OYAK - Erdemir Grubu

ERDEMİR GRUBU
2009 FAALİYET RAPORU
679
2006
2007
2009
2005
2005
5.128
2008
2009
1.917
2.033
1.890
2.128
2.137
2006
2007
2008
2009
2005
2006
1.890
2.100
2005
ERDEMİR 2009
2007
Uzun Çelik Satışı (Bin Ton)
2.149
Uzun Çelik Üretimi (Bin Ton)
2006
3.932
2009
2.040
2008
3.553
2007
2009
Yassı Çelik Satışı (Bin Ton)
4.812
2006
4.182
3.903
2005
4.206
3.760
Yassı Çelik Üretimi (Bin Ton)
2008
4.295
2008
1.920
2007
3.904
2006
-169
193
211
5.236
5.357
4.902
4.200
2005
685
Dönem Karı / Zararı (Milyon TL)
6.800
Satış Gelirleri (Milyon TL)
2007
2008
2009
ERDEMİR Grubu Konsolide Göstergeler
2005
2006
2007
2008
2009
Yassı Çelik Üretimi
(bin ton)
3.760
3.903
4.206
4.182
4.812
Yassı Çelik Satışı
(bin ton)
3.553
3.904
4.295
3.932
5.128
Yurt İçi
(bin ton)
2.889
2.908
3.639
3.132
3.809 İhracat
(bin ton)
664
996
656
800
1.319 Uzun Çelik Üretimi*
(bin ton)
2.149
2.100
1.917
2.033
1.890
Uzun Çelik Satışı
(bin ton)
2.128
2.137
1.920
2.040
1.890 Yurt İçi
(bin ton)
1.471
1.673
1.651
1.473
1.268 İhracat
(bin ton)
657
464
269
567
622 Satış Gelirleri
(milyon TL)
4.200
4.902
5.357
6.800
5.236
(milyon USD)
3.132
3.430
4.117
5.240
3.385 Faaliyet Karı
(milyon TL)
232
814
724
517
52 (milyon USD)
173
570
557
398
33 FAVÖK (EBITDA)
(milyon TL)
628
1.111
1.097
775
382 (milyon USD)
468
777
843
597
247 Dönem Kar / (Zarar)
(milyon TL)
193
685
679
211
(169) (milyon USD)
144
479
522
163
(109) Dönen Varlıklar
(milyon TL)
2.590
3.119
3.233
4.649
3.730 (milyon USD)
1.930
2.274
2.776
3.074
2.477
(milyon TL)
4.622
5.469
6.396
7.285
7.421
(milyon USD)
3.444
3.891
5.492
4.817
4.929
Aktif Toplamı
(milyon TL)
7.211
8.665
9.629
11.934
11.150 (milyon USD)
5.374
6.165
8.268
7.892
7.405 Kısa Vadeli Yükümlülükler
(milyon TL)
1.354
1.426
1.542
3.356
1.621
(milyon USD)
1.009
1.015
1.324
2.219
1.077
(milyon TL)
952
1.707
1.924
2.475
3.611
(milyon USD)
709
1.214
1.652
1.636
2.398
Duran Varlıklar
Uzun Vadeli Yükümlülükler
Özkaynaklar
(milyon TL)
4.801
5.399
6.004
5.936
5.762 (milyon USD)
3.578
3.841
5.155
3.925
3.827 Piyasa Değeri
(milyon TL)
4.366
4.391
8.693
4.733
7.200 (milyon USD)
3.254
3.124
7.464
3.130
4.782 Brüt Kar Marjı
(%)
10,8
20,5
16,9
12,3
4,7 Dönem Kar / (Zarar) Marjı
(%)
4,6
14,0
12,7
3,1
(3,2) Cari Oran
1,9
2,2
2,1
1,4
2,3 Borç/Özkaynak Oranı
(%)
32/68
36/64
36/64
49/51
47/53 Faaliyetlerden Yaratılan Kaynak/
Toplam Düzeltilmiş Borç
(%)
38,5
43,8
34,1
46,3
(18,2) Finansal Borçlar/FAVÖK
(%)
229,9
185,8
227,2
584,8
1.091,2 * Uzun Çelik: İskenderun pik, kütük, kangal ve nervürlüden oluşmakta olup, Ereğli tesislerine sevkedilen slab hariçtir.
FAALİYET RAPORU 2009
İçindekiler
Yönetim Kurulu Başkanı’nın Mesajı
02
Genel Müdür’ün Mesajı
04
Yönetim Kurulu / Yönetim
06
ERDEMİR Grup Profili
08
ERDEMİR Grubu’na Bakış
10
Dünya Çelik Sektörü
15
Üretim
21
Satış
27
Yatırımlar
31
İnsan Kaynakları
35
Sürdürülebilirlik
39
Kurumsal Yönetim
49
Finansal Durum
53
Yönetim Kurulu Başkanı’nın Mesajı
Değerli Ortaklarımız,
2009, dünyada büyük ekonomik değişimlerin yaşandığı ve küresel ölçekte büyük varlık kayıplarına tanık olduğumuz zor bir yıl
oldu.
Bildiğiniz gibi, 2007’nin ortalarında ABD’de konut kredilerinden kaynaklanan kriz, 2008 yılının son çeyreğinde tüm dünyayı
sardı. Finans piyasalarının ardından, hükümetlerin ve toplulukların önlem paketlerine rağmen, kriz reel sektöre ağır bir darbe
vurdu. Siparişlerin daralması ve bunun sonucunda üretim kısıtlamalarına gidilmesi, yatırım harcamalarının durması gibi
etkenlerle istihdamda ve gelirlerde önemli bir gerileme yaşandı. Kriz, azalan büyüme oranları ve artan işsizlikle birlikte günlük
hayatımızı da olumsuz şekilde etkileyerek güven ve istikrar ortamından uzak geçirdiğimiz 2009 yılının, hafızalarda ekonomik
açıdan kayıp bir yıl olarak yer almasına neden oldu.
Küresel kriz, 2007 ve 2008 yılı ilk yarısında elde edilen karlarla büyüme sürecine giren ve birleşme-satın alma faaliyetlerinde
büyük bir hareketliliğe sahne olan çelik sektörünü de karların yatırım faaliyetlerine dönüşmeye başladığı bir dönemde vurdu.
2009 yılının ilk çeyreğinde otomotiv, beyaz eşya ve inşaat gibi birçok sektörün durma noktasına gelmesi nedeniyle çelik
talebi azaldı ve çelik üreticileri ile tüccarların ellerindeki stoklar arttı. Yılın kalan bölümünde de talepte kalıcı iyileşmelerin
görülmemesi, hammadde fiyatlarında yapılan uzun süreli anlaşmalar dolayısıyla girdi fiyatlarının yüksek seyretmesi, çelik
fiyatlarının ise maliyetlerin altında bir seyir izlemesi nedeniyle radikal önlemlere zorlanan çelik üreticileri, yüksek oranlarda
zarar etti.
2009 yılındaki olumsuz ekonomik ve sosyal gelişmelere, ayakta kalabilmenin dahi güç olduğu piyasa koşullarına rağmen gerekli
önlemleri uygulayan Grubumuz, aldığı önemli stratejik kararlar ve bu kararların çalışanlarımızca hayata geçirilmesi sayesinde
zararını bir seviyede sınırlı tutmayı başarabildi. 2009 yılında 6,5 milyon ton ham çelik üretimi gerçekleştiren Grubumuz, bu
2
ERDEMİR 2009
dönemde, mecbur olduğunu değerlendirdiği yatırımlarını da mümkün olduğu kadar program çizgisinde yürütebilmeye çalıştı.
Faaliyetlerimizi olabildiğince sekteye uğratmadan sürdürebilmek için, bu zor dönemde zor bir karar da alarak, çalışanlarımızın
özverisiyle 16 ay süre için ücretlerde %35 indirme gittik. Çalışanlarımızın bu desteğinin, Grubumuzdaki dayanışmanın ve gerçek
gücümüzün önemli bir göstergesi olduğuna inanıyorum.
Bugün geldiğimiz noktada tüm dünyada küresel krize neden olan finansal ve yapısal düzenleme zafiyeti hala devam ediyor.
Krizde en kötünün geride kaldığı yönünde bir görüş birliği oluşmakla birlikte düzelmenin hızıyla ilgili tahminlerin yüksek oranda
değişkenlik gösterdiğini gözlemliyoruz. Krizden çıkış hızı konusundaki en önemli belirleyiciler Amerika ve Avrupa’da tüketici ve
yatırımcının tavrı olup, bu tavrı şekillendirecek işsizlik oranları, emlak fiyatları, bütçe açıkları ve borç dinamikleri gibi göstergelerin
seyri, hala sürdürülebilir büyümeye destek olabilecek düzeyde görülmüyor. IMF ve OECD gibi kurumlar dünya ekonomisi büyüme
tahminlerini düşük oranlarda da olsa iyileştirmeye başlarken, tüm dünyada ekonomi otoritelerinin yanı sıra iş dünyası liderleri
olarak bizler de 2010 yılının nasıl geçeceğinin yanıtını arıyoruz. Bu yılın belki bir önceki yıldan nispeten daha iyi ancak 2008
yılından daha kötü bir yıl olacağını tahmin ediyoruz.
ERDEMİR Grubu olarak 2010 yılında, 2009 yılında sarf ettiğimiz çabalardan daha fazlasını ortaya koymamız gerektiğinin, bazı
hususlara daha değişik şekilde yaklaşmamızın bu koşullar altında daha doğru olacağının bilincindeyiz. İçinde bulunduğumuz
olağanüstü koşullarda varlıklarımızı en doğru şekilde yönetmek ve risklere her zamankinden daha duyarlı bir politikayla hareket
etmek, gerekli alanlarda kendimizi yenilemek daimi önceliğimizi oluşturuyor.
Grubumuzun bu dönemden gerekli dersleri almış, yeni tecrübeler edinmiş olarak daha da güçlenerek çıkacağına inanıyor, bunu
mümkün kılacak gerekli birikime, kaynağa ve kararlılığa sahip olduğumuzu bir kez daha ifade ediyor, her zaman desteklerini
hissettiğimiz siz hissedarlarımıza, çalışanlarımıza, müşterilerimize ve tedarikçilerimize teşekkürlerimizi sunuyorum.
Saygılarımla,
Dr. Coşkun ULUSOY
Yönetim Kurulu Başkanı
FAALİYET RAPORU 2009
3
Genel Müdür’ün Mesajı
Değerli Hissedarlarımız,
Dünyanın bugüne kadar gördüğü en büyük ekonomik bunalımlardan olan küresel kriz, kısa süre öncesine kadar en parlak
dönemlerinden birini yaşayan emtia piyasalarını büyük bir hızla ve şiddetle vurdu. 2009 yılı tüm çelik üreticilerinin hiç yaşamamış
olmayı dilediği, yıkıcı etkileriyle hafızalara kazınan bir yıl oldu.
Çelik talebinin önemli seviyelerde azalmasına neden olan ekonomik daralma ile sektör genelinde üretim kısıntılarına gidilmesine
rağmen stoklar arttı. Çelik fiyatları dramatik bir keskinlikte düşerek Mayıs 2009’daki en düşük seviyesi ile 2005 mertebelerine
geriledi. Ulusal ekonomileri korumaya yönelik olarak çok çeşitli önlemler gündeme gelirken, anti-damping ve koruma tedbirleri
soruşturmalarının arkasının kesilmediği sektörümüzde ticaret oldukça zorlaştı. Çelik sektöründe bakım faaliyetleri öne çekildi,
birleşme ve satın alma girişimleri iptal edildi, planlama aşamasındaki yatırımlar ertelendi ya da tamamen iptal edildi, devam
eden yatırımların ise uygulama süreleri uzatıldı. 2009 yılında dünya ham çelik üretimi 1.220 milyon ton olarak gerçekleşti. Çin
hariç tutulduğunda dünya ham çelik üretimi %21 oranında düşüş gösterirken, Çin’deki %13,5’lik artış sayesinde dünya ham
çelik üretimindeki gerileme %8 olarak gerçekleşti. Türkiye ham çelik üretiminin bir önceki yıla kıyasla % 5,6 azalarak 25,3 milyon
ton seviyesine gerilemesine rağmen Ülkemiz bu üretimiyle İtalya’yı geride bırakarak dünyada 10. sırada yer aldı. Grubumuzun
ham çelik üretimi ise %8,2 artışla 6,5 milyon tona ulaştı.
ERDEMİR Grubu olarak çelik sektöründe varolmanın ve rekabet edebilmenin vazgeçilmez koşulu gördüğümüz maliyetlerimizin
düşürülmesine ve verimliliğimizin artırılmasına yönelik önlemlerimizi, bu dönemde daha sıkı bir disiplin içinde sürdürdük ve en
zor günleri Grubumuz için mümkün olan en iyi şekilde geride bıraktık. Talepteki daralmanın zincirleme bir şekilde tüm sektörleri
etkilediğini göz önünde bulundurarak, müşterilerimizin ihtiyaçlarını daha yakından öğrenmek ve beklentilerine zamanında
yanıt verebilmek için iletişimimizin sürekliliğine odaklandık. Karşılıklı kazanma ilkesine dayalı ilişkilerimizi tedarikçilerimizle de
sürdürdük. Krizin getirdiği zorluklara karşı mümkün olduğunca proaktif bir tutum sergileyerek, güçlü bir nakit akışı sağladık ve
4
ERDEMİR 2009
etkili mali risk ölçüm yöntemleriyle pozisyon aldık. Kriz ortamına rağmen Grubumuzun yatırımlarını gözden geçirerek devam
etmesinin, ülkemizin sanayileşme tarihindeki en büyük yatırımlarından birinin yürütüldüğü İskenderun tesislerimizin, ticari yassı
çelik üretimine geçmesinin kayda değer bir başarı ve kriz sonrası döneme yönelik büyük bir avantaj olduğunu düşünüyorum.
Böyle bir dönemde, ülkemizin sıcak haddelenmiş yassı mamul ihtiyacında ithalat bağımlılığını azaltacak bu başarıyı ortaya
koymak, Grubumuzun girişimciliğini ve mali özgüvenini ortaya koyuyor.
Önümüzdeki dönemde çelik piyasalarının nasıl şekilleneceği büyük ölçüde mali koşullara ve dünya ekonomisinin toparlanma
hızına bağlı olacak. Bugün hemen herkes krizde dip noktanın görüldüğü konusunda görüş birliğine varıyor. Ancak özellikle mali
göstergelerde başlayan iyileşme sinyallerinin reel sektör tarafından da desteklenmesi için zamana ihtiyaç var. Mayıs-Ağustos
2009 tarihleri arasında bir miktar yükselen çelik fiyatlarının izleyen dönemlerde önce düşmesi ve sonra yükselmesi, yılın ikinci
yarısında aylık bazda artış gösteren ham çelik üretiminin Ekim 2009’dan itibaren tekrar azalması gibi istikrarsız gelişmeler
sektörümüz açısından bu görüşümüzü destekliyor.
Mevcut durumda dünya ekonomilerindeki olumlu sinyalleri doğru okumak, piyasalardaki iyimserliğin temellerini doğru
değerlendirebilmek, krizin kolayca yok olacağına ilişkin yanılsamalardan uzak durmak ve risklerin devam ettiğini unutmamak
gerekiyor.
ERDEMİR Grubu olarak bugüne kadar olumlu etkilerini gördüğümüz önlemlerimizin yanı sıra, kriz sürecindeki deneyimlerimizden
de yararlanarak, temel iş stratejilerimizi piyasa gerekleri doğrultusunda sürekli gözden geçirmeye ve yeni çözümler üretmeye
devam edeceğiz. Bu çabalarımızın Grubumuzu güvenli bir geleceğe taşıyacağına inanıyor, bizlere destek olan hissedarlarımıza,
her zaman daha iyi, daha verimli, daha çok çalışma gayreti içindeki çalışanlarımıza, müşterilerimize ve tedarikçilerimize
teşekkürlerimi sunuyorum.
Saygılarımla,
Oğuz ÖZGEN
Genel Müdür ve
Yönetim Kurulu üyesi
FAALİYET RAPORU 2009
5
Yönetim Kurulu
Dr. Coşkun ULUSOY
Yönetim Kurulu Başkanı ve
Murahhas Aza
27.02.2006 -
Dr. Aydın
MÜDERRİSOĞLU
Arzu Hatice ATİK
Celalettin ÇAĞLAR
Ergun OKUR
Nihat KARADAĞ*
Yönetim Kurulu Üyesi
26.02.2008 -
Yönetim Kurulu Üyesi
27.02.2006 -
Yönetim Kurulu Üyesi
27.02.2006 -
Yönetim Kurulu Üyesi
30.09.2009 -
Dinç KIZILDEMİR
Ertuğrul AYDIN
Oğuz ÖZGEN
Fatma CANLI
Ali Güner TEKİN
Yönetim Kurulu Üyesi ve
Murahhas Aza (Grup Satış
ve Pazarlamadan Sorumlu)
27.02.2006 -
Yönetim Kurulu Üyesi
31.03.2008 -
Genel Müdür ve
Yönetim Kurulu Üyesi
17.07.2006 -
Denetçi
22.03.2007 -
Denetçi
31.03.2008 -
Yönetim Kurulu Başkan Vekili
ve Murahhas Aza
27.02.2006 -
* 27.02.2006 - 29.09.2009 tarihleri arasında görev yapan Yönetim Kurulu Üyesi Dr. Ali Caner ÖNER’in yerine 30.09.2009 tarihinde Nihat KARADAĞ seçilmiştir.
6
ERDEMİR 2009
Yönetim
Oğuz ÖZGEN
Genel Müdür ve
Yönetim Kurulu Üyesi
13.07.2006-
Esat GÜNDAY
Samim ŞAYLAN
Dr. Cem KARAKAŞ*
İşletmeler Genel Müdür Yrd.
13.07.2006 -
İnsan Kaynakları ve İdari İşler
Genel Müdür Yrd.
13.07.2006 -
Mali İşler Genel Müdür Yrd.
28.08.2007 - 15.01.2010
Günhan BEŞE
Satış ve Pazarlama
Genel Müdür Yrd.
13.07.2006 -
Ozan BEKÇİ
Satın Alma Genel Müdür Yrd.
13.07.2006 -
İ. Hakkı GÜROL
Teknik Hizmetler ve Yatırımlar
Genel Müdür Yrd.
13.07.2006 -
* 28.08.2007-15.01.2010 tarihleri arasında görev yapan Mali İşler Genel Müdür Yardımcısı Dr. Cem KARAKAŞ’ın yerine 15.01.2010 tarihinde Bülent BEYDÜZ atanmıştır.
FAALİYET RAPORU 2009
7
Grup Profili
OYAK
ATAER (%100)
ERDEMİR (%49,29)
İSDEMİR (%92,91)
ERDEMİR MADEN (%90)
ERENCO (%100)
ERDEMİR ROMANIA S.R.L. (%100)
ERDEMİR ÇELBOR (%100)
ERDEMİR ÇELİK SERVİS MERKEZİ (%100)
ERDEMİR LOJİSTİK (%100)
ERDEMİR GAZ (%100)
8
ERDEMİR 2009
OYAK
İştirakimiz ve Bağlı Menkul Kıymetimiz
ArcelorMittal Ambalaj Çeliği San. ve Tic. A.Ş. (%25)
Borçelik Çelik San. Tic. A.Ş. (%9,34)
FAALİYET RAPORU 2009
9
ERDEMİR Grubu’na Bakış
Ereğli Demir ve Çelik
Fabrikaları T.A.Ş.
ERDEMİR Grubu; temel faaliyet alanları yassı çelik, uzun çelik ve
boru üretimi, madencilik, mühendislik ve proje yönetimi ve lojistik
hizmetleri olan 9 şirketten oluşmaktadır.
Grubun ana şirketi, ülkemizin en değerli sanayi varlıklarından ve
Avrupa’nın en büyük çelik üreticilerinden olan Ereğli Demir ve
Çelik Fabrikaları T.A.Ş. (ERDEMİR), İstanbul Menkul Kıymetler
Borsası’nın kuruluşundan bu yana yerli ve yabancı yatırımcıların
portföyünde yer alan en önemli yatırım araçlarındandır.
ERDEMİR’in kamunun elindeki hisseleri 27 Şubat 2006 tarihli devir
sözleşmesiyle, tamamı OYAK’a ait ATAER Holding’e devredilmiştir.
