Maddenin Tanecikli Yapısı

Maddenin Tanecikli Yapısı
Maddenin Tanımı
• Kütlesi olan ve boşlukta yer kaplayan her şeye madde denir.
Cisim nedir?
• Maddenin şekil almış halidir.
Maddenin Halleri
Maddeler doğada 3 halde bulunur:
– Katı maddeler
– Sıvı maddeler
– Gaz maddeler
Katı Maddeler
• Belirli bir şekli olan, sıkıştırılamayan fakat genleşebilen
maddelere katı madde denir.
• Katı maddenin tanecikleri hareketsizdir.
Sıvı Maddeler
• Belirli bir şekli olmayan fakat bulunduğu kabın şeklini alan
sıkıştırılamayan ama genleşebilen akışkan maddelere sıvı
maddeler denir.
Gaz Maddeler
• Belirli bir şekli olmayan fakat bulunduğu kabın şeklini alan
sıkıştırılabilen ve genleşebilen uçucu maddelere gaz maddeler
denir. Gaz maddeler kapalı kaplarda bulundurulmalıdırlar.
Maddenin Plazma Hali
• Maddeler çok düşük veya çok yüksek sıcaklıklarda plazma
halinde olabilir. Bu hal maddenin 4. hali olarak adlandırılabilir.
Elektrik kıvılcımları, lavlar, alev, ateş ve yıldızlar plazmaya
örnek verilebilir.
Maddelerin Sıkışma Özelliği
• Tanecikleri arasında boşluk olan maddeler kuvvet etkisi ile
sıkıştırılabilir. Bu maddeler ise sadece gaz maddeleridir.
Maddelerin Genleşme Özelliği
• Katı, Sıvı ve Gaz taneciklerinin sıcaklık arttıkça hareketleri
hızlanır. Bu durumda kapladıkları yer artar.
• Genleşme ile termometre, uçan balon gibi aletler yapılmıştır.
Maddelerin Özellikleri
Madenin Hal Değişimi
Maddenin En Küçük Birimi
Maddenin en küçük yapı birimine atom denir.
Atom küre şeklindedir ve elektrikli yapıya sahiptir.
Atom, kelime anlamı olarak bölünemez, parçalanamaz
anlamındadır.
Atomlar ancak elektron mikroskobuyla görülebilirler.
Atomun Tarihçesi
Atom hakkında Democritus, Dalton, Thomson, Rutherford,
Bohr ve De Broglie isimli bilim adamları ve filozoflar
görüşlerini ortaya koymuşlar ve günümüzdeki atom modeli
ortaya çıkmıştır.
Democritus Atom Teorisi :
• Atom hakkında ilk görüş M.Ö. 400’lü yıllarda Yunanlı filozof
Democritus tarafından ortaya konmuştur. Democritus,
maddenin taneciklerden oluştuğunu savunmuş ve bu
taneciklere atom adını vermiştir. Democritus, atom hakkındaki
görüşlerini deneylere göre değil varsayımlara göre söylemiştir.
Democritus Atom Teorisi :
• Democritus’ a göre;
 Madde parçalara ayrıldığında en sonunda bölünemeyen bir
tanecik elde edilir ve bu tanecik atomdur.
 Bütün maddeler aynı tür atomlardan oluşur.
 Maddelerin farklı olmasının nedeni maddeyi oluşturan
atomların sayı ve dizilişi biçiminin farklı olmasıdır.
 Atom görülemez.
 Atom görülemediği için bölünemez.
John Dalton :
• Atom hakkında ilk bilimsel görüş 1803 – 1808 yılları arasında
İngiliz bilim adamı John Dalton tarafından ortaya atılmıştır.
John Dalton
Dalton’un Atom Modeli
John Dalton :
• Dalton’ a göre;
 Maddenin en küçük yapı taşı atomdur. (Maddeler çok
küçük, bölünemez, yok edilemez taneciklerden oluşur.)
 Atomlar parçalanamaz.
 Atom içi dolu küre şeklindedir.
 Bütün maddeler farklı tür atomlardan oluşmuştur.
 Maddelerin birbirlerinden farklı olmasının nedeni maddeyi
oluşturan atomların farklı özellikte olmasıdır.
 Bir maddeyi oluşturan atomların tamamı birbirleriyle aynı
özelliklere sahiptir.
John Joseph Thomson :
• Atomun yapısı hakkında ilk model 1898 yılında Thomson
tarafından ortaya konmuştur. Thomson atom modeli bir
karpuza yada üzümlü keke benzer.
• Thomson’ a göre;
– Atom küre şeklindedir. (Çapı 10–8 cm)
– Atomda (+) ve (–) yüklü tanecikler bulunur.
