VakıfBank Haftalık Uluslararası Ekonomi Raporu 10‐17 Ocak 2011 11 İkinci Parasal Genişleme Programına Rağmen ABD 10 Yıllık Hazine Tahvil Getirileri Neden Yükseliyor? Amerikan Merkez Bankası Fed’in faiz oranlarını düşük seviyelerde tutarak ekonomiyi canlandırmak adına Kasım ayının başlarında açıkladığı ikinci parasal genişleme kapsamında (QE2) 600 milyar dolarlık tahvil alım programının faiz oranları üzerinde istenilen etkiyi yaratmadığı dikkati çekerken, QE1’in yarattığı etkinin aksine ABD tahvil faiz oranlarının ilk anda hafif aşağı yönlü hareket ettiği ancak sonrasında gelen satışlarla yönünü hemen yukarı çevirdiği görülmüştür. Bu nedenle raporda QE2’nin faiz oranları üzerinde başarıya ulaşamamasının altında yatan faktörler detaylı bir şekilde incelenmiştir. Vakıfbank Ekonomik Araştırmalar Uluslararası Ekonomide Geçtiğimiz Haftanın Önemli Gelişmeleri ABD Aralık ayında özel sektörde istihdam 297 bin artarken, hizmet sektöründe istihdam 270 bin artışla rekor kırdı. Tarımdışı istihdam Aralık ayında beklentilerin altında 103 bin kişi arttı. İşsizlik oranı ise %9.4’e inerek Mayıs 2009'dan beri en düşük seviyesine geriledi. Haftalık işsizlik başvuruları 18 bin artışla 409 bine yükseldi. Başvuruların dört haftalık ortalaması 3500 azalarak 410.800 oldu ve Temmuz 2008'den bu yana kaydedilen en düşük seviyeye geldi. Aralık ayında ISM imalat endeksi beklentilere paralel 57.0 seviyesine yükseldi, ISM hizmetler endeksi ise beklentilerin üzerinde gelerek 57.1’e yükseldi. Fabrika siparişleri Kasım ayında düşüş beklentilerinin tersine %0.7 arttı. Daha önce %1.3 olarak açıklanan Kasım ayı dayanıklı mal siparişlerindeki düşüş ise %0.3'e revize edildi. ABD’de 2011 yılının ilk haftasında 2 bankaya el konuldu. AVRUPA Euro Bölgesi 2010 III. çeyrek büyüme oranı %0.3'e revize edildi. Euro Bölgesi’nin III.çeyrek yıllık büyüme oranı ise %1.9 olarak teyit edildi. Euro Bölgesi’nde Aralık ayında imalat sektörü PMI beklentilerin üzerinde 57.1, hizmet sektörü PMI ise 54.2 oldu. Euro Bölgesi Kasım ayı işsizlik oranı değişmeyerek %10.1 oldu. Euro Bölgesi'nde Kasım ayında üretici fiyatları aylık %0.3, yıllık %4.5 yükseldi. Euro Bölgesi’nde Kasım ayında yeni sanayi siparişleri beklentilerin altında %1.4 artış gösterdi. Euro Bölgesi’nde perakende satışlar Kasım ayında aylık bazda artış beklentisine karşılık %0.8 azaldı, yıllık bazdaki artış ise %0.1 ile beklentilerin çok altında kaldı. Almanya’da işsizlik oranı 2010 yılının son ayında beklenmedik bir şekilde artarak %7.2 olarak açıklandı. Almanya’da Aralık ayında imalat sektörü PMI beklentilere yakın 60.7, hizmet sektörü PMI ise beklentilerin üzerinde 59.2 oldu. Portekiz, 2011 yılı için yatırımcı talebine yönelik ilk testi hafta içinde yaptığı 6 ay vadeli hazine bonosu ihalesi ile gerçekleştirirken, Portekiz yapılan ihaleyle 500 milyon Euro borçlandı. Ortalama getiri %2.045'ten %3.686'ya yükselirken, talebin satışa oranı 2.6 oldu. İrlanda’da bütçe açığının 2010 yılında 18.7 milyar euro düzeyine indiğini bildirdi. Aralık 2009 itibarıyla ise açık 24.6 milyar euro seviyesinde gerçekleşmişti. Hükümeti 2015 yılına kadar açığın GSYH’ye oranını %3’ün altına çekmeyi hedefliyor. Avrupa Birliği'ne 2004 yılında katılan Estonya, 1 Ocak 2011 itibarıyla tek para birimi euro’yu kullanan ülkeler arasına katıldı. DİĞER ÜLKELER [email protected] Ankara, TÜRKİYE IMF verilerine göre global döviz rezervleri 3. çeyrek sonunda %6.7 artışla 8 trilyon 986 milyar Dolar'a ulaştı. Brezilya merkez bankası bankaların dövizdeki kısa pozisyonları için zorunlu karşılık oranlarını artırdı. Düzenleme, kısa pozisyonları azaltmayı hedefliyor. Çin Ulusal İstatistik