98
98.0
2.0
0.3-11.4
0.416
Tampon
4
4.0
3
3.0
1.3
0.2-6.1
0.701
Yıkanabilir bez
5
5.0
5
5.0
Pamuk
1
1.0
0
0.0
Yeterli
***
22
22.0
23
23.0
1
Yetersiz
78
78.0
77
77.0
0.9
0.4-1.8
0.866
İç çamaşırı rengi
İç çamaşırı türü
İç çamaşırı
değiştirme
sıklığı
Alt kıyafet türü
Adet döneminde
kullanılan
malzeme
Adet döneminde
kullanılan malzemeyi
değiştirme sıklığı
(kanamanın yoğun
olduğu dönem)
*
p < 0.05
** Günde birden fazla ya da bir kere iç çamaşırını değiştirenler yeterli olarak kabul
edilmiştir.
25
19
Tablo 3.5. Kadınların Genital Hijyen Uygulamalarının Karşılaştırılması
(devamı)
Adet döneminde
kullanılan malzemeyi
değiştirme sıklığı
(kanamanın az olduğu
dönem)
Yeterli***
4
4.0
4
4.0
1
Yetersiz
96
96.0
95
95.0
0.9
0.2-4.0
0.998
Ç.suyu+makine
2
40.0
1
25.0
Makine
1
25.0
3
60.0
Kaynatıp elde
1
25.0
0
0.0
Kaynatıp makinede
1
25.0
0
0.0
Evet
3
60.0
3
60.0
Hayır
2
40.0
2
40.0
Evet
52
52.0
45
45.0
1.3
0.7-2.3
0.322
Hayır
48
48.0
55
55.0
1
Evet
2
2.0
5
5.0
0.3
0.0-2.0
0.264
Hayır
98
98.0
95
95.0
1
Haftada 1 kez ve daha az
43
43.0
45
45.0
1
Haftada 2-3 kez, daha fazla
57
57.0
55
55.0
1.0
0.6-1.8
0.776
Yıkanabilir bezi
yıkama şekli
Yıkanabilir bezi
ütüleme
Günlük ped
kullanma
durumu****
Koku giderici
durumu
kullanma
Cinsel ilişki sıklığı
***Adet döneminde kullandığı malzemeyi günde 6 kez ve üzerinde değiştiren
kadınlar malzemeyi değiştirme sıklığı açısından yeterli olarak kabul edilmiştir.
****Bu soruya “bazen” olarak yanıt verenler “evet” şıkkına dahil edilmiştir.
20
26
20
Tablo 3.5. Kadınların Genital Hijyen Uygulamalarının Karşılaştırılması
(devamı)
Genital bölge
temizliğini ne
ile yaptığı
Su ve tuvalet kağıdı
88
88.0
84
84.0
Sadece su
15
15.0
8
8.0
Sadece tuvalet kağıdı
10
10.0
12
12.0
Islak mendil
10
10.0
6
6.0
Sabun
5
5.0
6
6.0
Taharet bezi
3
3.0
2
2.0
Jel/Antiseptik ürün
2
2.0
2
2.0
Evet
38
38.0
43
43.0
0.8
Hayır
62
62.0
57
57.0
1
Her gün en az bir kere
16
42.1
15
34.9
Haftada bir kez
15
39.5
22
51.2
Haftada 2-3 kez
6
15.8
5
11.6
Diğer*****
1
2.6
1
2.2
Su
24
24.0
27
27.0
Şampuan/Sabun/ Duş jeli
18
18.0
17
17.0
Antiseptik sıvı
0
0.0
5
5.0
Sirkeli su
1
1.0
0
0.0
Her gün
14
14.0
16
16.0
1
Haftada 2-3 kez
83
83.0
81
81.0
Haftada 1 kez
3
3.0
2
15 günde bir
0
0.0
1
Vajinal duş yapma
Vajinal
sıklığı
duş
0.4-1.4
0.472
1.1
0.5-2.5
0.691
2.0
1.7
0.2-11.7
0.584
1.0
0
yapma
Vajinal duşu ne ile yaptığı
Banyo yapma sıklığı
***** Bu soruya vaka grubundan bir kişi mantar enfeksiyonu geçirdiği dönemlerde,
kontrol grubundaki bir kişi ayda bir kez vajinal duş uyguladığını belirtmiştir.
21
27
Tablo
3.5.
Kadınların
Karşılaştırılması (devamı)
Genital
Hijyen
Uygulamalarının
Banyo yapma şekli
Ayakta
69
69.0
74
74.0
1
Tabureye oturarak
30
30.0
25
25.0
1.2
0.6-2.4
0.428
İçi su dolu küvette
1
1.0
1
1.0
1.0
0.0-17.4
0.961
Tablo 3.5’te vajinal enfeksiyonu olan (vaka) ve olmayan
(kontrol) kadınların genital hijyen uygulamaları yer almaktadır.
Kadınlar kullandıkları iç çamaşırı rengi değişkeni açısından
incelendiğinde kadınların yarıdan fazlasının beyaz renkte iç çamaşırı
(vaka %52, kontrol %64), düşük oranda (vaka %9, kontrol %5) renkli iç
çamaşırı tercih ettikleri saptanmıştır. “Ayrım yapmıyorum, her iki rengi de
kullanıyorum” ifadesine ise vaka grubundaki kadınların %39’u, kontrol
grubundaki kadınların %31’i yanıt vermiştir. Vaka ve kontrol grubundaki
kadınlar kullandıkları iç çamaşırı rengi açısından karşılaştırıldıklarında
aralarında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki bulunmamıştır (p>0.05).
Ancak vajinal enfeksiyona yakalanma riski renkli iç çamaşırı kullanan
kadınlarda 2.2 kat (%95 güven aralığı 0.6-7.0; p>0.05), ayrım yapmayıp
her iki renkte iç çamaşırı kullananlarda 1.5 kat (%95 güven aralığı 0.8-2.8;
p>0.05) daha fazla bulunmuştur.
Kadınlar kullandıkları iç çamaşırı türü değişkeni açısından
karşılaştırıldıklarında aralarında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki
bulunmuştur (2=8000, p<0.05). Kontrol grubunun pamuklu iç çamaşırı
giyme oranı (%96), vaka grubuna göre (%84) daha yüksek bulunmuştur.
Ayrıca sentetik iç çamaşırı kullanan kadınların vajinal enfeksiyona
22
28
yakalanma riski pamuklu iç çamaşırı kullanan kadınlara göre 4.5 kat daha
fazla bulunmuştur (%95 güven aralığı 1.4-14.2; p<0.05).
Vaka ve kontrol grubundaki kadınların yarıdan fazlasının
(vaka %58, kontrol %71)
bir gün içinde iç çamaşırlarını yeterli olarak
değiştirdikleri saptanmıştır. İç çamaşırı değiştirme sıklığı değişkeni
açısından yapılan ki-kare analizinde gruplar arasında anlamlı bir fark
bulunmamasına karşın kontrol grubunun iç çamaşırını yeterli olarak
değiştirme oranının daha yüksek olduğu tespit edilmiştir (p>0.05). Ayrıca iç
çamaşırı değişimini yetersiz sıklıkta yapan kadınların vajinal enfeksiyona
yakalanma riski yeterli sıklıkta değiştiren kadınlara göre 1.7 kat daha fazla
bulunmuştur (%95 güven aralığı 0.9-3.1; p>0.05).
Kadınlar giydikleri alt kıyafet türü (külot /çıt çıt badi /
pantolon) değişkeni açısından karşılaştırıldıklarında aralarında istatistiksel
olarak anlamlı bir ilişki bulunmamıştır (p>0.05). Vaka grubundaki
kadınların %20’si, kontrol grubundaki kadınların %12’si dar ve sıkı kıyafet
tercih ettiklerini ifade etmişlerdir. Dar ve sıkı kıyafet giyinmeyi tercih eden
kadınların vajinal enfeksiyona yakalanma riski rahat ve bedenine uygun
olarak giyinen kadınlara göre 1.8 kat daha fazla bulunmuştur (%95 güven
aralığı 0.8-3.9; p>0.05).
Kadınlar adet döneminde kullandıkları malzeme açısından
incelendiğinde, kadınların tamamına yakınının (vaka %96, kontrol %98)
adet döneminde hijyenik ped, az bir kısmının yıkanabilir bez (vaka %5,
kontrol %5), tampon (vaka %4, kontrol %3) ve pamuk (vaka %1, kontrol
%0) kullandıkları tespit edilmiştir. Kadınların adet döneminde kullandıkları
malzeme
açısından
yapılan
istatistiksel
değerlendirmede
gruplar
23
29
arasındaki fark anlamsız bulunmuştur (p>0.05). Ancak hazır ped
kullanmayan kadınların vajinal enfeksiyona yakalanma riski kullananlara
göre 2 kat daha fazladır (%95 güven aralığı 0.3-11.4; p>0.05). Tampon
kullanan kadınların vajinal enfeksiyona yakalanma riski kullanmayanlara
göre 1.3 kat daha fazladır (%95 güven aralığı 0.2-6.1; p>0.05).
Kadınların kanamanın yoğun ve az olduğu adet döneminde
kullandıkları malzemeyi değiştirme sıklıkları incelendiğinde ise kanamanın
yoğun olduğu dönemde her iki grupta yer alan kadınların yarıdan daha
fazlasının (vaka %78, kontrol %77), kanamanın az olduğu dönemde ise
her iki grupta yer alan kadınların tamamına yakınının (vaka %96, kontrol
%95) adet döneminde bir gün içinde kullandıkları malzemeyi yetersiz
sayıda değiştirdikleri saptanmıştır. Kanamanın yoğun ve az olduğu adet
döneminde kullandıkları malzemeyi değiştirme sıklıkları değişkenleri
açısından yapılan istatistiksel değerlendirmede gruplar arasındaki fark
anlamsız bulunmuştur (p>0.05).
Yıkanabilir bez kullananlar arasında
vaka
ve
kontrol
grubundaki kadınların yıkanabilir bezi yıkama şekli ve ütüleme durumları
incelendiğinde, yıkanabilir bezleri kontrol grubundaki kadınların %60’ının
makinede, vaka grubundaki kadınların %40’ının çamaşır suyuna bastırıp
makinede yıkadıkları ve her iki gruptaki kadınların %60’ının bezlerini
ütülediği saptanmıştır.
Her iki gruptaki kadınların çoğunluğu (vaka %52, kontrol
%45) günlük ped kullandıklarını ifade etmişlerdir. Günlük ped kullanımı
değişkeni
açısından
yapılan
istatistiksel
değerlendirmede
gruplar
arasındaki fark anlamsız bulunmuştur (p>0.05). Ancak günlük ped
30
24
kullanan kadınların vajinal enfeksiyona yakalanma riski kullanmayanlara
göre 1.3 kat daha fazladır (%95 güven aralığı 0.7-2.3; p>0.05).
Kadınların tamamına yakını (vaka %98, kontrol %95) koku
giderici kullanmadıklarını ifade etmişlerdir. Koku giderici kullanımı
değişkeni
açısından
yapılan
istatistiksel
değerlendirmede
gruplar
arasındaki fark anlamsız bulunmuştur (p>0.05).
Vaka ve kontrol grubundaki kadınlar cinsel ilişki sıklığı
yönünden incelendiğinde her iki gruptaki kadınların yarıdan fazlasının
(vaka %57, kontrol %55) cinsel ilişki sıklığının haftada 2-3 kez ve daha
fazla olduğu saptanmıştır. Yapılan ki-kare analizinde kadınların cinsel ilişki
sıklığı değişkeni yönünden gruplar arasındaki fark anlamsız bulunmuştur
(p>0.05).
Kadınların
genital
bölge
temizliğini
ne
ile
yaptıkları
incelendiğinde, her iki grupta da kadınların çoğunluğu (vaka %88, kontrol
%84) su ve tuvalet kağıdını birlikte kullandıklarını ifade etmişlerdir. Ayrıca
kadınların az bir kısmının sadece su (vaka %15, kontrol %8), sadece
tuvalet kağıdı (vaka %10, kontrol %12), taharet bezi (vaka %3, kontrol
%2), sabun (vaka %5, kontrol %6), jel/antiseptik ürün (vaka %2, kontrol
%2), ve ıslak mendil (vaka %10, kontrol %6) kullandığı tespit edilmiştir.