– Thomson’a göre atom; dışı tamamen pozitif yüklü bir küre
olup negatif yüklü olan elektronlar kek içerisindeki gömülü
üzümler gibi bu küre içerisine gömülmüş haldedir.
Ernest Rutherford:
Atomun çekirdeğini ve çekirdekle ilgili birçok özelliğin ilk defa
keşfeden bir bilim adamıdır.
– Elektronlar çekirdek etrafında dairesel yörüngelerde sürekli
dolanırlar.
– Elektronların bulunduğu hacim çekirdeğin hacminden çok
büyüktür.
– Çekirdekteki yük sayısı, elektron sayısına eşittir.
Niels David Bohr :
Bohr atom teorisi hidrojenin yayınma spektrumuna
dayanılarak açıklanır. Bohr’ a göre;
– Elektronlar çekirdek etrafında belirli enerjiye karşılık gelen
belirli uzaklıklarda bulunur.
– Yüksek enerji düzeyinde bulunan elektron, düşük enerji
düzeyine geçerse fotonlar halinde ışık yayarlar.
– Kararlı hallerin tamamında elektronlar çekirdek etrafında
dairesel yörünge izlerler.
Modern Atom Modeli:
Atomda belirli bir enerji düzeyi vardır. Elektron ancak bu
düzeyden birinde bulunabilir .
– Elektron bir enerji düzeyindeki hareketi sırasında çevreye
ışık yaymazlar.
– Atoma iki düzey arasındaki fark kadar enerji verilirse
elektron daha yüksek enerji düzeyine geçer.
– Atoma verilen enerji kesilirse elektron enerjili düzeyinde
kalamaz daha düşük enerji düzeyinden birine geçer. Bu
sırada iki düzey arasındaki fark kadar enerjiyi ışık şekline
çevreye verir.
Maddenin Sınıflandırılması
•
•
•
•
Element
Bileşik
Çözelti
Karışım
Element Nedir?
• Tek cins atomdan ( tanecikten ) oluşan maddeye element
denir.
Hidrojen atomu
Hidrojen elementi
Karbon elementi
Karbon atomu
Element Modelleri
Element Modeli
Element Molekül
Modeli
1
2
Bileşik Nedir?
• Değişik cins atomlardan ( taneciklerden ) oluşan maddelere
bileşik adı verilir. Elementler birbirine bağlanarak bir araya
gelirler ve kümeler oluştururlar.
+
Hidrojen
elementi
Oksijen
elementi
Su
bileşiği
Çözelti Nedir?
Bir maddenin bir sıvı içinde ( genellikle suda ) görünmeyecek (
homojen ) şekilde dağılması (çözünmesi ) olayıdır.
Karışım Nedir?
Maddelerin gelişigüzel birbirine karıştırılması olayıdır. Her iki
maddede karışımda kendini göstermektedir.
Maddenin Değişimi ve Yapısı
• Bir tencere yemeği 5 tabağa bölününüz. 5 tabakta da farklı mı
yoksa aynı tür yemek mi vardır?
• Bal donduğu zaman onu ısıtarak eski haline getiririz. Bal tekrar
donunca eski haline gelebilir mi?
• Kibrit ile bir kağıdı yaktığımızda, kağıt eski haline dönebilir mi?
Fiziksel Değişimler
Maddenin yalnız görünümü değişir. Geriye dönüş vardır.
–
–
–
–
–
–
–
–
Buzun erimesi
Kağıdın yırtılması
Suyun kaynaması
Mumun erimesi
Odunun yarılması
Yoğurttan ayran olması
Tuzun suda çözünmesi
Etin kıyılması
Kimyasal Değişimler
Maddenin iç yapısını bozan, geriye dönüşü olmayan bir
değişim.
–
–
–
–
–
–
–
–
Odunun yanması
Elmanın çürümesi
Sütten yoğurt olması
Un ve su ile hamur olması
Sütün ekşimesi
Demirin paslanması
Mumun yanması
Yumurtanın pişmesi
Katı Madde Moleküllerin Hareketleri
• Katı maddenin molekülleri birbirine sıkıca kenetlenmiştir. Bu
onların aralarında çok az boşluk olduğunu göstermektedir.
Sıvı Madde Moleküllerinin Hareketi
Sıvı molekülleri birbiri üzerinden kayarak hareket ederler.
Bulundukları kabın şeklini alırlar.
Gaz Madde Moleküllerinin Hareketi
Gaz molekülleri arasındaki boşluk o kadar fazladır ki,
moleküller her yöne hareket ederler. Bulundukları kabın
şeklini alırlar. Hacimleri belirsizdir.