Bürosu, Çin iş dünyası güven endeksinin 2010 4. çeyrekte 137 puana yükseldiğini bildirdi. Çin’in ticaret fazlası Aralık ayında 13.08 milyar dolar seviyesine geriledi. Çin'de hükümetin enflasyonu kontrol etmek için parasal politikayı sıkılaştırmasının ve verimlilik hedeflerini tutturmak için fabrikaları kapatmasının ardından üretim, Aralık ayında son üç ayın en zayıf büyümesini kaydederek 53.9'a geriledi ve beş ay içinde ilk düşüşünü kaydetti. Şili Merkez Bankası, yerel döviz piyasasına müdahale etme kararı aldı. Banka yaptığı açıklamada, 2011 yılında yapacağı müdahaleler ile döviz rezervlerini 12 milyar Dolar artıracağını vurguladı. Şili Pesosu, ABD Doları karşısında 2010 yılında %7.8 değer kazanarak 32 yılın en yüksek seviyesine çıkmıştı. Peru Merkez Bankası(BCRP), faiz oranlarını 25 baz puan artırdı. BCRP’den yapılan açıklamaya göre, faiz oranları %3.25 olarak belirlendi. İkinci P Parasal Genişleme Progrramına Rağm men ABD 10 Yıllık Hazine e Tahvil Getirrileri Neden Yükseliyor?? Amerikan n Merkez Ban nkası Fed’in faiz f oranların nı düşük seviyyelerde tutara ak ekonomiyi canlandırma ak adına Kasım ayının ba aşlarında açıkladığı ikinci parasal p genişleeme kapsamında (QE2) 60 00 milyar dola arlık tahvil alıım programın nın faiz oran nları üzerinde istenilen etkiiyi yaratmadığı dikkati çekkerken, QE1’in n yarattığı ettkinin aksine ABD A tahvil fa aiz oranların nın ilk anda ha afif aşağı yönllü hareket etttiği ancak sonrasında gelen n satışlarla yönünü hemen yukarı çevirdiiği görülmüşştür. Bu nedeenle raporda QE2’nin Q faiz oranları o üzeriinde başarıya a ulaşamamassının altında yatan y faktörller detaylı biir şekilde incellenmiştir. ABD 10 0 Yıllık Hazine Tahvil Get.(%) ABD 2 Yıllık Hazine Tah hvil Get.(%) 6 QE2 QE1 5 4 3 2 1 12.2010 09.2010 06.2010 03.2010 12.2009 09.2009 06.2009 03.2009 12.2008 09.2008 06 2008 06.2008 03.2008 12.2007 10.2007 07.2007 04.2007 01.2007 0 Kaynak: Blo oomberg ABD D’de Hazine tahvilleri Feed’in açıkladıığı 600 milyar dolarlık tahvil alım a program mının ardındaan beklenilenin akssine çeşitli needenlerle satış ağırlıklı bir seyir izlerken, 201 10 yılının Ekim m ayında %2.4 40 seviyelerine e dek gerileyeen ABD D 10 yıllık Haazine tahvil geetirileri açıklanan programın ard dından 100 baaz puanlık birr artışla %3.4 40 seviyelerinin üze erine yükselm miştir. Bu yükkselişin aslınd da 2008 yılının son nlarında uyggulamaya ko onulan QE1 1 programının ard dından da yaşşandığı dikkate alındığında çok da büyü ük bir sürpriz yaraatmadığı görü ülmektedir. Her H iki parassal nişleme kararının ardındaan yaşanan bu yükselişşin gen altında yatan nedenleri d dört temel başlık altınd da toplamakk mümkün görrünmektedir: 1‐ ABD’de ekono A omik büyüme e beklentilerin nin iyileşmesii ve buna bağlı olarak enflaasyon endişelerinin artmassı: ABD’de A son dö önemde açıkllanan gerek imalat sanayin ne illişkin veriler gerekse dee tüketici gü üvenine ilişkkin 16 10 14 8 verilerin v olum mlu bir büyüme perform mansına işaret 12 6 etmesi e ABD’d de büyüme beklentilerinin iyileşmesin ne 10 4 8 neden n olurken, yüksek seeviyelerde se eyreden işsizllik 2 6 oranı o ekon nominin hala kırılgan olduğun nu 4 0 göstermekted g dığı önlemlerrin ir. Buna karşşın Fed’in ald 2 ‐2 0 liikidite artışın nı destekled diği görülürken, ekonom mik ‐4 ‐2 iy yileşme bekle entileriyle birl likte destekle enen bir likidi te ‐4 ‐6 artışının a enflaasyon endişeelerini de artırdığı dikkaati çekmektedir. ç Bu birlikte gelişmelerr Kaynak: Bloomberg iğinde, ABD H değerlendirild d Hazine tahvillerindeki satışşa bağlı olarrak getirilerdeeki yükselişi aççıklamak zor o olmamaktadır. Ancak