etiyopya ülke raporu - Konya Ticaret Odası

ETİYOPYA
ÜLKE RAPORU
Dış Ticaret Servisi
Kasım 2013
ETİYOPYA
ÜLKE RAPORU
İÇİNDEKİLER
BİRİNCİ BÖLÜM
ETİYOPYA HAKKINDA GENEL BİLGİLER
1.1. Ülke Kimliği ........................................................................................................................ 3
1.2. Coğrafi Konumu ................................................................................................................. 4
1.3. Siyasi ve İdari Yapısı .......................................................................................................... 4
1.4. Nüfus ve Etnik Yapı ............................................................................................................ 4
İKİNCİ BÖLÜM
GENEL EKONOMİK DURUM
2.1. Genel Ekonomik Yapı ......................................................................................................... 5
2.2. İstihdam ............................................................................................................................... 5
2.3. Önde Gelen Sektörlerin Durumu......................................................................................... 5
2.3.1. Tarım ve Hayvancılık ................................................................................................ 5
2.3.2. Sanayi ....................................................................................................................... 6
2.3.3. Ulaştırma ................................................................................................................... 6
2.3.4. Enerji ......................................................................................................................... 7
2.4. Doğrudan Yabancı Yatırımlar ............................................................................................. 7
2.5. Dış Ticaret ........................................................................................................................... 7
2.5.1. Genel Durum ............................................................................................................. 7
2.5.2. İhracatında Başlıca Ürünler....................................................................................... 8
2.5.3. İthalatında Başlıca Ürünler ....................................................................................... 9
2.5.4. Başlıca Ülkeler İtibarı ile Dış Ticareti .................................................................... 10
2.5.5. Dış Ticaret Politikası ............................................................................................... 10
2.5.6. Tarifeler ve Diğer Vergiler...................................................................................... 11
KTO – DIŞ TİCARET SERVİSİ
1
ETİYOPYA
ÜLKE RAPORU
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
TÜRKİYE İLE ETİYOPYA ARASINDA EKONOMİK VE TİCARİ İLİŞKİLER
3.1. Türkiye-Etiyopya Dış Ticaret Değerleri ........................................................................... 11
3.1.1. Türkiye'nin Etiyopya’ya İhracatında Başlıca Ürünler............................................. 12
3.1.2. Türkiye'nin Etiyopya’dan İthalatında Başlıca Ürünler ........................................... 13
3.2. İki Ülke Arasındaki Anlaşma ve Protokoller .................................................................... 13
3.3. Etiyopya’daki Yerleşik Firmalarla İrtibat Kurma ............................................................. 14
3.4. Genel Değerlendirme ve Öngörüler .................................................................................. 14
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
KONYA-ETİYOPYA TİCARİ İLİŞKİLERİ
4.1. Dış Ticaret Göstergeleri .................................................................................................... 15
4.2. Konya’nın Etiyopya’ya İhracatında Başlıca Ürünler ........................................................ 15
4.3. Konya’nın Etiyopya’dan İthalatında Başlıca Ürünler ....................................................... 16
4.4. Konya’dan Etiyopya’ya İhracat Yapan Firmalar…………………………………...…... 17
4.5. Konya’dan Etiyopya’ya İhracat Yapan Firmaların Görüşleri ………...………………... 17
KTO – DIŞ TİCARET SERVİSİ
2
ETİYOPYA
ÜLKE RAPORU
BİRİNCİ BÖLÜM
ETİYOPYA HAKKINDA GENEL BİLGİLER
1.1. Ülke Kimliği
Resmi Adı:
Etiyopya Federal Demokratik Cumhuriyeti
Yönetim Biçimi:
Parlamenter Cumhuriyet
Cumhurbaşkanı:
Girma Wolde-Giorgis
Başbakanı:
Haile Mariam Desalegne
Başkent:
Addis Ababa
Önemli Şehirleri :
Addis Ababa, Afar, Dire Dawa, Nazret, Gondar
Nüfusu:
88,4 Milyon (2011 tahmini)
Yüzölçümü:
1.127.127 km²
Dil:
Amharikçe, Oromo, Tigrinya, Somaliae, İngilizce
Din:
Hristiyanlık %45, İslamiyet %50, Yerel İnançlar %5
Para Birimi:
Birr (ETB)
Telefon Kodu:
00 251
KTO – DIŞ TİCARET SERVİSİ
3
ETİYOPYA
ÜLKE RAPORU
1.2. Coğrafi Konum
Etiyopya yaklaşık 1.1 milyon kilometre karelik bir yüzölçümü sahiptir. Kuzeyinde Eritre,
Cibuti ve doğusunda Somali bulunurken, batıda Sudan ve güneyde Kenya ile komşuluğu
bulunmaktadır. Etiyopya’nın denize sınırı yoktur. Dağlık bölgeler ülkenin kuzey
kesimlerinde yer almaktadır.
Etiyopya yüksekliği 2000 ve 3000 metreler arasında değişen yüksek bir platoya sahiptir.
Ülkenin kuzey doğusundan başlayan ve merkezden güneybatıya doğru genişleyen Rift
Vadisi ülkeyi iki bölüme ayırmaktadır. Ülkede yaklaşık 3 milyar MW hidroelektrik
üretimini mümkün kılan irili ufaklı çok sayıda nehir bulunmaktadır.
1.3. Siyasi Ve İdari Yapı
Etiyopya Afrika Kıtasında 3000 yıllık en eski medeniyete sahip olup, tarihte hiç bir zaman
sömürge olmamış bir Doğu Afrika ülkesidir. Etiyopya Federal Demokratik Cumhuriyeti 9
federal bölgeye ve iki büyükşehir şehir (Addis Ababa ve Dire Dawa) idaresine ayrılmıştır.
Gerek nüfus ve gerekse ekonomik açıdan en önemli bölgeler Oromiya ve Amhara’dır.
Büyükşehirler ise Addis Ababa ve Dire Dawa’dır.
