055-59yediy zyetmißiki

Yediyüzyetmişiki Akciğer Kanseri
Olgusunda Cilt Metastazı:
5 Yıllık Deneyimin Analizi
Emine AKSOY, Güliz ATAÇ, Emin MADEN, Nil TOKER, Tülin SEVİM
S.B. İstanbul Süreyyapaşa Göğüs Kalp ve Damar Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastanesi, İSTANBUL
ÖZET
1998-2002 yılları arasında kliniğimizde akciğer kanseri tanısı konulan 772 erkek hastanın 18 (%2.3)’inde histopatolojik
olarak cilt metastazı saptanmıştır. Olguların yaş ortalaması 58.4 ± 9.3 (36-71) yıl idi. On (%55.6) olguda epidermoid karsinom, 3 (%16.7) olguda adenokarsinom, 1 (%5.6) olguda küçük hücreli akciğer kanseri (KHAK), 2 (%11.1) olguda küçük hücreli dışı akciğer kanseri (KHDAK) ve 2 (%11.1) olguda malign epitelyal tümör saptanmıştır. Yediyüzyetmişiki olgu
içinde epidermoid karsinom saptanan olguların %2.8 (10/352)’inde, adenokarsinom saptanan olguların %1.7
(3/173)’sinde, KHAK saptanan olguların %1 (1/105)’inde, KHDAK saptanan olguların %2 (2/99)’sinde ve malign epitelyal tümör saptanan olguların %4.7 (2/43)’sinde cilt metastazı saptanmıştır. Beş olguya kemoterapi (KT) + palyatif radyoterapi (PRT), dört olguya PRT, bir olguya KT uygulanmıştır. Takip edilen sekiz olguda yaşam süresi ortalama 78.8 (10-210)
gün olarak bulunmuştur.
ANAHTAR KELİMELER: Akciğer kanseri, cilt metastazı, prognoz
SUMMARY
SKIN METASTASIS IN SEVEN HUNDRED AND SEVENTY TWO LUNG CANCER CASES: ANALYSIS OF A 5
YEAR EXPERIENCE
Histopathologically determined skin metastasis was detected in 18 (2.3%) of 772 male patients who were diagnosed as
lung cancer in our clinic between 1998 and 2002. Mean age of the cases was 58.4 ± 9.3 (36-71) years. The diagnoses
were squamous cell carcinoma in 10 (55.6%) cases, adenocarcinoma in 3 (16.7%) cases, small cell lung cancer (SCLC)
in 1 (5.6%) case, non-small cell lung cancer (NSCLC) in 2 (11.1%) cases and malignant epithelial tumor in 2 (11.1%)
cases. In 772 cases, skin metastasis was determined in 2.8% (10/352) of cases diagnosed as squamous cell carcinoma,
in 1.7% (3/173) of adenocarcinoma, in 1% (1/105) of SCLC, in 2% (2/99) of NSCLC, in 4.7% (2/43) of malignant epithelial tumor. Chemotherapy (CT) + palliative radiotherapy (PRT) was applied in five cases, PRT was applied to four cases and CT was given in one case. The median survey was found as 78.8 (10-210) days in eight cases who were followed up.
KEY WORDS: Lung cancer, skin metastasis, prognosis
Solunum Hastalıkları 2006; 17: 55-59
55
Aksoy E, Ataç G, Maden E, Toker N, Sevim T.
GİRİŞ
Her yıl dünyada yaklaşık 1 milyon kişi akciğer kanserinden ölmektedir. Amerika Birleşik Devletleri
(ABD)’nde kanserden ölüm nedenleri arasında akciğer kanserinin, kolon, meme ve prostat kanserine bağlı ölümlerin toplamından daha fazla olduğu
saptanmıştır (1). Ülkemizde Sağlık Bakanlığı Kanser Savaş Derneği’nin 1997 yılı verilerine göre akciğer kanseri tüm kanserlerin %17.6’sını oluşturmaktadır (2).
İç organ kanserlerinde cilt metastazı gelişimi sık olmamakla birlikte, genel olarak diğer organlara metastaz yapan tüm kanserler cildi de tutabilir (3).
Akciğer kanserinde cilt metastazı gelişimi nadirdir.
