devletlerhusus î hukuku

Ergin Nomer
DEVLETLER
HUSUSÎ
HUKUKU
Y e n i l e n m i fl
18. Bas›
Prof. Dr. Ergin NOMER
Prof. Dr. Cemal fiANLI
‹stanbul Üniversitesi
Hukuk Fakültesi
‹stanbul Üniversitesi
Hukuk Fakültesi
II
Yay›n No
: 2340
Hukuk Dizisi : 1157
8. Bas› - fiubat 1996
9. Bas› - fiubat 1998
10. Bas› - Ocak 2000
11. Bas› - Ocak 2002
12. Bas› - Ekim 2003
13. Bas› - Ekim 2005
14. Bas› - Ekim 2006
15. Bas› - Kas›m 2007
16. Bas› - May›s 2008
17. Bas› - Eylül 2009
18. Bas› - Ekim 2010
-
‹STANBUL
‹STANBUL
‹STANBUL
‹STANBUL
‹STANBUL
‹STANBUL
‹STANBUL
‹STANBUL
‹STANBUL
‹STANBUL
‹STANBUL
NOT: Bu esere yap›lacak at›flar: “NOMER, Devletler Hususî Hukuku, 18. Bas›:
Nomer/fianl›, ‹stanbul 2010” fleklinde olmal›d›r.
ISBN 978 - 605 - 377 - 363 - 4
Copyright© Bu kitab›n bu bas›s› için Türkiye’deki yay›n haklar› BETA Bas›m Yay›m Da¤›t›m A.fi.’ye aittir. Her hakk› sakl›d›r. Hiçbir bölümü ve paragraf› k›smen veya tamamen ya da özet halinde, fotokopi, faksimile veya baflka herhangi bir flekilde ço¤alt›lamaz, da¤›t›lamaz. Normal ölçüyü aflan iktibaslar yap›lamaz. Normal ve kanunî iktibaslarda kaynak gösterilmesi zorunludur.
Dizgi
Bask› - Cilt
: B e t a B a s › m A . fi .
: Kahraman Neflriyat Ofset San. Tic. Ltd. fiti. (Sertifika No: 12084)
Yüzy›l Mah. Matbaac›lar Cad. Atahan No: 34 K: 4
Ba¤c›lar/‹stanbul (0-212) 629 00 01
Kapak Tasar›m : Gülgonca Çarp›k
Beta BASIM YAYIM DA⁄ITIM A.fi.
Himaye-i Etfal Sokak Talas Han No. 13-15
Ca¤alo¤lu - ‹STANBUL
Tel : (0-212) 511 54 32 - 519 01 77
Fax: (0-212) 513 87 05 - 511 36 50
www.betayayincilik.com
III
Halûk ve Füsûn’a
V
ÖNSÖZ
Kitab›n bu Bask›s›nda, 27.11.2007 tarihli ve 5718 say›l› Milletleraras› Özel
Hukuk ve Usul Hukuku Hakk›ndaki “yeni” Kanunun 12 Aral›k 2007 tarihinde
yürürlü¤e girmesinden sonraki dönemde doktrin alan›ndaki geliflmelere ve çok
az miktarda da olsa temin edilen Türk Yarg›tay›n›n kararlar›na yer verilmifltir.
Ayr›ca, özellikle Kanunda yer alan yeni kavram ve hükümlerin daha iyi anlafl›labilmesi maksad›yla, yabanc› devlet mahkemelerinin kararlar›na konu teflkil
eden olaylardan da istifade edilmek suretiyle oluflturulan yeni misaller ilgili konulara eklenmifltir. Bu flekliyle, Kitab›n hukuk ö¤rencileri ve uygulamac› meslektafllar›m için daha yararl› olaca¤›n› ümit etmekteyim.
Bu 18. Bask›n›n, hatas›z ve yanl›fls›z okuyucuya ulaflmas›nda yard›m›n›
esirgemeyen ‹stanbul Hukuk Fakültesinin de¤erli ö¤retim üyesi Yard. Doç.
Emre ESEN ile Arafl. Gör. Mine TAN DEHMEN ve Arafl. Gör. Zeynep
NALÇACIO⁄LU’na teflekkür ederim.