henüzz şu aşamada herhangi bir e endişeye mah hal vermeyen n enflasyon rakamlarının r ö önümüzdeki d dönemde çeşşitli nedenlerle yükselme o olasılığı gidere ek artmaktadır. Hem likid dite artışına bağlı b olarak hem h de gerekk likidite artışşına gerekse de ekonomikk toparlanmaya bağlı olaraak yükselmeesi beklenen emtia fiyatlaarındaki artışıın 2011 yılınd da enflasyondaki yükselişi desteklemesi beklenirkeen, yüksek enflasyon ve yüksek y işsizlikk oranı birliktte değerlendiirildiğinde AB BD ekonomisin nin 1970’li yılların başındaan y kadar devam eden n stagflasyon süreci gibi bir sürece girme g olasılığğını da göz ardı etmemeek 1980’li yıllara gerekmekktedir. Böyle bir durum ise ülkeyi çok ç daha zorr bir durumaa itmekte vee politika çıkkmazına sebeep olabilmekktedir. Çünkü enflasyon ve işsizlik oranı ile mücadele etmekte uygu ulamaya konu ulacak politikaalar birbirleriyyle çelişmekttedir. Birine iyyi gelen politiika diğer prob blemin daha d da kötüleşmeesine yol açab bilecektir. Bu o olasılık ise AB BD ekonomissinin aslında hala çok kırılgan olduğun nu ve ekonom miye dair beelirsizliklerin vve endişelerin n bulunduğun nu yansıtmaktadır. 08.2010 06.2007 04.2004 03.2001 01.1998 11.1994 09.1991 08.1988 06.1985 Bü üyüme (y‐y, %, saağ eks.) 04.1982 02.1979 12.1975 11.1972 09.1969 07.1966 05.1963 03.1960 Enflasyon (y‐‐y, %) 2 2‐ Büyümenin işaret ettiği olumlu performansla güvenli liman alımlarının azalması: ABD ekonomisinde yaşanan olumlu gelişmeler ve likidite artışı ABD Hazine tahvillerine gelen güvenli liman 4.5 1600 S&P 500 (Sağ eks.) alımlarını azaltarak, yatırımcıları hisse senedi piyasalarına 4 1400 yöneltmiştir. Bu durum da ABD hazine tahvillerine gelen 3.5 1200 satışlarla getiri oranlarındaki ve hisse senedi 3 1000 piyasalarındaki yükselişleri açıklamaktadır. 10 Yıllık ABD 2.5 800 Hazine tahvil getirilerinin 2010 yılında dibi gördüğü Ekim ayının ilk haftası baz alınarak piyasaların 2010 yıl sonunu 2 600 nasıl sonlandırdıkları incelendiğinde, ABD Hazine tahvil getirilerinin gelen satışlarla yaklaşık %40 yükseldiği söz konusu bu dönemde, hisse senedi piyasalarından S&P 500 Kaynak: Bloomberg Endeksi’nin yaklaşık %8, altın fiyatlarının %5 ve petrol fiyatlarının ise %10 yükseliş yaşadığı dikkati çekmektedir. Hisse senedi piyasalarındaki yükselişi risk algılamasının azalmasına bağlamak mümkün görünürken, altın fiyatlarındaki artış hem ABD dolarının değer kaybetmesine hem de artan enflasyon endişelerine bağlanabilir. Petrol fiyatlarındaki yükselişi ise global ekonomik toparlanmaya ilişkin olumlu beklentilerle açıklamak mümkün görünmektedir. 12.2010 09.2010 06.2010 03.2010 12.2009 09.2009 06.2009 03.2009 12.2008 09.2008 06.2008 03.2008 12.2007 ABD 10 Yıllık Tahvil Getirisi (%) 3‐ Vergi indirimleri gibi alınan çeşitli tedbirler nedeniyle mali dengelerin daha da bozulacağına ve bütçe açığının artacağına ilişkin endişeler: ABD’de Cumhuriyetçi liderler ile Bush döneminde uygulanmaya başlanan ve 31 Aralık’ta süresi dolan vergi indirimlerinin 2 yıl daha uzatılmasını öngören tasarının yasalaşmasıyla birlikte önümüzdeki dönemde ABD bütçe açığının daha da artacağı beklentisi ABD’de tahvil getirilerinin yukarı yönlü hareket etmesine neden olan bir diğer önemli etken olarak karşımıza çıkmaktadır. Ayrıca vergi indirimlerinin toplumun tüm kesimleri için uzatılması yönünde varılan anlaşmanın ülkenin çıkarı açısından en iyi olduğunun belirtilmesi ile bazı yatırımcıların risk primlerini artırarak başka varlıklara yönelmesi de ABD’de tahvil getirilerinin sert bir biçimde yükselmesinde vergi indirimleri yönünde alınan kararın başka bir yansıması olmuştur. ABD’de bütçe