ATAER Holding bugün ERDEMİR hisselerinin %49,29’unu elinde
bulundurmaktadır. Mevcut hisse dağılımı aşağıdaki gibidir:
- ATAER Holding A.Ş. %49,29
- ERDEMİR Portföyü %3,08
- Diğer %47,63 (Halka açık)
OYAK’ın kurumsal yönetim anlayışı ile sürdürülebilir gelişmenin
temel prensiplerini bütünleştiren ERDEMİR Grubu şirketleri; çalışanların sağlık ve güvenliğinin sağlanması, paydaş beklentilerinin
dengeli karşılanması, iş etiği ve iyi kurumsal vatandaşlık öncelikleriyle faaliyetlerini yürütmekte, kaynakların etkin kullanılmasına,
geleceğin ihtiyaçlarını karşılayabilecek yeni ürün - teknoloji ve
Web
: www.erdemir.com.tr
Genel Merkez Adres:
Eskişehir Devlet Yolu No: 12 06530 Söğütözü / ANKARA
Tel
: + 90 312 292 66 40
Faks
: + 90 312 287 44 39
Genel Müdürlük ve İşletmeler Adres:
Uzunkum Cad. No:7 67330 Kdz. Ereğli / ZONGULDAK
Tel
: + 90 372 323 25 00
Faks
: + 90 372 316 39 69- 316 03 01- 323 57 55
e-posta : [email protected]
10
ERDEMİR 2009
Oğuz ÖZGEN
Genel Müdür ve
Yönetim Kurulu Üyesi
hizmetler üretme yeteneğini geliştirmeye, çevreye dost ve saygılı
üretim performansı sergilemeye özen göstermektedir.
Türkiye’nin en büyük entegre yassı çelik üreticisi ERDEMİR, 1965
yılında üretime başlamış ve bugün yaklaşık 4 milyon ton seviyesinde ham çelik ve 5 milyon ton/yılın üzerinde nihai mamul kapasitesine ulaşmıştır. Uluslararası kalite standartlarında levha, sıcak
ve soğuk haddelenmiş sac ile kalay, krom ve çinko kaplamalı sac
üretmektedir. ERDEMİR, ürünleri ile savunma sanayi, inşaat, boru,
otomotiv, gemi yapımı, dayanıklı ev aletleri, tarım aletleri, basınçlı
kap, gıda ve ambalaj malzemeleri, büro malzemeleri gibi sektörlere
temel girdi sağlamakta ve ülke sanayisinin gelişmesine öncülük
etmektedir. ERDEMİR, büyüme stratejileri çerçevesinde yurt içinde
ve yurt dışında kurulu tesislerin satın alınması ve yeni tesislerin
kurulması yoluyla bir grup kimliği kazanmıştır.
Ereğli Demir ve Çelik Fabrikaları T.A.Ş. (ERDEMİR), İskenderun
Demir ve Çelik A.Ş. (İSDEMİR), ERDEMİR Madencilik San. ve Tic.
A.Ş., ERDEMİR Çelik Servis Merkezi San. ve Tic. A.Ş., ERDEMİR
Mühendislik Yönetim ve Danışmanlık Hizmetleri A.Ş., ERDEMİR
Romania S.R.L., ERDEMİR ÇELBOR Çelik Çekme Boru San. ve
Tic. A.Ş., ERDEMİR Lojistik A.Ş. ve ERDEMİR Gaz San. ve Tic. A.Ş.
ERDEMİR Grubu şirketlerini oluşturmaktadır.
Yatırımcı İlişkileri Adres:
Merdivenköy Yolu Cad. No: 2 Küçükbakkalköy 34750
Ataşehir / İSTANBUL
Tel
: +90 (216) 578 80 61
Faks
: +90 (216) 469 48 20
e-posta : [email protected]
İSDEMİR
İsmail AKÇAKMAK
İskenderun Demir ve Çelik A.Ş.
1 Şubat 2002’de ERDEMİR Grubu’na katılan İskenderun tesislerimizde tamamlanma aşamasına yaklaşmış olan Modernizasyon ve Dönüşüm Yatırımları (MDY) kapsamında kurulan 3,5 milyon ton/yıl kapasiteli Sıcak Haddehane 2008 yılında ticari
işletmeye alınmıştır. İskenderun tesislerimizde yassı mamulun yanı sıra uzun mamul (kütük ve kangal) üretimi de sürdürülmektedir. MDY projesinin tamamlanmasıyla, tesislerimizin ham çelik üretim kapasitesi 5 milyon 250 bin ton/yıl olacaktır.
ERMADEN
ERDEMİR Madencilik San. ve Tic. A.Ş.
ERDEMİR Grubu 14 demir ve 1 manganez sahasına sahiptir. Ülkemizin tek pelet
tesisine sahip olan ERMADEN, Türkiye demir cevheri üretiminin %50’sini ve demir cevheri ihtiyacımızın %20’sini karşılamaktadır.
ERENCO
ERDEMİR Mühendislik Yönetim ve
Danışmanlık Hizmetleri A.Ş.
Demir çelik ve diğer sektörlerde planlamadan uygulamaya kadar geniş bir yelpazede mühendislik ve proje yönetimi hizmetleri vermektedir.
Genel Müdür ve
Yönetim Kurulu Üyesi
Web
e-posta
Adres
Tel
Faks
: www.isdemir.com.tr
: [email protected]
: İSDEMİR 31319 İskenderun / HATAY
: +90 (326) 758 40 40 (Santral PBX)
: +90 (326) 755 11 84 - 758 53 51 - 758 38 38
Sedat ORHAN
Genel Müdür
Web
e-posta
Adres
Tel
Faks
: www.erdemirmaden.com.tr
: [email protected]
: Cürek Yolu 5. km Divriği / SİVAS
: +90 (346) 419 11 21 (5 hat)
: +90 (346) 419 11 50
İlhami ACAR
Genel Müdür ve
Yönetim Kurulu Üyesi
Web
: www.erenco.com.tr
e-posta : [email protected]
Adres : Merdivenköy Yolu Cad. No:2
Küçükbakkalköy 34750 Ataşehir / İSTANBUL
Tel
: +90 (216) 578 80 80
Faks
: +90 (216) 469 48 30
FAALİYET RAPORU 2009
11
ERDEMİR Grubu’na Bakış
ERDEMİR-RO
ERDEMİR Romania S.R.L.
Romanya’nın Targovişte kentindeki tesisimizde motor ve transformatör sanayisinin ana girdilerinden olan silisli yassı çelik üretilmektedir.
ERBOR
ERDEMİR ÇELBOR Çelik Çekme
Boru San. ve Tic. A.Ş.
Kırıkkale’de kurulu bulunan tesisimizde, sıcak ekstrüzyon ve haddeleme yöntemi ile dikişsiz çelik boru, soğuk çekme hassas boru, petrol hat boruları ve sondaj
boruları (OCTG), dikişsiz çelik profil ve kazan boruları üretilmektedir.
ERSEM
ERDEMİR Çelik Servis Merkezi
San. ve Tic. A.Ş.
Gebze Organize Sanayi Bölgesi’nde kurulu bulunan tesisimiz, otomotiv, beyaz
eşya, panel radyatör üreticilerine hizmet vermektedir.
Fuat ALA
Genel Müdür
Web
: www.erdemir.ro
e-posta : [email protected]
Adres : 18, Soseaua Gaesti, Targoviste Dambovita
County / ROMANIA
Tel
: +40 245 60 71 10
Faks
: +40 245 60 60 70
Feramuz GÜLERYÜZ
Genel Müdür Vekili
Web
e-posta
Adres
Tel
Faks
: www.celbor.com.tr
: [email protected]
: Kayseri Yolu 7.km PK.21, 71300 KIRIKKALE
: +90 (318) 225 46 96
: +90 (318) 224 28 71
İbrahim Hakkı
BAYRAKTAROĞLU*
Genel Müdür Vekili
Web
: www.erdemir-csm.com.tr
e-posta : [email protected]
Adres : Organize Sanayi Bölgesi 700. Sk. No: 724
Gebze / KOCAELİ
Tel
: +90 (262) 679 27 27
Faks
: +90 (262) 679 27 67 - 87 - 97
* 24.04.2007 - 28.01.2010 tarihleri arasında görev yapan İbrahim Hakkı BAYRAKTAROĞLU’nun yerine 15.02.2010 tarihinde Osman AKYÜREK Genel Müdür Vekili olarak atanmıştır.
12
ERDEMİR 2009
Dinç KIZILDEMİR
ERLO
ERDEMİR Lojistik A.Ş.
Lojistik şirketimiz, denizyolu taşımacılığı, tren feri taşımacılığı, gemi işletmeciliği
ve acentelik faaliyetleriyle Grup Şirketlerimize ve 3. şahıslara hizmet vermektedir.
Yönetim Kurulu Başkanı ve
Genel Müdür Vekili
Web
: www.erdemirlojistik.com.tr
e-posta : [email protected]
Adres : Merdivenköy Yolu Cad. No:2
Küçükbakkalköy 34750 Ataşehir / İSTANBUL
Tel
: +90 (216) 578 81 81
Faks
: +90 (216) 469 48 22
İştirakimiz ve Bağlı Menkul Kıymetimiz
ArcelorMittal Ambalaj Çeliği San. ve Tic. A.Ş.
ERDEMİR, ambalaj çeliği mamullerini kesme, dilme, biçme ve pazarlama faaliyetleri sürdüren şirketin %25 hissesini 17 Ekim 2002 tarihinde satın almıştır.
BORÇELİK Çelik San. Tic. A.Ş.
ERDEMİR şirketin %9,34 hissesine sahiptir.
FAALİYET RAPORU 2009
13
Dünya Çelik Sektörü
Dünya Çelik Sektörü
2009 Yılı Değerlendirmesi
Dünya demir çelik sektörü ekonomik krizin etkilerinin yoğun
olarak yaşandığı bir yıl geçirmiştir. Yılın başında geçerli olan
düşük talep nedeniyle çelik üreticileri üretim kesintilerine gitmiş, stoklar büyümüş ve fiyatlarda rekor düşüşler yaşanmıştır.
Çelik üreticileri yaşanan olumsuz gelişmelere direnebilmek
amacıyla üretim kesintilerinin yanı sıra işten çıkarma, maaş
düşürme ve çalışma saatlerinin azaltılması gibi önlemler
geliştirmek zorunda kalmış, bu olumsuz gelişmelere finans
sıkıntısı da eklenmiş ve 2009 yılı çelik üreticileri için zor bir yıl
olmuştur. Çelik üretimi kesintileri ile başlayan yıl, belirli bir dönem sonra toparlanma sinyalleri vermiş ancak talep artışında
istikrar sağlanamamıştır. Arz-talep dengesindeki düzensizlik
nedeniyle çelik üreticileri dur-kalk biçiminde üretim yapmak
zorunda kalmış olup sektörün gündemini durdurulan ve
tekrar çalıştırılan yüksek fırınlar oluşturmuştur.
2008 yılı sonunda yaşanan ani düşüş ile 80-90 milyon ton
aralığını gören dünya aylık ham çelik üretimi 2009 yılında
ise bir önceki aya göre kimi zaman artmış, kimi zaman da
azalmıştır. Yıl sonunda 2007 üretim seviyeleri yakalanmış
olmasına rağmen 2008 yılının kriz öncesi üretim seviyelerine
ulaşılamamıştır.
Dünya Ham Çelik Üretimi
(Milyon Ton)
2007
2008
2009
125
120
115
110
105
100
95
90
85
2001-2007 yılları arasında artış gösteren dünya ham çelik üretimi ekonomik krizin etkileri ile 2008 ve 2009 yıllarında düşüş
göstermiş, 2009 yılında bir önceki yıla göre %8 düşüş ile 1.220
16
ERDEMİR 2009
Aralık
Kasım
Ekim
Eylül
Ağustos
Temmuz
Haziran
Mayıs
Nisan
Mart
Şubat
Ocak
80
milyon ton olarak gerçekleşmiştir. Çin ham çelik üretimi 2009
yılında %13,5 artmıştır.
Dünya Ham Çelik Üretimi Değişimleri
Çin
%30
%18,0
%10
%20,3
%18,7
%21,9
%16,7
%10,5
%6,2
Çin Hariç Dünya
%24,9
%27,2
%20
Dünya
%7,3
%9,0
%6,8
%13,5
%7,9
%2,3
%0,3
%0
%3,2
%3,6
%5,5
%4,7
%3,4
%-1,4
%0,3
%-2,9
%-3,5
%-10
%-8,0
%-20
%-21,1
%-30
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
Dünya ham çelik üretimi bölgelere göre incelendiğinde Asya’nın birinci sırada yer aldığı ve Avrupa’nın Asya’yı takip ettiği
görülmektedir.
Dünya Ham Çelik Üretiminin Bölgelere Göre Dağılımı
Orta Doğu %1,4
Güney Amerika %3,1
Avustralya %0,5
Afrika %1,3
Kuzey Amerika %6,7
Avrupa %21,8
Asya %65,2
Dünya Ham Çelik Üretiminin Ülkelere Göre Dağılımı
Diğer %11,9
Güney Kore %4,0
Hindistan %4,6
Ukrayna %2,4
Japonya %7,2
ABD %4,8
Rusya %4,9
BRIC %58,3
Brezilya %2,2
Çin %46,6
AB 27 %11,4
FAALİYET RAPORU 2009
17
Dünya Çelik Sektörü
Ham çelik üretimlerine göre yapılan sıralamada Çin ve Japonya 2008 yılında olduğu gibi 2009 yılında da birinci ve ikinci
sıradaki yerlerini korumuşlardır. 2008 yılında dördüncü sırada
yer alan Rusya, 2009 yılında ABD’yi geçerek üçüncü sıraya
yerleşmiştir. İlk on beş ülke sıralamasında bir sıra yükselen
ülkeler Rusya, Türkiye ve Meksika, sıralamada yerini kaybeden
ülkeler ise ABD, İtalya ve Fransa’dır. İlk on beş ülke arasında
bir önceki yıla göre ham çelik üretimini artıran ülkeler Çin ve
Hindistan olmuştur.
Dünya Ham Çelik Üretimi
(Bin Ton)
2008
2009
Ülke
Üretim
Sıra
Üretim Sıra Çin
500.312
1
567.842
1
13,5
Japonya
118.739
2
87.534
2
-26,3
Rusya
68.510
4
59.940
3
-12,5
ABD
91.350
3
58.142
4
-36,4
Hindistan
55.098
5
56.608
5
2,7
Güney Kore
53.625
6
48.598
6
-9,4
Almanya
45.833
7
32.671
7
-28,7
Ukrayna
37.279
8
29.757
8
-20,2
Brezilya
33.716
9
26.507
9
-21,4
Türkiye
26.806
11
25.304
10(*)
-5,6
İtalya
30.590
10
19.737
11
-35,5
Tayvan
19.882
12
15.747
12
-20,8
İspanya
18.640
13
14.300
13
-23,3
Meksika
17.230
15
14.172
14
-17,7
Fransa
17.879
14
12.836
15
-28,2
DÜNYA
1.326.451
1.219.715
Kaynak: Dünya Demir Çelik Birliği (worldsteel), Yıllık İstatistikler 22.01.2010;
(*) Demir Çelik Üreticileri Derneği
18
ERDEMİR 2009
Sıralama Değişimi
% 09/08
-8,0
Küresel Çelik Kapasite Kullanım Oranı
%100
%86,7
%90,4
%90,6
%90,1
%87,2
%80
%90,8
%80,7
%85,7
%82,2
%66,3
%71,5
%64,5
%64,6
%60
%65,8
%58,1
%76,9
%73,7
%71,7
%76,6
%74,7
%71,4
%71,5
%64,0
%61,2
2008
Dünyada 2008 yılı Ocak ayında %86,7 ile başlayan kapasite
kullanım oranı 2008 yılının Aralık ayında %58,1 mertebesine
düşmüştür. 2009 yılı ile başlayan artış sayesinde kapasite kullanım oranı son aylarda %70 mertebesinin üzerine çıkmış, yıl
sonunda %71,5 olmuştur. Kapasite kullanım oranında dünya
ortalamasının üzerine sadece Çin, Güney Kore ve Hindistan
çıkmıştır. BDT ülkelerinin kapasite kullanım oranları dünya
ortalamasında iken AB-27 ve NAFTA ülkeleri oranları ise dip
yapmıştır.
2009 dünya genelinde talep daralmasına bağlı olarak kapasite
fazlasının oluştuğu, zayıflayan ekonomik yapı ve kimi entegre
tesislerin tabi olduğu yüksek maliyetli platformlara bağlı
olarak çelik üreticilerinin mali esneklikten yoksun kaldıkları ve
performanslarında sınırlamaların söz konusu olduğu, pek çok
şirketin, arz fazlasını daraltmak için üretimlerini kısmasına
rağmen karlılık ve nakit akımında zorluklar yaşadığı bir yıl
olmuştur. Uluslararası ticaret zorlaşmış ve bazı ülkeler anti
damping soruşturmaları başlatmıştır. Amerika ve İran kendi
ürettikleri malların satın alınmasına yönelik uygulamalara
öncelik vermiş, bu bağlamda kimi ülkeler de ithalat vergi
oranlarına yapılan artışlar veya ihracata yönelik teşviklerle
çelik sektöründeki üreticileri koruma yolunu seçmişlerdir.
Bu gelişmeler karşısında çelik üreticilerinin üretim kısıntısına gitmelerine rağmen stokları artmış ve fiyatlarda rekor
düşüşler yaşanmıştır. Fiyatlar bazı dönemlerde dibi görmüş,
bazı dönemlerde ise yükselmiştir. Mayıs 2009’da en düşük
seviyesini gören dünya sıcak mamul fiyatları Ağustos 2009’a
kadar yükselmiştir. Bu tarihten sonra yeniden düşüşe geçen
fiyatlar Kasım 2009’dan sonra tekrar artmaya başlamıştır.
Aralık
Kasım
Ekim
Eylül
Ağustos
Temmuz
Haziran
Mayıs
Nisan
Mart
Şubat
Ocak
Aralık
Kasım
Ekim
Eylül
Ağustos
Temmuz
Haziran
Mayıs
Nisan
Mart
Şubat
Ocak
%40
2009
Kriz öncesinde yaşanan olumlu gelişmelere paralel olarak
demir çelik sektöründe yatırımlar, şirket birleşmeleri ve satın
almalar tüm hızıyla devam etmiş, eknomik kriz döneminde
ise planlama aşamasında olan yatırımların iptal edildiği veya
ertelendiği ve devam eden yatırımların gözden geçirilerek
uygulama sürelerinin uzatıldığı görülmüştür. Bu dönemde
talep daralmasının yol açtığı arz fazlası, stokların artması,
fiyatların değişkenlik arz etmesi ve finans sorunları nedeniyle
sektör kriz öncesi dönemindeki karlılığını yitirmiş ve pek çok
çelik üreticisi yıl içerisindeki üçer aylık dönemlerde zarar
açıklamıştır.
Çelik üreticileri arasında birleşme ve satın almalar bir önceki
yıla göre hız kesmiş olup azınlık hissesi anlaşması sayısında
artış kaydedilmiştir. Dünya hammadde üretiminde ikinci
sırada yer alan Avustralyalı BHP Billiton firmasının üçüncü
sıradaki Rio Tinto firmasını satın alma girişimine küresel
çelik sektörünün 2008 yılında karşı çıkmasından sonra, 2009
yılında her iki firmanın ortaklık anlaşması imzalaması yıla
damgasını vuran gelişme olmuştur. Bu girişime de karşı
çıkan çelik sektörü sonucu merakla beklemektedir.
2009 yılı Türkiye ham çelik üretimi, 2008 yılında gerçekleşen
26,8 milyon ton üretime göre %5,6 azalma ile 25,3 milyon
ton olmuştur. Grubumuz ise 2008 yılındaki 6 milyon ton ham
çelik üretimini %8,2 artırarak 6,5 milyon ton mertebesine
yükseltmiştir.
FAALİYET RAPORU 2009
19
Dünya Çelik Sektörü
Türkiye Ham Çelik Üretimi Dağılımı
(Bin Ton, %)
ERDEMİR Grubu %26
6.465
Diğer Entegre Üretici %4
1.097
Elektrik Ark Ocaklı Üreticiler %70
17.741
2010 Yılı Tahminleri
Dünya Çelik Birliği, 2010 yılına yönelik tahminlerinde dünya
ham çelik kapasitesinin 100 milyon ton artış ile 1,8 milyar
tondan 1,9 milyar tona ulaşacağını, 2008 yılında 1,2 milyar ton
olarak gerçekleşen nihai mamul görünür çelik tüketiminin
2009 yılında %8,6 küçülme ile 1,1 milyar ton ve 2010 yılında ise
%9,2 büyüme ile 1,2 milyar ton olarak gerçekleşeceğini tahmin
etmektedir. BRIC ülkelerinin nihai mamul görünür çelik tüketiminin 2008 yılında 554 milyon ton olduğu, 2009 yılında %13
büyüme ile 626 milyon ton ve 2010 yılında ise %5,9 büyüme ile
663 milyon ton olarak gerçekleşeceği tahmin edilmektedir. Yıllar
itibari ile gayri safi milli hasıla ile görünür çelik tüketimi benzerlik göstermektedir. Yaşanan global krize aşırı tepki veren çelik
sektörünün toparlanmasının gayri safi milli hasıla artışından
daha yüksek seviyede olması beklenmektedir.
Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü’nün (OECD) gelecekteki
ekonomik performans ve dolayısıyla çelik talebi için referans
kabul edilen bileşik öncü göstergeleri, OECD ekonomilerinde
bir toparlanmaya işaret etmektedir. Dünya Çelik Birliği de önümüzdeki yıl dünya çelik talebinde %9’luk bir artış beklemektedir.