Kitab›n dizgisini her bask›da oldu¤u gibi titizlikle yerine getiren Gülgonca
ÇARPIK’a ve bu Bas›y› da süratle ve itinayla gerçeklefltiren Beta Bas›m Yay›m
Da¤›t›m A.fi.’ne ve Say›n Seyhan SATAR’a, yaln›z ben de¤il, fakat okuyucu da
teflekkür borçludur.
Ekim 2010, ‹stanbul
Prof. Dr. Ergin NOMER
VI
Onyedinci Bask›ya Ait ÖNSÖZ'den :
27.11.2007 tarihli ve 5718 say›l› Milletleraras› Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakk›ndaki Kanun, 12 Aral›k 2007 tarihinde yürürlü¤e girdi. Kanunda, yürürlükten kald›rd›¤› 2675 say›l› Milletleraras› Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakk›ndaki Kanunun hukukî yap›s› ve milletleraras› özel hukuka temel yaklafl›m›
aynen muhafaza edildi. 1982 tarihinden bu yana yürürlükte kalan 2675 say›l›
Kanunun baz› maddelerinde ço¤u pek önemli olmayan de¤ifliklikler yap›ld› ve
özellikle borçlar hukuku alan›nda, baz› borç iliflkileri için özel maddeler kabul
edildi. Bu yap›s› dikkate al›nd›¤›nda, 5718 say›l› Kanunun, “yeni” bir milletleraras› özel hukuk kanunu olmaktan daha çok, 2675 say›l› Kanunda “de¤ifliklik”
yapan bir Kanun niteli¤inde oldu¤u anlafl›l›r.
Bu niteli¤ine ra¤men, 16. Bask›da, ilk sat›r›ndan son sat›r›na kadar tekrar
ele al›nmak, gerekli de¤ifliklikler yap›lmak ve eklenen maddeler mümkün olan
en genifl ölçüde aç›klanmak suretiyle, Kitap adetâ yeniden yaz›lm›fl; tek kelimeyle yenilenmiflti.
‹stanbul, Eylül 2009
Birinci Bask›ya Ait ÖNSÖZ'den :
Devletler Hususî Hukuku ders kitab›m› ö¤renciler için haz›rlam›fl olmakla
beraber, ilerideki araflt›rmalar›nda faydal› olaca¤›n› tahmin etti¤im kaynak bilgilere de mümkün oldu¤u ölçüde yer verdim. Kitab›n esas›n› devletler hususî hukukunun genel teorisi teflkil etmektedir. Bu sebeple genifl ölçüde yabanc› literatürden ve yabanc› mahkeme kararlar›ndan istifade etmek imkân› do¤du. Devletler hususî hukukunun niteli¤i yabanc› hukuklardan mukayeseli hukuk metoduna
uygun flekilde yard›m görmeyi zaruri de k›lmaktayd›. Kitapda devletler hususî
hukukunun Türkiye'deki uygulamas›n› gösteren k›sm›, genel teoriye nisbetle daha öz ve s›n›rl› olarak haz›rlanm›flt›r. Böylece devletler hususî hukukunun müesseselerini ve ona hâkim olan genel prensip ve fikirleri tam olarak de¤erlendirmek
gayesine ulafl›lmaya çaba sarf edilmifltir.
‹stanbul, 15.10.1978
VII
‹kinci Bask›ya Ait ÖNSÖZ'den :
Kitab›n birinci bask›s›ndan bu yana geçen bir kaç y›l içerisinde devletler
hususî hukuku alan›nda beklenmedik ölçüde bir geliflme görülmüfltür. Hukukun
birlefltirilmesi çabalar› yo¤unluk kazan›rken, baz› ülkelerde devletler hususî hukuku alan›nda yeni düzenlemeler yürürlü¤e girmifl, ‹sviçre, Almanya gibi di¤er
baz›lar›nda yeni kanun tasar›lar› haz›rl›klar› hemen hemen tamamlanm›flt›r. As›l
önemlisi devletler hususî hukuku ve milletleraras› usul hukuku alan›nda yeni bir
Kanun (Milletleraras› Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakk›nda Kanun) Türk hukuk hayat›na girmifltir.
Bunlar›n yan›nda millî hukuklarda, özellikle medenî kanunlarda yap›lan
de¤ifliklikler de devletler hususî hukuku problemlerini etkilmekte ve mahkeme
kararlar›na dayan›larak verilen misalleri ve çözüm tarzlar›n› eskimifl veya yürürlükten kalkm›fl medenî hukuk düzenlemelerine ait hale getirmektedir.