Kadınların genital bölge temizliğini ne ile yaptıkları değişkeni açısından
yapılan istatistiksel değerlendirmede gruplar arasındaki fark anlamsız
bulunmuştur (p>0.05).
Araştırma kapsamına alınan kadınların vajinal duş yapma
durumuna bakıldığında, hem vaka (%38) hem de kontrol (%43)
grubundaki kadınların yarıya yakınının vajinal duş yaptığı belirlenmiştir.
Yapılan istatistiksel değerlendirmede fark anlamsız bulunmuştur (p>0.05).
31
25
Vajinal duş yapanlar arasında, vaka grubundaki kadınların %42.1’inin her
gün en az bir kez, kontrol grubundaki kadınların %51.2’sinin haftada bir
kez vajinal duş yaptıkları belirlenmiştir. Vajinal duş yapma sıklığı
bakımından yapılan istatistiksel analizde fark anlamsız bulunmuştur
(p>0.05). Kadınların vajinal duşu ne ile yaptığı incelendiğinde ise her iki
gruptaki kadınların çoğunun (vaka %24, kontrol %27) vajinal duşu su ile
yaptığı tespit edilmiştir. Ayrıca kontrol grubundaki kadınların %5’i vajinal
duş uygulamasında antiseptik sıvı kullandıklarını ifade etmiştir. Kadınların
vajinal duş uygulamasında antiseptik sıvı kullanmaları değişkeni açısından
yapılan istatistiksel değerlendirmede gruplar arasındaki fark anlamlı
bulunmuştur (p<0.05).
Kadınların banyo yapma sıklığı ve banyo yapma şekli
incelendiğinde her iki grupta kadınların yarıdan fazlasının (vaka %83,
kontrol %81) haftada 2-3 kez banyo yaptıkları, az bir kısmının (vaka %14,
kontrol %16)
her gün banyo yaptıkları, yarıdan fazlasının (vaka %69,
kontrol %74) banyoyu ayakta yaptığı ve vaka grubunun %30’nun, kontrol
grubunun ise %25’nin banyoyu tabureye oturarak yaptıkları belirlenmiştir.
Yapılan ki-kare analizinde kadınların banyo yapma sıklığı ve banyo yapma
şekli
değişkenleri
bakımından
gruplar
arasındaki
fark
anlamsız
bulunmuştur (p>0.05). Ancak vajinal enfeksiyona yakalanma riski haftada
2-3 kez banyo yapan kadınlarda 1.1 kat (%95 güven aralığı 0.5-2.5;
p>0.05), haftada bir kez banyo yapan kadınlarda 2 kat (%95 güven aralığı
0.2-11.7; p>0.05) ve tabureye oturarak banyo yapanlarda 1.2 kat (%95
güven aralığı 0.6-2.4; p>0.05) daha fazladır.
32
26
Tablo 3.6. Kadınların Genital Hijyen İle İlgili Bilgi Alma Durumları ve
Bilgiyi Alma Kaynaklarının Karşılaştırılması
Kadınların genital hijyenle
ilgili bilgi alma ve bilgi
kaynak durumları
Kontrol
grubu
(n:100)
Vaka grubu
(n:100)
Sayı
2
p
1.358
0.244
Sayı
%
Alan
34
34.0
42
42.0
Almayan
66
66.0
58
58.0
Yazılı ve görsel medya
18
18.0
23
23.0
0.767
0.381
Sağlık personeli
15
15.0
14
14.0
0.040
0.841
Okul eğitimi
6
6.0
13
13.0
2.850
0.091
Aile, akraba, arkadaş
6
6.0
8
8.0
0.307
0.579
%
Genital hijyen hakkında
bilgi alma durumu
Bilgi kaynakları
Vajinal enfeksiyonu olan (vaka) ve olmayan (kontrol)
kadınların genital hijyen ile ilgili bilgi alma durumları ve bilgiyi alma
kaynaklarının karşılaştırılmasına ilişkin bulgular tablo 3.6’da verilmiştir.
Her iki gruptaki kadınların yaklaşık üçte birinin (vaka %34,
kontrol %42) bugüne kadar genital hijyen ile ilgili bilgi aldıkları ve kontrol
grubunda bu oranın vaka grubuna göre daha yüksek olduğu saptanmıştır.
Kadınların genital hijyenle ilgili bilgi alma durumu açısından yapılan
istatistiksel değerlendirmede gruplar arasındaki fark anlamsız bulunmuştur
(p>0.05). Ancak vajinal enfeksiyona yakalanma riski genital hijyen
hakkında bilgi almayan kadınlarda 1.4 kat (%95 güven aralığı 0.7-2.4;
p>0.05) daha fazla bulunmuştur.
33
27
Kadınların genital hijyen ile ilgili bilgiyi nerden aldıkları
incelendiğinde ise bilgiyi en yüksek oranda (vaka %18, kontrol %23) yazılı
ve görsel medyadan, en düşük oranda (vaka %6, kontrol %8) aile ve
arkadaşlarından aldıkları tespit edilmiştir. Kadınların genital hijyenle ilgili
bilgi kaynak durumları açısından yapılan istatistiksel değerlendirmede
gruplar arasındaki fark anlamsız bulunmuştur (p>0.05).
Tablo 3.7. Kadınların GHDE Puan Ortalamalarının Karşılaştırılması
Kadınların GHDE puan
ortalamaları (n=200)
GHDE puan ortalamaları
*
Standart sapma
Vaka grubu
(n:100)
Kontrol grubu
(n:100)
Ort.
Ss*
Ort.
Ss
77.41
9.05
82.58
9.43
t
p
3.953
.000**
**
p< 0.05
Tablo 3.7’de vajinal enfeksiyonu olan (vaka) ve olmayan
(kontrol) kadınların GHDE puan ortalamaları yer almaktadır.
Tabloda görüldüğü gibi vaka grubundaki kadınların GHDE
puan ortalaması 77.41±9.05 iken, kontrol grubundaki kadınların GHDE
puan ortalaması 82.58±9.43’tür. Vaka ve kontrol grubundaki kadınların
GHDE puan ortalamaları açısından yapılan istatistiksel değerlendirmede
gruplar arasındaki farkın anlamlı olduğu bulunmuştur (t=3.953, p<0.05).
28
34
Tablo
3.8.
Kadınların
Karşılaştırılması
İfadeler
GHDE
İfadelerinin
Vaka grubu
(n:100)
Ort.
Ss*
Cinsel sağlığımı ilgilendiren
konularda yapılan eğitim
toplantılarına katılırım.
1.28
Cinsel bölgeyi hastalık belirtileri
yönünden dikkatlice izlerim.
Ortalamalarının
Kontrol grubu
(n:100)
t
p
Ort.
Ss
.53
1.38
.61
1.227
.221
2.40
1.02
2.82
.94
3.010
.003**
Cinsel sağlıkla ilgili yazılı ve görsel
basında çıkan haberleri takip ederim.
2.39
1.04
2.59
.95
1.414
.159
Cinsel bölge temizliği konusunda
sağlık görevlilerinden bilgi alırım.
1.66
.87
1.85
.99
1.428
.155
Düzenli aralıklarla kadın doğum
uzmanına giderim.
2.33
1.10
2.54
.98
1.419
.158
Cinsel bölge temizliğine dikkat
ederim.
3.45
.78
3.79
.43
3.798
.000
İç çamaşırlarımı (kilot) her gün
değiştiririm.
3.23
.90
3.48
.75
2.112
.036*
İç çamaşırlarımı ütülerim.
1.79
.97
2.04
1.14
1.660
.098
İç çamaşırlarım pamuklu
kumaştandır.
3.19
1.01
3.63
.73
3.520
.001*
Adet zamanlarında hazır ped
kullanırım.
3.75
.74
3.88
.53
1.417
.158
Adet zamanlarında duş şeklinde
banyo yaparım.
3.26
1.10
3.42
.96
1.089
.277
Pis kokulu akıntım olduğunda
kondom (kılıf) kullanılmasını isterim.
1.89
1.22
2.05
1.32
.886
.376
Taharetlendikten sonra tuvalet kağıdı
ile kurulanırım.
3.73
.69
3.76
.69
.305
.761
Pis kokulu akıntım olduğunda doktora
giderim.
2.92
1.12
2.87
1.22
.300
.764
Cinsel bölgede kaşıntım olduğunda
doktora giderim.
2.88
1.05
3.18
1.09
1.971
.050
Cinsel ilişkide ağrı veya kanama
olduğunda doktora giderim.
2.65
1.23
3.06
1.22
2.354
.020*
Adet zamanlarında bez kullanırım.
3.61
.97
3.69
.87
.612
.541
Pedimi değiştirmeden önce ellerimi
yıkarım.
2.44
1.14
2.85
1.12
2.553
.011*
*
35
29
Pedimi değiştirdikten sonra ellerimi
yıkarım.
3.73
.56
3.79
.57
.744
.457
Cinsel ilişkiden önce ellerimi yıkarım.
2.34
1.16
2.56
1.15
1.339
.182
Cinsel ilişkiden sonra ellerimi yıkarım.
3.51
.82
3.62
.81
.951
.343
Cinsel ilişkiden önce cinsel bölgemi
yıkarım.
2.68
1.12
2.98
1.11
1.897
.059
Cinsel ilişkiden sonra cinsel bölgemi
yıkarım.
3.69
.59
3.74
.71
.535
.594
Tuvalete gitmeden önce ellerimi
yıkarım.
2.10
1.04
2.44
1.13
2.204
.029*
Tuvalete gittikten sonra ellerimi
yıkarım.
3.89
.42
3.91
.40
.341
.733
Tuvalette büyük abdestimi yaptığım
bölgeden, idrar yaptığım bölgeye
doğru yıkanırım.
3.06
1.31
3.24
1.21
1.005
.316
Sürekli ara bezi kullanırım.
3.56
.92
3.42
1.01
1.019
.310
*Standart sapma
**
p < 0.05
Tablo 3.8’de vajinal enfeksiyonu olan (vaka) ve olmayan
(kontrol) kadınların GHDE ifadelerinin ortalamaları yer almaktadır.
Tabloda görüldüğü gibi her iki gruptaki kadınların “cinsel
bölgeyi hastalık belirtileri yönünden dikkatlice izlerim”, “cinsel bölge
temizliğine dikkat ederim”, “iç çamaşırlarımı (kilot) her gün değiştiririm”, “iç
çamaşırlarım pamuklu kumaştandır”, “cinsel ilişkide ağrı veya kanama
olduğunda doktora giderim”, “pedimi değiştirmeden önce ellerimi yıkarım”
ve “tuvalete gitmeden önce ellerimi yıkarım” ifadelerinin puan ortalamaları
açısından yapılan istatistiksel değerlendirmede gruplar arasında anlamlı
bir ilişki saptanmıştır (p<0.05).
36
30
4. TARTIŞMA
Bu bölümde, vaka ve kontrol grubundan elde edilen sonuçlar
tartışılmıştır.
Araştırmada her iki gruptaki kadınların sosyo-demografik
özellikleri, doğurganlık özellikleri, herhangi bir hastalığa sahip olma
durumları ve halen kullandıkları aile planlaması yöntemleri açısından
benzer oldukları dolayısıyla gruplar arasında istatistiksel olarak fark
olmadığı tespit edilmiştir (p>0.05) (Tablo 3.2) (Tablo 3.3) (Tablo 3.4).
Kadınların tercih ettikleri iç çamaşırı rengi, türü, değiştirme
sıklığı, ütülenmesi ve alt kıyafet türünün (külot /çıt çıt badi / pantolon)
vajinal enfeksiyonu etkileyebileceği düşünülmektedir.
Literatürde
iç
çamaşırların renginin kaynatmaya ya da yüksek ısıda yıkanmaya uygun
olan beyaz renkte, ter emme özelliğinin olması nedeniyle pamuklu tercih
edilmesi, hijyenik açıdan her gün değiştirilmesi ve mikroorganizmaların
ölmesi açısından yıkandıktan sonra ütülenmesi gerektiği belirtilmektedir.