Analistler, önümüzdeki 12-18 ay içerisinde dünya çelik talebinin
yavaş bir toparlanma yaşayacağını, ancak yakın vadede bir
patlama beklenmediğini, fiyatlandırmanın, kapasite fazlasının
yol açtığı baskı sonucunda sınırlı bir düzeyde kalacağını, ancak
hammadde maliyetlerindeki artışların fiyatlara yansıtılacağını
tahmin etmektedir.
20
ERDEMİR 2009
2009 yılında büyük kayıplar yaşayan pek çok çelik üreticisinin
krize rağmen işletme sermayesini gözden geçirerek, temettü
dağıtımlarını düşürerek ve maliyetleri kısarak likiditelerini
artırdıkları, alınan tedbirler sonucunda borçların öz kaynaklara
olan oranının azaldığı görülmekle birlikte, krizin büyüklüğü
ve toparlanmanın sınırlı ölçekte olacağı öngörüleri dikkate
alındığında, çelik üreticisi şirketlerin kredi notlarının baskı
altında seyretmeye devam edeceği düşünülmektedir. Ayrıca,
2010 yılında Çin kaynaklı arz fazlasının, talebin zayıf seyretmesi
beklenen Avrupa ve Kuzey Amerika gibi piyasalar ile Brezilya
ve Rusya menşeli ihracatlar üzerinde baskı oluşturacağına
dikkat çekilmektedir. Analistlerin 2010 yılı öngörülerinde, çelik
sektöründeki asıl meselenin Çin kaynaklı hızlı büyüme olduğu,
Çin’deki üretim fazlasına tepki olarak hammadde fiyatlarının
artış kaydedeceği ve artış oranının %15-30 seviyelerinde olacağı
belirtilmektedir. Çelik sektörünün toparlanma sürecinin yavaş
seyretmesinin, şirket birleşmeleri ve satın alma faaliyetlerini
engellemeye devam edeceği öngörülmektedir.
Üretim
Üretim
2008 yılının son çeyreğinde reel sektörde yaşanan ekonomik
krizin sarsıcı etkileri ve küresel piyasalardaki olumsuz gelişmeler, zaman zaman toparlanma sinyalleri alınsa da 2009
yılının büyük bölümünde devam etmiştir. Grubumuz itibarını
ÜRETİM (Bin Ton)
2005
2006
2007
2008
2009
Sıcak Maden
4.999
4.931
5.236
5.637
5.933
2.776
2.811
2.762
2.791
3.339
Ereğli
İskenderun
2.223
2.120
2.474
2.846
2.594
Sıvı Çelik
5.282
5.271
5.486
6.122
6.619
Ereğli
3.176
3.221
3.200
3.201
3.798
İskenderun
2.106
2.050
2.286
2.921
2.821
5.150
5.155
5.366
5.976
6.465
3.095
3.135
3.128
3.124
3.715
-
18
552
871
854
2.055
2.002
1.686
1.981
1.896
113
120
265
91
21
Ham Çelik
Ereğli (Slab)
İskenderun (Slab)
İskenderun (Kütük)
Külçe Pik
Ereğli
-
-
-
8
-
113
120
265
83
21
3.760
3.903
4.206
4.182
4.812
Ereğli Teneke
251
161
232
247
166
Ereğli Galvanizli
341
360
281
318
285
Ereğli Soğuk
1.109
1.168
1.119
921
1.139
Ereğli Sıcak
2.000
2.126
2.355
2.343
2.356
Ereğli Levha
59
88
219
212
48
İskenderun Sıcak
-
-
-
141
818
Uzun Nihai Mamul
2.036
1.981
1.652
1.950
1.869
1.641
1.461
1.154
1.378
954
344
465
478
502
517
51
55
20
70
398
48
47
59
73
47
1.678
1.792
1.919
1.740
2.334
Pelet
1.120
1.135
1.292
1.118
1.371
Diğer
558
657
627
622
963
2
2
5
4
3
İskenderun
Yassı Nihai Mamul
Kütük
Kangal
Nervürlü
Silisli Yassı Çelik
Demir Cevheri
Çelik Çekme Boru
22
ERDEMİR 2009
ve güvenilirliğini sürdürmek, rekabet üstünlüğü elde etmek,
maliyetleri kontrol altına almak ve verimliliğini artırmak
amacıyla kriz döneminde optimum seviyede üretim yapmış ve
stoklarını önemli oranda azaltmıştır.
2009 yılında Ereğli tesislerimizin kapasite kullanım oranı
%84,4, İskenderun tesislerimizin ise %55,8 olmuştur. Üretimin
hangi etkinlik ve verimlilikte gerçekleştiğini gösteren, işletme
performansının izlenmesini sağlayan işletme etkinliği değeri
(OEE) Ereğli tesislerimizde %77,4 olarak gerçekleşmiştir.
Geliştirilen önlemler ve işgücü planlamaları ile kullanılmış
işçiliğin daha fazla oranda azalması sonucu “ton nihai mamul
üretimi için harcanan işçilik saati” Ereğli tesislerimizde bir önceki yıla göre %9,75’lik azalışla 3,61 adamsaat/ ton, İskenderun
tesislerimizde de 4,13 adamsaat/ ton olmuştur.
Nihai Mamul Üretiminde İşgücü Verimliliği
(Adamsaat/Ton)
2008
2009
2007
2008
4,13
4,51
2006
5,26
2005
3,61
4,00
3,62
2007
5,84
2006
İskenderun Tesisleri
6,05
2005
3,83
4,36
Ereğli Tesisleri
2009
FAALİYET RAPORU 2009
23
Üretim
Yassı Çelik Üretimi
2009 yılında toplam yassı nihai mamul üretimimiz 4.812 bin
ton olmuştur.
yıla göre %20 artış ile 3.339 bin ton, sıvı çelik üretim miktarı
ise %19 artışla 3.798 bin ton olarak gerçekleşmiştir.
Ereğli tesislerimizde 2009 yılında 2.404 bin ton sıcak ve 1.590
bin ton soğuk olmak üzere toplam 3.994 bin ton yassı nihai
mamul üretilmiştir. Yeni 1 No.lu Yüksek Fırın’ın artan üretim
kapasitesine bağlı olarak sıcak maden üretim miktarı geçen
2008 yılında Sıcak Haddehane’yi devreye alan ve yılı 141
bin ton yassı mamul üretimiyle tamamlayan İskenderun
tesislerimizin 2009 yılı yassı nihai mamul üretimi ise 818 bin
ton olmuştur.
Yassı Nihai Mamullerin
Ürün Gruplarına Göre Dağılımı
Levha %1
Teneke %3
Galvanizli %6
Soğuk %24
Sıcak %66
Ereğli ve İskenderun Tesisleri 2009 Yılı Üretim Rekorları (Ton)
ÜRETİM
Tarih
Tarih
Eski Rekor
Yeni Rekor
2003
2009
2.836.919
3.338.949
2006
2009
3.234.976
3.797.960
2006
2009
3.134.530
3.715.392
Artış
Artış Oranı (%)
502.030
18
562.984
17
580.862
19
677.229
481
14.575
3
Ereğli Tesisleri
Sıcak Maden
Sıvı Çelik
Slab Döküm
İskenderun Tesisleri
Yassı Nihai
Mamul
Kangal
2008
2009
140.669
817.898
2008
2009
502.939
517.514
Silisli sac üreten Romanya tesisimiz de elektrik çeliği sektöründe yaşanan talep daralmasından etkilenmiş, 2009 yılı üretimi bir önceki yıla göre %38 azalarak 47 bin ton seviyesinde
gerçekleşmiştir. Üretim proseslerinde verim artışı ve katma
24
ERDEMİR 2009
değeri yüksek yeni çelik kaliteleri geliştirilmesine odaklanan
Romanya tesisimiz, yüksek verimlilik gerektiren motor ve
jeneratör sanayisinde kullanılmak üzere 12 yeni katma değeri
yüksek elektrik çeliği kalitesi geliştirerek pazara sunmuştur.
Uzun Çelik Üretimi
Grubumuzun 2009 yılı uzun nihai mamul üretimi 954 bin tonu
kütük, 517 bin tonu kangal ve 398 bin tonu nervürlü demir
olmak üzere 1.869 bin ton seviyesinde gerçekleşmiştir.
Uzun Nihai Mamullerin
Ürün Gruplarına Göre Dağılımı
Kangal %28
Nervürlü %21
Kütük %51
Demir Cevheri Üretimi
2009 yılında 1.371 bin ton pelet üretimi gerçekleştirilmiş olup,
parça cevher, toz cevher ve pelet keki gibi diğer mamullerin
toplam üretim miktarı ise 963 bin ton olmuştur.
Çelik Çekme Boru Üretimi
Petrol hat boruları, sondaj boruları, soğuk çekme boru, dikişsiz çelik profil ve kazan boruları olmak üzere toplam 3 bin ton
dikişsiz çelik boru üretilmiştir.
Çelik Servis Merkezi Hizmetleri
Çelik Servis Merkezimizde 84 bin ton ürün müşterilerimizin
taleplerine göre ebatlandırılmıştır.
Mühendislik ve Proje Yönetimi Hizmetleri
2009 yılında ERENCO, ERDEMİR Grubu’nun yatırımlarını
yönetmeye devam etmiştir. Yıl içerisinde Ereğli tesislerimizde
40 MW buhar türbini ve çelikhane 2 no.lu pota fırını projeleri,
İskenderun tesislerimizin ise Modernizasyon ve Yassıya
Dönüşüm Yatırımları kapsamında turbo jeneratör modernizasyonu, su temini, 2 adet kargo vinci alımı, hurda hazırlama,
stoklama ve taşıma projeleri tamamlanmış olup çelikhanede
2 no.lu konvertör devreye alınmıştır.
2009 yılında tüm mekanik ekipmanlarının imalat resimleri
ERENCO tarafından hazırlanan; imalatları ve montajları
ERENCO yükümlülüğünde gerçekleştirilen 500.000 ton/yıl
kapasiteli dilme hattı ve her biri 250.000 ton/yıl kapasiteli
makas hatlarının devreye alınma işlemleri de tamamlanarak
İskenderun tesislerimize devredilmiştir.
ERENCO‘nun teknik liderliği ve proje koordinasyonu ile
gerçekleştirilen 160.000 ton/yıl üretim kapasitesine sahip
Türkmenistan Metalurji Tesisi yaklaşık 3,5 yıl sürdürülen yoğun çalışmalar sonucunda 15 Mayıs 2009 tarihinde işletmeye
açılmıştır.
FAALİYET RAPORU 2009
25
Üretim
Ayrıca Adana Çimento’nun İskenderun Cüruf/Klinker
Öğütme ve Paketleme Tesisi projesi, ERDEMİR Romanya
Asitleme Hatları ve Çelik Servis Merkezi fizibilite çalışması,
Gazi Metal Soğuk Haddehane Yatırımları fizibilite çalışması tamamlanmıştır. Petkim mühendislik hizmetleri,
Yatağan Termik Santrali Atık Isı Geri Kazanımı pilot projesi,
ÜSTAY-Azerbaycan (Bakü) Çöp Yakma Tesisi mühendislik
hizmetleri, Çayeli Bakır İşletmeleri mühendislik hizmetleri
ve ERDEMİR Romanya iyileştirme çalışmaları gerçekleştirilmiştir.
Lojistik Hizmetleri
Öncelikle Grubumuzun lojistik ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik faaliyetlerini sürdüren Şirketimiz, denizyolu taşımacılığı, tren feri taşımacılığı, gemi işletmeciliği ve acentalık
faaliyetleriyle 3. şahıslara hizmet vermeye 2009 yılında da
devam etmiştir.
Liman Faaliyetleri
Ereğli tesislerimiz limanlarında yükleme boşaltma hizmetlerinde, tüm yılların en yüksek yıllık deniz sevkiyatı yapılmış,
fiili üretim ve satış hedeflerimize paralel olarak 10.507 bin
ton yükleme ve boşaltma hizmeti gerçekleştirilmiştir. Ayrıca
3. şahıslara toplam 1 milyon ton yükleme boşaltma hizmeti
sağlanarak 3,9 milyon ABD doları gelir elde edilmiştir. Yıllık
toplam liman geliri ise 7,8 milyon ABD doları olmuştur.
2009 yılında İskenderun tesislerimizin limanlarında ise yaklaşık 8.960 bin ton malzeme elleçlenmiş olup, bu hizmetin
2.930 bin tonluk kısmı doğrudan müşterilerimize sunulmuş
ve yaklaşık 13,5 milyon ABD doları liman hizmet geliri elde
edilmiştir.
Hammadde Tedarik
Çin geçmiş yıllarda olduğu gibi çelik üretimi ve dolayısıyla
hammadde tüketiminde lokomotif rolünü sürdürmüştür.
Dünyanın geri kalan kısmında çelik üretimi ve hammadde
tüketimi azalırken Çin, 2009 yılında, ham çelik üretimini 68
milyon ton artırarak 568 milyon ton seviyesine yükseltmiştir.
Çin’in 2009 yılı demir cevheri ithalatı, ham çelik üretimine
paralel olarak geçen yıla göre %41 artış göstermiştir. Çin’in
ana hammadde tedarikçisi konumunda olan Avustralya’da
pek çok kömür ve demir cevheri üreticisi tam kapasite çalışmış ve lojistik kısıtlar nedeniyle yeterli miktarda mal temin
etmekte güçlükler yaşanmıştır. Avustralya limanlarında 30
güne varan gemi bekleme süreleri oluşmuştur. 2009 yılının
son çeyreğinden itibaren demir cevheri ve kömür fiyatlarında keskin artışlar gözlenmiştir. Çin’in hammaddeye karşı
olan bu iştahı sayesinde dünya çapında pek çok madencilik
şirketi yatırımlarına devam etmiş ve kapasitelerini artırma
yoluna gitmiştir.
26
ERDEMİR 2009
Dünya hammadde piyasalarındaki karmaşa 2009 yılına
damgasını vururken, Grubumuzda ülkemizin cevher ve
kömür kaynaklarından azami miktarlarda yararlanma anlayışı sürdürülmüş, bu kapsamda Zonguldak ve Armutçuk
bölgelerinden TTK ve özel işletmelerden fiziki kapasitelerinin
müsait olduğu ölçeklerde kömür alımına gidilmiş, 2008
yılında toplam 234 bin ton olan tedarik miktarı 280 bin tona
yükseltilmiştir. Kalite ve kimyevi özellikleri yönünden, demir
çelik endüstrisinde kullanılabilir nitelikte üretilen yerli demir
cevherinin tamamı üç entegre tesis tarafından kullanılmakta olup, 2009 yılında bu üretimin 2.629 bin tonu Grubumuz
tarafından tedarik edilmiş ve 2.561 bin tonu lojistik avantajı
nedeniyle İskenderun tesislerimiz tarafından tüketilmiştir.
Satış
Satış
Dünyanın 1929’dan bu yana gördüğü en büyük ekonomik
buhran olup kısa süre içinde tüm dünya ekonomilerinde reel
sektörü vuran, büyük talep daralmaları, üretim ve işgücü
kısıntılarını beraberinde getiren, yaşanan belirsizliklere bağlı
olarak bankaların kredi kullandırma oranlarını büyük ölçüde
kıstığı kriz döneminde, global yassı çelik piyasasında da özellikle Temmuz 2008-Mayıs 2009 tarihleri arasında ölüm spirali
olarak adlandırılan fiyat düşüşleri yaşanmıştır. Piyasalar 2009
Ağustos ayına kadar bir miktar toparlanma sinyalleri vermekle
birlikte, yılın kalan bölümü fiyatların dengelenmeye çalışıldığı
bir dönem olarak geçirilmiştir.
Bu süreçte, pazardaki hızlı değişimi yakından takip etmek, bu
ortama hızlı ayak uydurabilmek, başta otomotiv, gemi inşa,
boru ve makine teçhizat sektörleri olmak üzere tüm müşterilerimizin beklentilerini öğrenebilmek amacıyla 2009 yılı
SATIŞ MİKTARLARI (Bin Ton)
2005
2006
2007
2008
2009
Yassı Nihai Mamul
3.553
3.904
4.295
3.932
5.128
Ereğli Teneke
253
151
240
236
177
Ereğli Galvanizli
310
362
286
310
313
Ereğli Soğuk
1.081
1.168
1.162
925
1.175
Ereğli Sıcak
1.860
2.139
2.392
2.231
2.572
Ereğli Levha
49
84
215
200
56
-
-
-
30
835
2.011
2.018
1.652
1.963
1.858
1.612
1.512
1.153
1.379
964
İskenderun Sıcak
Uzun Nihai Mamul
Kütük
Kangal
352
449
479
517
522
Nervürlü
47
57
20
67
372
Külçe Pik
117
119
268
82
31
-
-
-
5
-
Ereğli
İskenderun
117
119
268
77
31
1.762
1.772
1.865
1.615
2.100
Pelet
1.084
1.148
1.302
1.114
1.324
Diğer
678
624
563
501
776
53
62
75
88
104
41
44
58
73
45
Karbon Çeliği
6
13
9
7
52
Diğer
6
5
8
8
7
2
2
4
5
4
Demir Cevheri
Silisli Yassı Çelik
Silisli Sac
Çelik Çekme Boru
28
ERDEMİR 2009
başından itibaren müşteri ziyaretleri artırılmıştır. Piyasalardan
elde edilen veriler doğrultusunda, müşterilerimizin ihtiyaçlarına doğru çözümler üretebilmek ve krizin etkilerini yumuşatmak amacıyla karşılıklı kazan-kazan ilkesi doğrultusunda satış
politikaları, şartları ve fiyatlarında değişiklikler yapılmıştır.
Sıcak haddelenmiş yassı mamul üretimine 2008 yılı ikinci yarısında başlayan İskenderun tesislerimiz, dalgalanan yassı çelik
talebine ayak uydurarak bu dönemde müşteri gereksinimleri
doğrultusunda sipariş almaya başlamıştır. Hizmet kalitemizi
daha da artıracak önemli bir araç olarak değerlendirdiğimiz
İleri Tesis Çizelgeleme ve Planlama (APASS) Projesi’ne devam edilmiş olup projenin 2010 yılının ikinci yarısında devreye
alınması planlanmaktadır.
Yassı Nihai Mamul
2009 yılında Ereğli tesislerimizdeki yassı mamul satış miktarı
yaşanan küresel krize rağmen 2008 yılının %10 üzerinde
gerçekleşerek 4.294 bin ton olmuştur. Bu dönemde İskenderun tesislerimizdeki üretimin de etkisiyle toplam yassı mamul
satış miktarımızda %30 artış sağlanarak 5.128 bin tona
ulaşılmıştır. Aynı dönemde yurt içine 3.809 bin ton sevkiyat
gerçekleştirilmiş, düşen yassı çelik fiyatlarının etkisiyle yurt
Yurt İçi Yassı Nihai Mamul Satışlarının
Kullanım Alanlarına Göre Dağılımı
içi satış gelirlerimiz %46 oranında azalarak 2.067 milyon ABD
doları olmuştur.
2009 yılında boru ve profil sektörüne yapılan sevkiyatlarda
2008’e göre ciddi artış yaşanmış ve bu sektörün toplam yurt
içi satışlarımız içerisindeki payı 2008 yılındaki %25,1 seviyesinden %44,3’e yükselmiştir.
Yassı Nihai Mamul Satışlarının
Ürün Gruplarına Göre Dağılımı
Diğer %3
Metal Ambalaj %4
Otomotiv ve Yan Sanayi %5
Dayanıklı Ev ve Büro Gereçleri %7
İkincil Üreticiler %9
ÇSM ve Tüccarlar %28
Levha %1
Teneke %3
Galvanizli %6
Soğuk %23
Sıcak %67
Boru ve Profil İmalatı %44
Yassı Nihai Mamul İhracatının
Ülkelere Göre Dağılımı
İngiltere %2
Hindistan %12
Diğer %15
ABD %2
Çin %2
Vietnam %3
Almanya %4
İtalya %24
Romanya %8
Brezilya %8
Mısır %5
Daralan yurt içi talep sebebiyle yassı mamul ihracatımız 2008
yılına göre %65 oranında artış göstererek 1.319 bin ton olarak
gerçekleşmiştir. Ancak yassı çelik piyasalarında yaşanan fiyat
düşüşleri nedeniyle yurt dışı satış geliri de % 15 oranında
azalmış ve 625 milyon ABD doları olmuştur.
İspanya %8
Yunanistan %7
FAALİYET RAPORU 2009
29
Satış
Uzun Nihai Mamul
2009 yılında kütük dahil olmak üzere nihai uzun ürün satışlarımız
iç pazar için 1.236 bin ton, dış pazar için 622 bin ton olmak üzere
toplamda 1.858 bin ton olarak gerçekleşmiştir. İç piyasaya yapılan
Yurt İçi Uzun Nihai Mamul Satışlarının
Kullanım Alanlarına Göre Dağılımı
satışlardan 541 milyon ABD doları, ihracattan ise 276 milyon
ABD doları gelir elde edilmiştir.
