Bulgaristan`ın Transit Geçişi Engellemesi Gümrük Birliği ve DTÖ`ye

MEVZUAT BİLGİLENDİRME SERVİSİ
KV: Bulgaristan'ın Transit Geçişi Engellemesi Gümrük Birliği ve DTÖ'ye
Aykırıdır
Bulgaristan Türk nakliye araçlarının transit geçişlerini haksız ve hukuksuz olarak engelleme girişimlerine devam
ediyor. Daha önce Bulgar makamları 7 Ekim 2013 tarihinde Türk araçlarının tümünü Kapıkule’den Bulgaristan’a
giriş noktasında keyfi kontrollere tabi tutmuş ve tüm araçlara gerçek dışı ve haksız farklı gerekçelerle 1.500 ile
2.000 Euro arasında ceza uygulamıştır. Bu cezayı vermemek için Bulgaristan topraklarına giremeyen araçlar
yüzünden oluşan araç yoğunluğu sebebiyle giriş de yapılamamış ve kilometrelerce uzunlukta TIR kuyrukları
oluşmuştu.
Bulgaristan bu kez iki ülke Ulaştırma Bakanları tarafından imzalanarak taahhüt altına alınan 2014 yılı ilk altı ayı
için 125.000 adet transit geçiş belgesinden sadece 5000 adet belgeyi Türk tarafına teslim etmiş ve kalan geçiş
belgelerinin verilmesini Türkiye-Bulgaristan Kara Ulaştırması Karma Komisyonu toplantısı yapılması şartına
bağlamıştır. Bu şekildeki geciktirmelerle Bulgar nakliyeciler lehine, Türk nakliyeciler aleyhine haksız rekabet de
yaratılmaktadır. Zira bu sayede Uluslararası Nakliyeciler Derneğinin verilerine göre de Türkiye’den Bulgaristan’a
gerçekleşen 60.000 ihraç seferinden 50.000’i Bulgar araçlarınca taşınmakta, sadece %20’si, yani 10.000 seferi
taşınan
yükün
sahibi
olan
ülkemiz
nakliyecilerince
taşınabilmektedir.
Türkiye’den tüm Avrupa’ya yönelik ulaşım ve ihracat için büyük bir engel oluşturan bu durum uluslararası hukuka
açıkça aykırıdır.
Türkiye ve AB arasındaki gümrük birliği iki taraf arasında sanayi mallarına uygulanan tüm vergi, miktar kısıtlaması
ve eş etkili her türlü önlemi yasaklamıştır. Oysa Türk taşımacısına uygulanan ve giderek boyutları artan bu tür
uygulamalar ticareti engelleyici eş etkili önlem oluşturmaktadır. Gümrük birliğinin ilkelerine kesinlikle aykırıdır.
Bilindiği üzere gümrük birliği öncelikle taraflar arasında malların serbest dolaşımını kapsar ve bunun
gerçekleşmesi için sadece her türlü vergi ve miktar kısıtlamalarının ve bunlara eş etkili tedbirlerin kaldırılmasını
değil aynı zamanda malların gümrük birliğine taraf olan devletlerin topraklarından transit geçişini de içerir (Esasen
transit geçişin engellenmesi miktar kısıtlaması veya buna eş etkili tedbir olarak da değerlendirilmektedir).
AB Adalet Divanı da birçok kararında bu hususu teyit etmiştir. Divan’a göre: “Gümrük Birliği malların serbest
dolaşımını zorunlu kılar. Söz konusu özgürlük bir üye ülkenin transit malların dolaşımını engellemesi veya buna
müdahalesi durumunda tam olarak gerçekleşmiş olmaz. Bu kapsamda gümrük birliğinin bir sonucu olarak transit
geçiş serbestisi genel bir prensip olarak kabul edilmelidir.” (Case C-115/02, Rioglass and Transmear, parag. 18).
