Doç. Dr.Osman BALABAN

ŞEHİRLERİN İTİBARI VE YEŞİL GÜNDEM:
Yeşil Binaların Ekonomik ve Çevresel Yararları
12 Aralık 2014
Osman Balaban
Orta Doğu Teknik Üniversitesi
Şehir ve Bölge Planlama Bölümü
kapsam
 Şehirler, İtibar ve Yeşil Gündem kavramları…
 Yeşil Gündem için Bina Sektörünün önemi…
 Yeşil Binalar Araştırması’ndan önemli tespitler ve
sonuçların paylaşılması…
12.12.2014 Bursa
Yeşil Şehirler Zirvesi: Şehirlerin İtibarı
2
şehirlerin itibarı
 Kentlerin itibarı önemli bir tartışma konusu
 “21. yüzyıl, kentlerin yüzyılı olacak”
 Kentsel nüfus artışı: 2010 yılında %50, 2030 yılında %60
 2050 yılında dünya kentlerinde 6.3 milyar insan yaşıyor olacak
 Kentsel ekonomik büyüme: Önemli ekonomik aktiviteler kentlerde
 Milli gelirin, AGÜ’de %55’i, GOÜ’de %73’ü ve GÜ’de %85’i kentlerde oluşuyor
 Bazı kentler ülkelerden daha zengin; Tokyo’nun GDP’si 1.9 trilyon USD
12.12.2014 Bursa
Yeşil Şehirler Zirvesi: Şehirlerin İtibarı
3
şehirlerin itibarı




Kentler; insan ve sermaye hareketliliğinin birinci adresi
Ancak bu durum her kent eşit derecede geçerli değil
Bazı kentler birinci hedef konumunda ve bunlar aslında itibarlı kentler
2014 yılı itibariyle dünyanın en itibarlı şehirleri arasında ilk üç:
 Vienna (Austria); Munich (Germany); Sydney (Australia)
 Oslo, Vancouver, London, Barcelona, Montreal ve diğerleri…
12.12.2014 Bursa
Yeşil Şehirler Zirvesi: Şehirlerin İtibarı
4
şehirlerin itibarı

Kentlere itibar kazandıran temel unsurlar:
1) Güçlü Ekonomi 2) Etkin Yönetim 3) Nitelikli Kentsel Çevre

Üretimin niteliği, teknolojik gelişmişlik, istikrarlı yatırım ortamı, lider firmalara ev sahipliği...

Güvenli bir kent, saygın yönetim kadrosu ve yapısı, ekonomi, çevre ve toplumsal alalarda
güncel ve öncü politikaların uygulanması…

Güzel bir kent, önemli ve öncü insanlara ev sahipliği, yaşayanlara nitelikli hizmet ve
eylemlere ulaşma olanağı…
12.12.2014 Bursa
Yeşil Şehirler Zirvesi: Şehirlerin İtibarı
5
şehirlerin itibarı
 Güvenli Kentsel Ortam, itibar unsurları içinde oldukça önemli
 Güvenlik sadece asayiş konusu değil!
 Kentler konumları itibariyle riskli bölgelerde
 kıyılar, nehir kenarları, deltalar gibi kaynak çeşitliliğinin olduğu yerlerdeler
 çeşitli risk ve tehlikelere açıklar
 İçilen su, solunan hava, ekstrem iklim koşulları, doğal afetler önemli risk
faktörleri olmamalı
 Bunun için etkin ve kapsamlı politikalar üretip uygulanması gerekir
12.12.2014 Bursa
Yeşil Şehirler Zirvesi: Şehirlerin İtibarı
6
şehirlerin itibarı – yeşil gündem
 Kentlere itibar kazandıran önemli unsurlardan birisi yeşil - çevresel gündem
 Bir kentin bu gündeme ne kadar katkı yaptığı o kentin uluslararası sistemdeki
yerini ve itibarını etkiliyor
 Bu katkının düzeyi, çevre alanındaki öncü, özgün ve ilerici politika ve
eylemlere bakılarak ölçülüyor
 Bugün kentler küresel çevre sorunlarının çözümünde önemli aktörler haline
gelmiştir
12.12.2014 Bursa
Yeşil Şehirler Zirvesi: Şehirlerin İtibarı
7
şehirlerin itibarı – yeşil gündem
 Küresel çevre sorunlarının başında ise küresel ısınma ve iklim
değişikliği geliyor
 Küresel ısınma ve iklim değişikliği ile kentler arasında sıkı bir ilişki var
 Kentler iklim sorununun önemli bir parçası


