Uluslararası Tarım Kuruluşları

Uluslararası Tarım
ve Gıda Politikası II
ULUSLARARASI TARIM
KURULUŞ VE
ORGANİZASYONLARI
Doç.Dr.Tufan BAL
Not: Bu sunuların hazırlanmasında büyük oranda Prof.Dr.İ.Hakkı İnan’ın Tarım Ekonomisi ve İşletmeciliği
kitabından faydalanılmıştır.
Uluslararası Tarım Politikasının Tanımı ve Amaçları
Eraktan’a göre Uluslararası Tarım
Politikası:
◦ Dünya ekonomisi açısından ağırlık
taşıyacak sayıda ülkeye uygun
gelecek, belirli uluslararası hedeflere
göre ekonomik olayların oluşumu
için uluslararası anlaşmalar
çerçevesinde alınan önlemlerdir.
2
Uluslararası Tarım Politikasının Tanımı ve Amaçları
Dünya
ekonomisi
açısından
ağırlık
taşıyacak
sayıda ülke
Belirli
uluslararası
hedefler
Ekonomik
olayların
oluşumuna
katkıda
bulunmaya
yönelik
Uluslararası
anlaşmalara
dayandırılan
karar ya da
önlemler
3
Uluslararası Kuruluşlar
Uluslararası
Tarımsal
Kuruluşlar
Tarımsal
Ticaret İle
İlgili
Kuruluşlar
Tarımsal
Kalkınma İle
İlgili
Kuruluşlar
4
1.Uluslararası Tarımsal Kuruluşlar
a) Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO)
b) Dünya Gıda Konseyi
c) Dünya Gıda Programı (WFP)
5
Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO)
6
Dünya Gıda Programı (WFP)
7
2.Tarımsal Kalkınma İle İlgili Kuruluşlar
a) Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP)
b) Uluslararası Tarımsal Kalkınma Programı (IFAD)
c) Uluslararası Tarımsal Kalkınma Fonu
d) Dünya Bankası (WB)
e) Uluslararası Para Fonu (IMF)
8
Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP)
9
Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP)
• UNDP Türkiye 3 temel alanda ilerleme kaydetmek için çalışıyor:
• Demokratik yönetişimin sağlanması için kapasite geliştirme;
• Yoksulluğun azaltılması için çaba gösterilmesi;
• Çevre ve sürdürülebilir kalkınma.
• Bu temel alanlara ek olarak, UNDP, politika ve projelerde, kadınların, özel
sektörün, kapasite geliştirilmesinin ve Bilişim ve İletişim Teknolojisinin
rolüne büyük önem veriyor.
• UNDP, bu alanlarda ilerleme kaydedilebilmesi ve Türkiye'nin
kalkınmasına katkıda bulunabilmek için, hükümet, yerel yönetimler, sivil
toplum, üniversiteler ve özel sektörle ortaklıklar kuruyor.
10
Uluslararası Tarımsal Kalkınma Programı (IFAD)
11
Uluslararası Tarımsal Kalkınma Programı (IFAD)
Uluslararası Tarımsal Kalkınma Fonu
(IFAD)’ın amacı;
• Kırsal fakirliği azaltmak ve
• Yeterli beslenmeyi desteklemektir.
 Diğer uluslararası finansal kuruluşlardan
farklı olarak IFAD’ın faaliyetleri,
sadece açlıkla ve gelişmekte olan
ülkelerdeki kırsal fakirlikle mücadeleyi
kapsayan bir çerçeve ile sınırlandırılmış
olmakla birlikte, IFAD bu çerçevede
amacına ulaşmak için; sosyal gelişmeyi,
cinsiyet eşitliğini, gelir üretimini,
beslenmenin iyileştirilmesini, çevresel
sürdürülebilirliği ve etkili yönetimi
hedefleyen projelere de
destek olmaktadır.
12
Dünya Bankası (The World Bank)
13
Dünya Bankası (The World Bank)
 Dünya Bankası, II. Dünya Savaşı'nın ardından 1945 yılında
Uluslararası Yeniden Yapılanma ve Kalkınma Bankası adıyla
kurulmuş, 1947 yılında Birleşmiş Milletler 'in özerk uzman
kuruluşlarından biri olma özelliği kazanmıştır.