Bu geliflmelerin ›fl›¤› alt›nda, yap›lmas› gereken zarurî de¤iflikliklere kitab›n 2. Bask›s›nda yer verilmifl olmakla beraber, yürürlükten kalkm›fl maddî hukuk kaidelerine dayanan mahkeme kararlar›n› konu olan misaller, mevcut
sistemlerin devletler hususuî hukuku alan›nda ald›¤› çözüm flekillerine örnek olmalar› itibariyle oldu¤u gibi b›rak›lm›flt›r.
Milletleraras› medenî usul hukuku, devletler hususî hukukunun komflu bir
hukuk dal›n› teflkil etmesine ra¤men, Türk hukukunda yeni kabul edilen Kanunun da sistemi dikkate al›narak, bir "Ek" fleklinde, aralar›ndaki iliflkinin gerektirdi¤i ölçüde Kitaba ilâve edilmifltir. Bu ilâve ile derslerde ö¤rencilerin duydu¤u bir ihtiyac›n giderilmesi gaye edinilmifltir.
‹stanbul, 15.7.1982
Dördüncü Bask›ya Ait ÖNSÖZ'den :
4 y›l› aflk›n bir süreden beri 2675 say›l› Milletleraras› Özel Hukuk ve Usul
Hukuku Hakk›ndaki Kanun yürürlüktedir. Bu dönem içerisinde Türk mahkemelerinde bu Kanunun uygulanmas›nda dikkati çeken en önemli özellik, Kanunun
genellikle milletleraras› usul hukukuna iliflkin hükümlerinin kazanm›fl oldu¤u
canl›l›kt›r. Bu arada yabanc› mahkeme ilâmlar›n›n tan›nma ve tenfizi hükümleri
mahkemelerimizi en ziyade meflgul eden bir konu haline gelmifltir. Bu geliflmeye uygun olarak, Kitab›m›z›n bu bask›s›nda "Milletleraras› Usul Hukuku" k›sm›
yeniden gözden geçirilerek belirli problemlere daha genifl yer verilmifltir.
VIII
Buna mukabil, özellikle yabanc› kanunlar›n da tatbikinin söz konusu olabilece¤i devletler hususî hukuku kaidelerimizin uygulanmas›na, mahkemelerimizde nadiren rastlanmaktad›r. Türk hâkimlerinin yabanc› bir hukuku uygulamada
duyduklar› tereddüdün bu konuda böyle k›s›r bir tatbikata sebep oldu¤unu zannetmekteyiz. Milletleraras› iliflkilerin ço¤ald›¤› ve yabanc›lar›n da gerek aile hukuklar›na gerekse ticarî munasebetlerine ait ihtilaflar›n› Türk mahkemelerine
emanet ettikleri bu geliflme döneminde hâkimlerimizin bu tereddütlerini en k›sa
zamanda yeneceklerini ümit ediyoruz.
‹stanbul, Ekim 1986
Onikinci Bask›ya Ait ÖNSÖZ'den :
12. Bas›da esas yenili¤i, Kitab›n 11. Bas›s›n› ilk cümlesinden son cümlesine kadar gözden geçiren de¤erli meslektafl›m Prof. Dr. Cemal fianl› ile birlikte
Kitaba konmas›n› gerekli gördü¤ümüz ilâveler teflkil etmektedir. Bu ilâveler ile,
devletler hususî hukuku alan›nda çal›flan uygulay›c› hukukçular›n beklentilerini
de en genifl ölçüde karfl›lam›fl oldu¤umuz inanc›nday›z. Ayr›ca, milletleraras›
doktrin alan›ndaki geliflmelerin belirli ölçüde de olsa Kitapta yer almas›nda,
Arafl. Gör. ‹nci Ataman-Figanmefle’nin, kendisine teflekkür borçlu oldu¤um katk›lar› olmufltur. Kitab›n bask›s› safhas›nda, kitab›n okuyucu eline mükemmel ve
hatas›z bir flekilde geçmesini temin eden Emre Esen’e ve ayr›ca yard›mlar›n›
esirgemeyen F. Kerem Giray’a, Levent Yünlü’ye, Mine Tan’a, Dr. fianl› ile birlikte teflekkür etmekteyiz.