Küresel ısınma ve iklim değişikliğine yol açan sera gazı emisyonlarının %75’i kent kaynaklı
İklim değişikliğinin olumsuz etkileri kentlerde daha yoğun olacak
 Kentler iklim çözümünün de önemli bir parçası

Çözüm odaklı eylem ve politikaların uygulama alanı kentler
12.12.2014 Bursa
Yeşil Şehirler Zirvesi: Şehirlerin İtibarı
8
İklim değişikliği ve kentler
 Kentlerde alınacak önlem ve uygulanacak politikaların, iklim sorununun
çözümünde etkili olacağı yaygın kabul görmektedir
 Bu eylemler iki temel hedefe yönelik olarak tanımlanmaktadır:
 Önleme hedefli eylemler (mitigation actions): SG emisyonlarını ve dolayısıyla küresel
ısınma ve iklim değişikliğini azaltmayı amaçlayan eylemler
 Uyum hedefli eylemler (adaptation actions): kentlerin ve kentlerde yaşayanların iklim
etkilerine karşı dirençli hale getirilmelerini amaçlayan eylemler
12.12.2014 Bursa
Yeşil Şehirler Zirvesi: Şehirlerin İtibarı
9
İklim değişikliğini önleme
eylemleri bağlamında bina
sektörü
12.12.2014 Bursa
Yeşil Şehirler Zirvesi: Şehirlerin İtibarı
10
yapı sektörü
 Yapı sektörü ve binalar enerji tüketimine bağlı olarak çevre sorunları
ve iklim değişikliğine önemli düzeyde katkı yapmaktadır
 Konut ve ticari amaçlı yapılar:
 Dünyanın toplam sera gazı emisyonlarının %8’inden
 Dünyanın toplam elektrik tüketiminin %60’ından
 Amerika’nın enerji kaynaklı CO2 emisyonlarının %37’sinden
 AB’nin birincil enerji tüketiminin %40’ı ile CO2 emisyonlarının %25’inden
sorumludurlar
 Gelişmekte olan ülkeler ileride başı çekecek…
 Yeni ticari ve konut amaçlı bina inşaatı Çin’de %7, Hindistan’da %5 oranında
büyürken gelişmiş ülkelerde bu oran %2 düzeyindedir
12.12.2014 Bursa
Yeşil Şehirler Zirvesi: Şehirlerin İtibarı
11
yapı sektörü
 Yapı sektörü ve binaların, diğer
sektörler içinde iklim değişikliğini
önlemede en yüksek potansiyele
sahip olduğu hesaplanmaktadır
 Bina sektöründe yıllık emisyon
azaltım potansiyelinin 2030 yılına
kadar 5.3 ile 6.7 GtCO2-eq arasında
olacağı ve bu potansiyelin büyük
bölümünün bir ton karbon azaltımı
başına 20 ABD Doları dolayında bir
maliyet ile realize edilebileceği
tahmin edilmektedir
12.12.2014 Bursa
Economic mitigation potential by sectors in 2030
Source: IPCC (2007)
Yeşil Şehirler Zirvesi: Şehirlerin İtibarı
12
yapı sektörü
 Sürdürülebilir ve Yeşil Binalar!