Uzun Nihai Mamul İhracatının
Ülkelere Göre Dağılımı
Etiyopya %2
Döküm Sektörü %2
İnşaat Çeliği %38
Üreticileri
Profil Üreticileri %22
Hindistan %1
Elektrotluk-Kaynak Teli %2
Özel/Tellik Kalite %3
İsrail %12
Civatalık-Somonluk %1
Yüksek Karbonlu %8
Mısır %46
İnşaat Sektörü %11
Ticari Kalite %13
Çelik Servis Merkezi Hizmetleri
2009 yılında toplam satışımız 126 bin tondur. Satışlarımızın
%67’si işlem görerek sevkedilen ürünlerden, %33’ü ise işlenmeden doğrudan müşteriye sevk edilen ürünlerden oluşmaktadır. Yapılan satışların %91’ini yurt içi satışlar, %9’unu ise
ihracat oluşturmaktadır.
İtalya %4
Suudi Arabistan %10
2009 yılında 1.324 bin ton pelet satışı, 776 bin ton diğer ürünlerin satışı olmak üzere toplam 2.100 bin ton satış yapılmıştır.
Lojistik Hizmetleri
Lojistik Şirketimiz 2009 yılında 170 konteyner denizyolu taşımacılığı, 348 bin ton tren feri taşımacılığı gerçekleştirmiştir.
Dikişsiz Çelik Boru
2009 yılında 4 bin ton boru satışı yapılmıştır.
30
ERDEMİR 2009
%2
%2
%2
%4
Suriye %4
İran %4
Diğer %7
Sektörlere Göre Dağılım
Otomotiv Ana ve %37
Yan Sanayi
Beyaz Eşya %17
Ana ve Yan Sanayi
Isı Sanayi %18
Maden
Cibuti
BAE
Nijerya
Endonezya
Elektrik-Elektronik San. %4
Yapı Sektörü %1
İhracat %9
Diğer Çelik %14
Servis Merkezleri
Yatırımlar
Yaşanan krize bağlı olarak tüm çelik üreticilerinin yatırımlarını iptal ettiği, ertelediği ve uygulama sürelerini uzattığı bir
ortamda Grubumuz herhangi bir yatırımını iptal etmemiş,
devam eden yatırımlarını sürdürmüştür.
2009 yılında 110 milyon ABD doları özkaynaklardan, 31 milyon ABD doları kredilerden olmak üzere toplam 141 milyon
ABD doları yatırım harcaması yapılmıştır.
2009 yılı içinde Ereğli tesislerimizdeki Levha Haddehanesi’ne
kurulan ULT (on-line yüzey kontrol) cihazı devreye alınmıştır.
2. Soğuk Haddehane Sürekli Asitleme-Tandem Hattı (CPLTCM) ile Sürekli Tavlama Hattı (CAL) Otomasyon Modernizasyonu Projeleri’nde sözleşmeler imzalanmış ve mühendislik
çalışmalarına devam edilmiştir. 1.Sıcak Haddehane Kombine
Hadde Motorlarının Modernizasyonu Projesi’nde teklifler
alınmış, değerlendirme çalışmalarına devam edilmiştir.
Yarımca Lojistik Tesisi Projesi’nde ilgili devlet kurumlarından
alınması gereken izinler ve kiralamalarla ilgili çalışmalar
sürdürülmüştür. Kok Fabrikaları içinde yer alan Fenol Arıtma
Tesisi Modernizasyonu’na yıl içinde başlanmıştır. 4 No.lu Kok
Bataryası Projesi’nde yerleşime yönelik tasarım çalışmaları
yapılmıştır.
2009 yılı sonunda 2012 yılı içinde yapılması planlanan 2.Yüksek Fırın Reline Projesi ve bu projeyi tamamlayıcı yatırımlar
olan Yeni Turbo Körük (Blower), 7. Hava Ayrıştırma Tesisi,
reline duruşuna bağlı olarak Çelikhane ve diğer tesislerde
yapılacak yatırımlar ve Yüksek Fırınlar Tepe Basıncı Genleştirme Türbinleri (TRT) yatırımları için karar alınmış, çalışmalara
başlanmıştır.
Ereğli ve İskenderun tesislerimizde çalışmaları yoğun bir şekilde devam eden İleri Tesis Planlama ve Çizelgeleme Projesi,
tesislerimizin kapasitelerinin azami karlılık hedefiyle planlanmasına, talep toplama ve hat planlamalarının kar odaklı
yönetilmesine, teslimat sürelerindeki iyileştirme ile müşteri
bağlılığının artırılmasına, optimizasyon teknikleri kullanılarak
üretim hatlarının verimliliğinin artırılmasına ve çok sayıda
parametrenin aynı anda kullanılarak detaylı iş programlarının
kısa sürede oluşturulmasına hizmet edecektir.
İskenderun tesislerimizde 2003 yılında başlatılan Modernizasyon ve Dönüşüm Yatırımları (MDY) kapsamındaki projelerden
31 adedi tamamlanmış, 4 tesis kısmi olarak işletmeye alınmış
olup diğerlerinde ise yatırım çalışmaları devam etmektedir.
Üretimin sürdürülmesine paralel olarak yatırım kapsamın-
32
ERDEMİR 2009
daki tesislerin kademeli olarak işletmeye girmesi sonucunda
İSDEMİR’in dünyanın en modern, çevre ile uyumlu, verimli
ve karlı demir-çelik şirketleri arasında yerini alması sağlanacaktır. Yıl içerisinde Servis Suyu Temini Projesi ile Makas ve
Dilme Hatları Projesi tamamlanmıştır. Çelikhane Modernizasyonu, Mevcut Kazanların Otomasyon Sistemi Modernizasyonu, Atıkların Değerlendirilmesi Projeleri yıl içerisinde
kısmen devreye alınmış olup çalışmalar devam etmektedir.
5. ve 6. Bataryalar’ın devreye alınmasından sonra birçok
fırını kapalı durumda bulunan, yüksek maliyetli ve düşük
kalitede kok üreten 4. Kok Bataryası’nın modernizasyonuna
başlanılmıştır. MDY sonrası hedeflenen üretim kapasitesine
ulaşmak, üretim maliyetlerini düşürmek, yüksek kalitede
sinter üretmek ve çevre kirliliğini önlemek amacıyla 3 milyon
200 bin ton/yıl kapasiteli 2. Sinter Fabrikası ve 2 milyon 200
bin ton/yıl kapasiteli 4. Yüksek Fırın kurulmaktadır. Liman
Yatırımları (2. Aşama) Kıyı Koruma Yapısı (İlk Etap) projesi
kapsamında, deniz ile tesisler arasına kıyı koruma yapısı
doldurulması planlanmaktadır. Kangal Haddehanesi için kütük sağlamaya ve pazardan pay almaya devam etmek, artan
üretim miktarı ile sabit giderleri düşürerek karlılığı artırmak
ve üretim esnekliği sağlamak amaçları ile 1 milyon ton/yıl
kapasiteli Elektrik Ark Ocağı kurulmasına karar verilmiştir.
Maden işletmemizde kükürt desülfürizasyonu için gerekli bir
çevre yatırımı olan Pelet Tesisi Toz Tutma Gaz Arıtma Sistemi
Ağustos 2009 sonunda devreye alınmıştır. Mevcut tesisimizde pelet üretimi için gerekli olan manyetit cevher üretim
kapasitesi gelecek yıllarda azalacaktır. Tesisin tam kapasite
ile çalışması için Divriği’de bulunan Ekinbaşı Demir Madeni
sahasının devreye alınması gerekli olmuştur. Ekinbaşı cevheri ile tesise verilecek hammadde tenörü yükselecek, peletteki
nikel empürite oranı düşürülecektir. Yatırıma 2009 yılının
Ekim ayında başlanmış olup, 2011 yılının Ağustos ayında tamamlanması ve 4 aylık cevher üretimi hazırlıklarından sonra
2012 yılının Ocak ayında üretime başlanması planlanmaktadır. Malatya ili Hekimhan ilçesi Hasançelebi beldesinde
sahip olduğumuz, ülkemizin bilinen en büyük demir cevheri
sahasına kurulması planlanan 3 milyon ton/yıl kapasiteli
Demir Cevheri Zenginleştirme ve Peletleme Tesisi için ön
çalışmalar yürütülmekte olup, gerekli yasal izinler büyük
ölçüde tamamlanmıştır. Ülkemizdeki entegre tesislerin pelet
ihtiyacının önemli bir bölümünü karşılayacak olan tesisin
2013 yılı sonunda devreye alınması planlanmaktadır.
2009 Yılında Tamamlanan Başlıca Yatırımlar
İşletmeye Geçiş Tarihleri
YATIRIM PROJELERİ
2009
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
I - Ereğli Tesisleri
1) Levha Haddehanesi ULT Cihazı Temini
II - İskenderun Tesisleri
1) Servis Suyu Temini
2) Makas ve Dilme Hatları
III - Maden İşletmesi
1) Pelet Tesisi Toz Tutma ve Gaz Arıtma Sistemi Yatırımı
FAALİYET RAPORU 2009
33
Yatırımlar
2009 Yılında Devam Eden Başlıca Yatırımlar
İşletmeye Geçiş Tarihleri
YATIRIM PROJELERİ
2010
1. Ç
3. Ç
4. Ç
1. Y
2012
2. Y
1. Y
2013
2. Y
1. Y
2014
2. Y
1. Y
2. Y
I - Ereğli Tesisleri
1) İleri Tesis Planlama ve Çizelgeleme Projesi
2) 2. Soğuk Haddehane CAL Otomasyon Modernizasyonu
3) Fenol Arıtma Tesisi Modernizasyonu
4) 2. Soğuk Haddehane CPL-TCM Otomasyon Modernizasyonu
5) 1. Sıcak Haddehane Kombine Hadde Motorlarının Yenilenmesi
6) 2.Yüksek Fırın Reline Yatırımı
7) Reline Duruşuna Bağlı Olarak Çelikhane ve Diğer Tesislerde
Yapılacak Yatırımlar
8) Yeni Turbo Blower Yatırım Projesi
9) 7. Hava Ayrıştırma Tesisi
10) Yüksek Fırınlar Tepe Basıncı Genleştirme Türbinleri (TRT)
11) Yarımca İskele Yapımı ve Lojistik Tesisi
12) 4. Kok Bataryası Projesi ve 3 No’lu Batarya’ya Kok Kuru Söndürme II - İskenderun Tesisleri
1) Atıkların Değerlendirilmesi
2) 2. Sinter Fabrikası Kurulması
3) Çelikhane Modernizasyonu
4) Mevcut Kazanların Otomasyon Sistemi Modernizasyonu
5) 4. Kok Bataryası Modernizasyonu
6) 4. Yüksek Fırın Yapımı
7) Liman Yatırımları (2. Aşama) Kıyı Koruma Yapısı (İlk Etap)
8) Liman Yatırımları (Kargo ve CB Vinçleri)
9) Elektrik Ark Ocağı Tesisi (EAO)
III - Maden İşletmesi
1) Ekinbaşı Yeraltı İşletmesi Projesi
2) Hasançelebi Demir Cevheri Zenginleştirme ve Peletleme Tesisi
Ç: Çeyrek
34
2. Ç
2011
ERDEMİR 2009
Y: Yarı Yıl
İnsan Kaynakları
İnsan Kaynakları
Köklü kurumsal kültürü, saygınlığı, çalışma prensipleri, sunduğu gelişim fırsatları ve sosyal imkanları, faaliyet gösterdiği
sektörlerin dinamizmi ile çalışanları için büyük, güçlü, güvenilir bir aileyi ifade eden ERDEMİR Grubu, yenilikçi, yaratıcı,
başarma azmi yüksek, sorumluluk duygusu güçlü, ekip çalışmasına yatkın, gelişmeye açık yetenekler için de tercih edilen
bir kurumdur. Grubumuzda çalışanlarımıza sağlıklı ve güvenli
iş ortamları, potansiyellerini kullanabilecekleri, yeni fikirlerini
fırsatlara dönüştürebilecekleri imkanlar sağlanır.
paylaşmak, uyumlu ekip çalışması çalışanlarımızı farklı kılan
özelliklerdir.
Türkiye’nin en büyük istihdam sağlayıcılarından biri olan Grubumuzun 31 Aralık 2009 tarihi itibarıyla çalışan sayısı 9.789
mavi yakalı, 3.261 beyaz yakalı ve 111 adet sözleşmeli personel
olmak üzere toplam 13.161’dir.
ERDEMİR çalışanları yetkin ve enerjiktir. Gelişmeleri takip
eder, yenilikçi fikirlerini iyi yönde değişim yaratacak faaliyetleri hayata geçirmek için kullanır, iletişim becerileri yüksektir. Araştırmak, öğrenmek, öğrendiklerini uygulamak ve
Kurum hedeflerimiz doğrultusunda çalışanlarımızı geliştirmek, güçlü yanlarını tanımak, organizasyonel verimliliği
artırmak, eğitim ihtiyaçlarını zamanında belirlemek amacıyla
beyaz ve mavi yakalı tüm çalışanlarımıza uygulanan performans yönetim sistemi sonuçları kariyer gelişim planlarına
girdi sağlamaktadır.
Çalışan Sayısı
Çalışanların Öğrenim Düzeyi
Lise ve Dengi %51
Meslek Yüksek Okulu %9
5.477
Üniversite ve Üstü %16
942
6.742
İlköğretim %24
Ereğli
İskenderun
Diğer
Çalışanların Hizmet Süresi
Çalışanların Yaş Dağılımı
19-30 Yaş %15
31-40 Yaş %56
0-10 Yıl %78
11-21 Yıl %17
41-50 Yaş %26
51-54 Yaş %2
55-Üzeri Yaş %1
36
ERDEMİR 2009
22-24 Yıl %3
25-Üzeri Yıl %2
Toplu İş Sözleşmesi
Ereğli Demir ve Çelik Fabrikaları’nın üyesi bulunduğu ve Toplu
İş Sözleşmesi görüşmelerinde Ereğli tesislerimizi temsil eden
Türkiye Metal Sanayicileri Sendikası (MESS) ile Türk Metal
Sendikası arasında, 5 Eylül 2008 tarihinde başlamış olan
22. Dönem Toplu İş Sözleşmesi görüşmeleri 26 Şubat 2009
tarihinde anlaşmayla sonuçlanmıştır. Söz konusu Toplu İş
Sözleşmesi 01.09.2008-31.08.2010 tarihleri arasında geçerli
olacaktır. 22. Dönem Toplu İş Sözleşmesi’nin ilk on altı
aylık döneminde saat ücretlerine 60 kuruş, kalan sekiz aylık
dönemde de 20 kuruş ücret artışı kararı alınmıştır. Ancak
tüm dünyada olduğu gibi ülkemiz demir çelik sektöründe de
yaşanan genel ekonomik kriz nedeniyle; Ereğli Demir ve Çelik
Fabrikaları T.A.Ş.’de, yürürlükteki İş Sözleşmesi’nin bazı maddeleri, Sendika ile mutabakat sağlanarak, 16 aylık bir süre için
tâdil edilmiştir. Bu çerçevede, ücret ve ücrete bağlı haklar,
01.05.2009 itibariyle %35 oranında azaltılmış olup, uygulama
31.08.2010 tarihine kadar geçerliliğini koruyacaktır. Bununla
beraber, nakdi ve nakdi olmayan sosyal yardımlara ilişkin
hükümlerde herhangi bir değişikliğe gidilmemiştir.
İskenderun tesislerimizde, 01.01.2009-31.12.2010 tarihleri
arasında geçerli olacak 23. Dönem Toplu İş Sözleşmesi’ne
göre, 2009 yılı içinde 1. ve 2. altı aylık dönemlerde ücret artışı
uygulaması yapılmıştır. Ekonomik kriz nedeniyle, yetkili Çelikİş Sendikası ile mutabakat sağlanarak, ücret ve ücrete bağlı
haklar %35 oranında azaltılmıştır.
Grubumuzda %35 oranında ücret indirimi uygulanan Ereğli ve
İskenderun tesislerimiz ve Mühendislik Şirketimiz çalışan-
larına 14.09.2009 tarihinde net 1.000 TL destek ödemesi
yapılmıştır.
ERDEMİR Çelik Servis Merkezi’nde 01.07.2007-30.06.2009
tarihleri arasında geçerli olan Toplu İş Sözleşmesi hükümleri
uyarınca, 4. altı aylık dönemde ücret artışı uygulanmıştır. Yeni
dönem Toplu İş Sözleşmesi, 18.12.2009 tarihinde bağıtlanmış
olup, 01.07.2009-30.06.2011 tarihleri arasında geçerli olacaktır.
ERDEMİR Romanya’da 01.06.2008-31.05.2009 tarihleri
arasında geçerli olan sözleşme 15.01.2010 tarihine kadar aynı
şartlarda uzatılmış olup, bu sözleşmeye göre 2009 yılında
ücret artışı uygulanmamıştır.
ERDEMİR Maden’de, Maden-İş Sendikası’nın aldığı yetki
belgesine ERDEMİR Maden tarafından itiraz edilmesi nedeniyle, 31.12.2006 tarihinde sona eren Toplu İş Sözleşmesi’nin
yeni dönem görüşmelerine başlanamamıştır. 01.01.200831.12.2008 dönemi için olduğu gibi, Toplu İş Sözleşmesi
imzalandığında mahsup edilmek üzere, saat ücretli personele
01.01.2009 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere %5 ve
01.07.2009 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere %2 ücret
zammı yapılmıştır.
ERDEMİR ÇELBOR Çelik Çekme Boru San. ve Tic. A.Ş.’de
01.09.2008 tarihinde yürürlüğe giren ve 31.08.2010 tarihine
kadar geçerli olan 4. Dönem Toplu İş Sözleşmesi hükümleri
uyarınca 2. ve 3. altı aylık dönemlerde ücret artışı uygulaması
yapılmıştır.
Sağlık Hizmetleri
Çalışanlarımıza sunduğumuz sağlık hizmetleri kapsamında işe
giriş muayeneleri yapılmış, iş kazalarını ve meslek hastalıklarını önleyici çalışmalara, kaza halinde üretim tesislerimizde ilk
yardım ve acil tedavi hizmetlerine, periyodik sağlık taramaları
ve koruyucu aşı uygulamalarına devam edilmiştir.
Ereğli ve İskenderun tesislerimizde çalışanlarımızın tamamı
ve merkezlerimize müracaat eden emeklilerimizin periyodik
muayeneleri yapılmıştır. Üretim tesislerimizin özel koşulları
doğrultusunda bazı ünitelerimizdeki çalışanlara odio, spiro,
USG solunum testleri, portör testleri gibi çeşitli tarama ve
ölçümler gerçekleştirilmiştir. Koruyucu hekimlik çalışmalarına
devam edilmiş, bu kapsamda çalışanlarımızın yanı sıra eş ve
çocukları da grip aşısı uygulamasından yararlanmıştır.
Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü’nce
22.05.2002 tarih ve 24762 sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak
yürürlüğe giren İlkyardım Yönetmeliği’ne istinaden Ereğli
tesislerimizde 233 kişiye sertifikalı ilkyardım eğitimi, ayrıca
347 kişiye temel zorunlu ilkyardım eğitimi verilmiştir. “Sağlıklı
Beslenme ve Diyet’’, “Gürültü ve Meslek Hastalıkları”, “Uzuv
Kopmalarında İlkyardım”, “Hepatit ve Korunma Yolları” konularında çalışanlarımız düzenlenen konferanslarla bilgilendirilmiş, işyeri hekimlerimiz tarafından ilköğretim öğretmen
ve öğrencilerine yönelik olarak da “Lösemi ( Kan Kanseri )”
konulu eğitim düzenlenmiştir.
İskenderun tesislerimizde de 12 farklı hastalığa yönelik olarak
çalışanlarımıza bilinçlendirme eğitimi düzenlenmiş, 20 çalışanımıza sertifikalı ilk yardım eğitimi verilmiştir.
FAALİYET RAPORU 2009
37
İnsan Kaynakları
Eğitim Faaliyetlerimiz
Grubumuz çalışanlarının mesleki ve kişisel gelişimlerinin
kendilerine olan güvenin artmasına ve çalışma ortamına
sağlanması, ihtiyaç duyabilecekleri her alanda uygun eğitim-
kolaylıkla uyum sağlamalarına hizmet eden Üniteiçi Eğitim
lerle desteklenmesi, yetkinliklerinin sürekli geliştirilmesinin,
Sistemi (ÜES) kapsamında Ereğli tesislerimizde 2009 yılında
sürdürülebilir rekabet gücünün korunması açısından büyük
61 kitap yeniden yazılmış, 97 kitap revize edilmiştir. Mevcut
önem taşıdığı bilinciyle çalışanlarımıza şirket içi ve dışı eğitim-
durumda 2095 ÜES kitabının 1556’sının elektronik ortama
ler, seminerler ve konferanslara katılım gibi çeşitli öğrenme
aktarımı tamamlanarak, çalışanların kitaplara daha kolay
olanakları sunulmaktadır. Eğitimlerin etkinliği ölçülmekte ve
erişimi ve kitaplar üzerindeki revizyon işlemlerinin daha hızlı
eğitim içerikleri iş yapış biçimlerinin iyileşmesine daha fazla
gerçekleştirilmesi sağlanmıştır. 438 ÜES kitabının elektronik
katkıda bulunacak şekilde sürekli yenilenmekte ve günün
ortama aktarılması çalışmaları devam etmektedir. İskenderun
ihtiyaçlarına göre eğitimlerimiz çeşitlendirilmektedir.