88 milyonun üzerindeki nüfusu ile Etiyopya Nijerya’dan sonra Afrika’nın en kalabalık
ikinci ülkesi konumundadır. Etiyopya gittikçe artış göstermesine rağmen kişi başına 1000
doların altındaki geliriyle UNDP’nin en yoksul ülkeleri arasında yer almaktadır. Etiyopya
ekonomisi, limanlara olan uzaklığı, doğal kaynaklarının ve altyapısının yetersizliği,
kuraklık ve Eritre ile yaşadığı anlaşmazlıklardan dolayı yeterli gelişme gösterememiştir.
1.4. Nüfus Ve Etnik Yapı
Etiyopya Afrika’nın en fazla nüfusa sahip ülkelerinden birisidir. Economist Inteligence
Unit’in tahminlerine göre 2005 yılında 69,1 milyon olarak gerçekleşen nüfus 2010 yılında
83 milyon olarak gerçekleşmiştir. 2013 yılı tahminlerine göre ise Etiyopya’nın nüfusu
88,4 milyondur. Etiyopya’da yıllık nüfus artış hızı %3'ün üzerinde olup, nüfusun % 85’i
kırsal bölgelerde, kalan %15’i ise şehir ve kasabalarda yaşamaktadır.
Federal anayasaya göre Etiyopya, etnik kökenlerine bağlı olarak eyaletlere bölünmüş ise
de, hiçbir eyalet etnik köken açısından tam homojen bir yapıya sahip değildir. Hatta bazı
eyaletlerde çok farklı etnik kökenli insanlar bir arada bulunmaktadır. Etiyopya’da 64 farklı
etnik grup bulunmakta olup, en büyük etnik grup Oromo’dur.
KTO – DIŞ TİCARET SERVİSİ
4
ETİYOPYA
ÜLKE RAPORU
İKİNCİ BÖLÜM
GENEL EKONOMİK DURUM
2.1. Genel Ekonomik Yapı
Dünyanın ve Afrika’nın en fakir ülkelerinden birisi olan Etiyopya’da 1990’lı yılların
başından itibaren serbest pazar ekonomisine dayalı stratejiler izlenmeye başlanmış ve
yapısal reformların uygulanmasına öncelik verilmiştir. Bu çerçevede, iç fiyatların yeniden
düzenlenmesi, dış ticaretin liberalizasyonu, devlet işletmelerinin özelleştirilmesi ve iç ve
dış özel yatırımların desteklenmesi hükümetlerin öncelikli hedefleri arasında yer almıştır.
Hükümet yollar, elektrik santralleri ve telekomünikasyon gibi ülkenin altyapısını
geliştirmek amacıyla yoğun bir yatırım sürecine girmiştir. Hükümet elektrik santralleri ve
telekomünikasyon gibi sektörlerde yabancı yatırımların ülkeye çekmeye çalışmaktadır.
Etiyopya’da tarım sektörü, tekstil ve deri gibi tarıma dayalı sanayilerde ve turizm
sektörünün gelişiminde de yabancı sermayeye büyük ihtiyaç duyulmaktadır.
Plan hedeflerine ulaşmak için tarım sektöründe yeni arazilerin tarıma açılması, girdi
kullanımının artırılması, alt yapının iyileştirilmesi ve elde edilen üretimin daha iyi
koşullarda pazarlanmasının teşvik edileceği belirtilmektedir. Özellikle ülke ekonomisine
büyük katkı sağlayan hububat, kahve ve çay gibi ürünlerin üretimlerinin artırılması da
hedeflenmektedir.
2.2. İstihdam
Etiyopya dünyanın en fakir ülkelerinden birisi olması nedeniyle ortalama insan ömrü de
oldukça düşük düzeylerdedir. Ülkede genç nüfusun oldukça yüksek düzeylerde bulunması
çalışabilecek durumdaki insan sayısını da oldukça yüksek düzeylerde olmasına neden
olmaktadır. Ancak Etiyopya’nın son derece geri kalmış olması ekonominin büyük ölçüde
tarıma dayalı olması ve sanayi ve hizmetler sektörünün de gelişme göstermemiş olması
nedeniyle ülkede iş imkanlarını da oldukça sınırlı kılmaktadır. Etiyopya’nın istihdam
rakamlarına ilişkin gerçekçi veriler bulunmamakta ancak, dünyada işsizliğin en yoğun
olduğu ülkelerden birisi olarak bilinmektedir. 40 milyondan fazla işgücünün bulunduğu
Etiyopya’da tarım sektörü, ülke ekonomisinde çok önemli bir yere sahip olması nedeniyle
istihdamın da en yoğun olduğu sektördür.
2.3. Önde Gelen Sektörlerin Durumu
KTO – DIŞ TİCARET SERVİSİ
5
ETİYOPYA
ÜLKE RAPORU
2.3.1 Tarım ve Hayvancılık
Etiyopya’nın ekonomisi GSYİH’nın % 43’ünü, ihracatının %90’ını ve istihdamının
%80’ini karşılayan tarıma dayanmaktadır. Ülkede ekilebilen alanların yalnızca 1/5’i
ekilip, biçilmekte ve bu alanlar hemen hemen tamamen yağmur ile sulanmaktadır. Ancak,
bölgeler, yağış miktarı açısından farklılık göstermektedir. Ülkede büyük ölçüde sulama
yatırımlarına ihtiyaç duyulmaktadır.
Etiyopya’da tarım sektöründe büyük ölçekli işletmeler yaygın değildir. İşletmeler
genellikle küçük ölçekli olup, çiftçiler üretimlerini büyük ölçüde kendi iç tüketimleri için
yapmakta, pazar için üretim oldukça sınırlı kalmaktadır. Ülkenin tarım sektöründe
özellikle yabancı yatırımcılar için cazip imkanlar söz konusudur.
