Endüstriyel Simbiyoz Kavramı ve Uygulama Örnekleri

Endüstriyel Simbiyoz Kavramı
ve
Uygulama Örnekleri
Prof. Dr. Göksel N. Demirer
Orta Doğu Teknik Üniversitesi Çevre Mühendisliği Bölümü
Ġskenderun Körfezi’nde Endüstriyel Simbiyoz Projesi
Bilgilendirme Toplantı ve ÇalıĢtayı
22 Eylül 2011
Adana Sanayi Odası
Tükenmekte olan Ham Petrol
Kaynakları ve Artmakta Olan Talep
Bulunan Petrol
Rezervleri
Petrol
Talebi
Petrol, Doğalgaz ve
Kömür Üretim Profilleri
Prof. Dr. Göksel N. Demirer, Çevre Mühendisliği Bölümü
Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara
21. Yüzyılın Sonuna Kadar Olan Ham Petrol
Ġhtiyacı (Günümüzdeki tüketim hızı baz alınmıĢtır)
Ġhtiyaç her 25 yılda iki katına çıkmaktadır
Prof. Dr. Göksel N. Demirer, Çevre Mühendisliği Bölümü
Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara
Tükenmekte olan Doğal Kaynaklar
Prof. Dr. Göksel N. Demirer, Çevre Mühendisliği Bölümü
Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara
Diğer Yandan ÇeĢitli Tür ve Ölçeklerdeki
Çevre Sorunları
Prof. Dr. Göksel N. Demirer, Çevre Mühendisliği Bölümü
Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara
Prof. Dr. Göksel N. Demirer, Çevre Mühendisliği Bölümü
Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara
Sürdürülebilir Endüstriyel Üretim
ya da Büyüme Mümkün mü ?
Kaynak kullanımının ekonomik
büyümeden bağımsızlaĢtırılması
Ekonomik
Etkinlik
Doğal
Kaynak
Kullanımı
Çevresel etkinin kaynak
kullanımından bağımsızlaĢtırılması
Prof. Dr. Göksel N. Demirer, Çevre Mühendisliği Bölümü
Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara
Çevresel Etki
Faktör X: Daha Fazla Refah, Daha Az Doğal
Kaynak Kullanımı ve Çevre Kirliliği
Ekonomik
Etkinlik
Doğal
Kaynak
Kullanımı
Faktör 2-4: Kaynak Verimliliğini 2-4 Kez Arttırma Hedefi
(Weizsacker, 1995).
Somut hedef koyan ülkeler var. Örneğin Almanya 1994-2020
arası Faktör 2’yi hedefliyor.
Prof. Dr. Göksel N. Demirer, Çevre Mühendisliği Bölümü
Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara
Problem:
‡ Ekonomik büyüme ve çevresel değerlerin korunmasının
paralel olarak sağlanamayacağı düĢünülüyor
‡ Sanayi/üretim doğal kaynak, su ve enerji tüketip, çeĢitli
atıklar üretiyor
‡ Nakliye ve altyapı eksiklikleri kırsal ve kent
merkezlerinden uzak alanlarda endüstriyel geliĢimi
engelliyor
‡ Bu sorunlar ı bütünsel olarak ele alıp çözebilecek bilgi ve
uzmanlık yeterli değil ve çok sınırlı olarak kullanılabiliyor.
Prof. Dr. Göksel N. Demirer, Çevre Mühendisliği Bölümü
Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara
Çözüm:
‡ Endüstriyel tesisler sistematik olarak ilintilendirilerek, ham
madde, su ve enerji tüketimleri ile atık üretimleri
düĢürülebilir
‡ Endüstriyel atık ve diğer kaynaklar ilintilendirilmiĢ firmalar
arasında alınabilir/verilebilir
‡ Endüstriyel tesisler bu simbiyotik iliĢkiyi maksimize
edecek biçimde kümelendirilebilir. Böylelikle sadece üretim
maliyetlerinden değil, atık yönetim ve diğer altyapı ve lojistik
giderlerinden de tasarruf sağlanabilir.
Prof. Dr. Göksel N. Demirer, Çevre Mühendisliği Bölümü
Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara
SĠMBĠYOZ:
Farklı türden canlıların, belirli koĢullar altında bir arada yaĢaması
olarak tanımlanabilir. Bir arada yaĢayan bu türler, birbirlerinin
varlığından karĢılıklı olarak yarar sağlarlar.