 Günümüzde dünya devletlerinin 188'i Banka üyesidir. Bunlardan 11'i,
Banka sermayesinin %55'ine sahiptir. Zaman içinde bir grup haline
gelerek Dünya Bankası Grubu (World Bank Group) adını alan
kuruluşun bünyesinde beş ana kurum yer almaktadır.
 Uluslararası Yeniden Yapılanma ve Kalkınma Bankası - IBRD
gelişmekte olan ülkelerin kamu sektörüne kredi açan bölümdür.
Türkiye kuruma 1947 yılında üye olmuştur. Kişi başına GSMH'ye
göre yapılan dört gruplu sınıflandırmada Türkiye 3. grupta yer
almakta, böylece 5 yıl geri ödemesiz 17 yıla kadar vadeli kredi
kullanabilmektedir. Türkiye'nin sermaye ve oy gücü %0,5
düzeyindedir.
14
Uluslararası Para Fonu (IMF)
15
Uluslararası Para Fonu (IMF)
•
•
Uluslararası Para Fonu: IMF (International Monetary Fund), küresel finansal düzeni
takip etmek, borsa, döviz kurları, ödeme planları gibi konularda denetim ve organizasyon
yapmak, aynı zamanda teknik ve finansal destek sağlamak gibi görevleri bulunan
uluslararası bir organizasyondur. 1944 yılında ABD'nin New Hampshire eyaletindeki
kurulan ve 1947'de fiilen çalışmaya başlayan milletlerarası ekonomik meselelerle
uğraşan bir teşkilattır.
IMF, "küresel para işbirliği, finansal istikrarı sağlamak, uluslararası ticareti
kolaylaştırmak, yüksek istihdam ve sürdürülebilir ekonomik büyümeyi teşvik, ve dünya
çapında yoksulluğu azaltmayı teşvik etmek için çalışan, 188 ülkenin üye olduğu
organizasyondur.
16
Uluslararası Kuruluşlar
3. Tarımsal Ticaret İle İlgili Kuruluşlar
a) Dünya Ticaret Örgütü (WTO)
b) Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı
17
Dünya Ticaret Örgütü (WTO)
 Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ),
çok taraflı ticaret sisteminin yasal
ve kurumsal organıdır.
 DTÖ, hükümetlerin iç ticaret
yasalarını ve düzenlemelerini nasıl
yapacakları hususunda yasal bir
çerçeve ortaya koymaktadır ve
toplu görüşmeler ve müzakereler
yoluyla ülkeler arasında ticari
ilişkilerin geliştirildiği bir
platformdur.
18
Dünya Ticaret Örgütü (WTO)
19
Dünya Ticaret Örgütü (WTO)
 1929
Dünya Ekonomik Krizi ardından II. Dünya
Savaşı (1939-1945) ve ekonomideki küçülmeler,
 Korumacı Politikalar (ithalat kotası, gümrük vergileri),
 Batılı sanayileşmiş ülkelere dünya ticaretinin
daralmasından dolayı rahatsız olmuşlardır.
 ABD’nin önderliğinde 1947 yılında BM bünyesinde
Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel Anlaşmasını
(GATT) ortaya çıkmıştır.
 1947-1993 yılları arasında sekiz yuvarlak masa
(round) yapılmıştır. Bu toplantıların sonuncusu
URUGUAY ROUND en kapsamlı uluslararası
pazarlıktır. Sekiz yıl sürmüş, 125 ülke imzalamıştır.
 Bir tarife sözleşmesi olan GATT 1995 yılından
itibaren yerini DTÖ’ya bırakmıştır.
20
Dünya Ticaret Örgütü (WTO)
I. Dünya Savaşı,1929 Ekonomik
Buhranı ve II. Dünya Savaşı'nın
etkisi ile ülkeler dış ticarette
korumacı politikalar izlemeye
yönelmişler,
İthalat kotaları ve yüksek
gümrük vergileri,
Dolayısıyla dünya ülkeleri
arasında dış ticarette daralmalar
ve haksız rekabet koşulları
ortaya çıkmış,
Batılı sanayileşmiş
ülkeler daralmaların
önlenebilmesi ve dış
ticaretin serbestçe
yapılabilmesi için
ABD’nin
önderliğinde GATT’ı
imzalamışlardır.