harcamaları artarken düşük büyüme performansı ve yüksek işsizlik oranı ekonominin hala kırılgan olduğunu göstermekle birlikte; ekonomiyi desteklemek için gündeme getirilen vergi indirimleri sonucunda önümüzdeki dönemde bütçe gelirlerinin azalması da söz konusu olabilecektir. Böyle bir durumda ise bütçe gelirleri azalırken, bütçe giderlerinin artması kamunun borçlanma ihtiyacını artırırken, artan kamu borçlanma gereği ABD tahvil getirileri üzerinde yukarı yönlü baskı oluşturabilecektir. Ayrıca kamunun borçlanma gereğinin artmasının dışlama etkisi yoluyla (crowding out) reel GSYİH’yı olumsuz etkilemesi de söz konusu olabilecekken, ABD Kongre Bütçe Ofisi de (CBO) ABD’de yüksek borç stokunun ekonomiye yapacağı dışlama etkisinin GSYİH’yı 2020 yılına kadar giderek artan bir şekilde olumsuz etkileyeceğini belirtmiştir. Vergi Gelirleri/GSYİH Bütçe Giderleri/GSYİH (sağ eksen) Kasım 10 Ocak 08 Haziran 09 Temmuz 06 Şubat 05 Eylül 03 17 Nisan 02 6 Kasım 00 19 Haziran 99 7 Ocak 98 21 Ağustos 96 8 Mart 95 23 Ekim 93 9 Aralık 90 25 Mayıs 92 10 Bütçe giderleri/GSYİH oranının yaşanan krizin etkisiyle 2007 yılından itibaren, hükümetin daralan ekonomiye destek olmak amacıyla harcamalarını artırması sonucu sert bir biçimde yükseldiği görülürken, Bush döneminde getirilen vergi teşvikleri uygulamasının ardından vergi gelirlerinin sert bir biçimde azaldığı ve buna bağlı olarak da vergi gelirleri/GSYİH oranının %6.4 ile tarihi düşük seviyelere gerilediği görülmektedir. Krizin ardından bütçe giderleri ile vergi gelirleri arsındaki farkın gittikçe arttığı da dikkat çekmektedir. Karşılaşılan bu tablo mali dengelerdeki bozulmaya ilişkin endişelerin artmasına neden olmaktadır. Kaynak: Bloomberg 3 Diğer yandan, kredi derecelendirme kuruluşları da ABD’nin kamu maliyesi göstergelerinin hiç parlak olmadığını her fırsatta dile getirmektedir. Grafikten de görüldüğü gibi ABD’de 2009 ‐2 ‐1.3 ‐1.5 ‐2.5 yılında sert bir biçimde %10.3’e yükselen bütçe açığı/GSYİH ‐4 oranının 2010 ve 2011 yılında sırasıyla %8.9 ve %8.15 ‐6 ‐4.8 ‐8 seviyelerinde gerçekleşmesi beklenirken, bu seviyelerin hala ‐8.15 ‐10 kriz öncesi seviyelerin üzerinde olduğu dikkat çekmektedir. Bu ‐8.9 ‐10.3 ‐12 durumda ABD’de hükümetin vergi indirimlerinin ekonomik 2005 2006 2007 2008 2009 2010* 2011* büyümeyi destekleyeceği beklentilerinin aksine; vergi paketinin Kaynak: Bloomberg kamu maliyesine getirdiği yükün, vergi indirimleriyle *: Tahmin sağlanması muhtemel ekonomik büyümeden daha ağır olabileceği ihtimali de olasılıklar dahilinde bulunurken, ABD’nin 2011 yılında bütçe açığı hedefini tutturma konusunda sıkıntıya düşmesi de söz konusu olabilecektir. Bütçe Dengesi/GSYİH (%) 0 4‐ Fed’in toplam 2 trilyon $ civarında bir tahvil alımı yapacağı beklentilerine karşın açıklanan rakamın 600 milyar dolar olması ve programın 600 milyar dolarla sınırlı kalacağı beklentisi: 2010 yılında ABD verilerinin karışık bir görünüm çizmesine ek olarak konut sektörünün ve istihdam piyasasının zayıf seyri piyasalarda Fed’in toplamda 2 trilyon dolar civarında bir tahvil alımı yapacağı beklentilerini artırırken, bu beklenti Ekim ayında tahvil getiri oranlarının da 2010 yılının dibini görmesinde etkili olmuştur. Ancak sonraki aylarda açıklanan verilerin toparlanma yönünde işaretler vermeye başlaması sonucu piyasalarda Fed’in alım yapacağı tutara ilişkin beklentiler düşmeye başlamıştır. Nitekim Fed de Kasım ayının başlarında tahvil alımı yapacağı miktarı 600 milyar dolar olarak açıklarken, programın 600 milyar dolarla sınırlı kalacağı beklentisi tahvil piyasalarına gelen satışların da bir diğer önemli nedeni olmuştur. Sonuç: Sonuç olarak ABD’nin