Türkiye ile AB arasındaki gümrük birliğini düzenleyen 1/95 sayılı Ortaklık Konseyi Kararı’nın (OKK) bu Kararın AB
Adalet Divanı kararları çerçevesinde yorumlanacağını öngören 66. Maddesi karşısında, Divan’ın bu içtihadının
Türkiye-AB gümrük birliği için de geçerli olacağı açıktır.
[email protected] | www.evrim.com
MEVZUAT BİLGİLENDİRME SERVİSİ
Öte yandan bu olayda yaşanan ulaşımı engelleyici önlemler ve transit geçiş kotaları sadece gümrük birliği
kurallarına değil, Dünya Ticaret Örgütü kurallarına da aykırıdır. GATT Anlaşması’nın 5. Maddesi DTÖ üyesi
ülkelerin transit mal geçişlerini serbestleştirmelerini ve birbirlerine karşı sınırlama getirmemelerini öngörmektedir.
AB ve üye ülkeleri ile Türkiye de DTÖ’ye taraf olduklarına göre, bu ülkeler arasında transit geçişlere getirilen
sınırlamaların da GATT’a aykırı olduğu tabiidir. Ayrıca 3-6 Aralık 2013 tarihlerinde Bali’de gerçekleşen DTÖ
Bakanlar Konferansında, Bulgaristan’ın da dahil olduğu 159 ülke bir kez daha GATT’ın 5. Maddesini vurgulayarak
şu kararı almıştır: “Hiçbir üye ülke üzerinden transit geçişi engelleyemez, bu geçişlere izin verme hakkını
caydırıcılık olarak da kullanamaz.”
Bu durumda konunun acilen Gümrük Birliği Ortak Komitesi ve Ortaklık Konseyi’nde ele alınması gerekir.
Başvurulabilecek bir hukuki yol, bu tür korumacı ve gümrük vergisine eş etkili tedbir uygulayan ülkelere karşı bu
uygulamadan zarar gören şirketlerin tazminat davası açması olabilir. Bu dava ilgili üye devletin yetkili makamına
(İdare, Bakanlık vs) karşı uygulamanın Türkiye-AB ortaklık anlaşmalarına ve 1/95 sayılı OKK’ye aykırılığı
nedeniyle açılmalıdır.
Söz konusu uygulamalar, GATT Anlaşması’nın 5. Maddesine de aykırı olduğundan Türkiye konuyla ilgili olarak
DTÖ’ye
şikayette
bulunarak
ihtilafların
çözümü
mekanizması
harekete
geçirmelidir.
AB hukukunun koruyucusu konumunda olan Avrupa Komisyonu’nu da bu konuda gerekli takibatı yaparak
Bulgaristan’ı uyarmaya ve gümrük birliğine aykırı bu tür uygulamaların kaldırılması için ön ayak olmaya davet
ediyoruz.
İKTİSADİ KALKINMA VAKFI
Saygılarımızla,Best Regards
Evrim Haberleri; Gümrük mevzuatı, Dış Ticaret, Lojistik, muhasebe, vergi, yatırım, danışmanlık alanlarında veya diğer türlü
profesyonel anlamda yayınlanan Kanun,Yönetmelik,Tebliğ,Genelge,Tasarruflu yazı, mevzuat taslakları en hızlı şekilde
yayınlanmakta ve bilgileri sunulmaktadır. Yayınlanan Gümrük ,Dış Ticaret, Haberler ile ilgili bilgiler belli bir konunun veya
konuların çok geniş kapsamlı bir şekilde ele alınmasından ziyade genel çerçevede bilgi verme
amacını taşımaktadır.
Yayınlanan Bilgileri konusuna hakim profesyonel bir Gümrük Müşavirine, Mevzuat Danışmanına, başvurmanız tavsiye edilir.
Bilgiler, oldukları şekliyle sunulmaktadır.
EVRİM YAZILIM VE DANIŞMANLIK
[email protected] | www.evrim.com