21
Dünya Ticaret Örgütü (WTO)
DTÖ’NÜN
AMAÇLAR
I
Dünyadaki
bireylerin hayat
standardını
yükseltmek,
istihdamı ve
ticareti geliştirmek,
sürdürülebilir
kalkınmayı
sağlamak,
Gelişmekte olan
ülkelerin dünya
ticaretinde
ekonomik
kalkınma
ihtiyaçları ile
orantılı bir pay
elde edebilmesini
sağlamak,
Uluslararası
ticaret
ilişkilerinde
ayrımcı
müdahaleleri
ortadan kaldıran
anlaşmalar
yapmak,
Çok taraflı ticaret
sisteminin ana
ilkelerini
korumak ve
geliştirmek
22
Dünya Ticaret Örgütü (WTO)
Uruguay Round ile;
1.Pazara Giriş: GATT anlaşmasını imzalayan ülkelerin tamamı, prelevman
(telafi edici vergi), asgari fiyat ya da kota gibi tarife dışı engelleri sabit gümrük
tarifelerine dönüştürmeyi kabul ettiler. Bu her üründe GÜ’de %15, GOÜ’de
%10, az gelişmiş ülkelerin gümrük tarifelerini aşağıya çekmeleri gerekmiyor
(tarifeler, kotalar ve korumalar)
2.İhracat Sübvansiyonları: Sübvansiyonların azaltması öngörüldü.
3.İç Destekler: Tarımsal üretime sağlanan tüm iç desteklerin azaltılması
kararlaştırıldı. Ürün esasına göre iç desteğe, üretim değerinin GÜ’de %5’ni,
GOÜ’de ise %10’nu geçmeyecek şekilde izin verildi. «Yeşil Kutu» önlemleri
(nadasa bırakan üreticilere üretimi sınırlandırmak üzere verilen ödemler)
taahhüt dışı bırakıldı. (Mavi, kırmızı ve yeşil kutu destekleri ve de minimis).
4.Uyum Hükmü: Ticari ilişkide bulunan ülkelerin ekonomilerine zarar
vermeyen ve ticareti çarpıtıcı etkisi çok sınırlı olan, ancak «yeşil kutuya»
girenlere belli süre izin verildi.
5.Sağlık Önlemleri: İnsan, hayvan ve bitki sağlığı ile ilgili ölçülerin hangi
koşullarda ve nasıl kullanılacağını belirlemeye çalışmaktadır.
23
Dünya Ticaret Örgütü (WTO)
24
Türkiye’nin İhracat Sübvansiyonu Taahhüdü Bulunan
Ürünler
Çiçek ve tomurcuklar,
Taze sebzeler,
Kurutulmuş sebzeler,
Meyveler ve sert çekirdekli meyveler,
Dondurulmuş meyve-sebze ve işlenmiş meyve-sebze,
Bal,
Reçel, jöle, marmelat, meyve ve sert kabuklu meyve püreleri,
Meyve suları ve meyve nektarı,
Zeytinyağı,
Hazırlanmış veya konserve edilmiş balıklar,
Kümes hayvanları etleri,
Yumurta,
Kümes hayvanları etinden, sakatatından yapılmış sosisler ve benzeri ürünler ile kümes hayvanları etinden hazırlanmış veya konserve edilmiş ürünler,
Çikolata ve kakao içeren gıda müstahzarları,
Bisküviler, gofretler, kekler,
Makarnalar.
25
Bölgesel Entegrasyonlar (Avrupa Birliği)
Avrupa Birliği ya da kısaca AB,
yirmi sekiz üye ülkeden oluşan ve
toprakları büyük ölçüde Avrupa
kıtasında bulunan siyasi ve
ekonomik bir örgütlenmedir.
1992 yılında, Avrupa Birliği
Antlaşması olarak da bilinen
Maastricht Antlaşması'nın
yürürlüğe girmesi sonucu,
kurulmuştur.
500 milyondan fazla nüfusuyla
Avrupa Birliği, dünya ülkelerinin
GSYH'ye (nominal) göre
sıralanışında nominal gayrisafi
yurtiçi hasılasının %30'luk
bölümünü oluşturur.