ikinci tahvil alımı programının uygulamaya koyulmasının ardından amaçlananın aksine faizlerde yukarı yönlü bir hareket görülmüştür. Bu hareketin önümüzdeki dönemde de devam edip etmeyeceği pek çok açıdan önemli görünmektedir. Piyasa beklentilerine bakıldığında, genel kanı ekonomik toparlanmanın başladığı yönündedir. ABD açısından, işsizlik oranının hala yüksek seviyelerde seyredeceği ancak kişisel gelir, tüketim ve ücretlerde yavaş da olsa bir artış olacağı beklenmektedir. Ayrıca vergi indirimlerinin ekonominin canlanmasına katkı sağlayacağı, bunun sonucunda ekonomik büyümenin 2011 yılında artış göstereceği düşünülmektedir. ABD’deki toparlanma beklentilerinin yanı sıra Çin’de de sanayi üretiminin yeniden artmaya başlaması bu ülkeye dair zaten olumlu olan beklentileri arttırmıştır. Euro Bölgesi borç krizine dair endişeler ve 2011’de başka Euro Bölgesi ülkelerinin de yardım paketlerine ihtiyaçları olacağına dair beklentiler devam etse de, Almanya güçlü konumunu sürdürmekte ve Euro Bölgesi’ne dair endişeleri bir miktar da olsa hafifletmektedir. Ayrıca gelişmekte olan ülkelere dair yükselen beklentiler 2011 yılında da devam edecektir. Bu beklentiler ışığında yatırımcıların güvenli liman olarak görülen yatırım araçlarından çıkarak riskli varlıklara yönelmesi ile FED’in planladığının aksine ABD uzun vadeli tahvillerine gelen satışların devam etmesi ve getirilerdeki artışın sürmesi beklenmektedir. Ancak piyasadaki genel kanı, tahvil getirilerinin 2011’in ilk yarısında bir miktar gevşeyeceği ve ardından 2011’in ortalarından itibaren yeniden %3.50 seviyelerine kadar yükseleceği yönündedir. FED’in tahvil alım programını 2011 yılının ilk yarısında sonlandırmasıyla beraber piyasaya toplamda 600 milyar dolarlık bir para enjekte edilmiş olacaktır. Bu paranın ABD’de hem enflasyon beklentilerini arttırmasıyla hem de global ekonomik toparlanmanın devam edeceği beklentisiyle faizlerdeki yukarı yönlü hareketin devam etmesi beklenmektedir. Ancak faizlerdeki yukarı yönlü hareketlerin hem hanehalkının hem de şirketler kesiminin borçlanma maliyetlerini artırarak tahvil alım programının ekonomiye yapması beklenen olumlu etkiyi sınırlaması da söz konusu olabilecektir. Böyle bir durumda ise ABD tahvil faizlerinin yönünü yeniden aşağı çevirmesi ihtimaller dahilinde bulunmaktadır. 4 Açıklanacak Veriler (10‐17 Ocak 2011) 10.01.2011 12.01.2011 Ekonomi Gündemi Fransa Sanayi Üretimi (Kasım, a/a) Japonya Tatil ABD Haftalık Mortgage Verileri Önceki Beklenti ‐%0.8 %1 ‐‐ ‐‐ 472.1 ‐‐ 150 mlyr ‐85 mlyr %6.9 %6.0 ‐%5.0 %3.6 ‐2.5 mlyr ‐‐ %2.9 %3.5 ‐1.4 ‐‐ Cari Denge (Kasım) 1436.2 mlyr 962.6 mlyr Dış Ticaret Dengesi (Kasım) ‐38.71 mlyr ‐40.5 mlyr Haftalık İşsizlik Başvuruları 409 bin 402 bin Bütçe Dengesi (Aralık) Euro Bölgesi Sanayi Üretimi (Kasım, y/y) Almanya Büyüme Oranı (2010) Fransa Cari Denge (Kasım) İtalya Sanayi Üretimi (Kasım, y/y) Japonya Öncül Göstergeler Endeksi (Kasım) 13.01.2011 ABD Euro Bölgesi ECB Toplantısı ve Faiz Kararı (Ocak) %1.0 %1.0 Almanya ÜFE (Aralık, y/y) %7.8 %8.4 Fransa TÜFE (Aralık, y/y) %1.8 %1.9 İngiltere Sanayi Üretimi (Kasım, y/y) %3.3 %3.4 BoE Toplantısı ve Faiz Kararı (Ocak) %0.5 %0.5 Japonya Makine Siparişleri (Kasım, y/y) %7.0 %17.4 ABD TÜFE (Aralık, a/a) %0.1 %0.4 Perakende Satışlar (Aralık, a/a) %0.8 %0.8 Sanayi Üretimi (Aralık, a/a) %0.4 %0.5 %75.2 %75.6 5.2 mlyr 2.8 mlyr TÜFE (Aralık, a/a) %0.1 %0.6 %0.1 %1.2 ‐2.008 mlyr ‐‐ 14.01.2011 Euro Bölgesi Kapasite Kullanım Oranı (Aralık) Dış Ticaret Dengesi (Kasım) Almanya TÜFE (Aralık, a/a) İtalya Dış Ticaret Dengesi (Kasım) 5 ABD EKONOMİK GÖSTERGELERİ EKONOMİK AKTİVİTE GÖSTERGELERİ ABD Büyüme ABD Büyüme