2009 yılında çalışan başına Ereğli tesislerimizde 42, İskenderun tesislerimizde 31 ve Maden Şirketimizde 18 saat eğitim verilmiş olup, Mühendislik şirketimizde verilen eğitimler toplam
991 saate ulaşmıştır.
Ereğli tesislerimizden 410, İskenderun tesislerimizden 212
çalışanımız çeşitli zirve, kongre, çalıştay ve seminere katılım
sağlamış, çalışanlarımız 16 bildiri sunmuştur.
Ereğli tesislerimizde sürdürülmekte olan ERDEMİR Açıköğretim Projesi dahilinde, 46 çalışanımız ilköğretimden, 36 çalışanımız ise liseden mezun olmuştur. Halen proje kapsamında
606 çalışanımız bulunmaktadır.
5312 Sayılı Kanun ve Uygulama Yönetmeliği gereğince, Çevre
ve Orman Bakanlığı’nca yetkilendirilmiş TRSİM firmasından,
Ereğli tesislerimizde yöneticilerimizin de dahil olduğu toplam
53 çalışanımıza, “Petrol Kirliliğine Müdahale Seviye 1 ve
tesislerimizde de 12 üniteye yayılımı sağlanan ÜES kapsamında 262 el kitabı yayınlanmıştır.
İskenderun tesislerimizde AB tarafından desteklenen, AB
Türkiye Komisyonu Projesi olarak Türkiye İş Kurumu tarafından yürütülen ve izlenen, 15–29 yaş arası genç işsizlere “Aktif
İstihdam Tedbirleri Hibe Planı 2008” projelerinden;
• 125 kişiye “Demir Çelik Sektörüne Genç İşgücü
Yetiştirme Projesi “
• 30 kişiye “İskenderun Körfezi Liman Operasyon Memuru
Eğitim Projesi”
• 1 kişiye “Yerel Kalkınmada Öncelikli Sektörde İstihdam
Edilebilirliği Artırma Eğitimi Projesi”
kapsamında 320 saat uygulamalı işbaşı eğitimleri gerçekleştirilmiştir.
Ereğli ve İskenderun tesislerimiz tarafından gerek grup
Seviye 2” ile “Diğer Zararlı Maddelerin Sebep Olduğu Kirliliğe
şirketlerimize gerekse çevre kuruluşlara iş sağlığı ve güvenliği
Müdahale Seviye 1 ve Seviye 2” eğitimleri alınmıştır. Yine
eğitimleri verilmiş, Çelik Servis Merkezimizden 52, İskenderun
ilgili mevzuat kapsamında alınması zorunlu olan “Malzeme
bölgesinde kurulu bulunan çeşitli şirketlerden ise 179 kişi bu
Bilgi Takip Formu Hazırlayıcısı” eğitimi 8 çalışan için Eğitim
eğitimlerden yararlanmıştır.
Müdürlüğü’nde gerçekleştirilmiştir.
Şirketlerimizin gerek kurulu bulundukları bölgelerdeki meslek
Çalışanlarımızın işlerini emniyetli, istenilen en kısa zamanda
liselerinden gerekse ülke çapındaki yüksek öğrenim kurum-
ve belirlenmiş standartlarda yapmalarına, eğitimin o işi bizzat
larından öğrencilerin mesleki bilgi ve deneyimlerine katkı
yapan uzmanlar tarafından yeni çalışanlara aktarılmasına,
sağlamak amacıyla tesislerimizde staj olanağı sağlanmaya
eğitimlerin gerçek ortamda yapılması dolayısıyla çalışanların
2009 yılında da devam edilmiştir.
Sosyal Hizmetlerimiz
Grup şirketlerimizde çalışanlarımızın ve ailelerinin bağlılıklarını artırmak, sosyal yaşantılarını zenginleştirmek, birbirleriyle
olan iletişimlerini güçlendirmek amacıyla lojmanlar, misafir-
38
ERDEMİR 2009
haneler, kültür merkezleri, kafe ve restoranlar, plaj ve yüzme
havuzları, açık kapalı tenis kortları, spor salonları, stadyumlar
ve kreş gibi tesislerle hizmet verilmeye devam edilmiştir.
Sürdürülebilirlik
Sürdürülebilirlik
İş Sağlığı ve Güvenliği (İSG)
Grubumuz için tüm süreçlerimizde çalışanlarımızın sağlığı ve
güvenliği temel önceliğimizdir. Hedeflerimize ulaşabilmemiz
ve başarılı iş sonuçları elde etmemiz ancak sağlıklı, motive olmuş ve bağlı çalışanlarımız tarafından gerçekleştirilebilir. Bu
nedenle iş sağlığı ve güvenliğinin iş sonuçlarımız üzerinde
doğrudan etkisi bulunmaktadır. İş sağlığı ve güvenliği alanında başarılı sonuçlar elde etmenin ise ancak yönetimin bu konudaki kararlılığı, çalışan katılımı ve tüm süreçlerde güvenlik
kültürünün yerleştirilebilmesi ile mümkün olduğu bilinciyle iş
sağlığı ve güvenliği uygulamalarımız şekillendirilmektedir.
Grubumuzda kazasız üretim yaklaşımı doğrultusunda iş
sağlığı ve güvenliği konusundaki yasal düzenlemelere
titizlikle uyulmakta, İSG risklerini en aza indirecek önlemler
alınmakta, bu alandaki en son gelişme ve teknolojiler takip
edilip süreçlerimize uyarlanmakta, çalışanlarımıza en yüksek
standartlarda koruyucu malzemeler temin edilmekte, sürdürülebilir bir güvenlik kültürü oluşturulması doğrultusunda çalışanlarımızın bu konudaki bilgi seviyeleri ve farkındalıklarını
artırmak amacıyla düzenli eğitim faaliyetleri yürütülmektedir.
İSG kurul toplantıları, ünite İSG komite ve alt komite toplantıları, haberli-habersiz güvenlik turları, sarı kart ve kazaya
ramak kaldı uygulamaları, acil durum tatbikatları, ünitelerde
doğrudan İSG mühendislerinin görevlendirilmesi, İSG alanındaki örnek uygulamalarımız arasında yer almaktadır.
Grubumuz çalışanlarına ve işletmelerimizde görev yapan
müteahhit firma personeline Genel İş Güvenliği Eğitiminin
yanında, çalışma ortamına göre değişen riskler için özel
konularda İş Güvenliği Eğitimleri, Gazlar ve Kimyasallar
Eğitimi, Yangın Güvenliği ve Yangından Korunma ile Sivil
Savunma Eğitimi, İlk Yardım Eğitimleri verilmeye devam
edilmiştir. Bu kapsamda Ereğli tesislerimizde toplam 96.319
saat, İskenderun tesislerimizde de toplam 28.978 saat İSG
eğitimi verilmiştir.
2009 yılında OHSAS 18001 İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim
Sistemi Belge yenileme tetkiki sıfır hata ile tamamlayan Ereğli tesislerimizin, kendi yazılım grubu tarafından geliştirilen ve
40
ERDEMİR 2009
Avrupa İş Sağlığı ve Güvenliği Ajansı tarafından düzenlenen
9. Avrupa İyi Uygulama Ödülleri Yarışması’nda Türkiye’yi
temsil etme hakkı kazanan ERDEMİR Risk Değerlendirme
Sistemi (ERDS), bu yarışmada takdire değer bulunmuş ve
örnek uygulama olarak gösterilmiştir. Risk değerlendirme
sonuçlarının analiz edilmesi, sorgulanması ve revizyonuna
rahatça imkan veren ERDS, kaza ve meslek hastalıklarının
önlenmesine ve bunlardan kaynaklanan maliyetlerin azaltılmasına katkı sağlamaktadır.
Ereğli tesislerimizde tüm çalışanlarımıza ulaşabilmek
amacıyla içeriğinde İSG ile ilgili duyuru, bilgi, karikatür,
tanıtım, haber, bulmaca ve röportajların olduğu İSG Bülteni,
ERDEMİR Haber Gazetesi ile birlikte aylık olarak yayımlanmaya devam edilmiştir.
Grup şirketlerimiz gerek çevre kuruluşlara verdikleri İSG
eğitimleri gerekse çalışanlarımızın bu alandaki konferans ve
seminerlere katılımıyla bilgi birikimini paylaşmaktadır. Bu
kapsamda İskenderun tesislerimiz çalışanları 5. Ulusal İSG
Kongresi’nde 3 sözlü bildiri sunmuştur.
2009 yılında Maden Şirketimiz ve Romanya tesislerimizde de
OHSAS 18001 İş Sağlığı ve Güvenliği Belgelendirme çalışmaları tamamlanmıştır.
Enerji Yönetimi
Bugün ve gelecek kuşaklar için dünya üzerinde yaşamın
sürdürülebilmesi ve yaşam kalitesinin herkes için artırılması
doğrultusunda benimsenen sürdürülebilir kalkınma anlayışı
ile tüm paydaşların ekonomik, çevresel ve toplumsal katkısı
incelenmekte, verimli enerji tüketiminin bu üç olguyu da
ilgilendirdiğini bilen şirketler yatırım ve büyüme programlarını
enerji stratejilerinin paralelinde oluşturmaktadır. Yoğun enerji
kullanan sektörlerde faaliyet gösteren Grup şirketlerimizin
enerji yönetimini nasıl ele aldıkları ve bu alandaki performansları gerek üretimimizin gerekse çevrenin sürdürülebilirliğini
sağlamak açısından anahtar bir rol oynamaktadır. Enerjinin
etkin ve verimli kullanılmasını benimseyen Grup şirketlerimiz,
bugün geldikleri noktada sektörel enerji verimliliği göstergelerinde örnek bir performans sergilemektedir.
Enerji verimliliğinde belirleyici olan önce insan ardından
teknik imkanlardır. Bu nedenle öncelikle çalışanlarımızda
enerjinin boşa harcanmaması gereken değerli bir kaynak
olduğu, tasarruf edilen enerjinin hem maddi hem de çevresel
bakımdan doğrudan kar anlamına geldiğine yönelik bir bilinç
oluşturmak ve süreçlerimizde enerji tasarrufunu sağlayacak
yöntemlerin ve teknolojilerin kullanılmasını sağlamak önceliğimizdir.
Dünya üzerindeki fosil yakıtların sınırlı olması ve tüketimlerinin neden olduğu çevresel sorunlar dolayısıyla, üretim süreçlerimizde açığa çıkan tüm yan ürün yakıtlar mümkün olan
en üst seviyede birincil enerji kaynaklarına alternatif olarak
kullanılmaktadır. Fosil yakıtların kullanımı sonucu ortaya çıkan emisyonlar ise düzenli olarak takip edilmekte ve emisyon
verimliliğinin artırılması çalışmaları sürdürülmektedir. Ereğli
ve İskenderun tesislerimiz ihtiyaç duydukları elektrik enerjisinin büyük bölümünü kendi bünyelerinde üretme kapasitesine
sahip olmakla birlikte interaktif bir yapıda izledikleri piyasa
şartları paralelinde üretimlerini dengelemeye devam etmiştir.
leştirme gerçekleştirilmiş, belirlenen hedeflerin altında kalan
spesifik enerji tüketimi Ereğli tesislerimizde 4.773 MCal/THÇ,
İskenderun tesislerimizde 5.546 Mcal/THÇ olarak gerçekleşmiştir. İskenderun tesislerimiz 2009 yılında Sanayide Enerji
Verimliliği Proje Yarışması’nın Sanayide Enerji Verimliliğinin
Artırılması Projeleri (SEVAP 3) kategorisinde 5. kez birincilik
ödülü kazanmıştır.
Ereğli tesislerimizde 2009 yılında kullanılan enerjinin; %68’i
kömür, %15’i satın alınan kok, %15’i doğal gaz, %2 satın alınan elektrikten, İskenderun tesislerimizde de %92,7’si kömür,
%3,7’si satın alınan elektrik, %3,5’i doğal gaz ve %0,03’ü LPG
ile %0,07’si fuel oilden oluşmaktadır.
Enerji tasarrufu çalışmaları kapsamında atık ısıların değerlendirilerek ekonomiye kazandırılması için 2009 yılı içerisinde
Ereğli tesisilerimizde toplam 8 adet önemli enerji projesinin
fizibilite çalışmaları tamamlanmıştır. Kok Kuru Söndürme Tesisi, Yüksek Fırınlar Tepe Basınç Türbini, HES, Slab Fırını Evaporitif Soğutma, Descale Pompa AC Sürücü, Sinter, 2. Slab
Fırını, ve Sürekli Tavlama Hattı Atık Isı Kazanları projelerinin
gerçekleştirilmesi ile elde edilecek enerji tasarrufunun yanı
sıra 280 bin ton CO2 emisyonunun da önlenmesi hedeflenmiştir. Ayrıca tüm yan ürün gazlarının karıştırılarak düşük kalorili
gaz türbini tesisinde değerlendirilmesi projesinin de fizibilite
çalışmaları tamamlanmıştır.
Ereğli tesislerimizde tüm enerjilerin tüketimlerinin anlık olarak
takip edilmesi altyapısına bağlı olarak 2008 yılında başlatılan
Tesis Bilgi Yönetim Sistemi projesi, on-line analiz ve yan ürün
gazların değerlendirilmesi çalışmalarında etkin olarak kullanılmaktadır. Özellikle kok gazı atmosfer değeri sıfırlanarak
önemli bir enerji tasarrufu yapılmıştır.
2009 yılında önemli bir verimlilik göstergesi olan spesifik enerji tüketiminde ekonomik krizin negatif etkilerine rağmen iyi-
FAALİYET RAPORU 2009
41
Sürdürülebilirlik
Tesislerimizin Spesifik Enerji Tüketimi (Mcal/THÇ)
2005
2006
2007
2008
5.546
2009
5.826
2008
5.805
4.773
2007
6.008
4.791
2006
6.166
4.734
2005
İskenderun Tesisleri
4.875
5.199
Ereğli Tesisleri
2009
Çevre Yönetimi
Grup şirketlerimiz sadece ekonomik faaliyetleri, teknik ve
ÇYS kapsamındaki taahhütlerinin yerine getirilip getirilmediği
entelektüel birikimleriyle değil çevre dostu yönetim anlayış-
iç ve dış tetkikler, lisanslı firmalara yaptırılan ölçümler ve ilgili
larıyla da sürdürülebilir gelişme ilkelerini benimsemiş örnek
merciilere yapılan sistematik raporlamalarla izlenmektedir. Bu
kuruluşlar arasındadır. Faaliyetlerimiz, geri dönüşü mümkün
kapsamda Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetme-
olmayan sınırlı doğal kaynakların en üst seviyede korunması,
liği gereği Ereğli ve İskenderun tesislerimizde 2009 yılında hava
geri kazanımın en üst düzeyde tutulması ve doğaya en az atığın
kalitesi ölçümleri gerçekleştirilmiştir.
bırakılması, tüm paydaşlarla açık iletişim içinde olma ilkeleri
doğrultusunda yasal mevzuatların da üstünde bir hassasiyetle
Ereğli tesislerimizde TSE tarafından yapılan ISO 14001 Çevre
ele alınmaktadır.
Yönetim Sistemi Yeniden Belgelendirme Tetkiki başarıyla sonuçlandırılmış, sistemin sürekli gözden geçirilmesine katkı sağla-
Çevresel etkilerimizin en aza indirilmesi yönündeki bu çabala-
mak amacıyla gerekli eğitimler düzenlenerek iç tetkikçi sayısı
rımız, doğal mirasın gelecek kuşaklara aktarılması yönündeki
artırılmıştır. Deniz Çevresinin Petrol ve Diğer Zararlı Maddelerle
sorumluluğumuzu yerine getirmemize hizmet ederken aynı
Kirlenmesinde Acil Durumlarda Müdahale ve Zararların Tazmini
zamanda Grubumuza önemli bir rekabet avantajı sağlamaktadır.
Esaslarına dair 5312 Sayılı Kanunun Uygulama Yönetmeliği kapsamında hazırlanan acil durum planları ile Tehlikeli Maddeler ve
Tesislerimizde Çevre Yönetim Süreci, tesis ve donanımın Çev-
Müstahzarlara İlişkin Güvenlik Bilgi Formlarının Hazırlanması
resel Etki Değerlendirmesi (ÇED) raporlarının hazırlanmasıyla
ve Dağıtılması Hakkında Yönetmelik gereğince Çevre ve Orman
başlamakta ve çevrede olumsuz etki yaratmayacak şekilde elden
Bakanlığı’ndan yeterlilik belgesi olan dış kuruluşlardan eğitim
çıkarılmasına kadar devam etmektedir. ÇED raporlarında yeni
alınmıştır. İşletmemiz tarafından üretilen kimyasalların Malzeme
yatırımlar için doğal kaynak tüketimi, alıcı ortama etkisi, çevre
Güvenlik Bilgi Formları’nın hazırlanmasına başlanmıştır. Su
etkilerine karşı alınacak önlemlerin ve yasal mevzuata uyumun
Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği gereğince Kimyasal Arıtma Tesisi
taahhüdü, yatırımın gerçekleştirileceği alanın özel çevre koruma
ve Fenol Arıtma Tesisi çıkışlarına on-line numune alma cihazı ve
bölgeleri kapsamında olup olmadığı, proje alternatifleri ve tekno-
debimetre takılarak sürekli izlenmeye başlanmıştır.
loji değerlendirmeleri yer almaktadır. Çevre yönetim süreçlerinin
başarısı ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi (ÇYS) kapsamında
Çelikhane cüruflarının değerlendirilmesi çalışmaları kapsa-
değerlendirilmektedir. Ereğli, İskenderun ve Romanya tesisle-
mında, cürufun çimento sektöründe kullanımı ile karayolu
rimizde ÇYS dahilinde her bir faaliyet, ürün ve hizmetin çevre-
inşaatlarında dolgu malzemesi olarak kullanımı konularında
sel etki yaratma olasılığı ve oluşan etkinin derecesiyle ilgili
araştırmalar yapılmış, Ulaştırma Bakanlığı Karayolları Genel
değerlendirme yapılarak, olumsuz etkilerin önlenmesine yönelik
Müdürlüğü’nün 23 Kasım 2009 tarihli sonuç raporuna göre
programlar oluşturulmaktadır. Şirketlerimiz çevresel etkileri-
karayollarında kullanımı uygun bulunmuştur.
ni sıvı-gaz-katı ve tehlikeli atıkların yönetimi, tıbbı atıkların
42
ERDEMİR 2009
yönetimi, enerji yönetimi, içme suyu-gürültü-radyasyon-tehlikeli
REACH (Kimyasalların kaydı, Değerlendirilmesi, İzni ve Kısıt-
kimyasalların kontrolü planlarıyla izlemektedir. Grup şirketlerimi-
lanması) Tüzüğü’nün demir-çelik sektörüyle ilgili gelişmeleri
zin gerek yasal mevzuatlarda belirtilen yükümlülükleri gerekse
izlenerek, ERDEMİR REACH Bildirimi hazırlanmıştır.
Sanayi Ar-Ge Projeleri Destekleme Programı’ndan yararlanılarak, TÜBİTAK-TEYDEB’e pelet tozları, yüksek fırın çamurları,
çelikhane çamurları, kok tozları ve baca tozları gibi demir ve
karbon içerikleri yüksek olan katı atıkların briketlenerek geri kazanımı ile ilgili bir proje sunulması amacıyla laboratuvar ölçekli
çalışmalara başlanmıştır.
Tesislerimizde atık yönetimi kapsamında geri kazanılabilen
atıklar geri kazanım tesislerine, pil, yağ, izolasyon malzemesi,
ampul gibi atıklar lisanslı bertaraf tesislerine gönderilmiştir.
Katma değer yaratacak atıkların en etkin şekilde toplanarak,
geri kazanıma yönlendirilmesi sonucu 2009 yılında 2.577.886
TL’lik gelir elde edilmiştir.
Grup şirketlerimiz her alanda olduğu gibi çevre alanındaki
bilgi birikimlerini ve iyi uygulamalarını çeşitli platformlarda
paylaşmaya devam etmiştir. Bu kapsamda Ereğli tesislerimiz
çalışanları tarafından Çevre ve Orman Bakanlığı’na bir sunuş
yapılarak Kyoto Protokolü sürecinde yürütülen ulusal projelerde ERDEMİR’in bilgi birikimi aktarılmış, Dünya Çevre Günü
etkinlikleri çerçevesinde ilköğretim okullarına yönelik çevre
bilinçlendirme eğitimleri verilmiştir.