26
Avrupa Birliğine Üye ve Aday Ülkeler
Yıllar
Ülkeler
1950 – (6 Üye)
Almanya, Fransa, İtalya, Belçika, Lüksemburg, Hollanda
1973 – (9 Üye)
Danimarka, İrlanda, İngiltere
1981 – (10 Üye)
Yunanistan
1986 – (12 Üye)
İspanya, Portekiz
1995 – (15 Üye)
Avusturya, Finlandiya, İsveç
2004 – (25 Üye)
Çek Cumhuriyeti, Estonya, Kıbrıs, Letonya, Litvanya, Macaristan,
Malta, Polonya, Slovenya, Slovakya
27
Avrupa Birliğine Üye ve Aday Ülkeler
2007 – (27 Üye)
Bulgaristan, Romanya
2013 – (28 Üye)
Hırvatistan
Toplam Nüfus
503 Milyon
Aday Ülkeler
Türkiye, İzlanda, Karadağ, Makedonya, Sırbistan
Potansiyel Ülkeler
Arnavutluk, Bosna-Hersek, Kosova
28
Avrupa Birliğinin Organları
Karar ve Yürütme Organları
• Avrupa Konseyi (Doruk-Zirve)
• Avrupa Bakanlar Konseyi (yasama ve karar organı)
• Avrupa Komisyonu (yürütme organı)
Danışma Organları
• Avrupa Parlamentosu (nisbi temsil)
• Ekonomik ve Sosyal Komite (danışma organı)
Denetim Organları
• Adalet Divanı
• Sayıştay
Diğer Yardımcı Organlar
• Avrupa Yatırım Bankası
• Avrupa Para Enstitüsü
29
Avrupa Birliği Ortak Tarım Politikası (CAP)
1957’de imzalanan Roma anlaşmasının 39. maddesine göre Ortak Tarım
Politikasının amaçları;
◦
◦
◦
◦
◦
Tarımda verimliliği yükseltmek,
Çiftçilerin ve ailelerinin yaşam standartlarını yükseltmek,
Tarım ürünleri piyasalarını düzenlemek ve stabilize etmek,
Tarım ürünleri arzını kontrol altına almak,
Tüketicilere uygun fiyatlarla gıda maddeleri sağlamak.
30
Avrupa Birliği Ortak Tarım Politikası (CAP)
1.Tek Pazar,
3
temel
ilke
Fiyatlar eşitlenmesi
2.Topluluk Tercihi,
AB içinde yetiştirilen ürünler tercih edilmesi
3.Mali Dayanışma
OTP’nin finansmanında üye ülkelerinin katılımı
sağlaması
31
Avrupa Birliği Ortak Tarım Politikası (CAP)
AB ülkeleri 1990’lı yıllardan itibaren OTP sayesinde net ihracatçı,
1964 yılında Avrupa Tarımsal Yönlendirme ve Garanti Fonu (FEOGAFonds Européen d'Orientation et de Garantie Agricole)kuruluyor ve bu
fonun toplam bütçeden aldığı pay %50’lere kadar yükselmiştir.
Fiyat ve Pazar Politikaları Araçları
◦ Alan ve hayvan sayısına bağlı olarak kullanılan telafi edici ödemeler önemli
bir pay almıştır.
◦ Üreticilere uygun gelir sağlamayı amaçlayan fiyatlandırma sistemleri arasında
«destekleme fiyatları» ve doğrudan ödemeler» kullanılmaktadır.
32
Avrupa Birliği Ortak Tarım Politikası (CAP)
 Destekleme fiyatları denilen piyasadaki geçerli olan asgari fiyatlardır.
 Piyasa fiyatları AB’nce garanti edilmektedir. Bu fiyatlar dünya
fiyatları civarındadır. Eğer bu fiyat düzeyi üreticileri istenilen gelir
seviyesine ulaştırmıyorsa ki genelde ulaştırmıyor, bu fiyatları baz
alarak FEOGA’dan bazı ürünler için fark öder. Ödenen fark (prim)
ürünlerin ortalama verimleri dikkate alınarak yapılan bölgelere
ayırma sistemine göre ödenmektedir.
 Bu bedeli kim ÖDER?
33
Avrupa Birliği Ortak Tarım Politikası (CAP)
 Doğrudan ödemelerde de fark giderici yardımlardan farklı olarak götürü
yardımlarda, yardıma konu olan ürünlerin özendirilme çabası söz
konusudur.
 Bu yöntemde üreticiye aktarılacak gelir desteği üretime bağımlılıktan
kısmen ayrılmakta ve üreticiye direkt transferin yapılmasını
sağlayabilmektedir.
 Bir diğer üreticiye yapılan standart ve sağlık sorunları uygulamalarıdır.
 İhraç edilen ürünlere ise sosyal amaçlı olarak yüksek düzeyde fiyat
belirlenerek ihracata prim iadesi uygulamaktadır.