Erkeklerde cilt metastazına neden olan kanserler
arasında ilk sırada, kadınlarda ise meme kanserinden sonra ikinci sırada yer alır (3,4). Akciğer kanserli hastaların %1-12’sinde tanı anında cilt metastazı saptanır. Bazen hastalığın ilk bulgusu olarak
görülebilir (3,5). Diğer metastatik durumlarda olduğu gibi cilt metastazının saptanması, primer
hastalığın ileri evrede olduğunu gösterir ve kötü
prognoz bulgusudur.
Bu çalışmada, akciğer kanserine bağlı cilt metastazı saptanan hastalarımızın klinik özellikleri araştırılmıştır.
GEREÇ ve YÖNTEM
1998-2002 yılları arasında kliniğimizde akciğer
kanseri tanısı konulan 772 erkek hastadan tanı sırasında cilt metastazı saptanan 18 hastanın dosyası
retrospektif olarak incelendi. Yaş, semptomlar, akciğer kanseri tanı yöntemi, tümörün histopatolojik
tipi ve radyolojik yerleşimi, cilt metastazı yerleşim
yeri ve sayısı, diğer organlara metastaz varlığı, tedavi ve yaşam süresi araştırıldı.
SONUÇLAR
Yediyüzyetmişiki erkek hastanın 18 (%2.3)’inde
histopatolojik olarak cilt metastazı saptandı. Cilt
metastazı saptanan hastaların yaş ortalaması 58.4
± 9.3 (36-71) yıl idi.
Cilt metastazlı hastaların genel özellikleri Tablo
1’de gösterilmiştir.
En sık rastlanan histopatolojik tip epidermoid karsinomdu. Olguların cilt metastazı histopatolojik tipleri ve oranları Tablo 2’de gösterilmiştir.
56
Hücre tipleri içinde en yüksek cilt metastazı oranı
malign epitelyal tümörde, en düşük oran ise küçük
hücreli akciğer kanseri (KHAK)’nde saptandı. Akciğer kanseri histopatolojik tiplerine göre cilt metastazı sıklığı Tablo 3’te gösterilmiştir.
Hastalarımızda sırt ve göğüs ön duvarında görülen
cilt lezyonları sıklıkla 1 cm’den büyük nodüller şeklinde iken, saçlı deri, kulak derisi, dudak kenarı, kol
iç yüz ve karın bölgesinde saptananlar daha küçük,
ciltten kabarık eritemli lezyonlar şeklindeydi
(Resim 1). Olguların 4 (%22.2)’ünde birden fazla
cilt lezyonu saptandı. Hastaların cilt metastazı yerleşim bölgeleri Tablo 4’te gösterilmiştir.
Radyolojik olarak hastaların 16 (%88.8)’sında kitle,
2 (%11.1)’sinde atelektazi saptandı. Akciğer lezyonlarının 7 (%38.8)’si sağ üst lobda, 4 (%22.2)’ü
sağ alt lobda, 4 (%22.2)’ü sol alt lobda,
3 (%16.6)’ü ise sol üst lobda, yerleşmişti.
Hastalardan 5 (%27.7)’inde diğer organlara da
metastaz saptandı. Cilt metastazıyla birlikte bir
hastada karaciğer, bir hastada akciğer, bir hastada
kemik, bir hastada beyin ve akciğer, diğer bir hastada ise beyin ve kemik metastazı saptandı.
Beş olguya kemoterapi (KT) + palyatif radyoterapi
(PRT), dört olguya PRT, bir olguya KT ve diğer olgulara da semptomatik tedavi uygulandı. PRT cilt
metastazı yanında beyin ve kemik gibi diğer organ
metastazı olan olgulara da uygulandı. Takip edilen
sekiz olguda yaşam süresi ortalama 78.8 (10-210)
gün olarak bulundu.
TARTIŞMA
Akciğer kanserinde, cilt metastazı gelişimi karaciğer, beyin, kemik ve sürrenal metastazına göre daha nadir olmakla birlikte son yıllarda iç organ kanserleri içinde cilde en sık metastaz yapan organın
akciğer olduğu belirtilmektedir (4). Akciğer kanserli hastaların %1-12’sinde cilt metastazı gelişir
(3,5,6). Çalışmamızda tanı sırasında saptanan cilt
metastazı sıklığı %2.3 olarak bulunmuştur.