Beklentisi 10 3,5 8 3 6 2,5 4 2 2 0 1,5 ‐2 1 ‐4 06.2010 06.2009 06.2008 06.2007 06.2006 06.2005 06.2004 06.2003 06.2002 06.2001 06.2000 06.1999 06.1998 06.1997 06.1996 06.1995 06.1994 06.1993 06.1992 0 06.1991 0,5 ‐8 06.1990 ‐6 2010‐4Ç 2011‐1Ç 2011‐2Ç 2011‐3Ç 2011‐4Ç ABD Büyüme Beklentisi (%, ç/ç) ISM İmalat ve Büyüme ISM Hizmetler ve Büyüme 65 8 60 6 4 55 6 4 2 50 0 45 8 60 55 2 50 65 0 ‐2 45 ‐4 40 35 ‐6 35 ‐6 30 ‐8 30 ‐8 ISM İmalat Endeksi ‐2 GSYİH (%, ç/ç, Sağ Eksen) ISM Hizmetler Endeksi 10.2010 12.2009 02.2009 04.2008 06.2007 08.2006 10.2005 12.2004 02.2004 04.2003 ‐4 06.2002 12.2010 06.2010 12.2009 06.2009 12.2008 06.2008 12.2007 06.2007 12.2006 06.2006 12.2005 06.2005 12.2004 06.2004 12.2003 06.2003 12.2002 06.2002 40 GSYİH (%, ç/ç, sağ eksen) Öncül Göstergeler Endeksi ‐30 ‐40 Philly FED İmalat Endeksi 09.2010 04.2010 11.2009 06.2009 01.2009 08.2008 03.2008 10.2007 05.2007 07.2006 02.2006 09.2005 04.2005 12.2006 Empire State İmalat Endeksi 04.2006 ‐50 Öncül Göstergeler Endeksi (6 aylık % Değ.) 12.2010 ‐20 05.2010 10.2009 0 ‐10 03.2009 10 08.2008 20 01.2008 6 5 4 3 2 1 0 ‐1 ‐2 ‐3 ‐4 30 06.2007 40 11.2006 Bölgesel Aktivite Endeksleri ENFLASYON GÖSTERGELERİ ÜFE %) ÜFE (yıllık ‐ TÜFE ve Çekirdek Enflasyon 3,5 3 2,5 6 5 5 4,5 4 4 3 3,5 2 2 3 1,5 1 2,5 2 0 1 1,5 ‐1 Çekirdek Enflasyon (Gıda ve Enerji Dışı) (%, y/y) 4,5 160 7 4 140 6 3,5 120 5 20 ‐1 0 ‐2 11.2006 09.2010 02.2010 0 07.2010 12.2010 0 0,5 05.2010 40 10.2009 1 1 07.2009 12.2009 2 03.2009 60 1,5 3 08.2008 80 2 4 01.2008 100 2,5 06.2007 3 12.2008 05.2009 Gıda Enflasyonu Petrol ve Petrol Ürünleri Enflasyonu 05.2008 10.2008 ÜFE (yıllık ‐ %) TÜFE (%, y/y) 10.2007 03.2008 08.2007 01.2007 11.2005 06.2006 0 07.2010 12.2009 05.2009 10.2008 03.2008 08.2007 0,5 01.2007 1 ‐3 06.2006 ‐2 0 11.2005 0,5 Gıda Fiyatları (%, y/y) Benzin Fiyatları (Dolar) Ham Petrol Fiyatları (Dolar, Sağ Eksen) Michigan Enflasyon Beklentisi Piyasa Enflasyon Beklentisi 2 3,1 1,5 2,8 1 0 2,7 0 2,6 ‐0,5 Michigan 5 yıllık Enf. Endeksi (Sağ Eksen) 11.2010 04.2010 09.2009 02.2009 07.2008 12.2007 05.2007 10.2006 2,5 Michigan 1 yıllık Enf. Endeksi 1 0,5 ‐1 5 Yıllık Başabaş (Breakeven) Enflasyon Beklentisi 11.2010 2,9 2 04.2010 3 09.2009 3 3,2 02.2009 4 07.2008 3,3 12.2007 5 3 2,5 05.2007 3,4 10.2006 3,5 6 DIŞ TİCARET GÖSTERGELERİ ABD Menkul Kıymetlerine Net Yabancı Yatırımı ABD Dış Ticaret Dengesi 200 0 ‐10 150 ‐20 100 ‐30 ‐40 50 ‐50 ‐60 0 ‐70 ‐50 ‐80 ‐90 Dış Ticaret Dengesi Dış Ticaret Dengesi (Petrol Hariç) 10.2010 05.2010 12.2009 07.2009 02.2009 09.2008 04.2008 11.2007 06.2007 01.2007 08.2006 11.2010 04.2010 09.2009 02.2009 07.2008 12.2007 05.2007 10.2006 ‐100 ABD Net Menkul Kıymet Yatırımı (Milyar $) TÜKETİM GÖSTERGELERİ Perakende Satışlar Haftalık Perakende Satış Verileri 10 6 5 5 4 3 0 2 ‐5 1 ‐10 ‐1 0 ‐2 11.2010 08.2010 05.2010 02.2010 11.2009 08.2009 05.2009 11.2008 02.2009 ‐3 12.2010 05.2010 10.2009 03.2009 08.2008 01.2008 06.2007 11.2006 ‐15 Perakende Satışlar (%, y/y) ICSC Mağaza Zinciri Satışları (%, y/y) Perakende Satışlar (Oto Hariç, %, y/y) Perakende Satışlar (Gaz Hariç, %, y/y) Michigan Tüketici Güven Endeksi Tüketim Harcamaları 5 100 95 90 85 80 75 70 65 60 55 50 4 3 2 1 0 ‐1 ‐2 Michigan Ünv. Tüketici Güven Endeksi Reel Tüketim Harcamaları (%, y/y) 04.2010 06.2009 08.2008 10.2007 12.2006 02.2006 04.2005 06.2004 08.2003 10.2002 12.2001 12.2010 07.2010 02.2010 09.2009 04.2009 11.2008 06.2008 01.2008 08.2007 03.2007 10.2006 ‐3 KONUT PİYASASI GÖSTERGELERİ Yeni Konut Arzı Yeni Konut Arzı (mlyn adet) Konut Satışları 115 7 13 110 6,5 12 105 6 11 100 5,5 10 5 9 90 4,5 8 85 4 80 3,5 75 3 70 2,5 7 6 5 4 Bekleyen Konut Satışları