Etiyopya’da tarımsal üretimde tahıllar, kahve, bakliyat, yağlı tohumlar, şeker kamışı,
meyve ve sebze, kesme çiçek ve pamuk önemli yer tutan ürünlerdir.
Etiyopya dünya bakla üretiminde 2. sırada, susam üretiminde 5.sırada, kahve üretiminde,
6. sırada, bakliyat üretiminde ise 8. sırada yer almaktadır. Tahıl ve bakliyat tamamen iç
tüketimde kullanılmakta, yağlı tohumlar ile daha az miktarda olmak üzere bazı meyve
(özellikle tropikal meyveler)ve sebzeler de özellikle komşu ülkelere ve Avrupa’ya ihraç
edilmektedir.
Hayvansal üretimde ise özellikle büyük ve küçükbaş hayvan yetiştiriciliği önem
kazanmıştır. Etiyopya toplam hayvan varlığı bakımından Afrika’nın ilk bir kaç ülkesinden
biri olup dünya sıralamasında da ilk sıralarda yer almaktadır.
2.3.2. Sanayi
Etiyopya’da sanayi sektörü GSYİH’nın %14’ünü oluşturmakta ve yıllık ortalama %10
civarında gelişme göstermektedir. İstihdamın %7’sini karşılayan sanayi sektöründe devlet
halen büyük paya sahip olmakla beraber, özelleştirme faaliyetleri de başlamış ve devam
etmektedir. Devletin elinde halen çok sayıda sanayi tesisi bulunmaktadır. İmalat sanayi
üretiminin %40’ından fazlasını gıda sanayi üretimi (özellikle bitkisel yağ, unlu mamuller,
şeker ve alkollü ve alkolsüz içecekler ) oluşturmaktadır. Gıda sanayi üretimi dışında önem
taşıyan diğer alt sektörler, tekstil ve hazır giyim, deri, kimya sanayi, ağaç işleme, ilaç
sanayi, metal işlemeciliği inşaat malzemeleri ve çimentodur. Sanayi sektörü özellikle
başkent Addis Ababa ve Dire Dawa’da yoğunluk kazanmıştır.
2.3.3. Ulaştırma
Etiyopya’da ulaştırma altyapısı son derece geri ve yetersiz düzeydedir. Nüfusun %80’i
kırsal kesimde yaşamasına rağmen henüz yol ile ulaşılamamış bir çok yerleşim yeri
bulunmakta ve Cibuti dışında komşuları olan Kenya, Uganda, Sudan ve Eritre gibi
ülkelere de sağlıklı ve gelişmiş bir bağlantı kurulamamış durumdadır. Bu yüzden
Etiyopya’daki insanların büyük bir kısmı izole edilmiş bir yaşantı sürmektedirler.
Etiyopya’nın yetersiz ve güvenli olmayan ulaştırma altyapısı ekonomik kalkınmasındaki
KTO – DIŞ TİCARET SERVİSİ
6
ETİYOPYA
ÜLKE RAPORU
en önemli engellerden birisi olarak görülmekte ve bu durum limanlara ve pazarlara
ulaşmasını da engellemektedir.
Etiyopya 1998-2000 yıllarında Eritre ile olan savaş sonrası kendisine ait olan Assab
limanını kaybetmiş ve bu şekilde deniz ile olan bağlantısı da kesilmiştir. Bu yüzden
Etiyopya’ya deniz yoluyla gelen mallar Cibuti limanına gelmekte ve buradan karayolu
veya demiryolu vasıtasıyla Etiyopya’ya ulaşmaktadır.
2.3.4. Enerji
Etiyopya hidroelektrik dışında diğer enerji kaynakları açısından son derece fakir bir
ülkedir. Ülkede kullanılan enerjinin %98’i hidroelektrik kaynaklarından elde edilmektedir.
Ancak hidroenerjiye aşırı bağımlılık ülkede zaman zaman kuraklık sorununu da
beraberinde getirmekte ve yağışların yetersiz olduğu durumlarda enerji üretiminde
azalmalar söz konusu olabilmekte, bu durum da uzun süreli elektrik kesintilerine neden
olabilmektedir. Bu durumdan özellikle sanayi sektörünü olumsuz etkilemektedir.
2.4. Doğrudan Yabancı Yatırımlar
Etiyopya’da yatırım yapılabilecek bir çok alan söz konusudur. Etiyopya’da iş kurma ve
yatırım maliyetlerinin de oldukça düşük olduğu kabul edilmektedir. Ülke gerek iklimi,
gerek verimli toprakları ve bol miktardaki hammadde kaynakları ile yabancı yatırıma da
elverişli imkanlar sunmaktadır. Avrupa, Ortadoğu ve Asya ülkeleri ile diğer Afrika
ülkelerine iyi bir bağlantı noktasında bulunması Etiyopya’nın Afrika’da yatırım
yapılabilecek cazip ülkeler arasında yer almasını sağlamaktadır.
Etiyopya’dan dünyanın diğer ülkelerine nakliyenin nispeten ucuz olması, dünya ülkeleri
arasında işgücünün en ucuz olduğu ülkelerden birisi olması ve aynı zamanda ucuz hidro
enerji Etiyopya’ya yatırımları cazip kılan diğer unsurlardır.
Etiyopya oldukça liberal bir yatırım kanununa sahip olup, ülkede yatırımları düzenlemek
ve yatırımcılara uygun yatırım ortamı oluşturmak amacıyla Etiyopya Yatırımlar
Komisyonu kurulmuş ve oluşturulan ortam yabancı yatırımcılar için oldukça elverişli
imkanlar sunar hale getirilmiştir.
Yeni yatırım kanunu çerçevesinde ülkede hemen bütün alt sektörler yabancı yatırımlara
açık olmakla beraber, özellikle tarım, telekomünikasyon, enerji ve havacılık hizmetleri
yabancı yatırımlar için en cazip yatırım alanlarını oluşturmaktadır.