Cilt metastazı herhangi bir yaşta gelişebilir. Fakat
sıklığı yaşla birlikte artar ve beşinci dekaddan sonra daha sık görülür. Farklı çalışmalarda ortalama
yaş 57.5-65 yıl arasında bildirilmektedir (7,8). Çalışmamızda da hastalarımızın yaş ortalaması 58.4
yıl olarak saptanmıştır.
Akciğer kanserinin histolojik tipine göre cilt metastazı sıklığı farklı serilerde değişiklikler göstermekte-
Solunum Hastalıkları 2006; 17: 55-59
Solunum Hastalıkları 2006; 17: 55-59
69
57
54
65
63
71
65
64
36
50
66
47
67
58
60
64
53
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
Epidermoid
Epidermoid
Epidermoid
Epidermoid
Epidermoid
MET
MET
Adeno
Adeno
Epidermoid
Epidermoid
Epidermoid
Epidermoid
Adeno
Epidermoid
KHDAK
KHAK
KHDAK
Histopatolojik
tip
Sağ alt lob
Sağ alt lob
Sağ üst lob
Sağ üst lob
Sol üst lob
Sol alt lob
Sağ üst lob
Sağ üst lob
Sağ alt lob
Sol alt lob
Sol alt lob
Sağ alt lob
Sol üst lob
Sol üst lob
Sağ üst lob
Sağ üst lob
Sol alt lob
Sağ üst lob
Primer tümör
lokalizasyonu
1
2
1
1
1
2
1
1
1
2
1
1
1
1
2
1
1
1
Cilt metastazı
sayısı
Göğüs ön duvarı
Baş
Sırt
Baş
Baş
Boyun, sırt
Göğüs ön duvarı
Sırt
Göğüs ön duvarı
Sırt
Sırt
Sırt
Baş
Sırt
Ekstremite, pelvis
Karın ön duvarı
Ekstremite
Ekstremite
Cilt metastazı
lokalizasyonu
KT + PRT
KT + PRT
PRT
Semptomatik
Semptomatik
KT
KT + PRT
KT + PRT
KT + PRT
PRT
Semptomatik
PRT
Semptomatik
PRT
Semptomatik
Semptomatik
Semptomatik
Semptomatik
Tedavi
KHDAK: Küçük hücreli dışı akciğer kanseri, KHAK: Küçük hücreli akciğer kanseri, MET: Malign epitelyal tümör, KT: Kemoterapi, PRT: Palyatif radyoterapi.
50
1
Yaş
Tablo 1. Hastaların genel özellikleri.
180
30
210
30
30
120
20
10
Yaşam süresi
(gün)
Yediyüzyetmişiki Akciğer Kanseri Olgusunda
Cilt Metastazı: 5 Yıllık Deneyimin Analizi
57
Aksoy E, Ataç G, Maden E, Toker N, Sevim T.
Tablo 2. Hastaların histopatolojik tipleri
ve oranları.
Sayı
%
Epidermoid karsinom
10
55.6
Adenokarsinom
3
16.7
MET
2
11.1
KHDAK
2
11.1
KHAK
1
5.6
KHDAK: Küçük hücreli dışı akciğer kanseri,
KHAK: Küçük hücreli akciğer kanseri,
Tablo 4. Cilt metastazı lokalizasyonları.
Sayı
%
Sırt
7
38.8
Baş
4
22.2
Ekstremite
3
16.7
Göğüs ön duvarı
3
16.7
Karın ön duvarı
1
5.6
Boyun
1
5.6
Pelvis
1
5.6
MET: Malign epitelyal tümör.
Tablo 3. Akciğer kanseri histopatolojik
tipine göre cilt metastazı sıklığı.
Hasta sayısı
Cilt metastazlı
hasta sayısı
Sayı %
Epidermoid
karsinom
352
10
2.8
Adenokarsinom
173
3
1.7
KHAK
105
1
1.0
KHDAK
99
2
2.0
MET
43
2
4.7
Toplam
772
18
KHDAK: Küçük hücreli dışı akciğer kanseri,
KHAK: Küçük hücreli akciğer kanseri,
MET: Malign epitelyal tümör.