34
Avrupa Birliği Ortak Tarım Politikası (OTP-CAP)
•
•
2011 yılı rakamlarına göre, doğrudan yardımlar ve piyasaya yönelik harcamaların
toplamının AB bütçesi içindeki payı yaklaşık olarak %31’dir.
OTP bütçesinin toplam AB bütçesi içindeki payı ise yaklaşık olarak %42’dir. (%31Direk
yardımlar +%11 Kırsal kalkınma yardımları)
35
Avrupa Birliği Ortak Tarım Politikası (CAP)
36
Avrupa Birliği Ortak Tarım Politikası (CAP)
37
OTP’de Reform Arayışları
AB’de tarımsal üretim potansiyeli, tarımdan elde edilen gelirin artmasına
rağmen dünya fiyatlarından yüksek olan iç fiyatlar, ihracata yapılan
yüksek sübvansiyonlar GATT anlaşmasının da yürürlüğü girmesiyle AB
bütçesini zorlayıcı duruma gelmiştir.
Bunun için;
1. Üretimden ayırma (set-aside), üretimin yaygınlaştırılması
(extensification) ve ürün çeşitlendirme (diversification)
2. Garanti eşikleri
3. Ortak sorumluluk vergisi
4. Müdahaleye getirilen düzenlemeler
gibi bazı önlemler yürürlüğe sokmuşlardır.
38
Türkiye ve Avrupa Birliği İlişkileri
1959 Başvuru, 1963 Ankara Ant. İmzalanması,
1959-1964
1964 Ankara Ant. Yürürlüğe Girmesi ile Başvurumuzun Kabulü.
Hazırlık, Geçiş ve Son Dönem
Hazırlık Dönemi
1964-1973
Türkiye ekonomisinin güçlenmesi için topluluk yardımları, gümrük vergisi
indirimleri.
Geçiş Dönemi
1973-1995
1968 geçiş dönemi koşulları görüşülmeye başlanmış, 1970’de Katma Protokol
imzalanmış, 1973’de yürürlüğe girmiştir. 12 yıl sonra gümrük birliği, 22 yıl sonra tam
üyelik düşünülmüştür.
Bu arada AET olan topluluk adı, 1992 yılında yapılan (1994’de yürürlüğe giren)
Maastricht anlaşması ile Ortak Pazar'ın , “Ekonomik ve Parasal Birliğe”
dönüştürülmesiyle “Avrupa Birliği” oluştur.
39
Türkiye ve Avrupa Birliği İlişkileri
Aday Üyelik ve Gümrük Birliği Dönemi
• Katma protokolün 22 yıllık geçiş süresi 1995 tarihinde
dolmasının ardından 1999 yılında Helsinki’de Türkiye’nin
tam üyelik başvurusu kabul edilmiştir ve adaylık statüsü
verilmiştir.
1995-1999
• Katma protokole göre topluluk ile Türkiye arasında “Gümrük
Birliğine gidilmesi gerekmektedir. 1996 yılında Türkiye AB’ye
tam üye kabul edilmemesine rağmen gümrük birliğine
girmekte bir sakınca görmemiş ve tam üye olmadan gümrük
birliğine dahil olan ilk üye olmuştur.
40
Türkiye ve Avrupa Birliği İlişkileri
Son Dönem
1999-2005
• 2000 yılında Türkiye için “Katılım Ortaklığı Belgesinin” taslağı
hazırlanmış ve AB’ye tam üyelik sürecinde yapması gerekenler ve
izlenmesi gereken yolu içeren “Katılım Ortaklığı Belgesi” 2001 yılında
AB Bakanlar Konseyi tarafından kabul edilmiştir. Türkiye tarafında ise
Katılım Ortaklığı belgesinin gereklerini yerine getirebilmek için
“Topluluk Müktesebatının Üstlenilmesine İlişkin Türkiye Ulusal
Programını” hazırlanılmış ve Mart 2001 tarihine TBMM’de kabul
edilmiştir.
• Aralık 2002 de Kopenhag’da Avrupa Konseyi Zirve Toplantısında Türkiye
için müzakerelere başlama tarihinin 2004 Aralık ayında verileceği
kararına varılmıştır.
• 17 Aralık 2004 Brüksel zirvesinde 3 Ekim 2005, Türkiye ile müzakerelere
başlama tarihi alınmıştır.