Ayrıca yapılan araştırmalarda dar ve sıkı kıyafetler giyme davranışının
genital bölgenin havalanmasını engelleyerek nemli bir ortam oluşturacağı
ve vajinal enfeksiyonlara yatkınlığı artıracağı belirtilmektedir.2,54-56
Araştırmada vajinal enfeksiyonu olan kadınlarda sentetik,
renkli, her iki renkte iç çamaşırı, dar ve sıkı kıyafet giyme davranışının
vajinal enfeksiyonu olmayan kadınlara göre daha fazla olduğu dolayısıyla
vajinal enfeksiyona yakalanma riski sentetik iç çamaşırı giyen kadınlarda
4.5 kat (p<0.05) ve anlamlı olmamakla birlikte renkli iç çamaşırı giyen
kadınlarda 2.2 kat (p>0.05), ayrım yapmayıp her iki renkte iç çamaşırı
giyen kadınlarda 1.5 kat (p>0.05) ve dar ve sıkı kıyafet giyinmeyi tercih
eden kadınlarda 1.8 kat (p>0.05) daha fazla bulunmuştur (Tablo 3.5). Kısa
ve Taşkın’ın (2007) yaptığı çalışmada da sentetik iç çamaşırı kullanan
37
31
kadınların vajinal enfeksiyona yakalanma riski yüksek bulunmuş, dar ve
sıkı çamaşır giymenin vajinal enfeksiyon ile ilişkisi bulunamamıştır.57 Aynı
araştırmacıların 2010 yılında yaptıkları çalışmada da dar ve sıkı çamaşır
giymenin enfeksiyon ile ilişkisi bulunamamıştır.55 Bu konuyu ele alan diğer
kaynaklarda da sentetik ya da naylon iç çamaşırı yerine pamuklu tercih
etmenin
vajinal
enfeksiyon
riskini
azaltacağı
vurgulanmaktadır.58,59
Araştırma sonucumuz literatürle uyumlu olup, araştırmamızda vajinal
enfeksiyonu olmayan kadınların beyaz ve pamuklu iç çamaşırını vajinal
enfeksiyonu olan kadınlara göre daha fazla tercih etmeleri genital hijyeni
koruma ve genital yol enfeksiyonları önlemede uygun davrandıklarını
düşündürmektedir.
Araştırmada
vajinal
enfeksiyonu
olan
kadınlarda
iç
çamaşırını her gün değiştirmeme davranışının ortalama puanlarının vajinal
enfeksiyonu olmayan kadınlara göre daha yüksek olduğu dolayısıyla bu
davranışın
vajinal
enfeksiyon
gelişmesinde
etkili
olabileceği
düşünülmektedir (p<0.05) (Tablo 3.8). Ayrıca iç çamaşırını her gün
değiştirmeyen kadınların vajinal enfeksiyona yakalanma riskinin yeterli
(her gün ya da günde birden fazla) sıklıkta değiştiren kadınlara göre
anlamlı olmamakla birlikte 1.7 kat (p>0.05) (Tablo 3.5) daha fazla olduğu
tespit edilmiştir. Kısa ve Taşkın’ın (2007) yaptığı çalışmada da iç
çamaşırını her gün değiştiren kadınların vajinal enfeksiyona yakalanma
riski düşük bulunmuştur.57 Yapılan diğer çalışmalarda da iç çamaşırını sık
değiştirmenin vajinal enfeksiyon riskini azaltacağı vurgulanmaktadır. 55,60,61
Menstruasyon dönemi boyunca yapılan hijyen uygulamaları
üreme sağlığı açısından önemlidir. Çünkü adet kanı alkali yapıda olduğu
için vajenin asidik yapısını bozarak savunma hatlarını zayıflatmakta ve
mikroorganizmalar
servikal
kanalın
açıklığından
yukarılara
doğru
32
38
ilerleyerek enfeksiyona neden olabilmektedir. Dolayısıyla adet döneminde
perine hijyenine dikkat edilmediği zaman enfeksiyon riski artmaktadır. 11
Literatürde adet zamanında genital yol enfeksiyonlarını önlemek açısından
sık duş alınması, kullanılan malzemenin hijyenik olması, sık değiştirilmesi,
değiştirilmeden önce ve değiştirildikten sonra ellerin yıkanması, yıkanabilir
bez kullanan kadınların beyaz renkte, emici özelliği olan pamuklu temiz bir
bez tercih etmeleri, bu bezlerin kullanılıncaya kadar temiz bir ortamda
saklamaları, bezlerini daha sık değiştirmesi, mutlaka kaynatarak ve
ütüleyerek kullanmaları gerektiği belirtilmektedir.2,3,11,45,50,57,62-66
Araştırmada kadınların tamamına yakınının adet döneminde
hazır ped kullandıkları, birçok araştırmayla kıyaslandığında yıllar içerisinde
ped kullanımında artış olduğu görülmektedir.3,11,44,50,67-69 Ayrıca anlamlı
olmamakla beraber hazır ped kullanmayan kadınların vajinal enfeksiyona
yakalanma riski kullananlara göre 2 kat daha fazla bulunmuştur (p>0.05)
(Tablo 3.5). Özkan ve Demir’in (2002) çalışmasında ise hazır ped kullanan
kadınlarda vajinitis görülme oranı düşük bulunmuştur.60 Araştırmamızda
tampon kullanan kadınların sayısı az olmasına rağmen anlamlı olmamakla
birlikte tampon kullanan kadınların vajinal enfeksiyona yakalanma riski
kullanmayanlara göre 1.3 kat (p>0.05) daha fazladır. Cullins ve
arkadaşlarının yaptığı çalışmada (1999) ise adet döneminde sık kullanılan
tamponların vajende irritasyona sebep olacağı belirtilmiştir.70
Araştırmada her iki gruptaki kadınların yarısından daha
fazlasının adet sırasında kanama miktarının az ve yoğun olduğu
dönemlerde pedlerini yeterli sıklıkta değiştirmedikleri ve kullandıkları
ortalama ped sayısı vaka grubunda sırasıyla 2.4±1.47, 4.1±2.07, kontrol
grubunda ise sırasıyla 2.6±1.56, 4.4±2.17 olarak bulunmuştur. Ülkemizde
yapılan diğer çalışmalarda da adet dönemi boyunca kullanılan ped
39
33
sayısının
yetersiz
olduğu
bildirilmektedir.9,11,50,65,68,71
Bu
sonuçlar
kadınların, uzun süre kanlı/nemli pedin bekletilmesinin ped üzerinde
mikroorganizmaların çoğalmasına neden olabileceği konusunda bilgi
eksiklikleri ve ped kullanımı konusunda tasarruf eğiliminde olduğunu,
ayrıca kadınların ped değiştirme süresini kanamanın miktarına göre
belirledikleri ve kanama az ise ped değişimini daha geç sürelerle
yaptıklarını düşündürmektedir.
Araştırmada
vajinal
enfeksiyonu
olan
kadınlarda
ped
değiştirmeden önce el yıkamama davranışı ortalama puanlarının vajinal
enfeksiyonu olmayan kadınlara göre daha yüksek olduğu dolayısıyla bu
davranışın
vajinal
enfeksiyon
gelişmesine
etkili
olabileceği
düşünülmektedir (p<0.05) (Tablo 3.8). Kısa ve Taşkın’ın (2007) yaptığı
çalışmada da adet döneminde pedini değiştirmeden önce ellerini yıkayan
kadınlar ile pedini değiştirmeden önce ellerini yıkamayan kadınlar
karşılaştırılmış ve ellerini yıkamayan kadınların vajinal enfeksiyona
yakalanma riskinin ellerini yıkayan kadınlara göre 2 kat daha fazla olduğu
bulunmuştur.57 Czerwinski (2000) çalışmasında kadınların adet döneminde
kullandıkları ped ve tampon değişiminden önce el yıkama oranlarının
düşük olduğunu belirtmiştir.45
Günlük ped ya da ara bezinin sık değiştirilmemesi dış genital
organların akıntı ile sürekli temasına ortam sağlayarak bölgenin
havalanmasını engellemektedir. Sonuçta nemli bir ortam oluşmakta, başta
Monilial Vajinitis olmak üzere vajinal enfeksiyon riski artmaktadır.72
Araştırmada sürekli ara bezi ve günlük ped kullanma
davranışının vajinal enfeksiyonu olan kadınlarda vajinal enfeksiyonu
40
34
olmayan kadınlara göre daha fazla olduğu ve anlamlı olmamakla birlikte
günlük ped kullanan kadınların vajinal enfeksiyona yakalanma riskinin
kullanmayanlara göre 1.3 kat daha fazla olduğu tespit edilmiştir (p>0.05)
(Tablo 3.8). Kısa ve Taşkın’ın (2007) yaptıkları çalışmada günlük ara bezi
kullandığını belirten kadınların vajinal enfeksiyonlara yakalanma riski,
günlük ara bezi kullanmayan kadınlara göre 2.2 kat daha fazla olduğu
saptanmıştır.57 Demirbağ (2000) ise çalışmasında günlük ara bezi
kullanmanın idrar yolu enfeksiyonlarının oluşmasında önemli bir etken
olduğunu belirtmiştir.49 Patel ve arkadaşlarının (2005) yaptığı çalışmada,
günlük ped kullanan kadınlarda 2 kat, Kısa ve Taşkın’ın (2010)
çalışmasında günlük ped kullananlarda 2.34 kat daha fazla vajinal
enfeksiyona yakalanma riski belirtilmiştir.18,55 Araştırmamızda kadınların
yaklaşık yarısının günlük ped kullandığını belirtmesi bu konunun üzerinde
önemle durulması gerekliliğini düşündürmektedir.
Araştırmada cinsel ilişki sıklığının vajinal enfeksiyon ile ilişkisi
bulunmamıştır (Tablo 3.5). Bu konuda yapılmış benzer bazı çalışmalarda
da cinsel ilişki sıklığı ile vajinal enfeksiyon görülmesi arasında bir ilişki
saptanmamıştır.55,57,73,74 Schwebke ve arkadaşları (1999) ile Gonzalez ve
arkadaşlarının (2004) yaptıkları çalışmalarda ise sık cinsel ilişkinin vajinal
florayı bozarak enfeksiyon riskini arttırdığı belirtilmektedir.75,76
Literatürde genital bölgenin su ile temizlendikten sonra
mikroorganizmaların
üremesine
olanak
veren
ıslak
bir
ortamın
oluşmaması için tuvalet kağıdı ile kurulanması gerektiği belirtilmektedir.42
Araştırmamızda genital bölge temizliği için her iki gruptaki kadınların en
fazla oranda (vaka %88, kontrol %84) su ve tuvalet kağıdını birlikte
kullandığı tespit edilmiştir. Ülkemizde yapılan benzer çalışmalarda da
kadınların genital bölge temizliğinde daha çok su ve tuvalet kağıdını tercih
35
41
ettikleri görülmektedir. Ancak kullanım oranları bizim çalışmamıza göre
daha düşük bulunmuştur.3,9,11,67,68 Kaliforniya’da Czerwinski’nin (2000)
yaptığı çalışmada da genital bölge temizliği için en yüksek oranda tuvalet
kağıdının kullanıldığı ifade edilmiştir.45
Kadınlar genellikle kendi genital bölgelerinin kirli olduğuna
inanmakta ve bu yüzden genital bölge temizliğinde etkili sabunlar, ıslak
mendiller, jeller ve antiseptik sıvılara ihtiyaç duymaktadır. Literatürde bazik
pH’lı sabunların vajina ve genital bölgenin pH dengesini bozduğu,
üzerindeki koruyucu asit örtüsünü kaldırdığı, böylelikle bölgesel enfeksiyon
ve tahriş riskini arttırdığı belirtilmektedir.77 Araştırmamızda her iki gruptaki
kadınların düşük oranda genital bölge temizliğinde sabun, ıslak mendil,
jel/antiseptik ürünler kullandığı tespit edilmiştir (Tablo 3.5). Her iki grupta
yer alan kadınların genital bölge temizliği için bu ürünleri kullanma
eğiliminde olmalarının önemli bir bulgu olduğu düşünülmektedir.