12.12.2014 Bursa
Yapı sektörünün iklim değişikliğine olan
katkısını azaltmak için son dönemde
sürdürülebilir inşaat ve yeşil bina kavramları
ön plana çıkmaya başladı
Sürdürülebilir inşaat; sürdürülebilirlik
kavramının bina inşaatının her aşamasına
uygulanması sonucunda, binaların inşa,
kullanım ve yıkım aşamalarında çevreye olan
etkilerini en aza indirilmesini hedefler
İklim ve çevre dostu bina inşaatını dünya
kentleri genelinde yaygınlaştırmayı amaçlar
Sadece yeni binalar ile ilgili olmayıp, mevcut
binaların rehabilitasyonu ve yeniden kullanımı
süreçlerinde de dikkate alınmaktadır
Yeşil Şehirler Zirvesi: Şehirlerin İtibarı
13
sürdürülebilir ve yeşil binalar
 Pek çok ülkede iklim dostu-yeşil bina inşaatını teşvik etmek için yeşil bina
konseyleri kurulmuş durumda…
 Bunların başında LEED ve BREEAM gelmektedir. CASBEE ise Japonya’nın
öncülüğünde Asya’da yaygınlık kazanmaktadır
12.12.2014 Bursa
Yeşil Şehirler Zirvesi: Şehirlerin İtibarı
14
İklim değişikliği ve bina
sektörü:
Japonya deneyimi
12.12.2014 Bursa
Yeşil Şehirler Zirvesi: Şehirlerin İtibarı
15
Tokyo yeşil binalar araştırması
 Tokyo Yeşil Binalar Araştırması:
 Yeşil bina uygulamalarının sağladığı yerel ve küresel faydanın kantitatif olarak
hesaplanması amacıyla yapıldı
 Yerel yarar: enerji tüketiminin azaltılmasına bağlı olarak ortaya çıkan ekonomik kazanç
olarak tanımlandı
 Küresel yarar: karbon emisyonlarının azaltılması olarak tanımlandı
 Yeşil binalar ile rehabilite edilmiş binalarda enerji tüketimi ve bundan kaynaklı karbon
emisyonlarını hesaplamak, bunu bazı benchmarklar ile karşılaştırarak ortaya çıkan
iklim yararını hem emisyon azaltımı hem de ekonomik kazanç olarak hesaplamak
12.12.2014 Bursa
Yeşil Şehirler Zirvesi: Şehirlerin İtibarı
16
Japonya’da bina sektörü
 Japonya’da karbon emisyonlarının önemli
bir bölümü bina kaynaklı
 1990’a göre 2007 yılında SG emisyonları %9
dolayında artarak 1.37 milyar tona ulaşmıştır
 Bu artışta en büyük paya, %37 ve %45’lik
oranlar ile ticari ve konut yapıları sahiptir
 Tokyo’da 2008 yılında 63 milyon ton karbon
salımı gerçekleştiği ve bunun yarısının
binalardan kaynaklandığı tespit edilmiştir
 Bina sektörü Japonya’da iklim değişikliğini
önleme çalışmalarının merkezindedir
 Japonya bina enerji verimliliği alanında
Asya’da lider ülke konumundadır
 Oldukça gelişmiş bir inşaat sektörü var
 Yeşil binalara yatırım giderek artıyor
 Japonya deneyimi öğretici olabilir
12.12.2014 Bursa
Yeşil Şehirler Zirvesi: Şehirlerin İtibarı
17
Pasif Tasarım
Stratejileri
 ECO-BOŞLUK
 Bina içine doğal ışığı daha
fazla almak amaçlı boşluk
 Boşluğun etkin çalışması için
çatıda güneş sensorları ve
ayna sistemleri
 Boşluk aynı zamanda hava
dolaşımı sağlamak ve
kullanılmış havayı bina dışına
enerji harcamadan atmak için
tasarlanmış
 %15 elektrik tasarrufu
sağladığı hesaplanmış
12.12.2014 Bursa
Yeşil Şehirler Zirvesi: Şehirlerin İtibarı
18
Pasif Tasarım
Stratejileri
 CEPHE LOUVERLARI
 Bu louver’lar güneş ışığının binaya
doğrudan girmesini engelliyor
 Işığının, iç mekanın fazla ısınmasını
engelleyecek şekilde bina içine
dağılmasını sağlayan bir sistem
 Ayrıca doğal ışığı iç mekanı en
etkin biçimde aydınlanlatacak
şekilde bina içine sokmak için
tasarlanmış, tavandaki sensörlerle
destekli
 Amaç klima yükü ile ışıklandırma
için enerji kullanımını azaltmak
12.12.2014 Bursa
Yeşil Şehirler Zirvesi: Şehirlerin İtibarı
19
Pasif Tasarım
Stratejileri
 YEŞİL ÇATI VE CEPHELER
 Oldukça yaygın ve giderek artan
bir diğer strateji
 Amaç, ısı adası etkisini azaltarak
binanın aşırı ısınmasını
engellemek
 Böylece binanın klima yükünü
ve soğutma için harcanan enerji
miktarını azaltmak
 Bir diğer strateji, binaların çatı
ve yer seviyesinde su tutan
döşeme kullanımıdır
 Binanın doğal yollardan
soğutulmasına yardımcı olur
12.12.2014 Bursa
Yeşil Şehirler Zirvesi: Şehirlerin İtibarı
20
Aktif Tasarım
Stratejileri
 ÖZEL PENCERE SİSTEMLERİ






