arnavutluk dış pazar stratejisi çalışması

AB VE DIŞ İLİŞKİLER GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
DIŞ PAZAR STRATEJİLERİ ÇALIŞMA GRUBU
ARNAVUTLUK
DIŞ PAZAR STRATEJİSİ ÇALIŞMASI
MART 2017
AVRUPA BİRLİĞİ VE DIŞ İLİŞKİLER GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
DIŞ PAZAR STRATEJİLERİ ÇALIŞMA GRUBU
ARNAVUTLUK DIŞ PAZAR STRATEJİSİ ÇALIŞMASI
İÇİNDEKİLER
İÇİNDEKİLER ........................................................................................................................ 1
GENEL BİLGİLER ................................................................................................................. 2
GENEL EKONOMİK DURUM ................................................................................................ 2
TARIM SEKTÖRÜ ................................................................................................................. 3
TÜRKİYE – ARNAVUTLUK TARIMSAL DIŞ TİCARETİ ........................................................ 4
SONUÇ ................................................................................................................................. 7
KAYNAKLAR ......................................................................................................................... 7
AVRUPA BİRLİĞİ VE DIŞ İLİŞKİLER GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
DIŞ PAZAR STRATEJİLERİ ÇALIŞMA GRUBU
1
ARNAVUTLUK DIŞ PAZAR STRATEJİSİ ÇALIŞMASI
GENEL BİLGİLER
Başkenti
Resmi Dil
Devlet Başkanı
Başbakan
Tarım, Kırsal Kalkınma ve Su Kaynakları Bakanı
Para Birimi
Nüfus (Bin Kişi)
Müslüman Nüfus (Bin Kişi)
Kırsal Nüfus (Bin Kişi)
Türkiye'ye Uzaklık (Km)
Toplam Yüzölçümü (Km²)
Serbest Ticaret Anlaşması
Tarım Alanında İşbirliği Anlaşması
Tarım Yürütme Komitesi
Tiran
Arnavutça
Bujar Nishani
Edi Rama
Edmond Panariti
Lek
2.894
2.376
1.231
1.459
27.400
VAR
VAR
VAR
Kaynak: Dünya Bankası, CIA Factbook ve İİPDB
 Arnavutluk 1912 yılında Osmanlı İmparatorluğu’ndan bağımsızlığını kazanmıştır. 1939’da İtalya,
1943 yılında ise Almanya’nın işgaline uğramıştır. Doksanlı yıllardan itibaren çok partili demokratik
bir yapıya geçen Arnavutluk, Haziran 2014’de Avrupa Birliği (AB) için aday ülke statüsü kazanmıştır.
 Arnavutluk batıda Adriyatik Denizi, kuzeyde Karadağ ve Kosova, doğuda Makedonya ve güneyde
Yunanistan ile komşudur. Halkın %82,3’ü Arnavut, %1’i Yunan, %2’si ise diğer etnik kökene sahiptir.
Nüfusun %14,07’si etnik aidiyetini bildirmemiştir.
 Türkiye ve Arnavutluk ilişkileri siyasi anlamda üst düzey ziyaretler düzenlenmekte, savunma
alanında modernizasyon alanında Türk Silahlı Kuvvetleri, Arnavutluk Silahlı Kuvvetleri’ni
desteklemektedir. Bunlara ek olarak eğitim, kültür, sağlık ve ekonomi gibi alanlarda da işbirliğimiz
mevcuttur.
GENEL EKONOMİK DURUM
 Arnavutluk 1991’e kadar kapalı devlet merkezli bir ekonomi anlayışına sahipken bu tarihten itibaren
serbest ticaret koşullarına geçmiştir. İtalya ve Yunanistan’da yaşanan ekonomik krizler ülke
ekonomisini de olumsuz yönde etkilemiştir. Arnavutluk işgücünün yaklaşık %50’si tarım sektöründe
çalışmakta olup ekonomiyi oluşturan temel sektörler arasında tarım, gıda, tütün, tekstil ve giyim ile
inşaat ön plana çıkmaktadır. Arnavutluk altyapı alanında eksiklikler yaşanmakla birlikte, hükümet
başta elektrik ve ulaşım olmak üzere altyapının iyileştirilmesine yönelik çalışmalar
gerçekleştirmektedir.