İskenderun tesislerimiz çalışanları da Anadolu Üniversitesi ve
Mustafa Kemal Üniversitesi’nin Hollanda Üniversiteleri ile ortak
yürüttüğü “Eskişehir ve İskenderun’da Temiz Hava İçin El Ele”
başlıklı MATRA Projesi kapsamında 3 paylaşım platformuna,
Bölgesel Çevre Merkezi REC Türkiye ve TÜSİAD tarafından
organize edilen “İklim Değişikliği: Bilim, Siyaset, İş ve Medya
Dünyası’na Yansımaları” konulu toplantıya, UNDP (Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı) ve ADASO (Adana Sanayi
Odası) tarafından Adana’da düzenlenen “İskenderun Organize
Sanayi Bölgesi’nde Endüstriyel Ortak Yaşam Projesi”’ne, “Özel
Sektör İklim Çalışma Grubu 1. Toplantısı”’na, “I.Ulusal ÇED
Çalıştayı”’na katılım sağlamıştır.
Tesislerimizin CO2 Emisyonu (Kg/Ton Ham Çelik)
2009
2005
2,26
2008
2,17
1,85
2007
2,26
1,84
1,92
2006
1,88
2,04
2005
2,28
İskenderun Tesisleri
2,47
Ereğli Tesisleri
2006
2007
2008
2009
Tesislerimizin Katı Atık Geri Kazanım Oranı (%)
2005
2006
2007
2008
56,5
51,2
2009
53,3
2008
52,8
2007
59,5
72,0
2006
68,5
70,8
65,2
2005
54,4
İskenderun Tesisleri
Ereğli Tesisleri
2009
Tesislerimizin Resirkülasyon Suyu Kullanım Oranı (%)
91,0
2009
2005
2006
2007
2008
92,7
90,9
2008
91,5
91,2
2007
90,8
91,0
2006
86,0
90,8
2005
84,1
İskenderun Tesisleri
Ereğli Tesisleri
2009
FAALİYET RAPORU 2009
43
Sürdürülebilirlik
AR-GE ve Kalite, Teknoloji
Ereğli tesislerimizde yeni ürün geliştirme çalışmaları neticesinde 2009 yılında otomotiv sanayine yönelik ERDEMİR-331
kalitesi, boru sanayine yönelik ERDEMİR-3285 kalitesi,
basınçlı kap sanayine yönelik ERDEMİR-6350 kalitesi, elektrik
çeliği yapımına yönelik ERDEMİR-5536 ve 5542 kaliteleri, yapı
ve konstrüksiyon imalatına uygun ERDEMİR-5252, 7252 ve
9952 kaliteleri, ısıl işlem sanayine yönelik ERDEMİR-3037 ve
ERDEMİR-3031 kalitesi, genel amaçlı soğuk şekillendirmeye
yönelik ERDEMİR-4112 ve 6111 kaliteleri, soğuk haddelemeye uygun sıcak haddelenmiş yapı çeliklerine yönelik
ERDEMİR-6007 kalitesi olmak üzere toplam 13 adet yeni çelik
kalitesi geliştirilmiş ve böylece müşterilerimizin hizmetine
sunulan çelik kalitesi toplamı 336 adet olmuştur.
Derin Çekme Özelliğine Sahip Çelik Sacların Hidrojen Yığın
Tavlama Yöntemi İle Üretimi konulu projeler %60 destek
alınarak tamamlanmıştır. 2008 yılında başvurusu yapılan
Tersinir Şerit Haddede Kalın X70 Kalite Petrol ve Doğal Gaz
Boru Çeliği Üretimi, Tersinir Şerit Haddede Kalın X80 Kalite
Petrol ve Doğal Gaz Boru Çeliği Üretimi başlıklı projelerle
ilgili olarak TÜBİTAK’ın izleme ve değerlendirmesi devam
etmektedir.
Avrupa Birliği direktifleri doğrultusunda, ERDEMİR’in uluslararası standartlara uygun olarak ürettiği ürünlerden, basınçlı
kaplar ve yapı çelikleri için alınmış olan “CE” belgelerinin ara
denetimleri başarıyla tamamlanmıştır.
İskenderun tesislerimizde 2008 yılında 201 adet olan kütük
kalite sayısı 2009 yılında 231 kaliteye ulaşmış, 13 yeni yassı
mamul kalitesinin ilavesiyle üretilen toplam yassı mamul
kalitesi de 56’ya çıkmıştır.
2009 yılının 6. ayında başlatılan ve katı atıkların değerlendirilmesi amacıyla yürütülen laboratuvar ölçekli çalışmalarımız
sonucunda elde edilen bulgular değerlendirilmiş, demir ve
çelik üretim proseslerinde kullanıma uygun briketlere ait
harman modelleri ve bağlayıcıların belirlenmesine yönelik
bir çok deneme ve analiz çalışması tamamlanarak ön rapor
yayımlanmıştır.
Uzun mamulde, ikinci konverterin devreye girmesi ve her iki
konverterin katma değeri yüksek olan kalitelerin dökümünde
kullanılan ikinci kütük döküm makinası ile paralel çalıştırılması sonucu döküm kalitesi ve çelik temizliği artırılmış ve
müşteri beklentilerine uygun yeni çelik kaliteleri üretilmeye
başlanmıştır. Gemi profili imalatına uygun çelik kalitelerine
American Bureau of Shipping (ABS) AH/DH/EH 32/36/40
standardında yeni çelik kaliteleri eklenmiştir.
X-Ray Difraktometre cihazında yassı mamullerde doku analizi, yön dağılım haritası ve toz malzemelerde Rietveld Analizi
kullanılarak nicel sonuçların elde edilmesi amacıyla ODTÜ
Metalurji ve Malzeme Bölümü’nde Prof.Hans Rudolf WenkBerkeley Üniversitesi tarafından düzenlenen yaz okuluna
katılım sağlanarak 2010 yılında yapılması planlanan soğuk
mamul kalitelerindeki doku analizi için alt yapı oluşturulmuştur.
Kullanıcısı çimento sektörü olan granüle yüksek fırın cürufunun TS EN 197/1 (2002) standardına uygunluğu yapılan
tetkiklerle teyit edilmiştir.
2006-2008 yılları arasında TÜBİTAK TEYDEB’e başvurusu
yapılmış ve kabul edilmiş olan API 5CT K55 Petrol Sondaj
Boru Çelik Kalitesinin Geliştirilmesi ve Üretimi, 200 mm’lik
Slabtan 100 mm’ye kadar Kalın Levha Üretimi, Çift Fazlı Çelik
Kalitelerinin Geliştirilmesi ve Üretimi, Derin Çekme Ekstra
44
ERDEMİR 2009
Gemi sacları ile ilgili olarak İngiliz Loydu’ndan alınan sertifikanın kapsam genişletmesi yapılmış ve sertifikalar yenilenmiştir. ABS Europe Limited firmasından alınmış olan sertifikanın da kapsam genişletme çalışmasına başlanılmıştır.
Yassı mamulde ise API petrol boru çelikleri üretimini geliştirme çalışmalarına, 2009 yılı içerisinde devam edilmiş bu
tip kalitelerin üretilebilmesi ve istenen kalite özelliklerinin
sağlanabilmesi için önemli adımlar atılmıştır. Petrol boru
çelikleri serisinin API 5L 04/X60’a kadar olan kısmı ticari üretime alınmış ve X65 ve X70 çeliklerinin deneme çalışmalarına
başlanmıştır. Sıcak haddelenmiş alaşımsız yapı çeliklerinden
6 yeni kalite geliştirilerek üretime alınmıştır.
İskenderun tesislerimizde sıcak haddelenmiş rulo ve sac
ürünlerimiz için Türk Standartları Enstitüsünden TS EN
10025 belgesi, aynı ürünlerin Avrupa Birliği ülkelerinde
serbest dolaşımı için de CE belgesi alınmıştır.
Romanya tesisimiz de 12 yeni katma değeri yüksek elektrik
çeliği kalitesi geliştirerek pazara sunmuştur.
Kalite Yönetimi
Kriz dönemlerinde verimlilik ve etkinlik faaliyetleri çok daha
büyük önem kazanmaktadır. Bu bağlamda 2009 yılında
verimlilik ve etkinlik hedeflerine ulaşmaya odaklanılmıştır.
Ürün ve tedarik pazarındaki koşulların çok olumsuz şekilde
değişimi ve krizden kaynaklanan diğer kısıtlara rağmen; yeni
yetenekler geliştirilerek rekabetin sürdürülebilmesi yönetim sistemlerimizin olgunluk seviyesini; yönetimimizin ve
çalışanlarımızın değişimi algılayabilme ve gerekli önlemlere
yönelebilme potansiyelini göstermektedir. Zor zamanlarda
birlik beraberlik içinde olabilme becerisi ERDEMİR kültürünün en önemli yapı taşlarından biri olarak geleceğe güvenle
bakmamızı sağlamaktadır.
Kalite kültürünün tüm çalışanlarca benimsenmesini,
hedeflenen davranışların refleks haline gelmesini amaçlayan
yaklaşımlarımızın pek çoğu 90’lı yıllarda devreye alınmış,
sürekli gözden geçirilip iyileştirilerek bugünlere gelinmiştir.
Hedefimiz yaklaşımlarımızın iştiraklerimize de yayılımının
sağlanarak grup sinerjisi ile daha da geliştirilmesidir.
Ereğli tesislerimizde ISO 9001:2008 Kalite Yönetim Sistemi ile
ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi sertifikaları üçer yıl geçerli
olmak üzere yenilenmiştir. Diğer yandan, ISO / TS 16949 Otomotiv Sektörü için Kalite Yönetim Sistemi ve OHSAS 18001 İş
Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi ara tetkikleri başarı ile
gerçekleştirilmiş ve her iki belgemizin devamlılığı sağlanmıştır. İç ve dış tetkik bulguları, elde edilen iş sonuçları,
öğrenme faaliyetleri ve çalışanların önerileri; kalite, iş sağlığı
ve güvenliği ile çevre konusundaki iyileştirme çalışmalarımızı
tetiklemektedir.
Çalışanlarımızın faaliyetlere gönüllü katılımını teşvik etmek
üzere yürütülen Öneri Sistemi ve İyileştirme Takımları uygulamalarında gerçekleştirilen iyileştirmeler sonucu, çalışanlarımızın katılımında son iki yılda ortalama % 63’lük rekor
seviyeye ulaşılmıştır.
İskenderun tesislerimizde ISO 9001:2000 Kalite Yönetim, ISO
14001 Çevre Yönetim ve OHSAS 18001 İş Sağlığı ve Güvenliği
Yönetim Sistemleri için belge yenileme tetkikleri başarıyla
sonuçlandırılmıştır. Ayrıca yapılan gözetim tetkiki sonucu
ürünlerimizin pazarlanmasında önemli bir avantaj sağlayacak olan CARES ürün onayı belgesinin de devamı uygun
görülmüştür.
İSDEMİR Öneri Sistemi’nde (İSÖS) 2009 yılı sonunda çalışanların sisteme katılımı %86’ya ve haftalık öneri ortalaması
296’ ya yükselmiştir.
İskenderun tesislerimizde 2007 yılında başlayan “Değişim ve
Gelişim Projesi”ne katkıda bulunmak, yalın bakış açısıyla tüm
süreçleri bütünleşik bir plan içinde ele alarak israfı ortadan
kaldırmak ve şirket değerini arttırmak amacıyla Yalın Enstitü
ile çalışmalara devam edilmiştir.
Romanya tesisimiz, dünyada elektrik çeliği tüketimi alanında
ilk üç içinde yer alan müşteriler tarafından gerçekleştirilen
kalite ve proses denetiminden başarıyla geçerek elektrik
çeliği alanında benchmark yapılabilecek bir şirket olduğunu kanıtlamış ve bu müşterilerin tedarikçi listelerinde yer
almıştır. Romanya tesisimiz OHSAS 18001 belgelendirmesini
başarıyla tamamlamıştır.
Çelik çekme boru tesisimiz, 2009 yılında TS EN 10216-1,
TS EN 10216-2,TS 6047-1 EN 10208-1 kalite belgelerini almış,
mühendislik şirketimiz de 2009 yılında ISO EN 9001:2000
Kalite Yönetim Sistemi için belge takip tetkikini başarıyla
sonuçlandırmıştır. Çelik Servis Merkezimiz TS EN ISO
9001:2008 Kalite Yönetim Sistemi belge yenileme tetkikini
tamamlamıştır.
Ereğli tesislerimizde Temizlik Düzen Sistemi (5S –EDS) etkinliklerinin yayılımının artması ile çalışma ortamlarında önemli
iyileştirmeler elde edilmiş, böylece verimlilik ve maliyet alanlarında da işletmelerimize önemli katkılar sağlanmıştır.
FAALİYET RAPORU 2009
45
Sürdürülebilirlik
Bilgi Sistemleri
ERDEMİR Kurumsal Kaynak Planlama Projesi’nde lojistik ve
Projesi’nin elektronik ortamdan veri alışverişi için satış
finansal modüllere yönelik çalışmalar Ereğli tesislerimizde,
faaliyetlerine önemli ölçüde katkı sağlayacak SİM-WEBEDİ
insan kaynakları modüllerine yönelik çalışmalar ise İskende-
sistemi uygulaması başlatılmıştır. Bilgi sistemlerinde yapılan
run tesislerimizde yürütülmektedir.
diğer bir gelişme dış veri aktarımında teknolojiyi kullanarak
tedarik siparişlerinin, konsinye satış irsaliyesinin oluştu-
İleri Tesis Planlama ve Çizelgeleme (APASS) projesi kapsa-
rulmasında ve uzak depo yönetiminde depo transferlerinin
mında, mevcut iş sistemlerinden beklenen verilerin tasarımı,
otomatik yapılmasında EDI sistemi uygulamaya alınmıştır.
eşleştirme süreçleri ve yazılımlar tamamlanmış, APASS
Bankalar ile ilişkili tüm işlemlerde otomasyonunun sağlan-
Seviye4 - Seviye3 - Seviye2 sistemlerinin entegrasyonları
ması için başlatılan Banka Entegrasyonu Projesi uygulamaya
yapılarak, 2. Sıcak Haddehane Çizelgeleme kısmı devreye
geçmiştir.
alınmıştır.
Şirketlerimizde tüm iş süreçlerimizde entegrasyonun sağlanModernizasyon projeleri kapsamında, ERDEMİR Üretim
ması, hali hazırda işleyen sistemlerin yeni ihtiyaçlar doğrul-
Yönetim Sistemi (EUYS) ve Müşteri Sistemi (MS) projelerin-
tusunda güncellenmesi ve iyileştirilmesi, yeni uygulamalar
de analiz ve tasarım çalışmalarına devam edilmiş, Liman
geliştirilmesi ve sistemlerin bakımının yapılmasına devam
Yönetim Sistemi (LYS) kurulum çalışmalarına başlanmıştır.
edilmiştir.
Satış süreç iyileştirme çalışması sürdürülmüş bu kapsamda
Müşteri Stoğu Yönetimi Sistemi işletime alınmıştır.
Uygulamaların işletimi, yönetimi ve geliştirilmesinde kullanılan yazılımların güncelleştirmeleri yapılmış, iş sistemlerini
İSDEMİR Üretim Yönetim Sistemi (İUYS) kapsamında, Sıcak
besleyen kesintisiz güç kaynakları ihtiyaçlara göre yeniden
Makaslar(1,2,3), Dilme ve Bobin Hazırlama Hattı, Kangal
yapılandırılarak yenilenmiş, Yerel Ağ ve Geniş Alan Ağı üze-
Hattı, Skarf ve Slab sahası kalite kontrol, slab ebat ve ağırlık
rinde bakım ve geliştirme faaliyetleri devam etmiş. 2009 yılı
değiştirilebilmesi ve slab bölünebilmesi, RKK ürünler için
ERDEMİR Bilgi Sistemleri servis verme oranı % 99.97 olarak
numune işlemleri bitmeden etiketlenmesi uygulamaları
gerçekleşmiştir. Grup şirketlerimizin sistemlerinin çalıştığı
işletime alınmıştır.
sunucular Ereğli tesislerimizin bilgi işlem merkezine alınarak
işletim, barındırma ve bakım desteği verilmeye başlanmış,
Çelik Servis Merkezimizde ERDEMİR - ERSEM - OYAK
lisans ve bakım giderlerinden tasarruf sağlanmıştır.
Renault Ana ve Yan Sanayi Tedarik Zinciri Geliştirme
Topluma Katkı
Grup şirketlerimiz kurulu bulundukları bölge ve ülke ekonomisine değer yaratırken toplumsal yaşamın zenginleşmesinde aktif rol oynamakta, iş süreçlerinin bir parçası olarak
değerlendirdiği toplumsal gelişime yönelik katkı faaliyetlerini
çok geniş bir yelpazede yürütmektedir.
Grup şirketlerimiz sağladıkları istihdam, ödedikleri vergiler ve
ülke sanayisinin gelişmesine hizmet eden kaliteli ürünleriyle
ekonomik kalkınmaya ivme kazandıran kuruluşlar arasında
yer almakta ve çalışma hayatına olan katkıları dolayısıyla
46
ERDEMİR 2009
toplum tarafından da takdir edilmektedir. Bu bağlamda
Zonguldak ilinin vergi rekortmeni olan Ereğli tesislerimiz
aynı zamanda devlete en yüksek seviyede ve en düzenli prim
ödeyen kuruluşlar arasında 2009 yılında 3. sırada, İskenderun
tesislerimiz de 7. sırada yer almış ve Sosyal Güvenlik Kurumu
tarafından ödüllendirilmiştir.
Uluslararası platformda tanınmış bir kuruluş olan Accountability ve Kurumsal Sosyal Sorumluluk Enstitüsü işbirliğiyle
gerçekleştirilen Accountability Etik Hesap Verebilirlik 2008
Türkiye Değerlendirmesi’nde Ereğli tesislerimiz 7. sırada yer
almıştır. Türkiye’nin en büyük ilk elli şirketinin yalnızca kamuya açık bilgileri ve internet üzerinden paylaştıkları verilerinin
esas alındığı değerlendirmede Ereğli tesislerimizin strateji
alanında yüksek puan aldığı belirtilerek paydaşlarıyla hizmet
ve ürünlerine yönelik yeterli bilgiyi, iş stratejilerini ve önceliklerini paylaşması, stratejik risk ve fırsatlara değinmesi, detaylı
bir Kurumsal Yönetim İlkeleri Raporu yayınlamış olması gibi
özellikleri güçlü yönleri arasında yer almıştır.
2009 yılında Grup şirketlerimiz tarafından eğitim ve sağlık
kurumlarının fiziki koşullarının iyileştiril­mesine, donanım gereksinimlerinin karşılanmasına, hayır işleri, kültür, sanat ve
spor etkinliklerinin ve üniversitelerin bilimsel çalışmalarının
desteklenmesine, üniversite ve meslek liseleri öğrencilerine
staj imkanı sunulmasına devam edilmiştir. Toplum yararına
olan ve çözümüne katkı sağlayabileceği konularda aktif ve
gönüllü olarak yer almayı prensip edinen şirketlerimiz bu
doğrultuda kamu kurum ve kuruluşları ve sivil toplum örgütleriyle işbirliği faaliyetlerini de sürdürmüştür.
Ülke nüfusumuzda önemli bir orana sahip olan eğitim çağındaki gençlerimizin iyi yurttaşlık bilincine sahip, bilgili, moral
değerleri yüksek, sorgulayan, yaratıcı bireyler olarak yetiş-
melerinden kendini sorumlu hisseden şirketlerimiz eğitim
alanındaki faaliyetlerine öncelik vermektedir. Bu yaklaşımla
hayata geçirilen OYAK Grubu şirketlerinin 16 ilde düzenledikleri Liselerarası Matematik Yarışması’na Ereğli, İskenderun,
Kırıkkale tesislerimiz ve Maden şirketimiz destek vermiş,
Zonguldak, Hatay, Sivas ve Kırıkkale illerindeki yarışma
organizasyonlarını yürütmüştür. Ereğli tesislerimiz 12 okulun
çeşitli konulardaki yardım taleplerini karşılamış, İskenderun
tesislerimiz yerleşkesinde bulunan İ.D.Ç. Anadolu Lisesi’ni
en üst puanla kazanan öğrencilere yönelik olarak 2003-2004
ders yılında başlatılan ve öğrenim süreleri boyunca yılda 10
ay burs verilmesi uygulamasına ve yine kendi yerleşkesi içinde bulunan okullarda okuyan ve maddi durumu iyi olmayan
öğrencilere ücretsiz öğle yemeği verilmesine devam etmiştir.
Maden tesislerimiz tarafından bölgedeki ilköğretim, lise ve
meslek yüksekolu öğrencilerine yönelik satranç turnuvaları
düzenlenmiştir.
Ereğli tesislerimiz tarafından Vakıf, Dernek, Oda ve Enstitülerle gerçekleştirilen işbirliği faaliyetleri kapsamında Kdz.Ereğli
İşitme Engelliler Spor Kulübü Derneği’ne bilgisayar ve büro
mefruşatı sağlanmış, Kdz.Ereğli Fiziksel Engelliler Derneği’ne
2 adet akülü tekerlekli sandalye yardımı yapılmış, Türk Kızılay
Derneği’nin düzenlediği kan bağışı kampanyalarına yüksek
FAALİYET RAPORU 2009
47
Sürdürülebilirlik
oranda katılım sağlanmış, geleneksel sünnet şöleninde 129
çocuk sünnet ettirilmiş, Kdz. Ereğli Çevre Dostları Derneği’ne
200 adet fidan verilmiştir. Ereğli ve İskenderun tesislerimiz
tarafından ihtiyaç sahibi 2500 aileye kumanya yardımı gerçekleştirilmiştir.