Resim 1. Göğüs ön duvarında 1 cm’den büyük
cilt altı nodül.
58
dir. Hidaka ve arkadaşları, 16 hastayı içeren serilerinde büyük hücreli karsinomların %10.3 (3/29)’ünde,
adenokarsinomların %3.1 (8/258)’inde, KHAK’ın
%2.2 (2/91)’sinde, epidermoid karsinomların %1.5
(2/189)’inde ve diğer tiplerin %8.3 (1/12)’ünde cilt
metastazı geliştiğini bildirmiştir (6). Terashima ve arkadaşları da 34 akciğer kanserli olguda cilt metastazı sıklığını %10.3 (9/87) oranıyla en yüksek büyük hücreli karsinomda, %1.4 (5/348) oranıyla en
düşük skuamöz hücreli karsinomda saptamıştır (3).
Bu çalışmaların aksine Tatar ve arkadaşları ise 11 olgu içinde tip tayini yapılamayan küçük hücreli dışı
akciğer kanseri (KHDAK) (%36.3) dışlandığında cilt
metastazı sıklığını en yüksek epidermoid karsinomda (%27.2), en düşük büyük hücreli karsinom ve
adenokarsinomda (%9.09) bulmuşlardır (7). Benzer şekilde Ediboğlu ve arkadaşlarının 15 olguluk
serilerinde de epidermoid karsinom (%46.6) en
yüksek, adenokarsinom ve malign epitelyal tümör
(%6.6) en düşük saptanan histopatolojik tiplerdir
(9). Çalışmamızda da tip tayini yapılamayan malign
epitelyal tip tümörler dışlandığında en sık cilt metastazı yapan histopatolojik tipin epidermoid karsinom
olduğu saptanmıştır. Epidermoid karsinom tanısı konulan 352 hastanın 10 (%2.8)’unda cilt metastazı
bulunmuştur.
Metastatik lezyonlar sıklıkla göğüs, sırt, batın, kafa
ve boyunda yerleşir (10). Bazı araştırmacılar bu duruma primer tümörün yayılma şekli ve tümörün yakınlığının etkili olduğunu, lezyonların sıklıkla primer tümöre komşu alanlarda geliştiğini belirtmişlerdir (8). Meme kanseri ve melanom gibi tümörler
sıklıkla direkt yayılım, komşu tümörden giderek artan şekilde kademeli yayılım, direkt veya retrograd
lenfatik emboli ve lenfatik tromboz yoluyla bölgesel cilt metastazına neden olurken; akciğer kanseri
Solunum Hastalıkları 2006; 17: 55-59
Yediyüzyetmişiki Akciğer Kanseri Olgusunda
Cilt Metastazı: 5 Yıllık Deneyimin Analizi
hematojen yolla uzak cilt metastazına neden olmaktadır. Schoenlaub ve arkadaşları cilt metastazı
gelişen 200 hastada yaşam süresini araştırdıkları
çalışmalarında, hastaların 71 (%35.5)’inde bölgesel
ve 123 (%61.5)’ünde uzak metastaz saptamışlardır
(11). Serimizde ise olguların 3 (%16.6)’ünde bölgesel, 15 (%83.3)’inde uzak metastaz saptanmıştır.
Aynı zamanda primer tümörün üst lobda olmasının
hematojen yolla cilt metastazı gelişimini kolaylaştırdığı da öne sürülmüştür (5). Terashima ve arkadaşları hastaların %64.7’sinde, Tatar ve arkadaşları ise
%63’ünde primer akciğer kanserinin üst lobda yerleştiğini bildirmişlerdir (3,7). Çalışmamızda olguların
%55.5’inde primer tümör üst lob yerleşimliydi ve
cilt lezyonları yedi hastada sırtta, üç hastada göğüs
ön duvarında saptandı.
Çalışmamızda epidermoid hücreli karsinom tanısı
konulan üç olgu ve malign epitelyal tümör tanısı
konulan bir olgu olmak üzere %22.2 oranında
multipl cilt metastazı saptanmıştır. Olguların %75
(12/16)’inde multipl cilt lezyonu tespit eden Hidaka ve arkadaşlarının çalışmasında ise metastazların
altısı adenokarsinom, üçü büyük hücreli karsinom,
biri epidermoid karsinom, biri KHAK ve diğer biri
undiferansiye karsinomdur (6).