41
Avrupa Birliği Müzakere Süreci
 Türkiye'nin AB'ye katılım müzakereleri 3 Ekim 2005 tarihinde
başlamıştır. Aynı tarihte, müzakerelerin usul ve esaslarını belirleyen
"Müzakere Çerçeve Belgesi" de kabul edilmiştir. Müzakerelerin ilk
aşamasını tarama toplantıları oluşturmaktadır.
 İlk tarama toplantısı 20 Ekim 2005'de "Bilim ve Araştırma" faslı için,
son tarama toplantısı da 13 Ekim 2006'da "Yargı ve Temel Haklar" faslı
için yapılmıştır.
 Tarama süreci devam ederken, 12 Haziran 2006'da Hükümetler arası
Konferans'ta (HAK), "Bilim ve Araştırma" faslı için müzakereler açılmış
ve fasıl geçici olarak kapanmıştır. Müzakerelere açılan ilk fasıl Bilim ve
Araştırma faslı olmakla birlikte bu güne kadar toplam 14 Fasıl
müzakerelere açılmıştır. 14 fasıl ise AB Konseyi ve Güney Kıbrıs Rum
Yönetimi'nin siyasi nitelikli engellemeleri nedeniyle bloke edilmiş
durumdadır.
42
Avrupa Birliği Müzakere Süreci (Son Güncelleme: 11.11.2015)
 Bununla birlikte, herhangi bir açılış kriteri öngörülmeyen 17.
Ekonomik ve Parasal Politika Faslının Müzakere Pozisyon Belgesi
revize edilerek 20 Mart 2015 tarihinde AB tarafına sunulmuştur.
Faslın en kısa sürede müzakerelere açılması beklenmektedir.
 Öte yandan, "Eğitim ve Kültür" faslı herhangi bir teknik açılış kriteri
bulunmamasına, müzakere pozisyon belgemizi sunmamıza ve teknik
olarak açılmaya hazır olmasına rağmen, Güney Kıbrıs Rum Yönetimi
tarafından bloke edilmektedir.
 Diğer taraftan, Genel İşler ve Dış İlişkiler Konseyi'nin 11 Aralık 2006
tarihinde almış olduğu karar çerçevesinde "Ek Protokolün tam olarak
uygulanması şartına bağlı olarak" 8 fasıl müzakerelere
açılmamaktadır. Aynı sebeple hiçbir fasıl geçici olarak
kapatılamamaktadır.
43
Müzakereye Açılan 14 Fasıl
25) Bilim ve Araştırma (müzakerelere geçici olarak kapanmıştır)
4) Sermayenin Serbest Dolaşımı
6) Şirketler Hukuku
7) Fikri Mülkiyet Hukuku
10) Bilgi Toplumu ve Medya
12) Gıda Güvenliği, Veterinerlik ve Bitki Sağlığı
16) Vergilendirme
18) İstatistik
20) İşletme ve Sanayi Politikası
21) Trans-Avrupa Ağları
22) Bölgesel Politika ve Yapısal Araçların Koordinasyonu
27) Çevre
28) Tüketicinin ve Sağlığın Korunması
32) Mali Kontrol
44
Müzakere Pozisyonunu Vermeye Davet Edildiğimiz ve
Müzakere Pozisyonlarını Sunduğumuz Fasıllar:
17) Ekonomik ve Parasal Politika
26) Eğitim ve Kültür
45
AB Konseyi'nde Görüşülmesi Süren Fasıllar:
2) İşçilerin Serbest Dolaşımı
13) Balıkçılık
14) Taşımacılık Politikası
15) Enerji
23) Yargı ve Temel Haklar
24) Adalet, Özgürlük ve Güvenlik
30) Dış İlişkiler
31) Dış, Güvenlik ve Savunma Politikalar
33) Mali ve Bütçesel Hükümler
46
GKRY'nin Tek Taraflı Bloke Ettiği Fasıllar:
2) İşçilerin Serbest Dolaşımı
15) Enerji
23) Yargı ve Temel Haklar
24) Adalet, Özgürlük ve Güvenlik
26) Eğitim ve Kültür
31) Dış, Güvenlik ve Savunma Politikası
47
Ek Protokol Kararının Açılış Kriteri Olduğu Fasıllar
1) Malların Serbest Dolaşımı
3) İş Kurma Hakkı ve Hizmet Sunumu Serbestisi
9) Mali Hizmetler
11) Tarım ve Kırsal kalkınma
13) Balıkçılık
14) Taşımacılık Politikası
29) Gümrük Birliği
30) Dış İlişkiler
48
Gümrük Birliği ve Türkiye
İki veya daha fazla sayıda ülkenin kendi toprakları arasında malların serbest
dolaşımını sağlamaları, yani gümrük vergilerini kaldırmaları ve üçüncü olarak
adlandırılan diğer ülkelere aynı gümrük vergilerini uygulamalarıdır.