Çeşitli branşlarda amatör ve profesyonel takım ve sporcularıyla faaliyet gösteren ERDEMİRSPOR klübüne destek
vermeye devam eden Ereğli tesislerimiz, bu yolla bölgedeki
spor olanaklarının geliştirilmesine katkı sağlamıştır. Ayrıca;
Kdz.Bölge Komutanlığı Yıldız Spor Yelken Kulübü tesislerine
atölye ve derslik binası yapılmıştır.
48
ERDEMİR 2009
Grup şirketlerimiz sosyal tesislerinde çalışanlarımız başta
olmak üzere bölge halkının katılımına açık olarak çeşitli
konularda konferans, seminerler gibi bilgilendirme faaliyetleri ile konser ve tiyatro oyunları gibi sanatsal etkinlikler ve
kurslar düzenlemiştir.
Kurumsal Yönetim
Kurumsal Yönetim
ERDEMİR’de Kurumsal Yönetim
Ereğli Demir ve Çelik Fabrikaları T.A.Ş. Türk sanayisindeki
öncü ve lider konumu ile Türkiye’nin en geniş tabana sahip
halka açık şirketlerinden biri olarak paydaşlarına karşı taşıdığı
sorumlulukların bilincindedir. Şeffaflık, sorumlu yönetim
anlayışı, etik ve yasal düzenlemelerle barışık olma özellikleri
kurumsal yönetimin ayrılmaz parçaları olmuş, ERDEMİR,
mevzuattan kaynaklanan tüm sorumluluklarını doğru ve
zamanında yerine getirmiştir.
Şirketimiz Sermaye Piyasası mevzuatından kaynaklanan yükümlülüklerinin yerine getirilmesinde ve Kurul tarafından yayımlanan, “Kurumsal Yönetim İlkeleri”ne bağlılığının ve uyum
düzeyinin artırılması konusunda koordinasyonu sağlamak
amacıyla SPK Seri IV No: 41 sayılı tebliği ile öngörülen “Sermaye Piyasası Faaliyetleri İleri Düzey Lisansı”na ve “Kurumsal
Yönetim Derecelendirme Uzmanlığı Lisansı”na sahip personel
görevlendirmiştir.
Kurumsal Yönetim İlkelerine Uyum
I. Pay Sahipleriyle İlişkiler
itibaren ilk üç ay içerisinde yapılır. Yönetim Kurulu Genel
Ortaklarımızla, kurumsal yatırımcılarla ve analistlerle ilişkiler
Kurul tarihini belirlediğinde SPK ve İMKB’ye açıklamada
Şirket değerini destekleyecek şekilde sistematik olarak
bulunulur. Tüm ortaklarımız Genel Kurul’a katılmaya Şirketi-
yürütülmektedir. Bu amaçla yurtiçi ve yurt dışı yatırımcı
miz web sayfası ve basın aracılığıyla davet edilir ve gündem
toplantıları düzenlenmekte, özel durumlar kamuya anında
konusunda bilgilendirilir. Şirketimiz 2008 yılı faaliyetlerine ait
açıklanmakta, İMKB ve SPK gibi düzenleyici otoritelere karşı
Genel Kurul Toplantısı 30.03.2009 tarihinde yapılmış ve Genel
sorumluluklar yerine getirilmekte, ortaklarımızın, analistlerin
Kurul’da payların % 50,53’ü temsil edilmiştir. 2008 yılına
ve portföy yöneticilerinin sorularına en kısa zamanda cevap
ilişkin bilanço, kar-zarar hesabı, Yönetim Kurulu ile Denetçi
verilmektedir.
Raporları 13.03.2009 tarihinden itibaren Şirket merkezinde
ve bölge müdürlüklerinde ortaklarımızın incelemesine açık
Yıl içerisinde telefon ve posta yoluyla ortaklarımızdan gelen
tutulmuş ve arzu edenlere birer örneği verilmiştir.
hisse senetlerinin güncellenmesi, kaydi sisteme geçişi, genel
kurul ve kar dağıtımı gibi konulardaki bilgi talepleri cevaplan-
Olağan Genel Kurul Toplantısı’nda gündem dışı söz almak
makta, talep edilen bilginin özelliğine göre gerektiğinde şirket
isteyen 2 ortağımız yaptıkları konuşmalarda şirketin perfor-
bağımsız denetçileriyle de konu paylaşılmakta ve gerekli
mansı ve stratejileri ile ilgili sorular sormuş, bu sorular divan
yanıtlar verilmektedir.
başkanı ve yönlendirmesiyle ilgili yöneticiler tarafından cevaplandırılmıştır. Genel Kurul toplantı tutanağı ve katılanlar
Şirketimizin Mali Tablo ve dipnot açıklamaları ile özel durum
cetveli Şirketimiz internet sayfasında yayınlanmıştır.
açıklamaları Kamuyu Aydınlatma Platformu aracılığıyla
tabloları ve dipnotları aynı zamanda şirket internet sitesinde
Ana Sözleşmede Dönem İçerisinde Yapılan
Değişiklikler:
de yayınlanmaktadır.
Dönem içerisinde Şirketimiz Ana Sözleşmesi’nde herhangi
İMKB’deki yatırımcılara ve kamuya açıklanmakla birlikte mali
bir değişiklik yapılmamıştır.
Pay sahipleriyle ilişkiler Yatırımcı İlişkileri Servisi tarafından
yürütülmekte olup iletişim bilgileri faaliyet raporunda ve
Kar Dağıtım Politikası Ve Kar Dağıtım Zamanı:
şirket web sayfasında belirtilmektedir.
Şirketimiz kar dağıtım şekli Ana Sözleşme’nin Karın Tespiti
ve Dağıtımı başlıklı 37. maddesinde açıklanmıştır. Meri
Yatırımcı İlişkileri.
Mevzuat’a ve Ana Sözleşme’nin ilgili maddesinde açıklanan
Tel : 0 216 578 80 61
usule göre hesaplanan Net Dağıtılabilir Dönem Karı’ndan
E-posta : [email protected]
ortaklarımıza nakit ve/veya bedelsiz pay şeklinde dağıtılacak
oranın tespit edilmesinde Şirketimiz, kurumsal yönetim
50
ERDEMİR 2009
Genel Kurul:
ilkelerine uygun olarak, finansal kaldıraç oranlarının izin
Ereğli Demir ve Çelik Fabrikaları T.A.Ş. Genel Kurul Toplantısı
verdiği ölçüde maksimum kar payı dağıtımını hedeflemek-
en az yılda bir kere Şirketimizin hesap devresinin sonundan
te, yatırım harcamalarının getirdiği mali yük ile ortakların
beklentisi dengelenmeye çalışılmaktadır. Kar dağıtımı yasal
süreler içinde yapılmakta, kar dağıtımına ilişkin esaslar Genel
Kurul’da ortakların bilgisine sunulmaktadır.
Payların Devri:
Şirketimiz paylarının devriyle ilgili herhangi bir kısıtlama
bulunmayıp, Türk Ticaret Kanunu hükümleri geçerlidir.
II. Kamuyu Aydınlatma ve Şeffaflık
Şirketimiz kurumsal web sayfasında Türkçe ve İngilizce olmak üzere tanıtıcı ve önemli bilgiler, mali tablolar, kurumsal
yönetim uyum raporu yer almaktadır. Yatırımcıların her türlü
soru ve isteklerini iletebileceği bir elektronik posta adresi
tahsis edilmiş durumdadır.
Halka açık bir şirket olmanın sorumluluğuyla Şirketimiz Özel
Durumlar Tebliği kapsamına giren tüm gelişmeleri yatırımcılarımıza ve kamuya ivedilikle duyurmakta, ortaya çıkan
değişiklik ve gelişmeler sürekli olarak güncellenmekte ve
kamuyla paylaşılmaktadır. Şirketimiz tarafından 2009 yılında
61 özel durum açıklaması yapılmıştır.
3 Mart 2009 tarihinde yürürlüğe giren ERDEMİR Grubu
Kamunun Bilgilendirilmesi Esaslarına Dair Yönetmelik ile Şirketimiz, geçmiş performansı ve gelecek beklentileri hakkında
yerli/yabancı pay sahipleri, menfaat sahipleri, yatırımcılar
ve sermaye piyasası kurumları gibi tüm “paydaşlara” aktif
bir biçimde, eşit, eş zamanlı, şeffaf ve doğru bilgi sağlamayı
amaçlamaktadır.
Bilgilendirme faaliyetleri, Şirketimiz Bilgilendirme Politikası
ile birlikte Sermaye Piyasası Mevzuatı, Sermaye Piyasası
Kurulu kararları ve diğer ilgili mevzuat kapsamında yer alan
hususlar gözetilerek yürütülmekte olup, bu çerçevede açıklanması istenilen hususlar zamanında, tam ve doğru olarak
kamuoyuna duyurulmaktadır.
Bu amaç çerçevesinde, ticari sır kapsamı dışındaki gerekli
bilgi ve açıklamaların, pay sahipleri, yatırımcılar, çalışanlar ve
müşteriler olmak üzere tüm menfaat sahiplerine zamanında,
doğru, eksiksiz, anlaşılabilir, kolay ve en düşük maliyetle
ulaşılabilir şekilde, eşit koşullarda iletilmesinin sağlanması
esastır.
Şirketimizin sermaye piyasası araçlarının değerini etkileyebilecek nitelikteki bilgiye ulaşabilir konumdaki tüm çalışanları
Şirketimizin ihraç ettiği sermaye piyasası araçlarında alım
satım yapmaları halinde, bu işlemleri kamuya açıklarlar.
Kamuyu aydınlatma amacıyla Şirket web sayfası (www.
erdemir.com.tr) etkin şekilde kullanılmakta olup web sayfasında yer alan Yatırımcı İlişkileri bölümü altında Yönetim
Kurulu Başkanı ve Genel Müdür’ün yıllık değerlendirme mesajları, Kurumsal Yönetim, Kurumsal Yönetim İlkeleri Uyum
Beyanı, Yönetim Kurulu, Yönetim, Ortaklık Yapısı, Ticaret Sicil
Bilgileri, Ana Sözleşme, Genel Kurul Tutanakları, İmtiyazlı
Paylara İlişkin Bilgiler, Genel Kurul Hazirun Cetvelleri,
Sorumluluk Beyanı, Hisse Senedi Verileri, Kredi Derecelendirme sonuçları, Yıllık Faaliyet Raporları, Analist Toplantıları
Rapor ve Sunumları, Ara Dönem Faaliyet Raporu, Finansal
Tablolar, Yatırımcı Özeti Sunumlar, Finansal ve Operasyonel
Göstergeler ile İMKB açıklamaları, Temettü ve Sermaye
Artırımları bilgileri, Analist Bilgileri, Bilgilendirme Politikası
Genel Kurul Katılım Formları, Vekaletname örnekleri yer
almaktadır.
III. Menfaat Sahipleri
Şirket çalışanları, müşteriler, tedarikçiler, sendikalar, sivil
toplum kuruluşları, devlet, potansiyel yatırımcılar gibi menfaat sahiplerine, SPK mevzuatı gereğince kamuya açıklanan
mali tablo ve raporlarda yer alan bilgilere ek olarak kendilerini ilgilendiren konularda bilgi talep etmeleri halinde yazılı
veya sözlü bilgi verilmektedir.
Şirket çalışanları her ay yayımlanan haber bülteni ve İnternet
üzerinde yapılan şirket uygulamalarını içeren duyurular
aracılığıyla bilgilendirilmektedir.
Yeni kalite ve ebat geliştirilmesi, satış koşullarında, satış
fiyatlarında yapılan değişiklikler Müşteri Bilgilendirme Notları
ile tüm müşterilerimize eş zamanlı olarak duyurulmakta,
yapılan müşteri ziyaretleri ile müşterilerimizin talep ve beklentileri alınmakta, piyasada değişen talebe göre yeni kalite
geliştirme faaliyetleri yürütülmektedir. Müşteri şikayetleri
yerinde incelenmekte ve gerekli düzeltici faaliyet yerine
getirilmektedir.
FAALİYET RAPORU 2009
51
Kurumsal Yönetim
Tüm yurt içi mal ve hizmet alımlarında ihale yöntemi uygulanmakta ve şirketimiz web sayfası aracılığı ile duyurulmaktadır. Bölgemizdeki imalatçı tedarikçilerimizi de geliştirmeye
yönelik işbirliği çalışmaları sürdürülmektedir.
Şirketimiz katıldığı fuarlarda da potansiyel müşteri ve tedarikçileri ile fikir paylaşımında bulunmaktadır.
ERDEMİR Öneri Sistemi (ERÖS) ve Performans Yönetim Sistemi ile çalışanlarımızın görüş ve önerileri alınmakta gerekli
iyileştirme ve geliştirmeler uygulanmaktadır.
Şirketimiz kendini çevreleyen sosyal çevreye karşı sorumluluklarını da yerine getirmektedir.
IV. Yönetim Kurulu
Şirketimiz Yönetim Kurulu, Genel Kurul tarafından TTK
hükümleri dairesinde hissedarlar arasından seçilecek en az
5 en çok 9 üyeden oluşur . Yönetim Kurulu üyeleri bir yıl için
seçilirler. 30.03.2009 tarihli Genel Kurul’da 9 üye seçilmiştir.
Yönetim Kurulu Başkanımız ve Başkan Vekilimiz Murahhas
Aza olup, Şirketimiz Genel Müdürü de aynı zamanda Yönetim
Kurulu Üyesidir. Ayrıca bir Yönetim Kurulu Üyemiz de,
ERDEMIR Grubu Satış ve Pazarlamadan Sorumlu Murahhas
Aza olarak yetkilendirilmiştir.Yönetim Kurulu toplanma şekli,
toplantı ve karar yeter sayısı, oy verilmesi, TTK hükümlerine
tabidir. Yönetim Kurulu içerisinde, her türlü iç ve bağımsız
denetimin yeterli ve şeffaf bir şekilde yapılması için gerekli
tüm tedbirleri almakla sorumlu olan ve 2 üyeden oluşan
Denetim Komitesi oluşturulmuştur. Ayrıca Şirketimiz, gerek
hissedarlar arasından gerekse dışarıdan 1 yıl için Genel
Kurul tarafından seçilecek en az 1 en çok 3 denetçi tarafından denetlenir. 30.03.2009 tarihli Genel Kurul’da 2 denetçi
seçilmiştir.
Dr. Ali Caner ÖNER’in 29 Eylül 2009 tarihi itibariyle Yönetim Kurulu Üyeliğinden istifası nedeniyle boşalan Yönetim
Kurulu Üyeliğine 30 Eylül 2009 tarihinde Nihat KARADAĞ
seçilmiştir.
İç Kontrol Mekanizması
Şirketimiz yönetiminin etkin denetim ve kontrolü, çalışma
esasları ile görev ve yetkileri yönetmelik ile belirlenmiş olan İç
Denetim Kurulu Başkanlığı tarafından yürütülmektedir.
Etik Kurallar; Personel Yönetmeliği, Şirketimiz içindeki
çalışma düzeni, ast-üst ilişkileri, sorumluluk, şirket yararını
gözetme, müşteri ve iş sahipleriyle ilişkiler, devam mecburiyeti, devir ve teslim, sır saklama, ticari faaliyet ve şirket
dışında çalışma yasağı, akrabalık ilişkisi, şirketle ilgili yayın ve
demeç, iş güvencesi, dilek ve şikayetler gibi konuları düzenleyen kuralları içermektedir.
2009 yılı içerisinde 12 adet Yönetim Kurulu Toplantısı
yapılmıştır. Yıl içerisinde Yönetim Kurulu’nda gerçekleşen
değişiklikler şu şekildedir:
Risk Yönetimi
ERDEMİR Grubu’nun, hammadde alımlarını büyük oranda uluslararası piyasalardan yapması, sürdürdüğü yoğun
yatırım projeleri için yurt içi ve yurt dışı piyasalardan kredi
kullanımı ve işlemlerinde esas aldığı para biriminin dolar
olması nedeniyle maruz kaldığı piyasa riskleri başta olmak
üzere tanımladığı tüm risklerin yönetimini, Risk Yönetim
Yönetmeliği’ne uygun şekilde sürdürmektedir. Finansal
52
ERDEMİR 2009
risklerin ve alacak risklerinin ölçülmesi ve yönetilmesi amacıyla geliştirdiği içsel sistemler ve riske maruz değer modeli
etkin şekilde kullanılmaktadır. Yapılan hesaplamalar sonucu
ortaya çıkan riske maruz değerin Yönetim Kurulumuzun risk
toleransı dahilinde tutulması ve paydaşların varlıklarının
korunması amacıyla korunma stratejileri geliştirilmekte ve
türev işlemler yapılmaktadır.
Finansal Durum
Finansal Durum
Küresel krizin devam eden etkileri ve zorlu piyasa koşullarında
ERDEMİR Grubu 2009 yılını 169 milyon TL dönem zararı ile
kapatmıştır.
Konsolide net satış geliri, 2008 yılına göre %23 azalışla 5.236
milyon TL olmuştur. Faaliyet karı 52 milyon TL olarak gerçekleşmiştir. FAVÖK ise 2008 yılına göre %51 azalmış ve 382
milyon TL olmuştur.
Ereğli tesislerimizde önceki yıla göre yassı mamul üretimi % 1
azalışla 3.994 bin ton, satış miktarı ise % 10 artışla 4.294 bin
ton olmuştur. İskenderun tesislerinde uzun mamul toplam
üretimi önceki yıla göre %4 azalışla 1.869 bin ton olarak gerçekleşmiştir. Bununla beraber İskenderun tesislerinde önceki
yıla göre %481 artışla 818 bin ton sıcak yassı mamul üretimi
yapılmıştır.
2009 yılında hammadde fiyatları önceki yılın altında gerçekleşmiştir.
Ereğli ve İskenderun tesislerimizde 2009 yılında toplam yatırım harcaması 141 milyon ABD Doları olmuştur.
Teşvik Tedbirlerinden Yararlanma
Ereğli Tesisleri Dahilde İşleme İzin Belgesi Teşvikleri
İhracat
Dönem içerisinde Dış Ticaret Müsteşarlığı’ndan temin edilen
Dahilde İşleme İzin Belgeleri kapsamında 293 milyon ABD
Doları tutarında 615 bin ton sıcak mamul ve 198 milyon ABD
Doları tutarında 365 bin ton soğuk mamul ihracatı gerçekleştirilmiştir.
İthalat
Dahilde İşleme İzin Belgeleri kapsamında 119 milyon ABD
Doları değerinde 983 bin ton demir cevheri, 130 milyon ABD
Doları değerinde 940 bin ton pelet, 31 milyon ABD Doları değerinde 27 bin ton yarı mamul (slab) ve 5 milyon ABD Doları
değerinde işletme malzemesi gümrük muafiyetli olarak ithal
edilmiştir.
54
ERDEMİR 2009
2009 yılı içerisinde, Dahilde İşleme İzin Belgeleri kapsamında yapılan girdi ithalatları için 81 milyon TL tutarında KDV
istisnası uygulanmış ve ayrıca 3,5 milyon TL Gümrük ve Fon
muafiyeti sağlanmıştır.
Araştırma ve Geliştirme Yardımları
Ar-Ge yardımı temini amacıyla Tübitak-TEYDEB’e başvurusu
yapılan 6 adet projeden, 4 tanesi 2009 yılı içerisinde sonuçlanmıştır. Buna göre, yıl sonu itibarıyla 808.035 TL hesaplarımıza
geçmiştir.
İskenderun Tesisleri
İskenderun tesislerimizde “Modernizasyon ve Dönüşüm
Yatırımları Projesi”ne ilişkin Hazine Müsteşarlığı’nca
düzenlenen 27 Temmuz 2001 ve 66445 Sayılı Yatırım Teşvik
Belgesi’nin kullanım süresi 28.09.2009 tarihinde sona
ermiştir.
2009 yılında 4 adet Dahilde İşleme İzin Belgesi kapsamında
211 bin ton kütük demir, 173 bin ton kangal demir, 230 bin ton
nervürlü demir olmak üzere toplam 269 milyon ABD Doları
karşılığında 613 bin ton ihracat gerçekleştirilmiştir.
2 adet Dahilde İşleme İzin Belgesi kapsamında ise ihracat
yeni başlamış olup, 6 bin ton kangal demir, 7 bin ton nervürlü
demir ve 88 bin ton sıcak rulo sac olmak üzere toplam 101 bin
ton ihracat gerçekleştirilmiştir.
DRT Bağımsız Denetim ve Serbest
Muhasebeci Mali Müşavirlik A.Ş.
Sun Plaza Bilim Sk. No: 5 34398
Maslak - Şişli / İstanbul, Türkiye
T: (212) 366 60 00 F: (212) 366 60 10
KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLARLA İLGİLİ
BAĞIMSIZ DENETİM RAPORU
www.deloitte.com.tr
EREĞLİ DEMİR VE ÇELİK FABRİKALARI T.A.Ş.