Endeksi 12.2010 07.2010 02.2010 09.2009 04.2009 11.2008 06.2008 01.2008 08.2007 03.2007 3 10.2006 08.2010 02.2010 08.2009 02.2009 08.2008 02.2008 08.2007 02.2007 08.2006 95 Yeni Konut Arzı (mlyn adet) İkinci El Konut Satışları (Milyon, Sağ Eksen) İpotekli Konut Kredisi Faizleri Konut Fiyatları Case Shiller Konut Fiyat Endeksi 20 7 15 7,5 6,5 10 7 6 5 0 6,5 5,5 ‐5 6 5 ‐10 ‐15 5,5 4,5 ‐20 10.2010 04.2010 10.2009 04.2009 10.2008 04.2008 10.2007 10.2006 12.2009 05.2009 10.2008 03.2008 08.2007 01.2007 06.2006 11.2005 07.2010 Mortgage Faiz (Sabit Faizli) Case Shiller Konut Fiyat Endeksi 5 04.2007 4 ‐25 Mortgage Faiz (Değişken Faizli, Sağ Eksen) İŞGÜCÜ PİYASASI GÖSTERGELERİ Tarim Disi Istihdam Issizlik Basvurulari 700 500 650 300 600 100 550 500 ‐100 450 ‐300 400 ‐500 350 300 ‐700 250 ‐900 03.2008 08.2008 01.2009 06.2009 11.2009 04.2010 09.2010 08.2006 03.2007 10.2007 05.2008 12.2008 07.2009 02.2010 09.2010 Haftalik Issizlik Basvurulari (Bin) Tarim Disi Istihdam Aylik Degisim (Bin Kisi) Haftalik Issizlik Basvurulari (4 Haf. H.O.) Ortalama Saatlik Ücret Issizlik Orani 4,5 11 10 4 9 8 3,5 7 3 6 5 2,5 4 2 3 08.2006 04.2007 12.2007 08.2008 04.2009 12.2009 10.2006 05.2007 12.2007 07.2008 02.2009 09.2009 04.2010 11.2010 08.2010 Ortalama Saatlik Ücret (%, y/y) Issizlik Orani (%) EURO BÖLGESİ AKTİVİTE GÖSTERGELERİ Büyüme (Çeyreklik) Büyüme Tahminleri % 3 4 2 3,5 3 1 2,5 0 2 ‐1 1,5 ‐2 1 ‐3 0,5 0 12.10 09.10 06.10 03.10 12.09 09.09 06.09 03.09 12.08 09.08 06.08 03.08 12.07 09.07 06.07 03.07 12.06 09.06 ‐4 2010‐4Ç 2011‐1Ç Euro Bölgesi Euro Bölgesi(ç/ç) Almanya(ç/ç) 2011‐2Ç Almanya 2011‐3Ç İngiltere Fransa(ç/ç) Sanayi Üretimi ve Güven Endeksi Hizmetler PMI 10 10 65 5 60 0 55 5 0 ‐5 ‐10 ‐5 ‐15 50 ‐20 ‐10 ‐25 ‐30 45 ‐15 40 ‐35 ‐20 ‐40 35 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2003 Euro Bölgesi Sanayi Güveni (2 ay ileri) Sanayi Üretim Endeksi (% ‐ 3ay Ort/3 ay Ort, sağ eksen) İmalat Sanayi PMI 65 60 55 50 45 40 35 30 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 Euro Bölgesi İngiltere Almanya Fransa 2010 2004 2005 2006 2007 2008 2009 Euro Bölgesi İngiltere Fransa Almanya 2010 DIŞ TİCARET GÖSTERGELERİ Dış Ticaret Dengesi İthalat‐İhracat 20 2 1 30 15 0 20 10 ‐1 10 ‐2 5 ‐3 0 ‐4 ‐10 0 ‐5 ‐5 ‐6 ‐20 ‐7 ‐30 ‐10 2002 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Fransa Dış Ticaret Dengesi (milyar euro,sol eksen) Euro Bölgesi İthalat (%‐y/y) Euro Bölgesi Dış Ticaret Dengesi (milyar euro) Euro Bölgesi İhracat (%‐y/y,Sağ Eksen) Almanya Dış Ticaret Dengesi (milyar euro) ENFLASYON GÖSTERGELERİ TÜFE ve Çekirdek Enflasyonu 4,5 3 ÜFE ve Çekirdek Enflasyonu 10 3,5 2,5 3 8 2,5 6 2,5 2 4 1,5 2 2 1,5 0 0,5 1 ‐0,5 ‐1,5 1,5 ‐2 1 ‐4 ‐6 0,5 0,5 ‐8 ‐10 0 Euro Bölgesi TÜFE (% ‐ y/y) Çekirdek Enflasyon (% ‐ y/y, sağ eksen) Euro Bölgesi ÜFE (y/y) Çekirdek Enflasyon (y/y, Sağ Eksen) Ülkeler Bazında TÜFE 6 5 4 3 2 1 0 ‐1 İspanya TÜFE(y/y) İtalya TÜFE(y/y) Almanya TÜFE(y/y) Fransa TÜFE(y/y) 01.01.2011 01.08.2010 01.03.2010 01.10.2009 01.05.2009 01.12.2008 01.07.2008 01.02.2008 01.09.2007 01.04.2007 01.11.2006 01.06.2006 01.01.2006 01.08.2005 01.03.2005 01.10.2004 01.05.2004 01.12.2003 01.07.2003 ‐2 İŞGÜCÜ GÖSTERGELERİ İşsizlik Oranı İstihdam ve PMI 65 2,5 10,5 2 10 60 1,5 9,5 1 9 0,5 8,5 ‐0,5 8 ‐1 45 ‐1,5 40 55 50 0 7,5 ‐2 7 ‐2,5 35 2006 2008 2009 2010 Bileşik PMI (sol eksen) Euro Bölgesi İstihdam (% ‐ y/y) İşsizlik Oranı (%) TÜKETİM GÖSTERGELERİ Özel Tüketim 2 1,5 1 0,5 0 Krediler 12 20 10 15 8 10 6 5 4 ‐0,5 ‐1 ‐1,5 ‐2 2 0 2010Ç2 2010Ç1 2009Ç4 2009Ç3 2009Ç2 2009Ç1 2008Ç4 2008Ç3 2008Ç2 2008Ç1 2007Ç4 2007Ç3 2007Ç2 2007Ç1 2006Ç4 2006Ç3 2006Ç2 ‐2,5 Euro Bölgesi Özel Tüketim