Enfeksiyonlardan korunmanın en kolay ve etkili yolu el
yıkama davranışının kazanılmasıdır. Tuvalete giriş ve çıkışta, perine
temizliği yapılmadan önce ellerin kısmen de olsa mikroorganizmalardan
arındırılması önemlidir. Aksi halde direkt olarak ya da tuvalet kağıdı
aracılığı
ile
eldeki
mikroorganizmalar
perine
bölgesine
taşınarak
2
enfeksiyona neden olabilmektedir. Araştırmada vajinal enfeksiyonu olan
kadınlarda tuvalete gitmeden önce elleri yıkamama davranışının ortalama
puanlarının vajinal enfeksiyonu olmayan kadınlara göre daha yüksek
olduğu dolayısıyla bu davranışın vajinal enfeksiyon gelişmesinde etkili
olabileceği
düşünülmektedir
(Tablo
3.8).
Benzer
şekilde
Erci
ve
arkadaşları (1998) el kültüründe patojen mikroorganizma tespit edilen
kadınların %66.8’inin vajen kültüründe de patojen mikroorganizma
olduğunu ve bu kadınların %54.9’unun genital yol enfeksiyonundan
36
42
şikayet ettiklerini saptamıştır.78 Özkan ve Demir (2002) tarafından yapılan
bir çalışmada da tuvaletten önce ellerini yıkayan kadınlarda yıkamayanlara
göre vajinitise yakalanma yüzdesi daha düşük bulunmuştur. 60 Rahman’ın
(2008) çalışmasında ise tuvalete girişte ellerini yıkama özelliği ile
enfeksiyon etkeni görülme ilişkisi anlamlı iken tuvaletten çıkışta el yıkama
özelliği ile anlamlılık görülmemiştir.79 Kısa ve Taşkın’ın (2007) yaptığı
çalışmada ellerini tuvaletten önce ve sonra yıkadığını belirten kadınlar
karşılaştırıldığında, ellerini yalnızca tuvaletten sonra yıkadığını belirten
kadınların vajinal enfeksiyona yakalanma riskinin tuvaletten önce ellerini
yıkayan kadınlara göre anlamlı olmamakla birlikte 1.5 kat daha fazla
olduğu ifade edilmiştir.57
Hazne içi yıkama davranışı (vajinal duş), vajenin su ya da
diğer solüsyonlarla yıkanmasıdır.80,81 Literatürde vajinal enfeksiyonların
gelişmesinde en önemli etkenlerden birisinin hazne içini yıkama davranışı
olduğu, ne amaçla yapılırsa yapılsın vajinal florayı değiştirdiği ve
uygulama sırasında el, vulva ve vajinanın alt kısımlarındaki pek çok
patojen mikroorganizma vajinanın üst kısımlarına ve servikse taşınarak
vajinal
enfeksiyonlara
yatkınlığı
artırdığı
önemle
vurgulanmaktadır.4,29,32,80,82,83 Yapılan çalışmalarda, bakteriyel vajinozis
için en önemli risk faktörünün temizlenme amacı ile yapılan hazne içinin
yıkanması olarak belirtilmektedir.28,30,37,41,81,84,85 Ayrıca vajinal duşun
infertilite, PİD, kanser, ektopik gebelik, erken doğum, düşük doğum
ağırlıklı bebek, HIV, herpes simplex virüs enfeksiyonu ve cinsel yolla
bulaşan hastalıklar gibi üreme problemleri için risk oluşturduğu da
belirtilmektedir.22,45,81,86-88
Vajinal duş uygulaması müslüman ülkelerde başta olmak
üzere kadınlar tarafından, kadın hijyeninin bir parçası olarak yaygın bir
şekilde kullanılmaktadır.
83,86
Ülkemizde çoğu kadın boy abdesti sırasında
43
37
hazne içini yıkamadan dini açıdan temiz olamayacağına inanmaktadır. 89,90
Ülkemizde9,11,37,50,60,65,69,71,80,83,91-93
ve
dışında45,81,94,95
yurt
yapılan
çalışmalarda vajinal duş uygulamasının kadınlar arasında oldukça yaygın
bir davranış olduğu belirtilmektedir. Çalışmamızda her iki gruptaki
kadınların benzer şekilde yarıya yakınının vajinal duş yaptıkları ve hazneyi
yıkamada benzer bir şekilde en yüksek oranda su ve sabun/şampuan/duş
jeli kullandıkları tespit edilmiştir (Tablo 3.5). Bu sonuç her iki gruptaki
kadınların vajinal duş yaparak, genital hijyeni koruyucu ve genital yol
enfeksiyonları önlemede uygun davranmadıklarını göstermektedir. Yapılan
çalışmalarda hazneyi yıkayan kadınlarda genital yol enfeksiyonları
yıkamayanlara göre daha yüksek oranda görülmüştür.57,91,94,96,97 Nansel ve
arkadaşlarının (2006) yaptığı çalışmada da haftada birden fazla vajinal
duş yapan kadınlarda bakteriyel vajinozis görülme sıklığının 1.80 kat daha
fazla olduğu bildirilmiştir.98
Kişisel hijyen uygulamaları içinde önemli bir yeri olan vücut
banyosu genital bölge temizliğine de katkıda bulunur. Duş şeklinde sık
banyo yapan kadınlarda genital hijyen açısından ilave uygulamalara gerek
kalmaz. Bu çalışmada olduğu gibi yapılan diğer çalışmalarda da bireylerin
banyo
yapma
belirlenmiştir.
sıklığının
44,50,68,71
çoğunlukla
2-3
günde
bir
olduğu
Ayrıca literatürde ülkemizde tabureye oturarak
yıkanma davranışının yaygın olduğu ve genelde kalabalık ailelerde aynı
tabureyi kullanma davranışının vajinal enfeksiyon görülme sıklığını
artırdığı
belirtilmektedir.11 Araştırmamızda
vajinal
enfeksiyonu
olan
kadınlarda ayakta ve her gün banyo yapma davranışının vajinal
enfeksiyonu olmayan kadınlara göre daha düşük oranda olduğu
dolayısıyla vajinal enfeksiyona yakalanma riskinin anlamlı olmamakla
birlikte her gün banyo yapanlara göre haftada 2-3 kez banyo yapan
kadınlarda 1.1 kat (p>0.05), haftada bir kez banyo yapan kadınlarda 2 kat
(p>0.05) ve tabureye oturarak banyo yapanlarda 1.2 kat (p>0.05) daha
fazla olduğu bulunmuştur (Tablo 3.5). Holzman ve arkadaşlarının yaptığı
44
38
çalışmada ise haftada 4 ve üzeri banyo yapanlarda bakteriyel vajinozis
görülme sıklığının düşük olduğu belirtilmiştir.99 Kısa ve Taşkın’ın (2007)
yaptıkları çalışmada vajinal enfeksiyona yakalanma riski, tabureye
oturarak yıkanan kadınlarda 2 kat, aynı araştırmacıların 2010 yılında
yaptıkları çalışmada 2.64 kat daha fazla bulunmuştur. 55,57 Özkan ile Demir
(2002) ve Karaman ile arkadaşlarının (2006) yaptığı çalışmalarda da
tabureye
oturarak
banyo
yapan
kadınlarda
daha
fazla
vajinitis
görülmüştür.60,73
Koruyucu sağlık hizmetlerinin en önemli bileşenlerinden biri
kadınlara verilen sağlık eğitimidir. Genital yol enfeksiyonlarının hem
önlenebilmesi, hem de
erken
tanı ve
tedavilerinin
yapılabilmesi,
hastalıktan korunmayı, doğru kişisel hijyen uygulamalarını, risk faktörlerini,
bulaşma yollarını ve tedavisini içeren planlı ve etkili bir sağlık eğitimi ile
mümkündür.11 Araştırmamızda vajinal enfeksiyonu olan ve olmayan
kadınların yarısından fazlasının genital hijyen ile ilgili bilgi almadıkları, bilgi
almayan kadınların vajinal enfeksiyonu olan grupta daha fazla olduğu,
anlamlı olmamakla beraber vajinal enfeksiyona yakalanma riskinin bilgi
almayan kadınlarda 1.4 kat (p>0.05) daha fazla olduğu ve bilgi alanlarında
bilgiyi en yüksek oranda yazılı ve görsel medyadan aldıkları tespit
edilmiştir (Tablo 3.5).
Araştırma bulgularımıza benzer bir şekilde Kavak ve
arkadaşlarının (2010) daha özel bir grup olan gebelerle olan çalışmasında;
gebelerin %51.5’inin genital hijyen ile ilgili bilgi almadıkları tespit
edilmiştir.100 Ünsal ve arkadaşlarının (2010) çalışmasında ise kadınların
genital hijyen konusunda daha önce bilgi alanların %40.1 olduğu, bilgi
almayanların ise %59.9 olduğu tespit edilmiştir.64 Karatay ve Özvarış’ın
(2006) Ankara’da yaptıkları çalışmada da, kadınların sadece %13.2’sinin
39
45
genital hijyen konusunda bilgi aldıkları belirtilmiştir.11 Ege ve arkadaşlarının
(2007) Malatya’da yaptıkları çalışmada, kadınların sadece %8’inin bilgi
aldığı belirtilmiştir.83 Bu sonuçlar ülkemizde kadınların genital yol
enfeksiyonlarından korunma, genital hijyen ve genital yol enfeksiyonu
olması durumunda yapılacaklar konusunda bilgilendirilme oranlarının
düşük olduğunu göstermektedir. Ayrıca ülkemizde çeşitli gruplarla yapılan
çalışmalarda araştırma bulgularımıza benzer olarak yazılı ve görsel
basının üreme sağlığı ile ilgili konularda temel bilgi kaynağı olduğu ortaya
çıkmıştır. Özkan ve Kulakaç’ın (2011) kadın mahkumlarla, Özdemir ve
arkadaşlarının (2003) öğrenciler ile yaptıkları çalışmalarda genital hijyen
hakkında
bilginin
yüksek
oranda
televizyondan
edinildiği
tespit
edilmiştir.101,102
Genital yol enfeksiyonları, kadınlar arasında yaygın görülen
bir sorundur. Kadınların büyük bir çoğunluğu, hayatlarının herhangi bir
döneminde en az bir kez bu enfeksiyona yakalanmaktadır.5 Bu
enfeksiyonların tedavisinde erken tanı önemlidir. Bu yüzden kadınların
belirli
aralıklarla
genital
bölgelerini
hastalık
belirtileri
yönünden
incelemeleri, genital bölge temizliklerine dikkat etmeleri ve herhangi bir
şikayet
yaşadıklarında
zaman
kaybetmeden
doktora
gitmeleri
gerekmektedir. Araştırmamızda cinsel bölgeyi hastalık belirtileri yönünden
dikkatlice izlememe, cinsel bölge temizliğine dikkat etmeme ve cinsel
ilişkide ağrı veya kanama olduğunda doktora gitmeme davranışlarının
ortalama
puanlarının
vajinal
enfeksiyonu
olan
kadınlarda
vajinal
enfeksiyonu olmayan kadınlara göre daha yüksek olduğu dolayısıyla bu
davranışların
vajinal
enfeksiyon
gelişmesinde
etkili
olabileceği
düşünülmektedir (p<0.05) (Tablo 3.8).
4046
Araştırmada, vajinal enfeksiyonu olan (vaka) ve olmayan
(kontrol) kadınların genital hijyene yönelik davranışları “Genital Hijyen
Davranışları
Envanteri”
değerlendirilmiş
ve
(GHDE)
kontrol
ve
soru
grubundaki
formu
kadınların
kullanılarak
GHDE
puan
ortalamalarının (82.58±9.43) vaka grubundaki kadınların (77.41±9.05)
GHDE puan ortalamalarına göre daha yüksek olduğu belirlenmiştir
(p<0.05)
(Tablo
3.7).
Bu
bulgu
araştırmanın
H1
hipotezini
desteklemektedir. Yapılan diğer çalışmalarda da vajinal enfeksiyonun en
önemli nedenlerinden biri olarak yetersiz genital hijyen davranışları
belirtilmektedir.1,3,49,50,57,61,103 Bu
çalışmalar
araştırma
bulgularımızla
benzerlik göstermektedir.
47
41
5. SONUÇ VE ÖNERİLER
5.1. Sonuçlar
Araştırmadan elde edilen bulgular doğrultusunda aşağıdaki
sonuçlara ulaşılmıştır.