‹stanbul, Ekim 2003
IX
‹Ç‹NDEK‹LER
ÖNSÖZ...........................................................................................................................V
‹Ç‹NDEK‹LER .............................................................................................................IX
KISALTMALAR ............................................................................................. XVII-XX
Devletler Hususî Hukukuna G‹R‹fi
§ 1. Kavram
I. Genel Olarak...............................................................................................................3
II. Kanunlar ‹htilaf› Kaideleri .........................................................................................4
1. Devletler Hususî Hukuku ......................................................................................4
a) Kavram ............................................................................................................4
b) Devletler Hususî Hukuku Kaideleri ve Maddî Hukuk Kaideleri....................8
c) Devletler Hususî Hukukunun Niteli¤i.............................................................9
d) ‹sim ................................................................................................................20
2. Bölgeleraras› Hususî Hukuk ...............................................................................22
3. fiah›slararas› Hususî Hukuk ................................................................................27
4. Zamanlararas› Hususî Hukuk ..............................................................................29
5. Statü De¤iflikli¤i ("conflit mobile") ....................................................................31
§ 2. Devletler Hususî Hukukunun Komflu Alanlar›
I. Kamu Hukukuna Giren Komflu Alanlar..................................................................34
1. Milletleraras› Medenî Usul Hukuku....................................................................34
2. Di¤erleri...............................................................................................................36
II. Yabanc›lar Hukuku .................................................................................................39
III. Devletler Hukuku....................................................................................................40
1. Devletler Hukuku ile Devletler Hususî Hukuku Aras›ndaki S›n›r ‹liflkisi..........41
2. Devletler Hukuku ile Devletler Hususî Hukuku Aras›ndaki "Özel" ‹liflkiler .....43
IV. Anayasa Hukuku.....................................................................................................44
V. Karfl›laflt›rmal› Hukuk .............................................................................................47
X
§ 3. Devletler Hususî Hukukunun Tarihçesi
I. Statüler Teorisi (1300 - 1800) .................................................................................51
II. ‹lk Kanunlaflt›rma Hareketleri.................................................................................55
III. Devletler Hususî Hukukunun Modern Ça¤› ...........................................................55
IV. ‹slâm Hukukunda Kanunlar ‹htilâf› Kavram› ........................................................66
§ 4. Devletler Hususî Hukukunun Kaynaklar›
I. Genel Olarak............................................................................................................68
II. Kanunlar ..................................................................................................................68
III. Örf ve Âdet ve ‹çtihat Hukuku ...............................................................................69
IV. Milletleraras› Sözleflmeler ......................................................................................70
1. ‹ki Tarafl› Sözleflmeler ........................................................................................71
2. Çok Tarafl› Sözleflmeler......................................................................................72
§ 5. Literatür
I. Türk Devletler Hususî Hukuku ................................................................................79
II. Yabanc› Literatür......................................................................................................80
Birinci Bölüm
Devletler Hususî Hukukunun GENEL KISMI
§ 6. Devletler Hususî Hukuku Kaidelerinin Niteli¤i ve Nevileri
I. Maddî Hukuk Kaidelerine Gönderme (At›f)...........................................................83
II. Boflluklar .................................................................................................................85
III. Devletler Hususî Hukuku Kaidelerinin Kullan›lmas›.............................................87
IV. Devletler Hususî Hukuku Kaidelerinin Nevileri ....................................................91
§ 7. Ba¤lanma
I. Devletler Hususî Hukuku Kaidelerinin Unsurlar›...................................................95
II. Ba¤lanma Konusu ve Yorumu (Vas›fland›rma) .....................................................95
1. Kavram ................................................................................................................95
2. Vas›fland›rma Hukuku ........................................................................................98
III. Ba¤lanma Noktas› ve Yorumu..............................................................................103
1. Kavram ..............................................................................................................103
2. Yorum................................................................................................................104
IV. fiahsî Statü (Ahkâm› fiahsiye) — Kifli Halleri .....................................................107
XI
§ 8. fiahsî Statünün Ba¤lanma Noktalar› : Tabiiyet,
‹kametgâh veya Mutad Mesken
I. Genel Olarak...........................................................................................................111
II. Tabiiyet (Vatandafll›k)............................................................................................114