2.5. DIŞ TİCARET
2.5.1. Genel Durum
Etiyopya dünyada en az gelişmiş ülkelerden biridir. Diğer gelişmekte olan ülkeler gibi
Etiyopya’da da tarım sektörü tek büyük sektör konumunda olup, sektörün performansı tüm
KTO – DIŞ TİCARET SERVİSİ
7
ETİYOPYA
ÜLKE RAPORU
ekonominin performansına yön vermektedir. Tarım sektörü dışında önemli bir üretim gücü
bulunmayan Etiyopya sanayi ürünlerinin hemen hemen tamamına yakınını ithal
etmektedir. Tarımsal ürünlerden elde ettiği ihracat geliri ile sanayi ürünleri ithalatını
karşılayamayan Etiyopya kronik bir biçimde dış ticaret açığı vermektedir.
Ülkenin Dış Ticaret Değerleri (Milyon Dolar)
İhracat
USD
İthalat
USD
Dış Ticaret
Hacmi
Dış Ticaret
Dengesi
2010
2.329
8.602
10.931
-6.273
2011
2.614
8.896
11.510
-6.282
2012
3.108
9.513
12.621
-6.405
2.5.2. İhracatında Başlıca Ürünler
Etiyopya’nın ihracatının çok büyük bir bölümü tarımsal ürünlere dayanmaktadır. Etiyopya
susamı en çok Çin, İsrail, ABD, Türkiye ve Ürdün’e; kahveyi ise Almanya, Suudi
Arabistan, Belçika, ABD ve diğer Avrupa ülkelerine ihraç etmektedir. Taze sebzeler en
çok Somali ve Cibuti’ye giderken, kuru baklagiller en çok Sudan ve BAE’ne ihraç
edilmektedir.
Son yıllarda Etiyopya’nın ihracatta yüzünü güldüren ve en hızlı gelişme gösteren sektör
çiçekçilik olmuştur. 2000 yılında 1 firma ile ihracata başlayan sektör günümüzde 70’i
aşkın üretici-ihracatçıya sahiptir.
İhraç Ettiği Başlıca Ürünler (1000 Dolar)
HS
No
0901
0603
1207
0709
0713
7108
0102
0106
0602
Ürün Adı
2010
Toplam
Kahve
Buket Yapmaya Elverişli/Kesme Çiçek Ve
Tomurcuklar
Yağlı Tohumlar
Diğer Sebzeler (Taze/Soğutulmuş)
Kuru Baklagiller (Kabuksuz) (Taneleri ikiye
Ayrılmış)
Altın (Ham, Yarı İşlenmiş, Pudra Halinde)
Canlı Sığır
Canlı Diğer Hayvanlar
Diğer Canlı Bitkiler (Köklerı Dahil) Çelikler,
2.329.793 2.614.892 4.066.781
699.148
846.866 1.188.026
143,817
168.946
526.338
KTO – DIŞ TİCARET SERVİSİ
2011
2012
338.813
245.065
136.531
363.779
238.060
139.274
497.069
488.295
215.355
182.336
77.633
48.886
21,295
124.618
137.773
36.623
22,397
176.572
172.142
110.050
78.140
8
ETİYOPYA
ÜLKE RAPORU
0204
4112
0104
1001
Aşı Kalem Ve Gözleri; Mantar Miselleri
Koyun Ve Keçi Eti
Koyun Ve Kuzuların Diğer Deri Ve Köseleler
Canlı Koyun ve Keçi
Buğday ve Mahlut
39,556
8.943
5.662
5
67.603
23,016
15.945
240
69.923
59,365
42,098
38.268
2.5.3. İthalatında Başlıca Ürünler
Etiyopya’nın ithalatının büyük bir bölümünü sanayi ürünleri oluşturmaktadır. Petrol
yağları ithalatı ilk sırada olup yıllar itibariyle değişmekle beraber toplam ithalatın %1520’sini oluşturmaktadır. Eşya taşımaya mahsus motorlu taşıtlar, gübreler, iş makineleri ve
otomobiller büyük çapta ithal edilen önemli sanayi ürünleridir. Etiyopya tarımsal ürün
olarak en çok buğday ve palm yağı ithal etmektedir.
Etiyopya’nın 2011 yılı toplam ithalatında Çin %19,3’lük payı ile ilk sırayı almakta, bu
ülkeyi sırasıyla Arabistan, Hindistan, ABD, BAE, Japonya, İtalya ve Türkiye takip
etmektedir. Türkiye’nin Etiyopya’nın ithalatındaki payı %4’dür.
İthal Ettiği Başlıca Ürünler (1000 Dolar)
HS
No
2710
8704
3105
8429
1511
1001
7214
8703
3004
7308
3102
1701
Ürün Adı
2010
Toplam
Petrol yağları ve bitümenli minerallerden elde
edilen yağlar
Eşya Taşımaya Mahsus Motorlu Taşıtlar
Azot, Fosfor Ve Potasyum Gibi; İki/Üçünün
Karışımları
Dozerler, Greyder, Skreyper, Ekskavator,
Küreyici, Yükleyici Vb.