 Ülkede hukuk sisteminde yaşanan sorunlar, mülkiyet ve yapılan sözleşmelerde yaşanan sorunlar
nedeniyle Arnavutluk yatırım çekme konusunda sorunlar yaşamaktadır. Bununla birlikte Arnavutluk
hükümeti yatırımı arttırmaya yönelik olarak mali ve yönetmelik alanlarında reformlar
gerçekleştirmekte, vergi ve lisanslama uygulamalarında bürokrasiyi azaltmaya çalışmaktadır.
 Arnavutluk’un toplam ihracatı 2015 yılında toplam ithalatı ise aynı yıl 4,3 milyar USD seviyesindedir.
İhracatında tekstil ürünleri, ayakkabı, asfalt, metal cevheri öne çıkmaktadır. İhracatın %43,4’ü
İtalya’ya, %9,8’i Kosova’ya, %7,7’si ise Amerika Birleşik Devletleri’ne (ABD) gerçekleşmektedir.
Ülkenin ithalatında petrokimya endüstrisi, ilaç, elektrik, vasıta ve buğday ön plandadır. Ülkelerin
ithalattaki payları sırasıyla %33,5 İtalya, %10,1 Çin, %9 Yunanistan ve %6,7 Türkiye’dir.
AVRUPA BİRLİĞİ VE DIŞ İLİŞKİLER GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
DIŞ PAZAR STRATEJİLERİ ÇALIŞMA GRUBU
2
ARNAVUTLUK DIŞ PAZAR STRATEJİSİ ÇALIŞMASI
Arnavutluk, Dünya ve Türkiye’ye Ait Ekonomik Veriler
GENEL TARIM
VERİLERİ
GENEL EKONOMİK
VERİLER
Ekonomik Veri
Toplam GSYH (Milyon USD)
Kişi Başı GSYH (USD)
GSYH'nın Yıllık Artışı (%)
Toplam İşgücü (Bin Kişi)
İşsizlik Oranı (Çalışan Nüfusa %)
Enflasyon (%)
Mal ve Servis İhracatı (GSYH'ya Oranı %)
Doğrudan Yabancı Yatırım, Net (Milyon USD)
Kırsal Nüfus Oranı (Toplam Nüfusa %)
Tarım Arazilerinin Oranı (%)
Tarımsal GSYH (Milyon USD)
Tarım Sektörü Çalışan Oranı (Toplam Çalışana %)
Ekilebilir Arazinin Toplam Araziye Oranı (%)
Gıda Üretim Endeksi (2004-2006=100)
Yıl
2015
2015
2015
2014
2014
2015
2015
2015
2015
2013
2015
2014
2013
2013
Dünya
Arnavutluk
73.502.341
11.456
10.005
3.965
2,47
2,56
3.384.194
1.293
5,93
16,10
1,44
1,89
29,14
27,10
2.111.080
982
46,14
42,59
37,73
43,33
3.192.127
2.231
10,85
22,52
123,00
127,86
Türkiye
718.221
9.130
3,98
28.361
9,20
7,67
27,96
16.899
26,60
49,92
54.518
19,70
26,73
129,78
Kaynak:Dünya Bankası
TARIM SEKTÖRÜ
 Ülkenin en önemli ekonomik faaliyet kollarından birisi olan tarım sektöründe toplam iş gücünün
%48’i faaliyet göstermekte, tarım sektörünün GSYH’ya katkısı ise 2015 yılı itibariyle % 22,1
seviyesindedir. Nüfusun yarısına yakını kırsal alanda yaşamakta ve geçimini tarım ve ilişkili
sektörlerden karşılamaktadır.
 Yaklaşık 28 bin km2 olan toplam alanın yarısına yakını tarım alanlarından oluşmakta olup ekilebilir
alan 616 bin hektardır.
 Tarım ve ilişkili işleme sanayi sektörleri GSYH ve istihdam içerisindeki payından dolayı devlet
tarafından öncelikli politika alanı olarak belirlenmiş ve bu kapsamda kalkınma için öncelikli sektör
olarak desteklenmektedir. Sektörün sorunları küçük çiftlik ölçeği, bölünmüş arazi yapısı, zayıf
altyapı, piyasa kısıtları, zayıf kredi ve destek imkânları ve zayıf kırsal kurumlar olarak
sıralanmaktadır.