Cilt metastazları nadiren KHDAK’ın ilk bulgusu olarak ortaya çıkar (6,10). Genellikle eşlik eden uzak
organ metastazları da saptanır ve prognozda oldukça kötüdür. Hidaka ve arkadaşları çalışmalarında
16 hastanın 15 (%93.7)’inde kemik, beyin, akciğer
ve karaciğer olmak üzere diğer organ metastazlarını saptamışlardır (6). Tatar ve arkadaşları ise cilt
metastazı saptadıkları 11 hastanın hiçbirinde uzak
organ metastazı tespit etmemişlerdir (7). Çalışmamızda 5 (%27.7) hastada uzak organ metastazı bulunmuştur.
Beş hastaya KT + PRT, dört hastaya PRT ve bir hastaya KT uygulanmıştır. Takip edilen sekiz hastadan
semptomatik tedavi verilen hastalarda ortalama
yaşam süresi bir aydan kısa iken, PRT uygulanan iki
hasta dört ve altı ay yaşamışlardır. Farklı kaynaklarda akciğer kanserinde cilt metastazı tanısından
sonraki ortalama yaşam süresi 2.9-6 ay olarak belirtilmektedir (6,10). Schoenlaub ve arkadaşlarının
çalışmasında akciğer, meme ve melanoma bağlı
bölgesel cilt metastazında ortalama yaşam süresi
29 ay (median dokuz ay), uzak cilt metastazında
15.5 (median 4.2 ay) aydır (11). Çalışmamızda ortalama yaşam süresi 78.8 gün olarak bulunmuştur.
Solunum Hastalıkları 2006; 17: 55-59
Sonuç olarak; akciğer kanserinde hastalığın herhangi bir döneminde %1-12 oranında cilt metastazı gelişebilmektedir ve kötü prognoz bulgusu olarak kabul edilmektedir. Bu nedenle akciğer kanseri ön tanısıyla izlenen hastalarda tespit edilen cilt lezyonlarının metastaz açısından değerlendirilmesi gereklidir.
KAYNAKLAR
1. Alberts WM. Lung cancer guidelines. Chest 2003;123:1-2.
2. Kanser bildirimlerinin değerlendirilmesi 1993-1994. T.C.
Sağlık Bakanlığı Kanser Savaş Daire Başkanlığı, Yayın No:
582, Ankara, 1997.
3. Terashima T, Kanazowa M. Lung cancer with skin metastasis. Chest 1994;106:1448-50.
4. Leffell DJ, Carucci JA. Management of skin cancer. In: De
Vita VT, Hellman S, Rosenberg SA, eds. Cancer principles & practice of oncology. 6th ed. Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins, 2001;1998.
5. Coslett LM, Katlic MR. Lung cancer with skin metastasis.
Chest 1990;97:757-9.
6. Hidaka T, Ishii Y, Kitamura S. Clinical features of skin metastasis from lung cancer. Int Med 1996;35:459-62.
7. Tatar D, Güneş EY, Özacar R, Halilçolar H. Akciğer kanserinde cilt metastazları. Solunum Hastalıkları 2001;12:102-6.
8. Reyes CV, Jensen J, Eng AM. Fine needle aspiration cytology of cutaneous metastases. Acta Cytologica
1993;37:142-8.
9. Ediboğlu Ö, Arı G, Tuksavul F ve ark. Akciğer kanserli olgularımızda cilt metastazı. İzmir Göğüs Hastanesi Dergisi 2003;2:65-8.
10. Margolis ML. Non-small cell lung cancer-clinical aspects,
diagnosis, staging, and natural history. In: Fishman AP,
ed. Pulmonary diseases and disorders. 3rd ed. New York:
Mc Graw-Hill Book Company, 1998;1771.
11. Schoenlaub P, Sarraux A, Grosshans E, et al. Survival after the occurrence of cutaneous metastasis: A study of
200 cases. Ann Dermatol Venereol 2001;128:1310-5.
Yazışma Adresi
Emine AKSOY
S.B. İstanbul Süreyyapaşa
Göğüs Kalp ve Damar Hastalıkları
Eğitim ve Araştırma Hastanesi
İSTANBUL
e-mail: [email protected]
59