yine hgm ve uzun süreli hafıza

YİNE H.G.M VE UZUN SÜRELİ HAFIZA
Anıların sinir sisteminde nerede ve nasıl kodlandığı biyolojideki araştırmalarda en zorlayıcı sorulardan
biri. Oluşum ve ilişkili hafızada oluşan anıyı tekrar çağırma bağımsız bir yaşam için hayati öneme sahip.
Uzun zamandır hipokampüs uzaysal ilişkilerde beynin uzun süreli depolama merkezi olarak biliniyordu.
Şimdiyse hafıza ilişkilerinin özel bir formunun çoğu nörobilim kitabında yazıldığı gibi hipokampüste değil
serebral kortekste kodlandığı ile ilgili ilk deneysel kanıt sağlandı. Ezber bozan bu yeni çalışmayla
hipokampüsün değil, motor kortikal yolun kendisinin hafıza depolama yeri olarak kullanıldığı öne sürüldü.
Henry Molaison, daha sık bilinen kısaltılmış adıyla H.M., hafıza araştırmalarında önemli bir isim.
Hipokampüsün, beynin öğrenme ve hafızayla ilgili en önemli elemanının, 1950'lerde bu hastada
çıkarılmasıyla epileptik nöbetlerin tedavi edilmesi amaçlanmıştı. Ancak anında ciddi hafıza problemleri
oluştu ve o zamandan beri yeni öğrendiği hemen hemen hiçbir şeyi hatırlayamaz oldu. Çoğu bilimadamı o
bulguyla birlikte hipokampüsü uzun dönemli hafıza merkezi olarak tanımlandırmıştı.
Ancak H.M.'nin beyin hasarının boyutu oldukça hafife alınmıştı. Çünkü hipokampüsün yanında diğer
bölgeler de çıkarılmış veya ameliyat sırasında zarar görmüştü. Araştırmacılar daha sonra sadece motor
serebral korteksteki NMDA reseptörlerini bloke ederek genetik olarak modifiye edilmiş fareler elde etti ve
bu farelerde öğrenme davranışını inceledi. NMDA reseptörleri sinapslarda glutamat nörotransmitterine
bağlanır ve nörona aynı anda birkaç sinyal geldiğinde aktifleşir. Öğrenme sürecinde sinyalin sinapslara
iletimini artıran ve azaltan önemli moleküler elementler vardır.
Yeni çalışma sayesinde görüldüğü üzere motor kortekste sinaptik plastisite -basitçe esneklik özelliği:
sinapsların güçlenerek veya zayıflayarak çevresel değişkenlere uyum sağlayabilme yeteneği-, NMDA
reseptörü olmadan fonksiyonel değildi. Böylece bilimadamları hipokampüsün veya beynin diğer
bölgelerinin kendi bulgularıyla ilişkisi olmadığını sonucuna ulaştı. Bu yeni bulgularla, hipokampüsün
değil serebral korteksin hafızanın bazı formları için depolama alanı olduğu anlaşıldı.
Davranış testlerinde -temelde göz kırpma testi-, primer motor kortekslerinde NMDA reseptörü olan ve
olmayan fareler gönderilen sabit bir ses uyaranıyla daha sonra gönderilen göz kapağının elektriksel
uyaranı arasında bağlantı kurmayı öğrenmek zorunaydı. Bu iki duyu girdisinin ilişkilendirilmesi, gerekli
hareketlerimizi sağlayan beyinciğin de öğrenme va hafızada önemli merkezler olan hipokampüs ve
serebral korteks kadar görev almasını gerektirmektedir. Öğrenme fazından sonra farelerin göz kırpma
refleksi sesi duydukları ana doğru kaymaya başladı. Ancak NMDA reseptörü bulundurmayan primer
motor serebral kortekste, genetik olarak modifiye edilmiş fareler ses ve elektriksel uyarı arasındaki
bağlantıyı hatırlayamıyordu. Bu yüzden sese rağmen gözlerini açık tutabiliyorlardı.
Araştırmacılar bu sonuçlarla hipokampüsün hafızanın yeri olmadığı sonucuna vardılar. Ayrıca 2012
temmuzundaki bir araştırma hipokampüslerinde NMDA reseptörleri olmayan farelerin hala öğrenebildiğini
ortaya koymuştu. Şu andaysa hipokampüsün, öğrenmeyle ilgili bağlantıların gerçekleştiği kortekse
iletilmek üzere gerekli çevresel ipuçlarını sağladığı düşünülüyor. Anıların serebral kortekste farklı
bölgelerde uzun süre boyunca depolandığı görüşü ön planda.
Serebral korteksin beyindeki hafıza ilişkilerinin kurulduğu ve depolandığı yer olduğu bulgusuyla birlikte
hafıza araştırmalarının büyük bir odak kayması yaşayacağı bir gerçek. Öğrenme, hafıza sağlamlaşması ve
tekrar hatırlama işlemleriyle ilgili daha ileri ve detaylı bir araştırmaysa; amnezi, Alzheimer veya demans
gibi tahrip edici etkileri olan nörolojik hastalıkların ilaçlarla tedavisi için yapılması geren önemli
önşartlardan biri.
1.Sciencedaily
http://www.sciencedaily.com/releases/2013/08/130827091629.htm
2. Hasan ve arkadaşları, 2013, Role of motor cortex NMDA receptors in learning-dependent synaptic
plasticity of behaving mice. Nature Communications
N.Dr Hakan KARABACAK,Psikolog Meltem KIRMIZI
TavsiyeEdiyorum.com Makale Kütüphanesi