yargı bağımsızlığı ve tarafsızlığına ilişkin düzenlemelerin türk hukuku
advertisement
YARGI BAĞIMSIZLIĞI VE TARAFSIZLIĞINA İLİŞKİN DÜZENLEMELERİN TÜRK HUKUKU VE ROMA ÖZEL YARGILAMA SİSTEMİ BAKIMINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ Ahmet KARAKOCALI Özet Adâlet temeline dayanan bir hukuk sisteminde, kanun koyucular tarafından getirilen kurallar gereği gibi uygulanmaz ve hukuk kurallarına aykırı davranışlar denetlenmezse, hukukun âdil olup olmadığı sorgulanmaya başlanır. Günümüzde olduğu gibi Roma İmparatorluğu döneminde de böyle bir denetimin yargılama hukuku kuralları ve yargı organları aracılığı ile yapılabileceği kabul edilerek, günümüzde hâkim, Romalılar’da ise iudex olarak adlandırılan kişiler uyuşmazlıkların çözümünde görevli ve yetkili kılınmıştır. Bu çalışmanın amacı Roma devletinin kuruluşundan itibaren karşımıza çıkan özel yargılama sisteminin genel özellikleri ve geçirdiği değişiklikler, Roma’da hâkimlerin (iudex) seçilmesi, atanması ve nitelikleri gibi konu başlıkları etrafında, günümüzdeki anlamıyla yargının bağımsızlığının ve tarafsızlığının Roma yargısı bakımından değerlendirilmesidir. Böylelikle doğrudan olmasa dahi dolaylı yoldan hâkimlerin (iudex) tarafsızlığına ve yargının bağımsızlığına ilişkin olduğu kabul edilen Roma hukuku kuralları ile hukuk sistemimizde hâkimlerin tarafsızlığına ve yargının bağımsızlığına ilişkin olarak getirilen kuralları karşılaştırmak ve bazı sonuçlar çıkarmak mümkün olacaktır. Anahtar Kelimeler: Roma hukuku, Türk hukuku, yargı, yargının bağımsızlığı, hâkimin tarafsızlığı. Bu çalışma, 24.10.2015 tarihinde gerçekleştirilen “Hukukun Geleceğine Genç Bakış Sempozyumu”nda tebliğ olarak sunulmuş ve gelen eleştirilen doğrultusunda makale haline getirilmiştir. Yrd. Doç. Dr., Anadolu Üniversitesi Hukuk Fakültesi, Roma Hukuku Anabilim Dalı Öğretim Üyesi, e-mail: [email protected] İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi Cilt:6 Sayı:2 Yıl 2015