Prof. Dr. Göksel N. Demirer, Çevre Mühendisliği Bölümü
Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara
ENDÜSTRĠYEL SĠMBĠYOZ:
Doğadaki bu kavramın endüstriyel işletmelere
uyarlanmasıdır

Diğer bir deyişle endüstriyel işletmelerin karşılıklı
fayda sağlayacakları ortaklıklar kurması olarak
tanımlanabilir

Sadece atıkların değil, diğer kaynakların da (enerji,
lojistik, insan gücü, yatırım, su, vd.) ortak kullanımını
içerebilir.

Prof. Dr. Göksel N. Demirer, Çevre Mühendisliği Bölümü
Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara
ENDÜSTRĠYEL SĠMBĠYOZ YERĠNE KULLANILAN
DĠĞER KAVRAMLAR:
 Eko-endüstriyel
 Endüstriyel
 Yan
gelişme
ekoloji
ürün sinerjisi
 Bölgesel
metabolizma
 Eko-endüstriyel
parklar
Prof. Dr. Göksel N. Demirer, Çevre Mühendisliği Bölümü
Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara
Endüstriyel Simbiyoz (Ekoloji) nedir ?
↣ Doğal ekosistemlerdeki verimliliğin endüstriyel sistemlere
uygulanmasıdır.
↣ Bir endüstriyel işletmenin çıktısı diğerinin girdisi olarak
kullanılır.
↣ Endüstriyel sistemlerde maddesel döngünün kapatılmasıdır.
↣ Endüstriyel sistemlerde kaynak (madde, enerji, vd.) kullanımının
optimize edilmesidir.
Endüstriyel Simbiyozun Avantajları
↣ Atık ve yan ürünlerin geri kazanılması
↣ Kaynak kullanımında azalma
↣ Çevresel emisyonların azalması
↣ Madde ve enerjinin verimli kullanılması
Prof. Dr. Göksel N. Demirer, Çevre Mühendisliği Bölümü
Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara
Sistem yaklaşımı...
Temiz Üretim
Cleaner production
MİKRO
Yaşam Döngüsü Yönetimi
Life Cycle management
Endüstriyel Simbiyoz
Industrial Ecology
MAKRO
Yaşam döngüsü yaklaşımı...
Temiz Üretim, Çevre için Tasarım, Geri Dönüşüm için Tasarım
ÜRETİM AŞAMASI
KULLANIM AŞAMASI
Ham madde Ham madde
eldesi
Rafinasyon/işleme Üretim
Döngünün
Kapatılması
Tüketim
Atık
Yönetimi
Geri Kazanım
Yeniden Kullanım
ÜRÜNÜN YAŞAM DÖNGÜSÜNÜ
TAMAMLAMA AŞAMASI
TĠPĠK BĠR ENDÜSTRĠYEL SĠSTEM (TEK YÖNLÜ MADDESEL DÖNGÜ)
Prof. Dr. Göksel N. Demirer, Çevre Mühendisliği Bölümü
Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara
MADDESEL DÖNGÜNÜN KAPALI OLDUĞU BĠR ENDÜSTRĠYEL EKOSİSTEM
ÜRÜN DIġINDAKĠ TÜM ÇIKTILAR TESĠ ĠÇĠ YA
DA DIġINDA (DĠĞER TESĠSLERDE)
DEĞERLENDĠRĠLĠR
Prof. Dr. Göksel N. Demirer, Çevre Mühendisliği Bölümü
Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara
Başarı için Önemli Faktörler:
↣ Firmalar birbirlerinden farklı ama maddesel girdi-çıktı bazında uyumlu olmalıdırlar.
↣ Yapılacak girdi-çıktı değişimleri hammadde ve enerji tüketim ile atık bertaraf maliyetleri bazında
katılan her firma için kabul edilebilir ve karlı olmalıdır
↣ Varolan simbiyoz olanaklarını belirlemek için yapılacak denetleme/değerlendirme faliyetleri gönüllü
ancak, ilgili yasal kurum ile işbirliği içinde gerçekleştirilmelidir.
↣ Nakliye masraflarının elde edilecek ekonomik faydanın önüne geçmemesi için firmalar arasındaki
mesafe çok uzak olmamalıdır.
↣ Uygulamadan önce katılımcılar arasında yeterli farkındalık ve şeffaflık sağlanmalıdır.
↣ Yapılacak girdi-çıktı değişimleri için nitel ve nicel olarak güvenilir bir veri tabanı oluşturulmalıdır.
Prof. Dr. Göksel N. Demirer, Çevre Mühendisliği Bölümü
Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara
Olası en yüksek kaynak verimliliği ve atık azaltımı
uygulamaları için Endüstriyel Simbiyoz Ekoverimlilik (Temiz
Üretim) olanakları değerlendirildikten sonra uygulanmalıdır.