Araştırmada iç çamaşırlarını her gün değiştirmeme, cinsel
bölgeyi hastalık belirtileri yönünden dikkatlice izlememe, cinsel bölge
temizliğine dikkat etmeme, iç çamaşırlarının pamuklu kumaştan olmaması,
cinsel ilişkide ağrı veya kanama olduğunda doktora gitmeme, ped
değiştirmeden ve tuvalete gitmeden önce elleri yıkamama davranışlarının
puan ortalamalarının vajinal enfeksiyonu olan grupta yüksek olduğu
dolayısıyla bu davranışların vajinal enfeksiyon için risk faktörü olabileceği
saptanmıştır (p<0.05) (Tablo 3.8).
Araştırmada sentetik, renkli, ayrım yapmayıp her iki renkte iç
çamaşırı giyme, iç çamaşırını yetersiz sıklıkta değiştirme, dar ve sıkı
kıyafet giyme, haftada 2-3 kez ve tabureye oturarak banyo yapma
davranışlarının vajinal enfeksiyonu olan kadınlarda vajinal enfeksiyonu
olmayan kadınlara göre fazla oranda olduğu ve dolayısıyla vajinal
enfeksiyona yakalanma riskinin sentetik iç çamaşırı giyen kadınlarda
(p<0.05), anlamlı olmamakla beraber renkli ve ayrım yapmayıp her iki
renkte iç çamaşırı giyen, iç çamaşırını yetersiz sıklıkta değiştiren, dar ve
sıkı kıyafet giyinmeyi tercih eden, haftada 2-3 kez ve tabureye oturarak
banyo yapan kadınlarda (p>0.05) daha fazla olduğu tespit edilmiştir (Tablo
3.5).
4248
Araştırmada her iki gruptaki kadınların yarısından daha
fazlasının adet sırasında kanama miktarının az ve yoğun olduğu
dönemlerde pedlerini yeterli sıklıkta değiştirmedikleri ve kullandıkları
ortalama ped sayısı vaka grubunda sırasıyla 2.4±1.47, 4.1±2.07, kontrol
grubunda ise sırasıyla 2.6±1.56, 4.4±2.17 olarak bulunmuştur (Tablo 3.5)
Araştırmada her iki gruptaki kadınların yaklaşık yarısının
günlük ped kullandığı (vaka %52, kontrol %45) ve anlamlı olmamakla
birlikte günlük ped kullanan kadınların vajinal enfeksiyona yakalanma
riskinin kullanmayanlara göre 1.3 kat daha fazla olduğu tespit edilmiştir
(p>0.05). Ayrıca araştırmada her iki gruptaki kadınların benzer şekilde
yarıya yakınının vajinal duş yaptıkları tespit edilmiştir (Tablo 3.5).
Araştırmada vajinal enfeksiyonu olan ve olmayan kadınların
yarısından fazlasının genital hijyen ile ilgili bilgi almadıkları (vaka %66,
kontrol %58) ve bilgi almayan kadınların vajinal enfeksiyonu olan grupta
daha fazla olduğu, anlamlı olmamakla beraber vajinal enfeksiyona
yakalanma riskinin bilgi almayan kadınlarda 1.4 kat (p>0.05) daha fazla
olduğu ve bilgi alanlarında bilgiyi en yüksek oranda yazılı ve görsel
medyadan aldıkları tespit edilmiştir (Tablo 3.5).
5.2. ÖNERİLER
Yapılan araştırma sonucunda, vajinal enfeksiyonu olan
kadınların vajinal enfeksiyonu olmayan kadınlara göre yetersiz ve yanlış
genital hijyen davranışları sergiledikleri belirlenmiştir. Araştırmadan elde
edilen sonuçlar doğrultusunda aşağıdaki öneriler geliştirilmiştir.
43
49
1. Kadınlara özellikle birinci basamak sağlık hizmetlerinde
çalışan ebe/hemşireler tarafından genital yol enfeksiyonlarından korunma,
doğru genital hijyen uygulamaları, genital yol enfeksiyonlarının belirtilerine
yönelik eğitim ve danışmanlık verilmesi,
2. Araştırmacılara araştırmanın farklı örneklem grupları ile
farklı zamanlarda tekrarlanması ve kadınların genital hijyen uygulamalarını
daha iyi belirlemek ve nedensel ilişkiyi ortaya koyabilmek amacıyla,
gözlem ve izlem çalışmalarının yapılması önerilebilinir.
4450
6. ÖZET
GATA Kadın Hastalıkları ve Doğum Polikliniğine Başvuran Kadınların
Genital Hijyen Davranışları ve Bu Davranışların Vajinal Enfeksiyona
Etkisi
Araştırma, GATA Kadın Hastalıkları ve Doğum polikliniğine
başvuran kadınların genital hijyen davranışlarını ve bu davranışların
vajinal enfeksiyona etkisini belirlemek amacıyla vaka-kontrol çalışması
olarak yapılmıştır. Araştırmada vaka grubunun evrenini jinekolojik
muayene sonrası vajinit tanısı alan, kontrol grubunun evrenini ise
jinekolojik muayene sonrası vajinit tanısı almayan kadınlar oluşturmuştur.
Araştırmanın örneklem hesaplamasında pilot uygulama sonucu elde
edilen GHDE puanı kullanılmış, her iki grup için örneklem büyüklüğü 100
kişi bulunmuştur. Verilerin toplanmasında, soru formu ve
GHDE
kullanılmıştır. Soru formunda kadınların sosyo-demografik, doğurganlık
özellikleri ve genital hijyene yönelik sorular yer almaktadır. Elde edilen
veriler SPSS for Windows 15.0 bilgisayar programında; yüzdesel
dağılımlar, sayılar, minimum ve maksimum değerler ve Student’s t testi
kullanılarak değerlendirilmiştir. Vajinal enfeksiyon tanısı alan ve almayan
kadınların genital hijyen davranışlarına göre karşılaştırmaları ki-kare testi,
risk faktörlerini belirlemek için odds ratio hesaplaması yapılmıştır.
Araştırmada
vaka
grubundaki
kadınların
GHDE
puan
ortalaması
77.41±9.05, kontrol grubundaki kadınların GHDE puan ortalaması
82.58±9.43 olup, yapılan istatistiksel değerlendirmede gruplar arasındaki
fark
anlamlı
bulunmuştur
(p<0.05).
Ayrıca
kadınların
hijyen
alışkanlıklarından “cinsel bölgeyi hastalık belirtileri yönünden dikkatlice
izleme”, “cinsel bölge temizliğine dikkat etme”, “iç çamaşırı türü ve
değiştirme sıklığı”, “cinsel ilişkide ağrı veya kanama olduğunda doktora
gitme”, “pedini değiştirmeden ve tuvalete gitmeden önce el yıkama
durumu” gibi davranışlarının vajinal enfeksiyonların gelişmesinde etkili
51
45
olduğu tespit edilmiştir (p<0.05). Sonuç olarak bazı yanlış genital hijyen
davranışlarının vajinal enfeksiyona yatkınlıkta riskli olduğu saptanmıştır ve
çözüm olarak kadınlara vajinal enfeksiyonlardan korunmada genital hijyen
ile ilgili eğitim ve danışmanlık önerilmektedir.
Anahtar Kelimeler: genital enfeksiyon, genital hijyen davranışları, vajinal
enfeksiyon ve risk faktörleri, kadın sağlığı.
52
46
7. SUMMARY
Genital Hygienic Behaviors and Their Effect on Vaginal Infection of
The Women Who Apply to GATA Women’s Illnesses and Birth Clinic
Research was made as a case-control study for determining
the genital hygienic behaviors and their effects on vaginal infections of the
women who apply to GATA Women’s Illnesses and Birth Clinic. The
universe of case group is women who have diagnosed with vaginitis after
a gynecological examination, universe of the control group is women who
are not diagnosed with vaginitis after a gynecological examination. In
estimating the questionnaire of the research, GHDE points are used and in
the pilot study the questionnaire amount was given as 100 people each for
both of the groups. In data collection, question form and GHDE are used.
In the question form socio-demographical, fertility characteristics and
genital hygiene questions are asked. The data acquired, are evaluated in
SPSS for Microsoft 15.00 software program as percentage distribution,
minimum and maximum values and using Student’s T test. The
comparison between groups, women diagnosed with vaginal infection and
women not diagnosed with vaginal infection are made through ki-square
test. Odds ratio was estimated to determine the risk factors. In the
research, GHDE point average of case grup is found to be 77.41±9.05,
whereas GHDE point average of women in control group is found to be
82.58±9.43 and in the statistical evaluation made the difference between
the groups are found to be meaningful (p <0.05). Also among the women’s
hygienic habits the following are found to be effective in the development
of vaginal infections “to control the genital area for indications of illness”,
“to car efor the cleanliness of genital area”, “frequency of changing
underwear”, “type of underwear”, “going to a doctor in case of painful and
bleeding intercourse”, “cleaning the hands before changing the pad and
going to the toilet” (p<0.05). As a conclusion it is found that certain
53
47
mistaken genital hygiene behaviors are tend to be risky in vaginal
infections and training and consultancy services support are required for
genital hiygiene and for protecting the women from vaginal infections.
Key words: genital infection, genital hygienic behaviors, vaginal infection
and risk factors, women’s health.
48
54
8. KAYNAKLAR
1. Ege E, Eryılmaz G. Genital hijyen davranışları envanterinin (ghde)
geliştirilmesi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi 2005;
8(3): 67-75.
2. Taşkın L. Üreme Sistemi Enfeksiyonları ve Cinsel Yolla Bulaşan
Hastalıklar. Doğum ve Kadın Sağlığı Hemşireliği. 7. Baskı. Ankara:
Sistem Ofset Matbaacılık; 2005. s.509- 531.
3. Serbest S. Vajinal Akıntısı Olan Kadınların Hijyenik Alışkanlıklarının
Değerlendirilmesi. Yüksek Lisans. İstanbul: İstanbul Üniversitesi;
1997.
4. Egan ME, Lipsky MS. Diagnosis of vaginitis. Am Fam Physician 2000;
62(5): 1095-1104.
5. Kalkancı A, Çiftçi B, Biri A, ve ark. Vaginit ön tanısı almış olgularda
vajinal kültür sonuçlarının etkenlerine göre dağılımı. Türkiye Klinikleri
J Gynecol Obst 2005; 15: 137-139.
6. Reid G, Bruce A. W. Urogenital infections in women: can probiotics
help? Postgrad Med J 2003; 79: 428-432.
7. Communication Disease Center. Genital candidiasis. 2008 (Erişim: 16
Mart2012)http://www.cdc.gov/nczved/dfbmd/disease_listing/candidias
is_gi.html#21].
49
55
8. Öner S, Demirhindi H, Sütoluk Z, Akbaba M. Doğukent Sağlık Ocağı
bölgesinde genital enfeksiyon prevelansı. Mersin üniversitesi Tıp
Fakültesi Dergisi 2004; 5(2): 138-144.
9. Daşikan Z, Kılıç B, Baytok C, ve ark. Genital Akıntı Şikayetiyle
Polikliniğe Başvuran Kadınların Genital Hijyen Uygulamalarının
İncelenmesi, Kongre Kitabı. 4. Uluslar Arası Üreme Sağlığı ve Aile
Planlaması Kongresi; Ankara: Bilimsel Araştırmalar Basın Yayın ve
Tanıtım Ltd. Şti; 2005.
10. Erten H, Özen T, Yılmaz H. Isparta İli Karaağaç Sağlık Ocağına Bağlı
15-49 Yaş Kadınların Üreme Sağlığı Durumlarının, Üreme Sağlığı İle
İlgili
Bilgi
ve
Alışkanlıklarının
Değerlendirilmesi,
Bildiriler.
4.
Uluslararası Üreme Sağlığı Kongresi; 20-23 Nisan 2005; Ankara.
11. Karatay
G,
gecekondularda
uygulamalarının
Özvarış
Ş.
yaşayan
Bir
sağlık
kadınların
değerlendirilmesi.
merkezi
genital
Cumhuriyet
bölgesindeki
hijyene
ilişkin
Üniversitesi
Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2006; 10(1): 7-14.
12. Akarsu GA. Genital Sistem Enfeksiyonları. John Hopkins Jinekoloji ve
Obstetrik El Kitabı. Vijdan K, Işık AZ, Akarsu C, Vicdan A (Çev),
2.baskı, Ankara, Atlas Kitapçılık, 2005.