1. Kavram ..............................................................................................................114
2. Birden Fazla Tabiiyet (sujets mixtes) ...............................................................114
3. Tabiiyetsizlik .....................................................................................................116
4. Mülteciler...........................................................................................................117
III. ‹kametgâh..............................................................................................................117
IV. Mutad Mesken ......................................................................................................119
§ 9. Hileli Ba¤lanma : Devletler Hususî Hukukunda
Kanuna Karfl› Hile ("fraus legis")
I. Kavram ...................................................................................................................122
II. Hukukî Durum ve Çözüm ......................................................................................124
§ 10. Normlar Çeliflkisi ve ‹ntibak (“adaptation”)
I. Problem...................................................................................................................131
II. Normlar Çeliflkisi ...................................................................................................132
1. Norm Kümelenmesi............................................................................................132
2. Norm Eksikli¤i ...................................................................................................133
3. Di¤er Uyumsuzluklar .........................................................................................133
§ 11. Önmesele ("Vorfrage")
I. Kavram ...................................................................................................................135
II. Çözüm ....................................................................................................................137
III. Statü Kararlar› ..................................................................................................... 140
§ 12. ‹ade - At›f ve Devam Eden - At›f ("renvoi")
I. Kavram ..................................................................................................................142
II. Renvoi Probleminin Geliflimi................................................................................143
III. Çözüm ...................................................................................................................149
§ 13. Kamu Düzeni ("ordre public")
I. Kavram ..................................................................................................................158
II. Kamu Düzeninin Görevi .......................................................................................164
III. Kamu Düzeninin Müdahalesine ‹liflkin Baz› Özellikler.......................................168
IV. Kamu Düzeni Müdahalesinin Sonuçlar›...............................................................178
XII
V. Yabanc› Kamu Düzeni..........................................................................................180
VI. Do¤rudan Uygulanan Kurallar .............................................................................182
§ 14. Yabanc› Hukukun Tatbiki
I. Genel Olarak..........................................................................................................186
II. Yabanc› Hukukun Tesbiti .....................................................................................188
III. Temyiz Mahkemesinde Yabanc› Hukuk...............................................................197
‹kinci Bölüm
Devletler Hususî Hukukunun ÖZEL KISMI
§ 15. Türk Devletler Hususî Hukukunun Ba¤lama Kurallar›
I. Genel Olarak..........................................................................................................203
1. 1330 Tarihli Muvakkat Kanun .........................................................................203
2. Milletleraras› Özel Hukuk ve Usul Hukuku Kanunu.......................................205
II. Genel Hükümler ...................................................................................................206
1. Hukukî ‹fllemlerde fiekil...................................................................................206
2. Zamanafl›m› ......................................................................................................212
III. fiahs›n Hukuku Alan›nda ......................................................................................215
1. Gerçek fiah›slar..................................................................................................215
a) Hak Ehliyeti ..................................................................................................215
b) Fiil Ehliyeti ...................................................................................................219
2. Tüzel Kifliler .....................................................................................................227
IV. Aile Hukuku Alan›nda.........................................................................................232
1. Kar› Koca Hukuku ...........................................................................................232
a) Niflanlanma....................................................................................................232
b) Evlilik............................................................................................................235
aa) Evlili¤in Maddî fiartlar› ..........................................................................236
bb) Evlili¤in fieklî fiartlar›............................................................................244
c) Boflanma......................................................................................................252
d) Evlili¤in Genel Hükümleri .........................................................................259
e) Mal Rejimleri..............................................................................................261