12.12.2014 Bursa
Low-E (Düşük Yayımlı) Çift Camlar
Binaların termal yalıtım performansını
iyileştirmek için kullanılır
İki cam arasında özel bir kaplama/film
bulunmakta ve bu film içeriye yüksek
düzeyde güneş ışığı alırken ısının bir
bölümünü iki cam arasında hapseder
Hava Akımlı Pencere Sistemleri
Yatay ve dikey yönde hava akımları
yaratarak yazın sıcak havanın, kışın ise
soğuk havanın pencerelerden bina
içine geçişini engellemeyi amaçlar
Böylece binanın klima yükü, yani
ısıtma ve soğutma için enerji tüketimi
Yeşil Şehirler Zirvesi: Şehirlerin İtibarı
azaltılır
21
Aktif Tasarım
Stratejileri


12.12.2014 Bursa
MERKEZİ ISITMA VE SOĞUTMA SİSTEMLERİ
Binaların ısıtma ve soğutma için ihtiyacı olan buhar,
sıcak su ve soğutma suyunun merkezi bir sistemden
temin edilmesine dayanır
 Önemli oranda enerji tasarrufu sağlar
 BİNA ENERJİ YÖNETİM SİSTEMLERİ
 Binalarda tüketilen enerjiyi azaltmak için binanın
enerji kullanım paternini bilgisayar sistemi ile izler
değerlendirir ve performans artırımı için alınabilecek
önlemleri belirler
 SOLAR PV PANELLER
 Henüz yüksek kapasiteli sistemlerin yaygınlaştığını
söylemek zordur
 Binalarda tüketilen enerjinin küçük bölümüne
karşılık gelecek enerji üretimi söz konusu
Yeşil 
Şehirler
Zirvesi: Şehirlerin
22
Yüksek
maliyetİtibarı
önemi engel
temel engeller
 Yatırım maliyeti
 İlk yatırım maliyeti yüksek, yeterli teşvik yok, enerji tasarrufu ile geri kazanım esas
ekonomik fayda
 Firmalar maliyete kendileri katlanmak ve geri kazanım süresini beklemek zorundalar
 Bu da sektöre sadece büyük firmaların girmesine neden oluyor
 Yasal ve Kurumsal Kaos
 Sektörle ilişkili çok farklı kurum var ve mevzuat da dağınık, bu dağınık sistemi izlemek
ve uymak zor
 Kapasitesi sınırlı firmalar bu alana girmekten imtina ediyorlar
 Bağlayıcı düzenleme yok, politikalar gönüllük esaslı
 Farkındalığın düşük olması
 Pek çok gelişmeye rağmen hala kullanıcılar düzeyinde farkındalık yeterli değil
 İnsanlar ev, ofis kiralarken/alırken enerji verimliliğine öncelik vermiyorlar
12.12.2014 Bursa
Yeşil Şehirler Zirvesi: Şehirlerin İtibarı
23
temel fırsatlar
 Siyasi Kararlık ve İstek
 Kamu ve özel sektörde iklim değişikliği ile mücadele konusunda pek çok ülkeye
kıyasla yüksek bir kararlılık var
 Sosyal Sorumluluk Algısı
 Özel sektör firmaları sosyal sorumluluk konusuna büyük önem veriyorlar ve iklim
değişikliği konusunu bu bağlamda ele alıyorlar
 Pek çok büyük firma sosyal sorumluluk projesi kapsamında katkıya açık
 Piyasa Aktörleri arası Rekabet
 İnşaat sektörü gelişmiş olduğu için ve uluslararası düzeyde önemli firmalar var
 Bir firmanın bir alana girmesi diğerlerini de sürüklüyor
 Firmaların İnovasyon Kapasitesi
 Beş büyük inşaat firması var ve bunların yenilikçi kapasiteleri yüksek
 Yeşil bina teknolojilerini geliştirmek ve dışarı pazarlamak istiyorlar, bu da sektörde
yatırım ortamını geliştiriyor
12.12.2014 Bursa
Yeşil Şehirler Zirvesi: Şehirlerin İtibarı
24
İlginiz ve sabrınız için
… TEŞEKKÜRLER!
12.12.2014 Bursa
Yeşil Şehirler Zirvesi: Şehirlerin İtibarı
25