Palm Yağı Ve Fraksiyonları (Kimyasal Olarak
Değiştirilmemiş)
Buğday
Demir/Çelik Çubuklar (Sıcak Haddeli,
Dövülmüş, Burulmuş, Çekilmiş)
Otomobiller
Tedavide/Korunmada Kullanılmak Üzere
Hazırlanan İlaçlar (Dozlandırılmış)
Demir-Çelikten eşyalar
Azotlu Mineral/Kimyasal Gübreler
Kamıs/Pancar Şekeri Ve Kimyaca Saf
Sakkaroz (Katı Halde)
8.601.769 8.896.288 12.744.491
1.544.437 1.484.343 2.382.988
KTO – DIŞ TİCARET SERVİSİ
2011
2012
382.227
168.878
357,568
250.165
660.248
449.164
146.891
195.427
444.694
222,742
330.878
391.484
304.281
68.307
402.631
156.635
348.995
300.459
197.505
204.154
192.916
110.504
283.712
269.729
149.354
75.437
107.814
55.359
88.006
175.926
227.659
179.332
171.415
9
ETİYOPYA
ÜLKE RAPORU
2.5.4. Başlıca Ülkeler İtibarı ile Dış Ticareti
Başlıca Ülkeler İtibarı ile İhracat (1000 Dolar)
İthalatçı Ülkeler
1.Somali
2.Hollanda
3.Almanya
4.Çin
5.Suudi Arabistan
6.Sudan
7.İsviçre
8.Cibuti
9.ABD
10.Japonya
2010
2011
224.122
173.416
265.293
241.763
146.486
151.313
126.903
67,059
102.287
38,695
2012
243.311
181.207
318.808
283.443
167.355
178.370
129.404
75.644
97.954
35.936
524.106
502.249
458.921
347.604
260.955
189.067
177.959
171.890
126.409
106.669
Başlıca Ülkeler İtibarı ile İthalat (1000 Dolar)
İhracatçı Ülkeler
1.Çin
2.Suudi Arabistan
3.Hindistan
4.Kuveyt
5.İtalya
6.Japonya
7.Türkiye
8.ABD
9.Endonezya
10.Ukrayna
2010
2011
2.062.085
1.023.250
619.674
3.143
390.985
473.480
238.709
483.596
87.279
84.963
2012
1.718.111
896.806
749.328
222.118
386.660
443.385
359.724
488.878
188.381
140.793
2.718.183
1.689.723
1.115.456
734.970
634.653
531.172
522.644
471.836
352.122
337.840
2.5.5. Dış Ticaret Politikası
Gümrük Tarife yapısı Etiyopya pazarına girişte bir engel olarak görülmemelidir. Çünkü
gümrük vergilerinde eskiye oranla büyük indirimlere gidilmiştir. Genel olarak tekstil
ürünleri, elektronik ürünler ile binek otomobillerin ithalatında uygulanan gümrük vergileri
yüksek tutulmuştur. Yurt içinde üretimi bulunan mallarda yerli sanayii korumak amacıyla
özellikle gümrük vergileri yüksek uygulanmaktadır. Etiyopya’da Merkez Bankası
tarafından uygulanmakta olan sıkı döviz kontrol rejiminin ithalatı caydırıcı etkisi devam
etmektedir. Etiyopya’ya ithal edilen ürünlerden gümrük vergisinin yanı sıra, ithalat, satış
ve tüketim vergileri de alınmaktadır.
Bütün ithalatçı ve ihracatçılar Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’na tescil olarak iş ve çalışma
lisansı almaları zorunluluğu bulunmaktadır. Sanayi ve Ticaret Bakanlığı Etiyopya’da
ithalat ve ihracatı düzenleyen ana mercidir.
KTO – DIŞ TİCARET SERVİSİ
10
ETİYOPYA
ÜLKE RAPORU
Etiyopya’da yabancılara bizzat üretmedikleri malları ihraç etmelerine veya mal ithal
etmelerine izin verilmemektedir. Dış ticaret yerli firmalarca gerçekleştirilmektedir.
Yabancı işadamları ancak ürettikleri malları iç piyasada satabilmekte ve ihraç
edebilmektedirler. Ülkede gerçekleştirdikleri üretimde ihtiyaç duydukları girdileri ise
serbestçe ithal edebilmektedirler. Etiyopya’ya mal ithalatında istenen başlıca belgeler: Üç
adet ticari fatura kopyası, İki adet detaylı imalatçı faturası, proforma fatura ve nakliye
faturasıdır.
2.5.6. Tarifeler ve Diğer Vergiler
Ekonomik liberalizasyon çerçevesinde Etiyopya, gümrük tarife oranlarını düşürmüş olup,
en yüksek tarife oranı %230’dan %35’e indirilmiştir. En düşük tarife oranı ise %0’dır.
Ortalama gümrük vergi yükü %41,6’dan %17,5’e düşürülmüştür.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
TÜRKİYE İLE ETİYOPYA ARASINDA EKONOMİK VE TİCARİ İLİŞKİLER
3.1. Türkiye-Etiyopya Dış Ticaret Değerleri
Türkiye-Etiyopya Dış Ticaret Değerleri (1 000 Dolar)
İhracat
USD
İthalat
USD
Dış Ticaret
Hacmi
Dış Ticaret
Dengesi
2010
174,8
40,9
215,7
133,9
2011
275,5
41,8
317,3
233,7
2012
394,8
47,0
441,7
347,8
Etiyopya’ya olan ihracatımızdaki en önemli ürünler demir çelik sektörü ürünleridir. 2012
yılındaki Etiyopya’ya olan ihracatımızın %65’ini demir, çelik ve ürünleri ihracatı
oluşturmuştur. İhracatımızda demir çelik ürünleri dışında plastikten hortum, boru ve bağlantı
elemanları, bakır teller, toprak ve maden işleme makinaları ile iplik işleme makinaları önemli
yer tutmaktadır.
Etiyopya’dan olan ithalatımızdaki başlıca ürünler ise başta susam olmak üzere yağlı tohumlar,
pamuk iplikleri, mısır, pamuklu mensucat mensucat, bakliyat, örme mensucat ve hayvan
barsaklarıdır. Etiyopya’dan olan susam ithalatımız 2012 yılı toplam ithalatımızın %57’sini
oluşturmuştur.