2. Soyba¤› (Nesep) Hukuku ...............................................................................263
a) Soyba¤›n›n Kurulmas› (Nesep Statüsü)......................................................264
b) Soyba¤›n›n ‹ptali ........................................................................................271
c) Ana-Baba-Çocuk Aras›ndaki ‹liflkiler (Soyba¤›n›n Hükümleri)................272
3. Evlâd Edinme .................................................................................................272
4. Nafaka ............................................................................................................278
XIII
5. Vesâyet Hukuku .............................................................................................281
V. Miras Hukuku Alan›nda......................................................................................283
VI. Eflya Hukuku Alan›nda........................................................................................292
1. Lex Rei Sitae ...................................................................................................292
2. Uygulama Alan› ..............................................................................................294
3. Statü De¤iflikli¤i (Conflit Mobile) ..................................................................296
4. Lex Rei Sitae Kaidesinin ‹stisnalar›................................................................299
a) Res in transitu (Tafl›nmakta olan mallar) ...................................................299
b) Tafl›ma Araçlar› (Nakil Vas›talar›) .............................................................299
c) Maddî Olmayan Mallar...............................................................................300
VII. Borçlar Hukuku Alan›nda ...................................................................................302
1. Akitler (Sözleflmeler) ......................................................................................305
a) Genel Olarak ...............................................................................................305
b) ‹rade Muhtariyeti Esas›...............................................................................306
c) Hukuk Seçimi .............................................................................................309
d) Hukuk Seçiminin Yoklu¤unda Uygulanacak Hukuk................................ 314
e) Akit Statüsünün Kapsam› ...........................................................................322
f) Özel Akit Tipleri .........................................................................................328
(1) ‹fl Sözleflmeleri .......................................................................................328
(2) Tüketici Sözleflmeleri.............................................................................334
(3) Fikrî Mülkiyet Haklar›na ‹liflkin Sözleflmeler .......................................338
(4) Eflyan›n Tafl›nmas›na ‹liflkin Sözleflmeler .............................................340
(5) Akreditif .................................................................................................340
(6) Milletleraras› Mal Sat›m›na ‹liflkin Sözleflmeler ...................................341
2. Haks›z Fiiller ...................................................................................................342
3. Sebepsiz Zenginleflme .....................................................................................354
Üçüncü Bölüm
M‹LLETLERARASI MEDENÎ USUL HUKUKU
§ 16. Kavram
I. Genel Olarak...........................................................................................................357
II. Milletleraras› Usul Hukukunun Nitelikleri ............................................................367
§ 17. Lex Fori Prensibi
I. Genel Olarak..........................................................................................................372
II. Lex Fori'nin Etki Alan› .........................................................................................378
III. ‹sbat Hukukunda "Lex Fori" Prensibi...................................................................380
§ 18. Vas›fland›rma
I. Genel Olarak...........................................................................................................390
II. Çözüm ....................................................................................................................390
XIV
§ 19. Maddî Hukuk ile ‹liflki
I. Genel Olarak...........................................................................................................399
II. Karfl›l›kl› Etki Alanlar› ...........................................................................................400
§ 20. Milletleraras› Yetki
I. Kavram ...................................................................................................................403
II. Kapsam ...................................................................................................................404
1. Yarg› Yetkisi .....................................................................................................404
2. Yarg› Yetkisinin S›n›rlar›: Yarg› Muafiyeti ......................................................406
a) Devletin Yarg› Muafiyeti..............................................................................407
aa) Yarg›lanma Ba¤›fl›kl›¤› ...........................................................................407
bb) Cebrî ‹cra Ba¤›fl›kl›¤› .............................................................................414
b) Devlet Temsilcilerinin Yarg› Muafiyeti .......................................................416
c) Yabanc› Mahkeme Kararlar›n›n Yarg› Muafiyeti.........................................422
3. De¤erlendirme ve Sonuç ..................................................................................423
§ 21. Türk Milletleraras› Yetki Sistemi
I. Genel Olarak..........................................................................................................426