Almanya Özel Tüketim Fransa Özel Tüketim 0 ‐5 ‐2 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Reel Sektör Kredileri (% ‐ y/y) Hanehalkı Kredileri (% ‐ y/y, Sağ Eksen) Perakende Satışlar ve Özel Tüketim Tüketici Kredileri 2 10 1,5 8 1 0,5 6 0 ‐0,5 4 ‐1 2 ‐1,5 ‐2 05Ç1 05Ç2 05Ç3 05Ç4 06Ç1 06Ç2 06Ç3 06Ç4 07Ç1 07Ç2 07Ç3 07Ç4 08Ç1 08Ç2 08Ç3 08Ç4 09Ç1 09Ç2 09Ç3 09Ç4 10Ç1 10Ç2 10Ç3 0 ‐2 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 Tüketici Kredileri ( % ‐ y/y) 2009 2010 Euro Bölgesi Perakende Satışlar (% ‐ ç/ç) Özel Tüketim (% ‐ ç/ç) Perakende Satışlar Tüketici Güven Endeksi ve Özel Tüketim 5 2,5 0 2 ‐5 1,5 4 3 2 1 0 Tüketici Güveni Özel Tüketim (% ‐ y/y, Sağ Eksen) Euro Bölgesi Perakende Satışları (%, ç/ç) Almanya Perakende Satışları (%, ç/ç) Fransa Perakende Satışları (%, ç/ç) 2010Ç2 2010 2010Ç1 2008 2009Ç4 2006 2009Ç3 2004 2009Ç2 2002 2009Ç1 2000 2008Ç4 1998 2008Ç3 1996 2008Ç2 ‐1,5 1994 2008Ç1 ‐40 2007Ç4 ‐4 2007Ç3 ‐35 2007Ç2 ‐3 ‐1 2007Ç1 ‐30 2006Ç4 ‐2 ‐0,5 2006Ç3 0 ‐25 2006Ç2 ‐1 2006Ç1 0,5 ‐20 2005Ç4 ‐15 2005Ç3 1 2005Ç2 ‐10 LİKİDİTE GÖSTERGELERİ ABD Kısa Vadeli Faiz Oranları LIBOR ve OIS Spreadleri 400 bps 7 350 % 6 300 5 250 4 200 150 3 100 2 50 1 0 USD Spread GBP Spread FED Faiz Oranı 3 ay USD Libor Euro Spread AUD Spread 3 ay Haz. Bon. Getirisi 3 ay ABCP Getirisi 27.12.2010 27.08.2010 27.04.2010 27.12.2009 27.08.2009 27.04.2009 27.12.2008 27.08.2008 27.04.2008 27.12.2007 27.08.2007 27.12.2010 27.08.2010 27.04.2010 27.12.2009 27.08.2009 27.04.2009 27.12.2008 27.08.2008 27.04.2008 27.12.2007 27.08.2007 27.04.2007 27.04.2007 0 ‐50 3 ay USD OIS İngiltere Kısa Vadeli Faiz Oranları Euro Bölgesi Kısa Vadeli Faiz Oranları 6 % % 8 7 5 6 4 5 4 3 3 2 2 1 1 3 ay Euro Libor 3 ay Göst. Haz. Bon. Getirisi 3 ay Euro OIS BoE Faiz Oranı 3 ay Göst. Haz. Bon. Getirisi 3 ay GBP Libor 3 ay GBP OIS 08.10.2010 08.06.2010 08.02.2010 08.10.2009 08.06.2009 08.02.2009 08.10.2008 08.06.2008 08.02.2008 08.10.2007 04.01.2011 04.09.2010 04.05.2010 04.01.2010 04.09.2009 04.05.2009 04.01.2009 04.09.2008 04.05.2008 04.01.2008 04.09.2007 04.05.2007 ECB Faiz Oranı 08.06.2007 0 0 Vakıfbank Ekonomik Araştırmalar [email protected] 0312‐455 70 87 Serkan Özcan Baş Ekonomist [email protected] Cem Eroğlu Kıdemli Ekonomist [email protected] Nazan Kılıç Ekonomist [email protected] Bilge Özalp Türkarslan Ekonomist [email protected] 0312‐455 84 88 Zeynep Burcu Çevik Ekonomist [email protected] 0312‐455 84 93 Seda Meyveci Ekonomist [email protected] Emine Özgü Özen Araştırmacı [email protected] 0312‐455 84 87 Selin Düz Araştırmacı [email protected] 0312‐455 84 93 Naime Doğan Araştırmacı [email protected] 0312‐455 84 86 Fatma Özlem Kanbur Araştırmacı [email protected] Elif Artman Araştırmacı [email protected] 0312‐455 84 90 Senem Güder Araştırmacı [email protected] 0312‐455 84 76 Halide Pelin Kaptan Araştırmacı [email protected] 0312‐455 84 80 0312‐455 84 89 0312‐455 84 85 0312‐455 84 82 0312‐455 84 83 Bu rapor Türkiye Vakıflar Bankası T.A.O. tarafından güvenilir olduğuna inanılan kaynaklardan sağlanan bilgiler kullanılarak hazırlanmıştır. Türkiye Vakıflar Bankası T.A.O. bu bilgi ve verilerin doğruluğu hakkında herhangi bir garanti vermemekte ve bu rapor ve içindeki bilgilerin kullanılması nedeniyle doğrudan veya dolaylı olarak oluşacak zararlardan dolayı sorumluluk kabul etmemektedir. Bu rapor sadece bilgi vermek amacıyla hazırlanmış olup, hiçbir konuda yatırım önerisi olarak yorumlanmamalıdır. Türkiye Vakıflar Bankası T.A.O. bu raporda yer alan bilgilerde daha önceden bilgilendirme yapmaksızın kısmen veya tamamen değişiklik yapma hakkına sahiptir. Vakıfbank Ekonomik Araştırmalar