KTO – DIŞ TİCARET SERVİSİ
11
ETİYOPYA
ÜLKE RAPORU
3.1.1. Türkiye'nin Etiyopya'ya İhracatında Başlıca Ürünler
Türkiye'nin Etiyopya'ya İhracatında Başlıca Ürünler (1.000 Dolar)
GTİP ÜRÜN ADI
2010
2011
2012
7214 Demir veya alaşımsız çelikten çubuklar (dövülmüş,
44.024
122.374 188.694
sıcak haddelenmiş)
7308 Demir veya çelikten inşaat ve inşaat aksamı
11,452
3,727 26,075
7213 Demir veya alaşımsız çelikten filmaşin (sıcak
3.249
8,740 15.677
haddelenmiş, kangal halinde)
7208 Demir veya alaşımsız çelikten yassı hadde ürünleri
9.612
8.159 13,829
(genişlik >= 600 mm) (sıcak haddelenmiş)
3917 Plastikten hortumlar, borular ve bağlantı elemanları
1.499 14,374 12.504
(manşon, nipel, dirsek, flanşlar, vb.)
8479 Plastikten hortumlar, borular ve bağlantı elemanları
305
164
8.785
(manşon, nipel, dirsek, flanşlar, vb.)
7408 Bakır Teller
2.088
4,392
7.202
7307 Demir veya çelikten boru bağlantı parçalar (rakorlar,
75
462
6.504
dirsekler ve manşonlar gibi)
8474 Toprak, taş, metal cevheri vb. ayıklama, eleme, tasnif,
2.789
2.318
5,943
ayırma, yıkama, kırma, öğütme, yoğurma
7216 Demir veya alaşımsız çelikten profiller
2.296
5,061
5.827
8445 Dokumaya elverişli elyafın hazırlanması, eğirme,
4.071 17,493
4.838
katlama, bükme ve ipliklerin hazırlanmasına mahsus
makinalar
8429 Buldozerler, greyderler, toprak tesviye makinaları,
225
4
4.006
skreyperler, mekanik küreyiciler, ekskavatörler
8432 Toprağı hazırlamaya, işlemeye, ekmeye, ormancılıkta
92
367
3.332
kullanılan makina ve cihazlar
8448 Tekstil makinaları için yardımcı makine, cihaz ve
1.756
3.333
3.041
aksam-parçalar
8408 Sıkıştırmayla ateşlemeli içten yanmalı pistonlu
27
50
2.917
motorlar (dizel ve yarı dizel)
8502 Elektrik enerjisi üretim (elektrojen) grupları ve rotatif
336
877
2.230
elektrik konvertörleri
7306 Demir veya çelikten diğer ince ve kalın borular ve içi
9.924
2.026
2.188
boş profiller
4011 Kauçuktan yeni dış lastikler
1.677
1.697
2.154
8504 Elektrik transformatörleri, statik konvertörler (örneğin; 17.558
595
1.981
redresörler) ve endüktörler
7413 Bakırdan demetlenmiş teller, kablolar, örme halatlar ve
989
1.455
1.948
benzerleri
2102 Mayalar ve cansız diğer tek hücreli mikroorganizmalar
1.941
1.744
1.874
KTO – DIŞ TİCARET SERVİSİ
12
ETİYOPYA
ÜLKE RAPORU
3.1.2. Türkiye'nin Etiyopya'dan İthalatında Başlıca Ürünler
Türkiye'nin Etiyopya'dan İthalatında Başlıca Ürünler (1.000 Dolar)
GTİP ÜRÜN ADI
2010
2011
2012
1207 Diğer yağlı tohumlar ve meyveler
15.076 17.801 26,871
5205 Pamuk ipliği (dikiş ipliği hariç) (ağırlık itibariyle pamuk
4,615 7.320 7.183
oranı >=%85
1005 Mısır
0
0 2,252
5208 Pamuk ipliği (dikiş ipliği hariç) (ağırlık itibariyle pamuk
0
107 1.917
oranı >=%85 ve perakende olarak satılacak
0713 Kuru baklagiller (kabuksuz) (taneleri ikiye ayrılmış)
6.474
293 1.725
6006 Diğer örme mensucat
2.865 7.157 1.632
6004 Diğer örme mensucat (en>30cm, elastomerik/kauçuk
6.983 4.871 1.533
iplik=>%5)
5510 Suni devamsız lifden iplikler (dikiş ipliği hariç)
0
947 1.021
0504 Hayvan bağırsak, mesane ve midesi (taze, soğutulmuş,
1.204 1.226
632
dondurulmuş, tuzlanmış, salamura, kurutulmuş)
6110 Kazak, süveter, hırka, yelek vb. eşya (örme)
0
16
472
5515 Sentetik devamsız liflerden diğer dokunmuş mensucat
0
0
388
6104 Kadın ve kız çocuk için takım elbise, takım, ceket,
0
42
207
blazer, etek, pantolon, tulum ve şort
2530 Tarifenin başka yerinde yer almayan mineral maddeler
0
11
138
5408 Suni filament ipliklerinden dokunmuş mensucat
0
0
119
6108 Kadın ve kız çocuk için kombinezon, jüp veya jüpon, slip
17
39
105
ve külot, gecelik, pijama, lizöz, bornoz vb.
5202 Pamuk döküntüleri
80
0
101
6109 Tişörtler, fanilalar, atletler, kaşkorseler ve diğer iç giyim
2
49
97
eşyası (örme)
0901 Kahve, kahve kabuk ve kapçıkları
20
35
83
4107 Sığır (buffalo dahil) ve atların dabaklanmış ve ileri
0
2
70
derecede hazırlanmış post ve deri ve köselesi
8477 Kauçuk veya plastiğin işlenmesine veya kauçuk veya
0
0
59
plastikten eşyanın imaline mahsus diğer makina
3.2. İki Ülke Arasındaki Anlaşma ve Protokoller
Anlaşma/Protokol
İmza
Tarihi
Ekonomik ve Teknik İşbirliği ve Ticaret Anlaşması
Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması Anlaşması
09.09.1993
16.11.2000
Çifte Vergilendirmenin Önlenmesi Anlaşması
Karma Ekonomik Komisyonu V. Dönem Toplantısı
Mutabakat Zaptı
02.03.2005
09.01.2009
KTO – DIŞ TİCARET SERVİSİ
13
ETİYOPYA
ÜLKE RAPORU
3.3. Etiyopya’daki Yerleşik Firmalarla İrtibat Kurma
Etiyopya’da sektörler itibariyle faaliyette bulunan firmalarla irtibata geçmekte ticaret ve
sanayi odaları yardımcı olmaktadır. Ayrıca, Addis Ababa’ daki Ticaret Müşavirliğimiz bu
konuda başvurmaları halinde Türk firmalarına yardımcı olmaktadır. Örneğin, Addis
Ababa’da muhtelif sektörlerde faaliyette bulunan firma adres bilgilerine Addis Ababa
Ticaret Odası (http://www.addischamber.com)- Members Directory web sayfasından
erişim mümkün olup aynı zamanda Dış Ticaret Müsteşarlığı’nın web sitesinden
(www.dtm.gov.tr) veya www.musavirlikler.gov.tr adresinden Addis Ababa Ticaret
Müşavirliğimizin sitesine erişilerek sektörler bazında Etiyopyalı ithalatçıları ve adres
bilgilerini temin etmek mümkündür.