13. Zincir H. Ria’ ya Özel Danışmanlık İlkesine Göre Ria Uygulanması ve
Genital Hijyen Eğitiminin Vulvovajinal Enfeksiyonlarının Görülmesine
Etkisi. Doktora Tezi. İzmir: Ege Üniversitesi; 2006.
14. Balcı O, Çapar M. Vajinal enfeksiyonlar. Türk Jinekoloji ve Obstetrik
Derneği Dergisi 2005; 2(5): 14-20.
50
56
15. Holloway D. Nursing considerations in patients with vaginitis. British
Journal of Nursing 2010; 19(16): 1040-1046.
16. Owen MK, Clenney TL. Management of vaginitis. American Family
Physician 2004; 70(11): 2125-2132.
17. Khan SA, Amir F, Altaf S, Tanveer R. Evaluation of common
organisms causing vaginal discharge. J Ayub Med Coll Abbottabad
2009; 21(2): 90-93.
18. Patel V, Pednekar S, Weiss H, Rodrigues M, et al. Why do women
complain of vaginal discharge? A population survey of infectious and
pyschosocial risk factors in a South Asian community. International
Journal of Epidemiology 2005; 34: 853-862.
19. Sobel DJ. Vaginitis. The New England Journal of Medicine 1997;
337(26): 1896- 1902.
20. Kısa S, Taşkın L. Validity of the symptomatic approach used by
nurses in diagnosing vaginal infections. Journal of Clinical Nursing
2009; 18: 1059-1068.
21. Shobeiri F, Nazari MA. Prospective study of genital infections in
Hamedan, Iran. Southeast Asian J Trop Med Public Health 2006;
37(3): 174-177.
22. Dan M, Kaneti N, Levin D, et al. Vaginitis in a gynecologic practice in
Israel: causes and risk factors. Imaj 2003; 5: 629-632.
57
51
23. Kaymak Y, Paşaoğlu A, Erhan M, Çelik B. Polikliniğimize vajinit
yakınmasıyla
başvuran
hastalarda
vajinal
akıntı
etkenlerinin
araştırılması. Gazi Tıp Dergisi 2005; 16(3): 114-120.
24. Bolatlı T, Şengül M, Doğan N, ve ark. Vajinal akıntısı olan kadınlarda
gardnerella vaginalis görülme sıklığı. Mikrobiyoloji Bülteni 1997;
31(2): 103-111.
25. Zeteroğlu S, Andiç S, Deveci A, ve ark. Vaginal akıntısı olan
kadınlarda mikrobiyolojik bulgular. MEÜ Tıp Fak Derg 2004; 5(2):
145-150.
26. Prasad JH, Abraham S, Kurz KM, et al. Reproductive tract infections
among young married women in Tamil Nadu, India. International
Family Planning Perspectives 2005; 31(2): 73-82.
27. Dwyer JM. High-risk sexual behaviours and genital infections during
pregnancy. International Council of Nurses, International Nursing
Review 2001; 48: 233-240.
28. Brotman RM, Klebanoff MA, Nansel TR, et al. Longitudinal study of
vaginal douching and bacterial vaginosis—a marginal structural
modeling analysis. Am J Epidemiol 2008; 168: 188-196.
29. Andrist LC. Vaginal health and infections. Journal of Obstetric
Gynecologic and Neonatal Nursing 2001; 30(3): 306-315.
30. Klebanoff MA, Nansel TR, Brotman MR, et al. Personal hygienic
behaviors and bacterial vaginosis. Sex Transm Dis 2010; 37(2): 9499.
58
52
31. Bhalla P, Chawla R, Garg S, et al. Prevalence of bacterial vaginosis
among women in Delhi İndia. Indian J Med Res 2007; 125: 167-172.
32. Bahram A, Hamid B, Zohre T. Prevalence of bacterial vaginosis and
impact of genital hygiene practices in non- pregnant women in
Zanjan, Iran. Oman Medical Journal 2009; 24(4): 288-293.
33. Wang J. Bacterial vaginosis. Prim Care Update Ob/Gyns 2000; 7(5):
181-185.
34. Demba E, Morison L, Loeff S, et al. Bacterial vaginosis, vaginal flora
patterns and vaginal hygiene practices in patients presenting with
vaginal discharge syndrome in The Gambia, West Africa. BMC
Infectious Diseases 2005; 5(12): 1-12.
35. Carr LP, Felsenstein D, Friedman RH. Evaluation and management
of vaginitis. J Gen Intern Med 1998; 13: 335-346.
36. Rajamanoharan S, Low N, Jones SB, Pozniak AL. Bacterial
vaginosis, ethnicity, and the use of genital cleaning agents: a case
control study. Sexually Transmitted Diseases 1999; 26(7): 404-409.
37. Karaer A, Boylu M, Avşar AF. Vaginitis in Turkish women: symptoms,
epidemiologic-microbiologic
association.
European
Journal
of
Obstetrics&Gynecology and Reproductive Biology 2005; 121: 211215.
38. Irving G, Miller D, Robinson A, et al. Psychological factors associated
with recurrent vajinal candidiazis: a preliminary study. Sexually
Transmitted Infections 1998; 74 (5): 334-338.
59
53
39. Tamer G, Özcan S, Yücesoy G, Gacar G. Doğum kontrol yöntemleri
ile trichomonasis arasındaki ilişki. Türkiye Parazitoloji Dergisi 2009;
33(4): 266-269.
40. Bradshaw CS, Morton AN, Garland SM, et al. Higher-risk behavioral
practices associated with bacterial vaginosis compared with vaginal
candidiasis. Obstetrics & Gynecology 2005; 106(1): 105-114.
41. Watcharotone W, Sirimai K, Kiriwat O, et al. Prevalence of bacterial
vaginosis in Thai women attending the family planning clinic, Siriraj
Hospital. J Med Assoc Thai 2004; 87(12): 1419-24.
42. Ardahan M, Bay L. Hemşirelik yüksek okulu 1. ve 4. sınıf
öğrencilerinin vajinal akıntı ve bireysel hijyen hakkındaki bilgi
düzeyleri. Ege Tıp Dergisi 2009; 48(1): 33-43.
43. Yağmur Y, Ulukoca N. Gebe kadınların genital hijyen uygulamalarının
değerlendirilmesi.
İstanbul
Üniversitesi
Florence
Nightingale
Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2009; 7(3): 184-189.
44. Softa Kaçan, H. Kadınların Perine Hijyenine ve Cinsel Yaşamlarına
Yönelik Bazı Uygulamaları ile İdrar Yolu Enfeksiyonuna Neden
Olabilecek Risk Faktörlerinin Belirlenmesi. Yüksek Lisans. Ankara:
Hacettepe Üniversitesi; 1999.
45. Czerwinski BS. Variation in feminine hygiene practices as a function
of age. Journal of Obstetric Gynecologic and Neonatal Nursing 2000;
29(6): 625-633.
60
54
46. Wardell DW, Czerwinski B. A military challenge to managing feminine
and personal hygiene. Journal of the American Academy of Nurse
Practitioners 2001; 13(4): 187- 193.
47. Blyth MJ, Fortenberry JD, Or DP. Douching behaviors reported by
adolescent and young adult women at high risk for sexually
transmitted infections. Journal of Pediatri Adolescent Gynecology
2003; 16: 95–100.
48. Demirtaş B. Hemşirelik öğrencilerinin vulva sağlığına ilişkin bilgilerinin
saptanması. Hacettepe Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi 2006; 13:
14-25.
49. Demirbağ CA. Kadınlarda idrar yolu enfeksiyonlarında hijyenik
alışkanlıklarla ilgili risk faktörleri. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik
Yüksekokulu Dergisi 2000; 4(2): 52-58.
50. Yağmur Y. Malatya ili fırat sağlık ocağı bölgesinde yaşayan 15-49 yaş
kadınların genital hijyen davranışları. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni
2007; 6(5): 325-330.
51. Yazıcı S, Demirsoy G. Gebelikte üriner sistem enfeksiyonu ve genital
hijyen. Türkiye Klinikleri J Gynecol Obst 2009; 19(5): 241-248.
52. Giray H, Kılıç B. Bekar kadınlar ve üreme sağlığı. Sürekli Tıp Eğitimi
Dergisi 2004; 13(8): 286-289.
53. Ege E, Eryılmaz G. Kadınlara verilen planlı eğitimin genital hijyen
davranışlarına etkisi. Atatürk Üniversitesi Yüksekokulu Dergisi 2006;
9(3): 8-16.
61
55
54. Kömürcü N, Eryılmaz HY, Gençalp NS, ve ark. Üreme sağlığı bilinci
geliştirme projesi: genital akıntılar. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma
Dergisi 2008; 5(1): 34-40.
55. Kısa S, Taşkın L. Behavioral risk factors that predispose women to
vaginal infections in Turkey. Pak J Med Sci 2010; 26(4): 800-804.
56. Şirin A, Vural G, Baklaya N, ve ark. Üreme sistemi enfeksiyonları.
Şirin A, Kavlak O, editörler. Kadın sağlığı. 1. Baskı. İstanbul: Bedray
Basın Yayıncılık; 2008.s. 347-348.
57. Kısa S, Taşkın L. Ankara’da bir ana çocuk sağlığı ve aile planlaması
merkezine başvuran 15-49 yaş evli kadınlarda vajinal enfeksiyon
gelişmesini etkileyen davranışsal ve sosyo-demografik risk faktörleri.
Sağlık ve Toplum Dergisi 2007; 17(1): 69-84.
58. Morris M, Nicoll, A. Simms I, et al. Bacterial Vaginosis: A Public
Review. British Journal of Obstetrics and Gynecology 2001; 108(5):
439-450.
59. Hillier SL, Nugent RP, Eschenbach DA, et al. Association Between
Bacterial Vaginosis And Preterm Delivery Of A Low-Birth-Weight
Infant. New England Journal of Medicine 1995; 333(26): 1737-1742.
60. Özkan S, Demir Ü. 15-49 yaş doğurganlık çağı kadınlarda vajinitisin
tanılanmasında hemşirenin etkinliğinin belirlenmesi ve vajinitisin
oluşumuna neden olan faktörlerin incelenmesi. Sağlık ve Toplum
Dergisi 2002; 12(4): 54-61.
61. Hacıalioğlu N, İnandı T, Pasinlioğlu T. Erzurum ana çocuk sağlığı ve
aile
planlaması
merkezine
başvuran
kadınlarda
genital
yol
56
62
enfeksiyonlarının sıklığı ve risk faktörleri. Atatürk Üniversitesi
Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi 2000; 3(2): 11-18.
62. Omidvar S, Begum K. Factors influencing hygienic practices during
menses among girls from south India- a cross sectional study.
International
Journal
of
Collaborative
Research
on
Internal
Medicine&Public Health 2010; 2(12): 411-423.
63. Gilany A, Badawi K, Fedawy S. Menstrual hygiene among adolescent
schoolgirls in Mansoura Egypt. Reproductive Health Matters 2005;
13(26): 147-152.
64. Ünsal A, Özyazıcıoğlu N, Sezgin S. Doğu Karadenizdeki bir belde ve
ona bağlı dokuz köyde yaşayan bireylerin genital hijyen davranışları.
Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi 2010; 13(2): 12-19.
65. Koştu N, Beydağ Taşçı KD. Jinekoloji polikliniğine başvuran
kadınların
genital
hijyen
davranışları.
Atatürk
Üniversitesi
Yüksekokulu Dergisi 2009; 12(1): 66-71.
66. Turan T, Ceylan S. 11-14 yaş grubu ilköğretim öğrencilerinin
menstruasyona
yönelik bilgileri
ve
uygulamaları.
Fırat
Sağlık
Hizmetleri Dergisi 2007; 2(6): 41-51.
67. Erci B, Eryılmaz G, Nalbantoğlu NG. Vajinanın mikrobiyolojik
florasının servikal sitolojiye etkisi. Ege Üniversitesi Hemşirelik
Yüksekokulu Dergisi 1996; 12(2): 19-24.
68. Temel M, Metinoğlu M. Tekirdağ iline bağlı I ve IV nolu sağlık
ocaklarına
başvuran
15-49
yaş
kadınlarda
genital
hijyen
63
57
uygulamalarının
incelenmesi.