 Ülkede tahıl üretimi baskın olmakla birlikte hayvan gıdası üretimine yönelik tarım ürünlerinin
tarımsal üretim içindeki ağırlığı gün geçtikçe artmaktadır. Ayrıca, ülke, organik gıda alanında önemli
bir ihraç potansiyeline sahiptir. Ancak, paketleme ve ambalajlama ile ilgili sorunlar ve zeytinyağı,
meyve, şarap ve brendi gibi katma değeri yüksek ürünlere yeterli önemin verilmemesi sebebiyle
sektörde istenilen gelişme sağlanamamaktadır.
 Ülkede banka kredilerinin artmasına paralel olarak üzüm bağları, meyve üretim alanları ve gıda
işleme sektörlerine yeni yatırımlar yapılmaktadır.
 Bitkisel üretimde buğday, patates, meyve, sebze, üzüm, turunçgiller, baharatlar, tıbbi bitkiler ve
zeytin önde gelen ürünlerdir. Hayvancılıkta ise et, süt ürünleri ve koyun öne çıkmaktadır.
AVRUPA BİRLİĞİ VE DIŞ İLİŞKİLER GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
DIŞ PAZAR STRATEJİLERİ ÇALIŞMA GRUBU
3
ARNAVUTLUK DIŞ PAZAR STRATEJİSİ ÇALIŞMASI
TÜRKİYE – ARNAVUTLUK TARIMSAL DIŞ TİCARETİ
Arnavutluk Genel ve Tarımsal Dış Ticareti (Milyon USD)
Yıllar
2013
2014
2015
İhracat
Genel Tarım % Genel
2.332
139 5,95 4.881
2.431
93 3,84 5.230
1.930
140 7,27 4.320
İthalat
Tarım
%
885 18,1
547 10,46
638 14,77
Dış Ticaret Dengesi
Genel
Tarım
-2.549
-747
-2.799
-454
-2.391
-498
Dış Ticaret Hacmi
Genel
Tarım
7.212
1.024
7.661
640
6.250
778
Kaynak: TradeMap
 Arnavutluk net tarım ithalatçısı olup ihracat içerisinde tarımın payı %6 civarı seyretmektedir. İhracat
yaptığı başlıca ülkeler sırasıyla İtalya, (%32,67), Sırbistan (%16,6) ve Yunanistan’dır (10,38) Türkiye
%2,09 ile 11. sırada yer almaktadır. İthalatında ön plana çıkan ülkeler ise sırasıyla İtalya (%30,30),
Çin (8,55) ve Türkiye’dir (%8,03).
 2000 yılından itibaren DTÖ üyesi olan Arnavutluk; Makedonya, Karadağ, Kosova, Moldova, Sırbistan
ve Bosna-Hersek ile Orta Avrupa Serbest Ticaret Anlaşmasına taraftır. 2009 yılında EFTA ile 2006
yılında Türkiye ile serbest ticaret anlaşması yapmıştır. Ayrıca devam eden AB üyelik süreci (2014’ten
beri aday ülkedir) nedeniyle dış ticaret alanında AB ile uyum çalışmaları devam etmektedir.
Arnavutluk’un Dünyadan Tarımsal İthalatında İlk 10 Ürün (Bin USD)
HS Kodu
100199
020714
170199
240220
210690
190590
151219
220290
220210
030563
HS Tanım
Buğday (makarnalık durum buğdayı
hariç) ve mahlut; tohumluk
olmayan
Horoz ve tavukların parçalanmış et
ve sakatatı (dondurulmuş)
Kimyaca saf sakkaroz ve diğer
şekerler
Tütün içeren sigaralar
Diğer gıda müstahzarları
Diğer ekmekçi mamulleri
Ayçiçeği tohumu yağları (diğer)
Diğer
sular
(tatlandırıcılı,
lezzetlendirilmiş)
Sular
(tatlandırıcılı,
lezzetlendirilmiş) alkolsüz diğer
içecekler (meyve suyu hariç)
Hamsi
balıkları
(tuzlu/salamuralı/kurumamış/tütsü
süz)
DİĞER TARIM ÜRÜNLERİ
TOPLAM
2011
2012
2013
2014
2015
0
55.864
77.949
39.221
53.462
28.826
30.683
28.525
28.106
26.707
43.203
80.441
22.027
18.152
33.340
41.667
80.770
21.546
20.080
29.083
34.661
84.481
23.081
23.953
30.682
25.054
20.334
12.392
18.412
25.135
25.347
23.762
21.148
21.113
19.727
18.597
19.047
20.929
11.736
18.522
26.634
25.429
25.865
6.353
17.666
9.095
631.636
911.951
9.521