II. Milletleraras› Yetkinin S›n›rlar› ............................................................................427
III. Milletleraras› Derdestlik ......................................................................................431
§ 22. Milletleraras› Yetki Kaideleri
I. Genel Olarak...........................................................................................................434
II. Türk Milletleraras› Yetki Kaideleri........................................................................435
1. ‹ç Hukukun Yetki (Selâhiyet) Kaideleri.............................................................435
2. Türklerin Kifli Hallerine ‹liflkin Davalar ............................................................442
3. Yabanc›lar›n Kifli Hallerine ‹liflkin Baz› Davalar ..............................................448
4. Miras Davalar› ....................................................................................................449
5. Taraflar›n Anlaflmas›yla Bertaraf Edilemeyen Yetki Kurallar› .........................449
a) ‹fl Sözleflmelerinden Do¤an Davalar.............................................................450
b) Tüketici Sözleflmelerinden Do¤an Davalar ..................................................450
c) Sigorta Sözleflmelerinden Do¤an Davalar ....................................................450
6. ‹stisnaî Hallerde Milletleraras› Yetki .................................................................451
a) Kamu Düzeninin Müdahalesi ...................................................................... 451
b) Millî Mahkemelere Müracaat Edememe .................................................... 452
7. Milletleraras› Yetkisizlik ‹tiraz› .........................................................................453
XV
8. Yetki Anlaflmas› .................................................................................................454
a) Yetki Anlaflmas› ile Türk Mahkemelerinin Milletleraras› Yetkisinin
Kabulü .......................................................................................................... 454
b) Yetki Anlaflmas› ile Yabanc› Mahkemelerin Yetkisinin Kabulü ............... 456
9. Forum non conveniens .....................................................................................463
§ 23. Teminat
§ 24. Yabanc› Mahkeme Kararlar›n›n Tan›nmas› ve Tenfizi
I. Genel Olarak...........................................................................................................470
1. Tan›ma ................................................................................................................471
2. Tenfiz..................................................................................................................474
II. Türk Hukukunda Tan›ma ve Tenfiz.......................................................................474
§ 25. Milletleraras› Tahkim
I. Tahkimin Unsurlar› ..............................................................................................513
II. Hakem Mahkemesinin Tatbik Edece¤i Hukuk....................................................516
III. Daimî (Kurumsal) ve Ad-hoc (Geçici) Hakem Mahkemeleri.............................516
IV. Millî ve Yabanc› Hakem Kararlar›......................................................................518
V. Tenfiz ...................................................................................................................521
VI. Hakem Mütalâalar› (Hakem Bilirkifli Kararlar›) .................................................534
VII. Türk Milletleraras› Tahkim Hukuku ................................................................. 534
§ 26. Milletleraras› Adlî Yard›m
I. Milletleraras› ‹stinabe .............................................................................................542
II. Tebligat...................................................................................................................544
Kanunlar
23 fiubat 1330 tarihli Türkiye'de Bulunan Yabanc›lar›n Hukuk ve Vazifeleri
Hakk›nda Muvakkat Kanun, m. 4...............................................................................549
Milletleraras› Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakk›nda Kanun...................................550
Bibliyografya...............................................................................................................569
Madde ‹ndeksi.............................................................................................................593
Milletleraras› Sözleflmeler ‹ndeksi..............................................................................599
Kavram ‹ndeksi ...........................................................................................................601
XVII
KISALTMALAR
AB
ABD
ABGB (AllgBGB)
AcP
AD
AET
AfP
:
:
:
:
:
:
:
AHFD
A‹HM
A‹HS
BAG
Batider
BGB
BGE
:
:
:
:
:
:
:
BGH (BGHZ)
:
Bkz. (bkz.)
BayObLG
BVerfG
Cass. Civ.
Cass. Req.
CC
CIEC
Clunet
DHH
DIP
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
Dip n. (dip n.)
:
Avrupa Birli¤i
Ankara Barosu Dergisi
Allgemeines Bürgerliches Gesetzbuch
Archiv für civilistische Praxis
Adalet Dergisi
Avrupa Ekonomik Toplulu¤u (Avrupa Toplulu¤u)
(Archiv für Presserecht) Zeitschrift für Medien- und
Kommunikationsrecht
Ankara Hukuk Fakültesi Dergisi
Avrupa ‹nsan Haklar› Mahkemesi
Avrupa ‹nsan Haklar› Sözleflmesi
Bundesarbeitsgericht
Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi
Bürgerliches Gesetzbuch
Entscheidungen des schweizerischen Bundesgerichts,
Amtliche Sammlung
Bundesgerichtshof (Entscheidungen des
Bundesgerichtshofes in Zivilsachen)
Bak›n›z
Bayerisches Oberstes Landesgericht
Bundesverfassungsgericht
Cour de Cassation, Chambre Civile
Cour de Cassation, Chambre des Requêtes
Code civil, Codice civile, Codigo civil
Commission Internationale de l’Etat Civil
Journal du droit international
Devletler Hususî Hukuku
Droit international privé, diritto internazionale privato,
derecho internacional privato
Dip not
XVIII
D.P.
EGBGB
EheG
FamRZ
Fschr
GrZS
GÜHFD
HUMK
‹BD
‹BK
ICC
ICSID
‹HD
‹HFM
‹K‹D
IntRDipl.
IPR
IPRax
IPR-G
IPRspr.
IStR
JA
JherJb
JW
JZ
K.
L.R.A.