İstanbul
Üniversitesi
Florence
Nightingale Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2007; 15(59): 91-99.
69. Ocaktan ME, Baran E, Akdur R. Evaluation of habitual behavior
related to genital hygiene in women living in a health care center
area. Saudi Med J 2010; 31(11): 1251-6.
70. Cullins VE, Dominguez L, Guberski T, et al. Treating vaginitis. Nurse
Practitioner 1999; 24(10): 46-49.
71. Yılmaz N, Saraçoğlu F, Eğilmez P. Kadınlarda hijyen uygulamaları.
Kadın Doğum Dergisi 2003; 2(2): 131-133.
72. Arcamone A. Perineal care. Evidence Based Nursing Care Guidelines
Medical-Surgical Interventions. Ackley BJ, Ladwig GB, Swan BA,
Tucker SJ, editors. 1 Edition. Canada: Elseiver Mosby; 2008.p.609612.
73. Karaman Ü, Atambay M, Yazar S, Daldal N. Kadınlarda Trichomonas
vaginalis’in
çeşitli
sosyal
değişkenler
açısından
yaygınlığının
incelenmesi (Malatya ili örneği). Türkiye Parazitoloji Dergisi 2006;
30(1): 11-15.
74. Klatt TE, Cole DC, Eastwood DC, Barnabei VM. Factors associated
with recurrent bacterial vaginosis. J Reprod Med 2010; 55(1-2): 5561.
75. Schwebke JR, Richey CM, Weiss HL. Correlation of behaviors with
microbiological changes in vaginal flora. The Journal of Infectious
Diseases 1999; 180(5): 1632-1636.
58
64
76. Gonzalez-Pedraza Aviles A, Mota Vazquez R, Ortiz Zaragoza C,
Ponce Rosas RE. Factors of risk of bacterial vaginosis. Aten Primaria
2004; 34(7): 360-5.
77. Gupte P, Patil S, Pawaskar R. Vulvovaginal hygiene and care. Indian
J Sex Transm Dis&AIDS 2009; 30(2): 130-135.
78. Erci B, Eryılmaz G, Aktaş O. El ve vücut hijyeninin vagen florasına
etkisi. Hemşire Dergisi 1998; 48(4): 7-11.
79. Rahman
S.
Elazığ
Sara
Hatun
Kadın
Doğum
Hastanesi
Polikliniklerine Genital Akıntı Nedeni İle Başvuran Kadınlarda Sık
Görülen Bazı Genital Yol Enfeksiyonları ve Etkileyen Faktörler.
Doktora Tezi. Elazığ: Fırat Üniversitesi; 2008.
80. Çalışkan D. Geleneksel intravajinal uygulama “Vajinal duş, lavaj
yapılmalı mı? Yapılmamalı mı? Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi 2005;
14(1): 15-18.
81. Ness RB, Hillier SL, Richter EH, et al. Why women douche and why
they may or not stop. Sexually Transmitted Diseases 2003; 30(1): 7174.
82. Cottrell BH. Vaginal douching practices of women in eight Florida
panhandle counties. Journal of Obstetric, Gynecologic&Neonatal
Nursing 2006; 35(1): 24-33.
83. Ege E, Timur S, Zincir H, ve ark. Women’s douching practices and
related attitudes in Eastern Turkey. J. Obstet. Gynaecol. Res 2007; 3:
353–35.
59
65
84. Martino JM, Vermund SH. Vaginal douching: evidence for risk sor
benefits to women health. Epidemiol Rev 2002; 24: 109-124.
85. Spence D, Catriona M. Vaginal discharge. BMJ 2007; 335: 1147-51.
86. Zhang J, Thomas AG, Leybovic E. Vaginal douching and adverse
health effects: a meta-analysis. American Journal of Public Health
1997; 87(7): 1207-1211.
87. Grimley MD, Annang L, Foushee HR, et al. Vaginal douches and
other feminine hygiene products: women’s practices and perceptions
of products safety. Maternal and Child Health Journal 2006; 10(3):
303-310.
88. Ott MA, Ofner S, Fortenberry JD. Beyond douching: use of feminine
hygiene products and STI risk among young women. J Sex Med
2009; 6: 1335-1340.
89. Çalışkan D, Subaşı N, Sarisen O. Vaginal douching and associated
factors among married women attending a family planning clinic or a
gynecology clinic. Eur J Obstet Gynecol Reprod Biol 2006; 127: 244251.
90. Cottrell BH. Vaginal douching. J Obstet Gynecol Neonatal Nurs 2003;
32: 12-18.
91. Hacıalioğlu N, Nazik E, Kılıç MA. Descriptive study of douching
practices in Turkish women. Ins j Nurs Prac 2009;15: 57–64.
92. Akın B, Erdem H, Ege E. 15-49 yaş evli kadınlarda vajinal duş
uygulaması ve olumsuz etkileri. İnsan Bilimleri 2006; 3(2): 1-16.
60
66
93. Giray S, Özerdoğan N, Sayıner FD. Eskişehir ilinde Yaşayan Evli
Kadınların Üreme Sağlığını Koruyucu Tutumları. 5. Uluslararası
Üreme Sağlığı ve Aile Planlaması Kongresi. P-136, Ankara; 2007.
94. Heng LS, Yatsuya H, Morita S, Sakamoto J. Vaginal douching in
Cambodian women: its prevalence and association with vaginal
candidiasis. J Epidemiol 2010; 20(1): 70-6.
95. Gazmararian JA, Bruce FC, Kendrick JS, et al. Why do women
douche? Results from a qualitative study. Matern Child Health J 2001;
5(3): 153-160.
96. Çoban A, Demirci H, Özbaşaran F. Jinekolojik muayeneye gelen
kadınlarda
vajinal
enfeksiyonlar
ve
hijyen
alışkanlıklarının
değerlendirilmesi. MN Klinik Bilimler & Doktor Derg 2005; 11(6): 763768.
97. Özerdoğan N, Sayıner D, Giray S, ve ark. 15-49 Yaş Kadınların
Genital Hijyen Uygulamaları. 5. Uluslararası Üreme Sağlığı ve Aile
Planlaması Kongresi. P-144, Ankara; 2007.
98. Nansel TR, Riggs MA, Kai-Fun YA, et al. The association of
psychosocial stress and bacterial vaginosis in a longitudinal cohort.
American Journal Of Obstetrics And Gynecology 2006; 194: 381–6.
99. Holzman C. Factors linked to bacterial vaginosis in nonpregnant
women. American Journal of Public Health 2001; 91(10): 1664-1669.
100. Kavak O, Saruhan A, Er S, ve ark. Gebelerin genital hijyen
davranışlarının belirlenmesi. Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksek
Okulu Dergisi 2010; 26(1): 53-63.
61
67
101. Özkan
İA,
Kulakaç
Ö.
Kadın
mahkumlarda
genital
hijyen
davranışları. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi 2011;
14(2): 31-38.
102. Özdemir
L,
Ayvaz
A,
Poyraz
Ö.
Cumhuriyet
üniversitesi
öğrencilerinin cinsel yolla bulaşan hastalıklar konusundaki bilgi
düzeyleri. Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 2003;
25(1):10-14.
103. Chen HB, Zhou LY, Li HQ, et al. Prevalence of bacterial vaginosis
in married women of reproductive age in the rural area of Shandong
province and its risk factors. Zhongguo Yi Xue Ke Xue Yuan Xue Bao
2006; 28(3): 378-81.
68
62
9. EKLER
EK-1
GÖNÜLLÜLERİ BİLGİLENDİRME VE OLUR (RIZA) FORMU
Sayın Katılımcı;
Bu çalışma, “GATA Kadın Hastalıkları ve Doğum Polikliniğine
Başvuran Kadınların Genital Hijyen Davranışları ve Bu Davranışların
Vajinal Enfeksiyona Etkisi”ni belirlemek amacıyla planlanmıştır.
Bu araştırmaya katılıp katılmamakta serbestsiniz. Çalışmaya
katılım gönüllülük esasına dayalıdır. Kararınızdan önce araştırma
hakkında sizi bilgilendirmek istiyoruz. Bu bilgileri okuyup anladıktan sonra
araştırmaya
katılmak
isterseniz
formu
imzalayınız.
Bu
çalışmaya
katılmanız için sizden herhangi bir ücret istenmeyecektir. Çalışmaya
katıldığınız için size ek bir ödeme de yapılmayacaktır.
Bu araştırmanın GATA Kadın Hastalıkları ve Doğum A.D.
jinekoloji polikliniğinde yapılması planlanmıştır. Sizden, bilgi toplama aracı
olarak hazırlanan 36 sorudan oluşan veri toplama formunu ve 27 sorudan
oluşan
Genital
Hijyen
Davranışları
Envanterini
cevaplandırmanız
istenecektir.
Bu araştırma kapsamında vereceğiniz cevaplarınız gizli
tutulacak ve hiçbir şekilde sizin isminiz belirtilerek açıklanmayacaktır.
Çalışmaya katılmama ya da kabul ettikten sonra vazgeçme hakkına
sahipsiniz. Bu çalışma ile ilgili sizden herhangi bir maddi talepte
bulunulmayacaktır.
69
63
Katılımcının Beyanı:
Sayın Yük. Hem. Selma DALBUDAK tarafından GATA Kadın
Hastalıkları ve Doğum A.D. jinekoloji polikliniğinde araştırma yapılacağı
belirtilerek bu araştırma ile ilgili yukarıdaki bilgiler bana aktarıldı. Bu
bilgilerden sonra böyle bir araştırmaya “katılımcı” olarak davet edildim.
Eğer bu araştırmaya katılırsam araştırmacı ile aramda
kalması gereken bana ait bilgilerin gizliliğine bu araştırma sırasında da
büyük
özen
ve
saygı
ile
yaklaşılacağına
inanıyorum.
Araştırma
sonuçlarının eğitim ve bilimsel amaçlarla kullanımı sırasında kişisel
bilgilerimin ihtimamla korunacağı konusunda bana yeterli güven verildi.
Araştırmanın yürütülmesi sırasında herhangi bir sebep göstermeden
araştırmadan
çekilebilirim.
(Ancak
araştırmacıları
zor
durumda
bırakmamak için araştırmadan çekilebileceğimi önceden bildirmemin
uygun olacağının bilincindeyim.) Araştırma için yapılacak harcamalarla
ilgili herhangi bir parasal sorumluluk altına girmiyorum. Bana da bir ödeme
yapılmayacaktır.
Bu araştırmaya katılmak zorunda değilim ve katılmayabilirim.
Araştırmaya katılmam konusunda zorlayıcı bir davranışla karşılaşmış
değilim. Eğer katılmayı reddedersem bu durumun şahsıma herhangi bir
zarar getirmeyeceğini de biliyorum.
Bana
yapılan
tüm
açıklamaları
ayrıntılarıyla
anlamış
bulunmaktayım. Kendi başıma belli bir düşünme süresi sonunda adı geçen
bu araştırma projesinde “katılımcı” olarak yer alma kararı aldım. Bu
70
64
konuda yapılan daveti büyük bir memnuniyet ve gönüllülük içerisinde
kabul ediyorum.
Katılımcı
Araştırmayı yapan araştırmacının;
Adı, Soyadı:
Adı, Soyadı: Selma DALBUDAK
Adres:
Adresi: GATA Kadın Hast ve Doğum A.D.
Tel:
Tel: 5820
İmza:
İmza:
65
71
EK-2
VAKA / KONTROL
Anket No:……….
SORU FORMU
Bu
araştırma
GATA
Kadın
Hastalıkları
ve
Doğum
polikliniğine başvuran kadınların genital hijyen davranışlarını ve bu
davranışların
vajinal
enfeksiyona
etkisini
belirlemek
amacıyla
planlanmıştır.
Sizlerden
alınan
bilgiler,
bilimsel
bir
araştırmada
kullanılacaktır. Başka her hangi bir amaç için kullanılmayacaktır. Buradaki
sorulara doğru cevap vermeniz araştırmanın güvenirliği ve gelecekte size
verilecek hizmetler açısından çok önemlidir.
Katılımınız için teşekkür ederim.
Aşağıdaki
soruların
karşısındaki
boşluklara
uygun
cevapları yazınız. Seçenekli sorulara ise size göre uygun seçeneği
daire içine alınız.