AB ile Türkiye arasında gerçekleşen Gümrük Birliği esas itibariyle sanayi
ürünlerini kapsamaktadır. Tarım ürünlerinin dahil edilmesi Türkiye’nin
OTP’na uyumu ile mümkün olabilecektir.
AB’ye üye olmadan Gümrük Birliğine dahil olan ilk ülke Türkiye olmuştur.
49
Gümrük Birliği ve Türkiye
Gümrük Birliği ile;
◦ İthalatta olduğu gibi ihracatta da gümrük vergileri ve eş etkili vergiler
kaldırılmasına karar verilmiş,
◦ Türkiye üçüncü devletlerle olan ilişkilerinde, topluluğun gümrük tarifesini kabul
edecek ve topluluğun dış ticaret mevzuatına uyacak,
◦ Sermayenin, hizmetlerin ve kişilerin serbest dolaşımı kapsam dışı bırakılmıştır.
◦ 1999 yılı Aralık ayında Helsinki Zirvesinde Türkiye resmen
aday ülke olmuştur.
50
Kuzey Amerika Serbest Ticaret Anlaşması (NAFTA)
 1994’de yürürlüğe girmiştir,
 ABD, Kanada ve Meksika arasında imzalanmıştır,
 Söz konusu ülkeler arasında ticaret ve yatırımlar serbestleştirilmiştir.
51
Güney Amerika Ortak Pazarı (MERCOSUR)
 1991’de yürürlüğe girmiştir,
 Arjantin, Brezilya, Uruguay,
Paraguay ve Venezuela'dan
oluşan bir birliktir.
 Dünyada NAFTA ve AB’den
sonra 1 trilyonluk ticaret hacmi
ile üçüncü büyüklüktedir.
 Üye ülkeler arasında ticareti
kolaylaştırmayı hedefler
52
Asya-Pasifik Ekonomik İşbirliği (APEC)
1999 yılında Büyük Okyanus kıyısındaki 21 ülkenin katıldığı dünya
ekonomisinin %60’nı oluşturan bölgesel ekonomik, işbirliği, ticaret ve
yatırım konularının paylaşıldığı uluslararası bir örgüttür.
53
Asya-Pasifik Ekonomik İşbirliği (APEC)
1999 yılında Büyük Okyanus kıyısındaki 21 ülkenin katıldığı dünya
ekonomisinin %60’nı oluşturan bölgesel ekonomik, işbirliği, ticaret ve
yatırım konularının paylaşıldığı uluslararası bir örgüttür.
54
Güneydoğu Asya Uluslar Birliği (ASEAN)
 1967'de Vietnam
Savaşı'ndan kaynaklanan
komünist genişlemeye karşı
olarak Filipinler, Malezya,
Tayland, Endonezya ve
Singapur arasında kurulan
uluslararası örgüt.
 Örgütün GSYİH’sı 2006'da
1,066 trilyona yükselmiştir.
55
Karadeniz Ekonomik İşbirliği (KEİ)
 1992 yılında İstanbul’da düzenlenen bir zirve ile kurulan 12 ülkeden
(Arnavutluk, Azerbaycan, Bulgaristan, Ermenistan, Gürcistan, Moldovya,
Romanya, Rusya, Sırbistan, Türkiye, Ukrayna ve Yunanistan) oluşan bir
birliktir.
 Karadeniz havzasındaki ülkelerin ekonomik işbirliğini amaçlar.
56
İslam İşbirliği Teşkilatı(İİT)
 Dünya nüfusunun yaklaşık beşte biri gibi önemli bir kısmını, içinde
barındıran ve dört kıtaya yayılmış 57 İİT üyesi vardır.
 Buna rağmen ilgili ülkeler ABD doları ve satın alma gücü paritesine
göre dünya üretiminin yaklaşık onda birini gerçekleştirebilmektedir.
57
İletişim Bilgilerim
Doç.Dr.Tufan BAL
Süleyman Demirel Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi
Bölümü, Isparta.
e-posta: [email protected]
http://tufanbal.net
58