3.4. Genel Değerlendirme ve Öngörüler
Türkiye ile Etiyopya arasındaki siyasi ilişkiler her zaman istikrarlı bir seyir izlemiştir.
Özellikle 1997 yılından bu yana ülkelerimiz arasındaki temaslar yoğunlaşmış, ancak,
Etiyopya ile Eritre arasında zaman zaman savaşa dönüşen gerginlikler dolayısıyla,
temaslardan istenilen verim alınamamıştır. Yine karşılıklı bilgi eksikliğinden kaynaklanan
nedenlerle ticari ilişkiler bir türlü istenilen seviyeye çıkarılamamıştır.
Etiyopyalı firmalar ülkemiz ile dış ticaret yapmaya oldukça istekli olup, Etiyopyalı
firmalar ülkemiz firmalarına ve ürünlerine büyük güven duymaktadırlar. Ekonomik
liberalizasyon çerçevesinde Etiyopya, gümrük tarife oranlarını düşürmüş olup, en yüksek
tarife oranı %230’dan %35’e indirilmiştir. En düşük tarife oranı ise %0’dır. Ortalama
gümrük vergi yükü %41,6’dan %17,5’e düşürülmüştür. Bu yüzden Etiyopya ülkemiz
ihracatı için daha fazla ilgi gösterilebilecek bir pazar görünümü kazanmıştır.
Ekonomisinin giderek serbestleştiği, küçük ve orta ölçekli yatırımların canlanmaya
başladığı bu dönemde, çok çeşitli alanlarda sanayi ürünlerinin eksikliği görülen Etiyopya
ile bu alanda işbirliğine gidilebileceği düşünülmektedir. Özellikle deri, tekstil-konfeksiyon,
tarım aletleri, gıda, elektrikli ev aletleri, mutfak eşyaları gibi alanlarda faaliyet gösteren
ülkemizin KOBİ’lerinin bu pazara yönlendirilmesinde büyük fayda görülmektedir.
Etiyopya’nın, ülkemizin sanayi ürünleri için iyi bir Pazar oluşturabileceği
düşünülmektedir.
Çin ve batılı ülkeler diğer Afrika ülkelerine olduğu gibi Etiyopya pazarına da büyük ilgi
göstermekte olup, Etiyopya pazarını hem ihracat hem de yatırımlar açısından
değerlendirmektedirler. Ülkemiz firmalarının (Özellikle KOBİ’lerin) Etiyopya pazarına
daha fazla ilgi göstermeleri ve özellikle özelleştirme çalışmalarını yakından takip
etmelerinde yarar görülmektedir.
KTO – DIŞ TİCARET SERVİSİ
14
ETİYOPYA
ÜLKE RAPORU
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
KONYA - ETİYOPYA TİCARİ İLİŞKİLER
4.1. Dış Ticaret Göstergeleri
İhracat
USD
İthalat
USD
Dış Ticaret
Hacmi
Dış Ticaret
Dengesi
2010
848.828
1.701.038
2.549.866
-852.210
2011
538.749
884.190
1.422.939
-345.441
2012
1.602.877
3.985.123
5.588.000
-2.382.246
4.2. Konya'nın Etiyopya'ya İhracatında Başlıca Ürünler
GTİP ÜRÜN ADI
2012 USD
8437 Tohum, hububat, kuru baklagilleri temizleme, tasnif
821.074
etme ayıklama ve öğütmeye mahsus makina ve cihazlar
Bulaşık, şişe vb yıkama ve kurutma makinaları, şişe,
8422 kutu çuval vb doldurma, etiketleme makinaları, ambalaj
137.007
vb makinalar
8716 Römorklar ve yarı römorklar; hareket ettirici tertibatı
115.473
bulunmayan diğer taşıtlar; bunların aksam ve parçaları
8412 Diğer motorIar ve kuvvet hasıI eden makinalar
109.098
1806 Çikolata ve kakao içeren diğer gıda müstahzarları
94.678
8474 Toprak, taş, metal cevheri vb. ayıklama, eleme, tasnif,
70.000
ayırma, yıkama, kırma, öğütme, yoğurma, kalıplama vb.