Yük. Hem. Selma DALBUDAK
Gazi
Üniversitesi
Hemşirelik
Yüksekokulu
Yüksek
Lisans
Öğrencisi
1.Jinekoloji polikliniğine başvurma nedeniniz…………………………
2. Kaç yaşındasınız? …........……………….
72
66
3. Eğitim durumunuz nedir?
1) Okur-yazar
2) İlkokul mezunu
3) Ortaokul mezunu
4) Lise mezunu
5) Yüksek okul ya da üniversite mezunu
6) Yüksek lisans ya da doktora mezunu
4. Çalışıyor musunuz?
2) Hayır
1) Evet
5.Gelir
düzeyinizi
değerlendiriyorsunuz?
gideriniz
ile
karşılaştırdığınızda
nasıl
1) Düşük (Gelir giderden az)
2) Orta (Gelir gidere denk)
3) Yüksek (Gelir giderden fazla)
Doğum Öykünüz:
6. Kaç kez gebe kaldınız? ……………………….
7. Kaç kez canlı doğum yaptınız?.........................
8. Kaç tane yaşayan çocuğunuz var? ……………..
9. Kaç kez düşük yaptınız? ………………….
10.Kaç kez kürtaj oldunuz? ….………………
11.Kaç kez ölü doğum yaptınız?……………..
12. Aşağıdaki hastalıklardan herhangi birine sahip misiniz?
1) Hastalığım yok.
2) Diyabet (şeker hastalığı)
3) Anemi (kansızlık)
6773
4) Tiroit hormon bozuklukları (guatr v.b.)
5) Bağışıklık sistemi bozuklukları
6) Diğer ………………………….
13. Şu anda gebeliği önleyici bir yöntem kullanıyor musunuz?
1) Evet
2) Hayır ( 9. Soruya geçiniz)
14. Şu anda gebeliği önleyici hangi yöntemi kullanıyorsunuz? (Birden
fazla seçenek işaretleyebilirsiniz)
1) Doğum kontrol hapları
2) Kondom / Prezarvatif
3) Spiral / Rahim içi araç
4) Vazektomi (erkekte tüplerin bağlanması)
5) Tüp ligasyon (kadında tüplerin bağlanması)
6) Enjeksiyon / iğneler
7) Diyafram
8) Spermisit
9) Geri çekme
10) Takvim yöntemi
11) Diğer……………………..
Aşağıdaki soruları GENELLİKLE kullandığınız iç çamaşırlarının
(külot) özelliklerini dikkate alarak cevaplayınız.
15. Genellikle hangi renkte iç çamaşırı kullanıyorsunuz?
1) Beyaz
2) Renkli
3) Ayrım yapmıyorum, her iki rengi de
kullanıyorum.
16. Genellikle hangi özellikte iç çamaşırı kullanıyorsunuz?
1) Pamuklu
2) Sentetik/naylon/saten
74
68
3) Diğer………………….
17. Genellikle iç çamaşırınızı ne kadar sıklıkla değiştiriyorsunuz?
1) Günde birden fazla
2) Her gün
3) İki günde bir
4) Üç günde bir
5) Haftada bir
6) Diğer………
18. Genellikle hangi özellikte alt kıyafet (külot /çıt çıt badi / pantolon)
kullanıyorsunuz?
1) Dar ve sıkı
2) Rahat ve bedenime uygun
Aşağıdaki soruları adet döneminizi düşünerek cevaplayınız.
19. Adet dönemlerinizde ne kullanıyorsunuz?
1) Yıkanabilir bez
2) Hazır ped
3) Tampon
4) Pamuk
5) Diğer……………………..
Adet dönemlerinizde ped/ tampon/pamuk/ bezinizi değiştirme sıklığınız
nedir?
20. Adetimin yoğun olduğu günlerde ……………kez / günde ped
değiştiririm.
21. Adetimin az olduğu günlerde …………………kez / günde ped
değiştiririm.
75
69
Adet dönemlerinizde yıkanabilir bez kullanıyorsanız;
22. Bezlerinizi nasıl yıkarsınız?............................
23. Bezlerinizi nerede saklarsınız? …………………
24. Bezlerinizi ütüler misiniz?
Evet
Hayır
25. Günlük ped kullanıyor musunuz?
1) Evet
2) Hayır
3) Bazen
26. Cinsel ilişki sıklığınızı nasıl tanımlarsınız?
1) Haftada 1’den az
2) Haftada 1 kez
3) Haftada 2-3 kez
4) Her gün
5) Diğer…………………..
Aşağıdaki soruları cinsel bölge (alt bölge) temizliğinizi düşünerek
cevaplayınız.
27. Cinsel bölgeniz (alt bölgeniz) için koku giderici (deodorant, sprey,
parfüm, kolonya v.b) gibi herhangi bir şey kullanıyor musunuz?
1) Evet
27. Tuvalette
2) Hayır
cinsel
bölgenizin
(alt
bölgenizin)
temizliğini
ne
ile
yapıyorsunuz? (Birden fazla seçenek işaretleyebilirsiniz)
1) Yalnızca su ile (elimi kullanmadan klozet suyu ile)
2) Su (elimi kullanmadan klozet suyu ile) + tuvalet kağıdı
3) Yalnızca su ile (elimi kullanarak)
4) Su (elimi kullanarak) + tuvalet kağıdı
5) Su kullanmadan tuvalet kağıdı ile
6) Taharet bezi
7) Sabun
76
70
8) Jel / Antiseptik ürünler
9) Islak mendil
10) Diğer…………………..
29. Tuvalet kağıdı kullanıyorsanız hangi renkte kullanıyorsunuz?
2) Renkli (gri, pembe)
1) Beyaz
3) Tuvalet kağıdı
kullanmıyorum.
30.Cinsel
bölgenizi
(alt
bölgenizi)
temizlerken
haznenizin
içini
derinlemesine yıkar mısınız (vajinal duş yapar mısınız)?
1)
Evet
2) Hayır (24. soruya geçiniz)
31.Yukarıdaki soruya cevabınız “Evet” ise hazneyi yıkama (vajinal duş
yapma) sıklığınızı belirtiniz.
1) Her gün en az bir kez
2) Haftada bir kez
3) Ayda 1 kez veya daha az
4) Diğer …………………….
32. Hazneyi yıkarken (vajinal duş yaparken) ne kullanıyorsunuz?
1) Su
2) Şampuan /Sabun
3) Banyo jeli/Duş jeli
4) Antiseptik sıvı
5) Sirkeli su
6) Tuzlu su
7) Diğer…………….
33. Banyo yapma sıklığınız nedir?
1) Her gün
2) Haftada 2-3 kez
77
71
3) Haftada 1 kez
4) 15 günde bir
5) Diğer…………
34. Genelde banyonuzu nasıl yaparsınız?
1) Ayakta duş şeklinde
2) Tabure üzerinde oturarak
3) İçi su dolu leğen/küvet içinde
4) Diğer …………….
35. Vajinal temizlik (cinsel bölge hijyeni/alt bölge hijyeni) ile ilgili daha önce
bilgi aldınız mı?
1) Evet
2) Hayır
36. Daha önce bilgi aldınız ise; bu bilgiyi kimden ve/veya nereden aldınız?
(Birden fazla seçenek işaretleyebilirsiniz)
1) Yazılı ve görsel medya (gazete, dergi, kitap, televizyon, internet
v.b.)
2) Sağlık personeli(doktor, ebe, hemşire)
3) Okul eğitimi
4) Arkadaş, komşu, aile, akraba
5) Diğer……………..
78
72
EK-3
GENİTAL HİJYEN DAVRANIŞLARI ENVANTERİ (27 MADDE)
Bu envanterde, genital hijyen davranışlarınızı belirlemeye
yönelik ifadeler bulunmaktadır. İfadeleri okuduktan sonra sizin için en
uygun olan cevabı işaretleyiniz ve işaretsiz ifade bırakmayınız.
Size verilen formun üzerine adınızı yazmayınız ve kimliğinizi
belirtecek hiçbir işaret koymayınız. Katılımınız için teşekkür ederim.
Aşağıdaki ifadelerden her birini okuduktan sonra, bu ifadeye ne kadar
katıldığınızı gösteren sütuna ait olan kutucuğu X şeklinde işaretleyiniz.
79
73
Hiçbir Bazen Sık
zaman
sık
Her
zaman
1.Cinsel sağlığımı ilgilendiren konularda
yapılan eğitim toplantılarına katılırım.
2.Cinsel bölgeyi hastalık belirtileri
yönünden dikkatlice izlerim.
3.Cinsel sağlıkla ilgili yazılı ve görsel
basında çıkan haberleri takip ederim.
4.Cinsel bölge temizliği konusunda
sağlık görevlilerinden bilgi alırım.
5.Düzenli aralıklarla kadın doğum
uzmanına giderim.
6.Cinsel bölge temizliğine dikkat ederim.
7.İç çamaşırIarımı (kiIot) her gün
değiştiririm.
8. İç çamaşırlarımı ütülerim.
9. İç çamaşırlarım pamuklu kumaştandır.
10.Adet zamanlarında hazır ped
kullanırım.
11.Adet zamanlarında duş şeklinde
banyo yaparım.
12.Pis kokulu akıntım olduğunda
kondom (kılıf) kullanılmasını isterim.
13.Taharetlendikten sonra tuvalet kağıdı
ile kurulanırım.
14.Pis kokulu akıntım olduğunda doktora
giderim.
15.Cinsel bölgede kaşıntım olduğunda
doktora giderim.
80
74
16.Cinsel ilişkide ağrı veya kanama
olduğunda doktora giderim.
17.Adet zamanlarında bez kullanırım.
18.Pedimi değiştirmeden önce ellerimi
yıkarım.
19.Pedimi değiştirdikten sonra ellerimi
yıkarım.
20.Cinsel ilişkiden önce ellerimi yıkarım.
21.Cinsel iIişkiden sonra ellerimi yıkarım.
22.Cinsel ilişkiden önce cinsel bölgemi
yıkarım.
23.Cinsel ilişkiden sonra cinsel bölgemi
yıkarım.
24.Tuvalete gitmeden önce ellerimi
yıkarım.
25.Tuvalete gittikten sonra ellerimi
yıkarım.
26.Tuvalette büyük abdestimi yaptığım
bölgeden, idrar yaptığım bölgeye doğru
yıkanırım.
27.Sürekli ara bezi kullanırım.
81
75
EK-4
ETİK KURUL ONAYI
82
76
83
77
EK-5
İZİN YAZILARI
84
78
10. TEŞEKKÜR
Yüksek lisans öğrenimim ve tez çalışmam süresince büyük
destek aldığım, çalışmalarım boyunca tez danışmanım olarak ilgi, bilgi ve
ileri görüşlülüğüyle beni yönlendiren çok değerli hocam Doç. Dr. Naile
BİLGİLİ’ye, ölçeği geliştiren ve araştırmamda kullanmama izin veren Doç.
Dr. Emel EGE’ye içtenlikle teşekkür ederim.
Tezimi hazırladığım süre içinde bana yardımcı olan kadın
doğum servisindeki Hem.Hikmet YAPICI’ya, Hem.Müfide İLDOĞAN’a,
Hem.Serap ÖZDİL’e ve Hem.Nilüfer KESER’e, bilgi ve desteklerini
esirgemeyen Uzman Dr. Hüseyin PEHLİVAN’a, anket uygulamasına
katılan tüm katılımcılara ve yüksek lisans eğitimim boyunca her zaman
yanımda olan, desteklerini ve sabırlarını esirgemeyen sevgili eşim Faruk
DALBUDAK ve kızım Nisa DALBUDAK’a içtenlikle teşekkür ederim.
85
79
11. ÖZGEÇMİŞ
Adı
Soyadı
Doğum Yeri ve Tarihi
E-mail
:Selma
:DALBUDAK
:Zonguldak 11.06.1984
:[email protected]
Eğitim
Derece
Lisans
Lise
Eğitim Birimi
GATA/ Hemşirelik Programı
Yıldırım Beyazıt Y.D.Lisesi
Mezuniyet tarihi
2006
2002
Yabancı Dil
İngilizce
İş Deneyimi
Yıl
2006-2012
Yer
GATA Kadın Hast. ve Doğum A.D.
Görev
Klinik Hemşiresi
80
86