M. (m.)
MHAUM
MHB
MK
MÖHUK
MTK
: Recueil Dalloz, Recueil périodique et critiqe de
Jurisprudence, de Législation et de Doctrine
: Einführungsgesetz zum Bürgerlichen Gesetzbuch
: Ehegesetz
: Zeitschrift für das gesamte Familienrecht
: Festschrift
: Grosser Senat in Zivilsachen
: Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi
: Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu
: ‹stanbul Barosu Dergisi
: ‹çtihad› Birlefltirme Karar›
: International Chamber of Commerce
: International Center for the Settlement of Investment
Disputes
: ‹fl Hukuku Dergisi
: ‹stanbul Hukuk Fakültesi Mecmuas›
: ‹lmî ve Kazaî ‹çtihatlar Dergisi
: Internationales Recht und Diplomatie
: Internationales Privatrecht
: Praxis des Internationalen Privat- und Verfahrensrechts
: Gesetz über das internationale Privatrecht [Devletler
Özel Hukuku Hakk›nda Kanun]
: Die deutsche Rechtsprechung auf dem Gebiete des
internationalen Privatrechts
: Internationales Steuerrecht
: Juristische Arbeitsblätter
: Jherings Jahrbücher für die Dogmatik des Bürgerlichen
Rechts
: Juristische Wochenschrift
: Juristen Zeitung
: Kanun, Karar
: Locus regit actum
: Madde
: Mukayeseli Hukuk Araflt›rmalar› Dergisi
: Milletleraras› Hukuk ve Milletleraras› Özel Hukuk
Bülteni
: Medenî Kanun
: Milletleraras› Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakk›nda
Kanun
: Milletleraras› Tahkim Kanunu
XIX
MTO
MUK
MuvK
n.
NAG
NJW
N.Y.
OGH
OLG
OR
PIL
RabelsZ
Rec. (des cours)
Rev. crit. dr. i.p.
R.G.
RG
RGZ
RIW
RKD
Rpfleger
s.
SchweizJahrbintR
Sirey
StAZ
t.
TBBD
TBK
TK
TMK
Trib.
TYK
UCM
UNCITRAL
VatK
VerschG
VersR
: Milletleraras› Ticaret Odas›, Paris
: Medenî Usul Kanunu
: Türkiye'de Bulunan Yabanc›lar›n Hukuk ve Vazifeleri
Hakk›nda Muvakkat Kanun
: Not
: Bundesgesetz
betreffend
die
zivilrechtlichen
Verhältnisse der Niedergelassenen und Aufenthalter
: Neue Juristiche Wochenschrift
: New York Reports
: Oberster Gerichtshof
: Oberlandesgericht
: Schweizerisches Obligationenrecht
: Private International Law
: Rabels Zeitschrift für ausländisches und internationales
Privatrecht
: Recueil des cours de l'Acedemie de droit international de
La Haye
: Revue critique de droit international privé
: Resmî Gazete
: Reichsgericht
: Entscheidungen des Reichtsgerichts in Zivilsachen
: Recht der Internationalen Wirtschaft
: Resmi Kararlar Dergisi
: Der deutsche Rechtspleger
: sayfa
: Schweizerisches Jahbuch für internationales Recht
: Recueil général des lois et des arrêts fondé par J.B. Sirey
: Das Standesamt, Zeitschrift für Standesamtswesen
: tarihli
: Türkiye Barolar Birli¤i Dergisi
: Türk Borçlar Kanunu
: Ticaret Kanunu
: Türk Medenî Kanunu
: Tribunal, Tribunale
: Tatbikatta Yarg›tay kararlar›
: Uluslararas› Ceza Mahkemesi
: United Nations Commission on International Trade Law
: Vatandafll›k Kanunu
: Verschollenheitsgesetz
: Versicherungsrecht
XX
vd.
VR
v.s.
Yar. ‹BHGK.
Yar. 2. HD.
Yar. ‹‹D.
Yb.P.I.L.
YD
YHD
YKD
WM
ZfRV
ZGB
ZvglRW
ZZP
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
ve devam›
Verwaltungsrundschau
vesaire
Yarg›tay ‹çtihad› Birlefltirme Hukuk Genel Kurulu
Yarg›tay 2. Hukuk Dairesi
Yarg›tay ‹cra-‹flas Dairesi
Yearbook of Private International Law
Yarg›tay Dergisi
Yasa Hukuk Dergisi
Yarg›tay Kararlar› Dergisi
Wertpapier-Mitteilungen
Zeitschrift für Rechtsvergleichung, Wien
Zivilgesetzbuch
Zeitschrift für vergleichende Rechtswissenschaft
Zeitschrift für Zivilprozess