527.078
860.768
12.646
522.373
885.145
6.468
353.823
547.034
16.931
393.707
638.092
Kaynak:Trademap
AVRUPA BİRLİĞİ VE DIŞ İLİŞKİLER GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
DIŞ PAZAR STRATEJİLERİ ÇALIŞMA GRUBU
4
ARNAVUTLUK DIŞ PAZAR STRATEJİSİ ÇALIŞMASI
Arnavutluk’un Dünyaya Tarımsal İhracatında İlk 10 Ürün (Bin USD)
HS
Kodu
121190
160416
070200
200570
190590
030563
030749
080711
070700
080241
HS Tanım
Diğer bitki ve bitki kısımları
(parfümeride, eczacılıkta vs. kullanılan)
Hamsi; müstahzar ve konserve
(bütün/parça)
Domates (taze/soğutulmuş)
Zeytin (sirke, asetik asitten başka
şekilde
konserve
edilmiş)
(dondurulmamış)
Diğer ekmekçi mamulleri
Hamsi
balıkları
(tuzlu/salamuralı/kurumamış/tütssüz)
Mürekkep balıkları (diğer hallerde)
Karpuzlar (taze)
Hıyarlar
ve
kornişonlar
(taze/soğutulmuş)
Kestane; kabuklu (taze/kurutulmuş)
DİĞER TARIM ÜRÜNLERİ
TOPLAM
2011
2012
2013
2014
2015
19.065
20.817
26.887
19.589
28.479
26.867
5.443
24.063
5.671
29.025
8.382
28.175
13.265
26.204
22.252
3.454
1.805
3.319
3.923
4.562
5.539
5.125
1.638
6.302
5.991
609
4.537
3.182
1.369
4.470
2.157
2.396
5.721
2.783
2.266
0
2.744
5.256
5.026
4.130
936
0
44.275
110.173
831
1.541
50.251
118.412
1.664
4.573
47.111
138.643
1.838
4.494
14.093
93.227
4.077
3.866
28.697
140.280
Kaynak:Trademap
Arnavutluk’un Türkiye ile Genel ve Tarımsal Dış Ticareti (Milyon USD)
İhracat
Yıllar
İthalat
Dış Ticaret Dengesi
Genel
Tarım
Tarım'ın
Oranı (%)
Dış Ticaret Hacmi
Genel
Tarım
Tarım'ın
Oranı (%)
2014
319
38
11,86
96
3
3,26
222
35
415
41
2015
287
28
9,75
50
2
4,76
238
26
337
30
2016
305
32
10,51
21
4
20,63
284
28
325
36
Genel
Tarım
Genel
Tarım
Kaynak: TÜİK
Türkiye'nin Arnavutluk’a Tarımsal Ürün İhracatında İlk 10 Ürün (Bin USD)
HS Kodu
190590
190531
240220
170490
210500
230990
190532
151710
180690
190219
HS Tanım
Diğer ekmekçi mamulleri
Tatlı bisküviler
Tütün içeren sigaralar
Kakao içermeyen diğer şeker mamulleri
Dondurma ve yenilen diğer buzlar
Hazır diğer hayvan yemleri (perakende)
Waffle ve gofretler
Margarin (sıvı margarin hariç)
Diğer çikolata, kakao içeren gıda
müstahzarları
Makarna; yumurtasız (pişirilmemiş)
DİĞER TARIM ÜRÜNLERİ
TOPLAM
2012
7.249
4.145
266
2.088
2.443
13
2.615
1.275
2013
8.333
4.867
82
2.404
2.856
2
3.472
1.359
2014
8.538
4.922
94
2.018
1.769
0
2.449
1.876
2015
5.954
3.844
290
1.585
2.228
510
732
1.471
2016
6.277
3.695
2.353
1.870
1.855
1.730
1.665
1.627
3.478
2.117
14.169
39.859
2.567
1.886
13.592
41.420
1.772
2.021
12.325
37.785
905
1.132
9.355
28.005
1.108
1.033
8.797
32.010
Kaynak:TÜİK
Türkiye'nin Arnavutluk’tan Tarımsal Ürün İthalatında İlk 10 Ürün (Bin USD)
AVRUPA BİRLİĞİ VE DIŞ İLİŞKİLER GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
DIŞ PAZAR STRATEJİLERİ ÇALIŞMA GRUBU
5
ARNAVUTLUK DIŞ PAZAR STRATEJİSİ ÇALIŞMASI
HS Kodu
121190
091099
050800
160416
071490
240220
180620
210230
200490
030284
Ürün Tanımı
Diğer bitki ve bitki kısımları (parfümeride,
eczacılıkta vs. kullanılan)
Diğer baharatlar
Mercan benzeri maddeler, kabuklu
hayvan kabuk, döküntü ve tozları
Hamsiden müstahzar ve konserveler
(bütün/parça)
Ararot, salep, yer elması, sagu vb.