Makinaları
8447 Örgü, dikiş, trikotaj ve gipe edilmiş iplik, tül, dantela,
64.796
işleme, file imali, püskül vb için makina ve cihazlar
1704 Kakao içermeyen şeker mamulleri (beyaz çikolata
39.488
dahil)
8708 Karayolu taşıtları için aksam, parça ve aksesuarlar
22.610
8423 Tartı alet ve cihazları (hassasiyeti 5 santigram veya
19.000
daha iyi olan teraziler hariç) ve bunlara mahsus
ağırlıklar
3438 Yiyecek ve içeceklerin sınai amaçlarla hazırlanması
12.587
KTO – DIŞ TİCARET SERVİSİ
15
ETİYOPYA
ÜLKE RAPORU
8467
8414
8536
3923
8501
8433
8465
8607
7318
8503
veya imaline mahsus makina ve cihazlar
El ile kullanılan, pnömatik ,hidrolik veya elektrikli ya
da elektriksiz kendinden motorlu olan aletler
Hava veya vakum pompaları, hava veya diğer gaz
kompresörleri, fanlar, aspiratörü olan havalandırmaya
mahsus davlumbazlar
Gerilimi 1000 voltu geçmeyen elektrik devresi teçhizatı
(anahtarlar, röleler, sigortalar, fişler, kutular vb)
Plastiklerden eşya taşınmasına veya ambalajlanmasına
mahsus malzeme, tıpa, kapak, kapsül ve diğer kapama
malzemeleri
Elektrik motorları ve jeneratörler [elektrik enerjisi
üretim (elektrojen) grupları hariç]
Hasat ve harman, çim biçme makinaları ile yumurta ve
tarım ürünlerini büyüklüklerine göre ayıran ve
temizleyen makinalar
Ağaç, mantar, kemik, sert kauçuk, sert plastik maddeler
vb sert maddeleri işl. mahsus makinalar (çivi çakma,
zımbalama vb)
Demiryolu taşıtlarının veya tramvayların aksam ve
parçaları
Demir veya çelikten vidalar, civatalar, somunlar,
tirfonlar, perçin çivileri, pimler, kamalar, rondelalar vb
eşya
Sadece veya esas itibariyle 85.01 veya 85.02
pozisyonlarındaki makinalarda kullanılmaya elverişli
aksam ve parçalar
12.350
11.322
10.996
10.550
10.200
8.300
7.000
6.630
4.467
2.250
4.3. Konya'nın Etiyopya'dan İthalatında Başlıca Ürünler
GTİP
1005
1207
ÜRÜN ADI
Mısır
Diğer yağlı tohumlar ve meyveler
2012 USD
2.252.440
1.732.683
4.4. Konya’dan Etiyopya’ya İhracat Yapan Firmalar
S.NO. TİCARİ ÜNVANI
1
Aksu Gıda Maddeleri İmalat Sanayi Ve Ticaret Ltd.Şti.
2
Fuat Tarım Hayvancılık Sağlık Hizmetleri Gıda İnşaat Sanayi Ve
Ticaret Limited Şirketi
3
Gms Mermer Makineleri Sanayi Ve Ticaret Limited Şirketi
4
Kılınç Makina Tarım San.Tic.Ltd.Şti.
KTO – DIŞ TİCARET SERVİSİ
SEKTÖR
Şeker İm.
Tarım Mak.
Mermer Mak.
Tarım Mak.
16
ETİYOPYA
ÜLKE RAPORU
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
Kcv Makine Metal Sanayi Ve Ticaret Limited Şirketi
Sekizli Makina Ve Vinç Sanayi Tic.A.Ş.
Yenkar Dış Ticaret A.Ş.
Makkon Mühendislik Makine Sanayi Ticaret Limited Şirketi
Şefoğlu Orman Ürünleri Temizlik İnşaat Sanayi Ve Ticaret Limited
Şirketi
Natamak İç Ve Dış Ticaret Limited Şirketi
Polmot Motor Mak.San.Ltd.Şti.
Makina İml.
Vinç İmalatı
Döküm San.
Vinç İmalatı
Tutma Aparatları
Oto Yedek Parça
Motor Ve
Pompa
Yps İç Ve Dış Ticaret Limited Şirketi
Komprosör
Yeni Özkaptan Yedek Parça Sanayi Ve Ticaret Ltd.Şti.
Oto Yedek Par.
Sağbili Mak.San.Ltd.Şti.
Makine İmal.
Genç Degirmen Makineleri A.Ş
Değir.Mak.İm.
Orsa Orman Ürünleri İthalat İhracat Ltd.Şti.
Değir.Mak.İm.
Frenkar Havalı Fren Sistemleri Otomotiv Nakliyat Pazarlama Sanayi Oto Yed.Par.İm.
Ticaret Limited Şirketi
Mepsan İç Ve Dış Ticaret Anonim Şirketi
Dış Ticaret
4.5. Konya’dan Etiyopya’ya İhracat Yapan Firmaların Görüşleri
10 farklı firma ile yapılan telefon görüşmeleri sonucu firmaların ilettikleri şu şekildedir;
Kombiyo mevzuatı çok katı, para transferlerinde meblağın çok az olduğu sevkiyatlarda
Akreditif ödeme yöntemi şart koşulduğu için bürokratik işlemler uzamakta dolayısıyla acil
ürün siparişlerde özelikle yedek parça veya malzeme gerektiğinde hem ekstra masraf hem de
zaman kaybına yol açıyor.
Sevkiyat konusunda sıkıntılar ile karşılaşılmaktadır. Etiyopya’nın denize kıyısı olmadığı için
komşu limanı üzerinden ve kara yolu ile devam ederek konteynerler ülkeye girebiliyor.
Denizyolu taşımacılığında tek yetkili ise milli şirketleri ESL (Ethiopian Shipping Line).
Transit süreler çok uzun ve çok fazla bürokrasi var. Bu konuda başka firmalara da yetki
verilse hizmet çeşitliliği yaratılmış olur. Özellikle, hava kargo için büyük, komple konteyner
içinse küçük parçaların sevkiyatı için PARSİYEL DENİZYOLU servisleri artırılmalı ve
hızlanmalı.
Çin mallarının istenilen kalitede olmamasından şikayetçi olan Etiyopya ülkesi genel olarak
Türk malını kaliteli bulmakta ve sevmektedir. Ama sevkiyat konusunda Etiyopya hükümetin
almış olduğu karar nedeniyle tek elden liman sevkiyatının olması firma olarak ESL (Ethiopian
Shipping Line) şirketinin kurallarına ve istedikleri sürede hareket etmek zorunda kalmaları;
malların beklemesine neden olmaktadır.
KTO – DIŞ TİCARET SERVİSİ
17