Avusturalya’da Kullanılan Yöntem
Ġsviçre’de Kullanılan Yöntem
Prof. Dr. Göksel N. Demirer, Çevre Mühendisliği Bölümü
Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara
DÜNYADA ENDÜSTRĠYEL SĠMBĠYOZ
Prof. Dr. Göksel N. Demirer, Çevre Mühendisliği Bölümü
Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara
ÖRNEKLER...
Prof. Dr. Göksel N. Demirer, Çevre Mühendisliği Bölümü
Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara
KALUNDBORG ÖRNEĞĠ
Prof. Dr. Göksel N. Demirer, Çevre Mühendisliği Bölümü
Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara
KALUNDBORG’DA SAĞLANAN KAZANIMLARDAN BAZILARI
2008 yılına ait veriler doğrultusunda, bölgede
sağlanan bazı çevresel ve ekonomik kazanımlar
Ģunlardır:
-
265.000 ton/yıl CO2 emisyonunda azaltım
-
3 milyon m3/yıl su geri kazanımı
15 milyon GJ enerji değerinde proses
buharı (75.000 evin yıllık elektrik tüketimine denk)
15 milyon m2/yıl alçı duvarına denk gelen
alçı taĢı kazanımı
150.000 ton/yıl biyokütlenin gübreye
dönüĢtürülerek toplam gübre ihtiyacının %60’ının
bu Ģekilde sağlanması
-
250 milyon USD’den fazla toplam kazanç
Prof. Dr. Göksel N. Demirer, Çevre Mühendisliği Bölümü
Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara
NISP Programı, İngiltere
ÇĠN ÖRNEĞĠ (GUIGANG ġEHRĠ)
Alkol
Atığı
Atık
Melas
Şeker
Kamışı
Alkol
Fabrikası
Gübre
Fabrikası
Şeker
Fabrikası
Küspe
Çimento
Fabrikası
Kağıt
Fabrikası
Prof. Dr. Göksel N. Demirer, Çevre Mühendisliği Bölümü
Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara
Kağıt
Çamuru
CENEVRE (ĠSVĠÇRE) ÖRNEĞĠ
Prof. Dr. Göksel N. Demirer, Çevre Mühendisliği Bölümü
Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara
Styria, Avusturya
Prof. Dr. Göksel N. Demirer, Çevre Mühendisliği Bölümü
Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara
Kwinana, Avusturalya
Prof. Dr. Göksel N. Demirer, Çevre Mühendisliği Bölümü
Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara
Caguas, Puerto Rico
Prof. Dr. Göksel N. Demirer, Çevre Mühendisliği Bölümü
Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara
Prof. Dr. Göksel N. Demirer, Çevre Mühendisliği Bölümü
Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara
Prof. Dr. Göksel N. Demirer, Çevre Mühendisliği Bölümü
Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara
ARAÇLAR...
Prof. Dr. Göksel N. Demirer, Çevre Mühendisliği Bölümü
Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara
Endüstriyel Simbiyoz Projelerinde Kulanılan Web Bazlı Araçlar
CSRP Küresel Sinerji Veritabanı
CSRP Global
Synergy Database
Prof. Dr. Göksel N. Demirer, Çevre Mühendisliği Bölümü
Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara
CSRP Küresel Sinerji Veritabanı dünyanın
çeĢitli bölgelerinde gerçekleĢtirilmiĢ
Endüstriyel Simbiyoz uygulama ve baĢarı
hikayelerinden derlenmiĢ web bazlı bir
veri tabanı.
Bu veri tabanını belli bir bölge ya da
sektör için kullanmak mümkün.
ÇeĢitli anahtar kelimeler kullanarak daha
detaylı arama yapmak da olası.
Her bir örnek uygulama için özet, sektör,
bölge, uygulanan teknoloji ve detaylar ile
kaynakça ve güncellemelere iliĢkin
bilgilere ulaĢılabiliyor
Ayrıca veri tabanına yeni uygulamalar
sunmak, varolanlara iliĢkin yorum
bildirmek, vb. de olası.
Web Adresi:
http://www.csrp.com.au/database/
Prof. Dr. Göksel N. Demirer, Çevre Mühendisliği Bölümü
Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara
TEŞEKKÜRLER
Prof.Dr. Göksel N. Demirer
ODTÜ Çevre Mühendisligi Bölümü
Tel: 312 210 58 67
e.posta: [email protected]