Tütün içeren sigaralar
Kakao müstahzarları (ağırlığı; >2 kg
sıvı/hamur/toz/kalıp/dilim/çubuk vs.)
Hazırlanmış kabartma tozları
Diğer sebze ve karışımı (sirke/asetik
asitten başka usulde hazır.konserve)
(dondurulmuş)
Deniz levreği; taze veya soğutulmuş
DİĞER TARIM ÜRÜNLERİ
TOPLAM
2012
2013
2014
2015
2016
2.104
1.065
1.182
939
2.128
1.013
1.628
637
2.897
1.254
0
0
0
51
49
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
30
19
1
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
5
3.175
0
0
69
2.190
0
0
0
3.141
0
0
45
2.361
0
0
0
4.250
Kaynak:TÜİK
 Arnavutluk Türkiye’nin tarım ürünü dış ticaretinde nispeten geri planda olup 2016 yılı tarımsal ürün
ihracatımızda 66, ithalatımızda ise 91. sıradadır.
 Türkiye ile imzalanan STA’da çoğunlukla kota kapsamında %100 vergi indirimi şeklinde karşılıklı
tavizler sağlanmıştır. Türkiye, peynir, kuluçkalık yumurta, bazı meyve ve sebzeler, bakliyat çeşitleri,
ekmekçi ürünleri, baharatlar, konserveler, reçeller, meyve suları, çeşitli sular ve hayvan yeminde
taviz almıştır. Öte yandan Arnavutluk, peynir, kuluçkalık yumurta, domates, fasulye, soğan, lahana,
bezelye, kavun, bazı baharatlar, konserveler, meyve suları, süs bitkileri, kakao ve şaraplar için
tavizler elde etmiştir.
AVRUPA BİRLİĞİ VE DIŞ İLİŞKİLER GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
DIŞ PAZAR STRATEJİLERİ ÇALIŞMA GRUBU
6
ARNAVUTLUK DIŞ PAZAR STRATEJİSİ ÇALIŞMASI
SONUÇ
 Arnavutluk nüfusu, sahip olduğu ekonomi ve ticaret hacmi itibariyle küçük bir Avrupa ülkesidir.
Bunun yanında Müslüman nüfus, devletin tarım alanında yaratmak istediği potansiyel, ülkenin AB
ile devam eden süreci ve ülkemiz ile olan tarihsel ve kültürel yakınlık bu ülkede tarım alanında
ticaret ve yatırım imkanlarını oluşturmaktadır.
 Tarım ürünlerinde gümrük vergilerinin düşük olması (ortalama %6,3) ticaret açısından olumlu bir
faktördür. Ülkemiz ile Arnavutluk arasındaki STA ticaret açısından olumlu bir diğer etken olmakla
birlikte Türkiye’nin tarım alanında sahip olduğu tavizlerin sınırlı olması bu pazara giriş imkanlarını
kısıtlamaktadır.
 Hali hazırda ekmekçi mamulleri, bisküviler ve makarna gibi devam eden ihracatın arttırılması,
büyümekte olan organik tarım sektörüne yatırım imkanlarının araştırılmasının uygun olduğu
mütalaa edilmektedir.
 Beyaz et, süt ve süt ürünleri, yumurta, turunçgiller, buğday tohumu, hazır gıda ve şekerleme ile
tarım makinaları alanlarında ihracat potansiyelimizin mevcut olduğu düşünülmektedir.
KAYNAKLAR
www.ekonomi.gov.tr
http://www.mfa.gov.tr/arnavutluk-kunyesi.tr.mfa
http://www.oie.int/
https://www.wto.org/english/tratop_e/tariffs_e/tariff_data_e.htm
https://gain.fas.usda.gov/Recent%20GAIN%20Publications/Doing%20Business%20in%20Albania%20
Exporter%20Guide%202015_Rome_Albania_4-13-2015.pdf
AVRUPA BİRLİĞİ VE DIŞ İLİŞKİLER GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
DIŞ PAZAR STRATEJİLERİ ÇALIŞMA GRUBU
7