Yönetim Kurulu’na
Ereğli Demir ve Çelik Fabrikaları T.A.Ş.’nin (“Şirket”) ve bağlı ortaklıklarının (hep birlikte “Grup”) 31
Aralık 2009 tarihi itibariyle hazırlanan ve ekte yer alan konsolide bilançosunu, aynı tarihte sona eren
yıla ait konsolide gelir tablosunu, konsolide kapsamlı gelir tablosunu, konsolide öz sermaye değişim
tablosunu ve konsolide nakit akım tablosunu, önemli muhasebe politikalarının özetini ve dipnotları
denetlemiş bulunuyoruz.
Finansal Tablolarla İlgili Olarak İşletme Yönetiminin Sorumluluğu
İşletme yönetimi finansal tabloların Sermaye Piyasası Kurulu’nca yayımlanan finansal raporlama
standartlarına göre hazırlanması ve dürüst bir şekilde sunumundan sorumludur. Bu sorumluluk,
finansal tabloların hata ve/veya hile ve usulsüzlükten kaynaklanan önemli yanlışlıklar içermeyecek
biçimde hazırlanarak, gerçeği dürüst bir şekilde yansıtmasını sağlamak amacıyla gerekli iç kontrol
sisteminin tasarlanmasını, uygulanmasını ve devam ettirilmesini, koşulların gerektirdiği muhasebe
tahminlerinin yapılmasını ve uygun muhasebe politikalarının seçilmesini içermektedir.
Bağımsız Denetim Kuruluşunun Sorumluluğu
Sorumluluğumuz, yaptığımız bağımsız denetime dayanarak bu finansal tablolar hakkında görüş
bildirmektir. Bağımsız denetimimiz, Sermaye Piyasası Kurulu’nca yayımlanan bağımsız denetim
standartlarına uygun olarak gerçekleştirilmiştir. Bu standartlar, etik ilkelere uyulmasını ve bağımsız
denetimin, finansal tabloların gerçeği doğru ve dürüst bir biçimde yansıtıp yansıtmadığı konusunda
makul bir güvenceyi sağlamak üzere planlanarak yürütülmesini gerektirmektedir.
Bağımsız denetimimiz, finansal tablolardaki tutarlar ve dipnotlar ile ilgili bağımsız denetim kanıtı toplamak
amacıyla, bağımsız denetim tekniklerinin kullanılmasını içermektedir. Bağımsız denetim tekniklerinin
seçimi, finansal tabloların hata ve/veya hileden ve usulsüzlükten kaynaklanıp kaynaklanmadığı hususu
da dahil olmak üzere önemli yanlışlık içerip içermediğine dair risk değerlendirmesini de kapsayacak
şekilde, mesleki kanaatimize göre yapılmıştır. Bu risk değerlendirmesinde, işletmenin iç kontrol sistemi
göz önünde bulundurulmuştur. Ancak, amacımız iç kontrol sisteminin etkinliği hakkında görüş vermek
değil, bağımsız denetim tekniklerini koşullara uygun olarak tasarlamak amacıyla, işletme yönetimi
tarafından hazırlanan finansal tablolar ile iç kontrol sistemi arasındaki ilişkiyi ortaya koymaktır.
Bağımsız denetimimiz, ayrıca işletme yönetimi tarafından benimsenen muhasebe politikaları ile yapılan
önemli muhasebe tahminlerinin ve finansal tabloların bir bütün olarak sunumunun uygunluğunun
değerlendirilmesini içermektedir.
Bağımsız denetim sırasında temin ettiğimiz bağımsız denetim kanıtlarının, görüşümüzün oluşturulmasına yeterli ve uygun bir dayanak oluşturduğuna inanıyoruz.
Member of
Deloitte Touche Tohmatsu
Görüş
Görüşümüze göre, ilişikteki konsolide finansal tablolar Ereğli Demir ve Çelik Fabrikaları T.A.Ş. ve bağlı
ortaklıklarının 31 Aralık 2009 tarihi itibariyle finansal durumunu, aynı tarihte sona eren yıla ait finansal
performansını ve nakit akımlarını, Sermaye Piyasası Kurulu’nca yayımlanan finansal raporlama
standartları çerçevesinde doğru ve dürüst bir biçimde yansıtmaktadır.
Görüşümüzü etkilememekle birlikte, 22 numaralı finansal tablo dipnotunda detaylı olarak açıklandığı
üzere, Türkiye Cumhuriyeti Özelleştirme İdaresi Başkanlığı (“ÖİB”) tarafından 30 Mart 2006 tarihli
Şirket Genel Kurulu’nun kar dağıtımına ilişkin aldığı kararın iptali istemiyle ve Sermaye Piyasası
Kurulu’nun (“SPK”), Şirket’in 31 Aralık 2005 tarihli finansal tablolarını SPK’nın izni olmadan Seri
XI, No: 25 sayılı “Sermaye Piyasasında Muhasebe Standartları Hakkında Tebliğ”i yerine Uluslararası
Finansal Raporlama Standartları’na göre hazırladığı iddiası sebebiyle açılmış olan davalar rapor tarihi
itibariyle temyiz incelemesindedir.
İstanbul, 19 Şubat 2010
DRT BAĞIMSIZ DENETİM VE SERBEST MUHASEBECİ MALİ MÜŞAVİRLİK A.Ş.
Member of DELOITTE TOUCHE TOHMATSU
Berkman Özata
Sorumlu Ortak, Başdenetçi
Member of
Deloitte Touche Tohmatsu
EREĞLİ DEMİR VE ÇELİK FABRİKALARI T.A.Ş. VE BAĞLI ORTAKLIKLARI
31 ARALIK 2009 TARİHİ İTİBARİYLE KONSOLİDE BİLANÇO
(Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (‘‘TL’’) olarak ifade edilmiştir.)
Not
Cari Dönem
31 Aralık
2009
Geçmiş Dönem
31 Aralık
2008
3.729.502.669
4.649.284.426
VARLIKLAR
Dönen Varlıklar
Nakit ve Nakit Benzerleri
6
1.065.737.367
973.469.825
Finansal Yatırımlar
7
22.588
873.104
Ticari Alacaklar
10
692.485.126
689.371.863
İlişkili Taraflardan Ticari Alacaklar
38
64.024.254
106.529.988
Diğer Ticari Alacaklar
10
628.460.872
582.841.875
Diğer Alacaklar
11
124.456
44.971.773
Stoklar 13
1.644.880.477
2.553.534.328
Diğer Dönen Varlıklar
26
284.483.978
387.063.533
3.687.733.992
4.649.284.426
41.768.677
-
7.420.919.878
7.285.155.391
Satış Amacı İle Elde Tutulan Duran Varlıklar
35
Cari Olmayan / Duran Varlıklar
Ticari Alacaklar
10
2.360.741
2.589.593
Diğer Alacaklar
11
26.722.247
153.913
Finansal Yatırımlar
7
41.666
30.308.140
Özkaynak Yöntemiyle Değerlenen Varlıklar
16
-
10.909.480
Yatırım Amaçlı Gayrimenkuller
17
46.577.264
45.973.550
Maddi Duran Varlıklar
18
6.795.323.290
6.735.479.233
Maddi Olmayan Duran Varlıklar
19
140.275.624
141.049.960
Ertelenmiş Vergi Varlığı
36
353.505.904
232.336.835
Diğer Duran Varlıklar
26
56.113.142
86.354.687
11.150.422.547
11.934.439.817
TOPLAM VARLIKLAR
Ekteki dipnotlar bu konsolide finansal tabloların tamamlayıcı parçalarıdır.
ERDEMİR 2009
1
EREĞLİ DEMİR VE ÇELİK FABRİKALARI T.A.Ş. VE BAĞLI ORTAKLIKLARI
31 ARALIK 2009 TARİHİ İTİBARİYLE KONSOLİDE BİLANÇO
(Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (‘‘TL’’) olarak ifade edilmiştir.)
Not
Cari Dönem
31 Aralık
2009
Geçmiş Dönem
31 Aralık
2008
1.620.897.962
3.355.971.032
KAYNAKLAR
Kısa Vadeli Yükümlülükler
Finansal Borçlar
8
837.296.086
2.279.853.357
Diğer Kısa Vadeli Finansal Yükümlülükler
9
96.556.326
-
10
355.004.343
393.357.474
İlişkili Taraflara Ticari Borçlar
38
5.147.811
3.939.773
Diğer Ticari Borçlar
10
349.856.532
389.417.701
11
53.444.045
193.144.607
İlişkili Taraflara Diğer Borçlar
38
1.871.365
117.076.064
Diğer Borçlar
11
51.572.680
76.068.543
Dönem Karı Vergi Yükümlülüğü
36
2.385.751
1.650.768
Borç Karşılıkları
22
73.932.797
229.719.508
Diğer Kısa Vadeli Yükümlülükler
26
202.278.614
258.245.318
3.610.830.559
2.474.840.646
Ticari Borçlar
Diğer Borçlar
Uzun Vadeli Yükümlülükler
Finansal Borçlar
8
3.328.726.727
2.254.463.506
Diğer Uzun Vadeli Finansal Yükümlülükler
9
9.414.527
-
Çalışanlara Sağlanan Faydalara İlişkin Karşılıklar
24
121.870.564
117.287.493
Ertelenmiş Vergi Yükümlülüğü
36
150.606.462
102.491.378
Diğer Uzun Vadeli Yükümlülükler
26
212.279
598.269
27
5.918.694.026
6.103.628.139
5.762.058.750
5.936.255.412
1.600.000.000
1.148.812.500
Sermaye Düzeltmesi Farkları
731.967.735
731.967.735
Karşılıklı İştirak Sermaye Düzeltmesi (-)
(57.692.172)
(43.790.843)
Hisse Senedi İhraç Primleri
231.020.042
231.020.042
Değer Artış Fonları
25.869.903
26.376.841
Finansal Riskten Korunma Fonu
(7.259.727)
(1.616.880)
4.108.212
3.464.667
Kardan Ayrılan Kısıtlanmış Yedekler
1.688.196.335
1.665.921.924
Geçmiş Yıllar Karı
1.714.538.844
1.962.624.966
Net Dönem Karı /(Zararı)
(168.690.422)
211.474.460
156.635.276
167.372.727
11.150.422.547
11.934.439.817
ÖZKAYNAKLAR
Ana Ortaklığa Ait Özkaynaklar
Ödenmiş Sermaye
Yabancı Para Çevrim Farkları
Azınlık Payları
TOPLAM KAYNAKLAR
2
Ekteki dipnotlar bu konsolide finansal tabloların tamamlayıcı parçalarıdır.
ERDEMİR 2009
EREĞLİ DEMİR VE ÇELİK FABRİKALARI T.A.Ş. VE BAĞLI ORTAKLIKLARI
31 ARALIK 2009 TARİHİNDE SONA EREN YILA AİT KONSOLİDE GELİR TABLOSU
(Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (‘‘TL’’) olarak ifade edilmiştir.)
Not
Cari Dönem
1 Ocak-31 Aralık
2009
Geçmiş Dönem
1 Ocak-31 Aralık
2008
ESAS FAALİYET GELİRLERİ
Satış Gelirleri
28
5.235.709.736
6.800.384.174
Satışların Maliyeti (-)
28
(4.990.985.007)
(5.963.512.851)
244.724.729
836.871.323
BRÜT KAR
Pazarlama, Satış ve Dağıtım Giderleri (-)
29
(68.086.413)
(73.348.128)
Genel Yönetim Giderleri (-)
29
(108.248.107)
(125.560.712)
Araştırma ve Geliştirme Giderleri (-)
29
(2.365.699)
(3.182.997)
Diğer Faaliyet Gelirleri
31
96.877.548
59.196.636
Diğer Faaliyet Giderleri (-)
31
(111.156.156)
(177.102.564)
51.745.902
516.873.558
(642.992)
2.547.262
32
142.944.425
494.773.300
33
(417.522.454)
(729.401.198)
(223.475.119)
284.792.922
54.993.561
(57.099.328)
(16.464.319)
(44.707.211)
71.457.880
(12.392.117)
(168.481.558)
227.693.594
208.864
16.219.134
(168.690.422)
211.474.460
(0,1054)
0,1322
FAALİYET KARI
Özkaynak Yöntemiyle Değerlenen
Yatırımların Kar/(Zarar)ındaki Paylar
Finansal Gelirler
Finansal Giderler (-)
16/31
VERGİ ÖNCESİ KAR/(ZARAR)
Vergi Geliri/(Gideri)
36
- Dönem Kurumlar Vergisi Gideri
- Ertelenmiş Vergi Geliri/(Gideri)
DÖNEM KARI/(ZARARI)
- Azınlık Payları
- Ana Ortaklık Payları
HİSSE BAŞINA KAZANÇ/(KAYIP)
37
Ekteki dipnotlar bu konsolide finansal tabloların tamamlayıcı parçalarıdır.
ERDEMİR 2009
3
EREĞLİ DEMİR VE ÇELİK FABRİKALARI T.A.Ş. VE BAĞLI ORTAKLIKLARI
31 ARALIK 2009 TARİHİNDE SONA EREN YILA AİT
KONSOLİDE KAPSAMLI GELİR TABLOSU
(Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (‘‘TL’’) olarak ifade edilmiştir.)
Cari Dönem
1 Ocak-31 Aralık
2009
Geçmiş Dönem
1 Ocak-31 Aralık
2008
(168.481.558)
227.693.594
Duran Varlıklar Değer Artış Fonundaki Değişim
(582.185)
9.821.202
Finansal Riskten Korunma Fonundaki Değişim
(7.604.291)
(2.137.858)
643.545
5.490.086
1.596.105
(995.914)
(5.946.826)
12.177.516
(174.428.384)
239.871.110
(231.722)
16.125.727
(174.196.662)
223.745.383
Not
DÖNEM KARI/(ZARARI)
Diğer Kapsamlı Gelir/(Gider):
Yabancı Para Çevrim Farklarındaki Değişim
Diğer Kapsamlı Gelir Kalemlerine İlişkin Vergi
Gelir/(Giderleri)
DİĞER KAPSAMLI GELİR/(GİDER)
(VERGİ SONRASI)
TOPLAM KAPSAMLI GELİR /(GİDER)
34
36
Toplam Kapsamlı Gelirin/(Giderin) Dağılımı
- Azınlık Payları
- Ana Ortaklık Payları
4
Ekteki dipnotlar bu konsolide finansal tabloların tamamlayıcı parçalarıdır.
ERDEMİR 2009
EREĞLİ DEMİR VE ÇELİK FABRİKALARI T.A.Ş. VE BAĞLI ORTAKLIKLARI
31 ARALIK 2009 TARİHİNDE SONA EREN YILA AİT KONSOLİDE
ÖZKAYNAK DEĞİŞİM TABLOSU
(Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (‘‘TL’’) olarak ifade edilmiştir.)
Ödenmiş
Sermaye
Sermaye
Düzeltmesi
Farkları
Karşılıklı
İştirak
Sermaye
Düzeltmesi
(-)
Hisse
Senedi
İhraç
Primleri
Değer
Artış
Fonları
Finansal
Riskten
Korunma
Fonu
Yabancı
Para
Çevrim
Farkları
Kardan
Ayrılan
Kısıtlanmış
Yedekler
Geçmiş
Yıllar Karı
Ana Ortaklığa
Ait Özkaynak
Ana Ortaklık
Dışı Paylar
Toplam
Özkaynak
1.148.812.500
731.967.735
(43.790.843)
231.020.042
26.376.841
(1.616.880)
3.464.667
1.665.921.924
2.174.099.426
5.936.255.412
167.372.727
6.103.628.139
Ödenen temettüler
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
(10.505.729)
(10.505.729)
Dönem içerisindeki toplam
kapsamlı gelir/(gider)
-
-
-
(5.642.847)
643.545
-
(168.690.422)
(174.196.662)
(231.722)
(174.428.384)
Not
1 Ocak 2009
-
(506.938)
Geçmiş yıllar karlarından transfer
27
451.187.500
-
(13.901.329)
-
-
-
-
22.274.411
(459.560.582)
-
-
-
31 Aralık 2009
27
1.600.000.000
731.967.735
(57.692.172)
231.020.042
25.869.903
(7.259.727)
4.108.212
1.688.196.335
1.545.848.422
5.762.058.750
156.635.276
5.918.694.026
844.018.500
731.967.735
(34.399.974)
231.020.042
17.979.124
-
(2.025.419)
1.457.099.875
2.758.781.354
6.004.441.237
158.814.688
6.163.255.925
1 Ocak 2008
Ödenen temettüler
-
-
-
-
-
-
-
-
(289.015.199)
(289.015.199)
(7.567.688)
(296.582.887)
Dönem içerisindeki toplam
kapsamlı gelir/(gider)
-
-
-
-
8.397.717
(1.616.880)
5.490.086
-
211.474.460
223.745.383
16.125.727
239.871.110
-
-
-
-
-
-
-
-
(2.916.009)
(2.916.009)
-
(2.916.009)
Geçmiş yıllar karlarından transfer
27
304.794.000
-
(9.390.869)
-
-
-
-
208.822.049
(504.225.180)
-
-
-
31 Aralık 2008
27
1.148.812.500
731.967.735
(43.790.843)
231.020.042
26.376.841
(1.616.880)
3.464.667
1.665.921.924
2.174.099.426
5.936.255.412
167.372.727
6.103.628.139
Çevrim farkı
Ekteki dipnotlar bu konsolide finansal tabloların tamamlayıcı parçalarıdır.
ERDEMİR 2009
5
EREĞLİ DEMİR VE ÇELİK FABRİKALARI T.A.Ş. VE BAĞLI ORTAKLIKLARI
31 ARALIK 2009 TARİHİNDE SONA EREN YILA AİT
KONSOLİDE NAKİT AKIM TABLOSU
(Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (‘‘TL’’) olarak ifade edilmiştir.)
Not
Cari Dönem
1 Ocak31 Aralık 2009
Geçmiş Dönem
1 Ocak31 Aralık 2008
(223.475.119)
284.792.922
İŞLETME FAALİYETLERİNE İLİŞKİN NAKİT AKIMLARI
Vergi ve azınlık payları öncesi kar/(zarar)
Vergi öncesi kar/(zarar) ile işletme faaliyetlerinden sağlanan
net nakit girişleri mutabakatı için gerekli düzeltmeler :
Amortisman ve itfa payı giderleri
28/30
281.049.586
226.932.635
Kıdem tazminatı karşılığı
24
32.252.437
26.030.048
Kıdem teşvik prim karşılığı
24
4.158.281
-
Özs. yön. göre muh. iştiraklerin (karından)/zararından elde edilen pay
16
642.992
(2.547.262)
Maddi duran varlık satışlarından kaynaklanan (kar)/zarar
31
(495.470)
5.128.015
Maddi duran varlık değer düşüş karşılığındaki artış
31
-
17.969.016
Maddi duran varlık ihraç zararı
31
-
53.906.767
Finansal varlık değer düşüşündeki artış
7
-
629.642
33.911.730
3.242.040
981.719.237
Şüpheli alacak karşılığındaki artış
10/11
Stok değer düşüş karşılığındaki azalış
13
(976.798.270)
Birikmiş izin karşılığındaki (azalış)/artış
26
(10.009.157)
828.544
Dava karşılığındaki (azalış)/artış
22
(1.789.594)
9.343.732
Engelli, eski hükümlü, terör mağdurları eksikliği ceza krş.(azalış)/artış
22
(50.352.780)
659.327
Vergi riskleri için ayrılan karşılıktaki (azalış)/artış
22
(2.006.793)
1.264.234
Alım taahhütleri için ayrılan karşılıktaki azalış
22
(101.637.544)
101.637.544
Finansman giderleri
33
243.847.302
156.614.608
Faiz gelirleri
32
(122.123.232)
(263.362.682)
195.891.963
461.838.978
99.229.698
(3.000.994)
Gerçekleşmemiş kur farkları
Türev finansal araçların değerlemesinden kaynaklanan zararlar/(karlar)
Türev finansal araçlar değişimi üzerindeki ana ortaklık dışı paylar
İşletme sermayesindeki değişim öncesi faaliyetlerde (kullanılan) /
elde edilen nakit akımı
İşletme sermayesinde gerçekleşen değişimler
42
Ödenen faizler
Alınan faizler
Ödenen vergiler
36
Ödenen kıdem tazminatı
24
İşletme faaliyetlerinden elde edilen nakit akımı
(440.586)
(93.407)
(598.144.556)
2.063.532.944
1.791.367.735
(1.902.385.199)
(249.367.143)
(105.417.962)
120.159.608
266.375.357
(15.729.336)
(31.827.647)
(66.447.676)
(16.458.809)
1.016.458.661
239.198.655
489.953
YATIRIM FAALİYETLERİNE İLİŞKİN NAKİT AKIMLARI
Menkul kıymetlerdeki değişim
7
(12.621)
Finansal varlık alımları
7
(3.546)
(3.480)
31.447.643
137.480.323
Sabit kıymet satışından elde edilen nakit
18/19/31
Yatırım amaçlı gayrimenkul alımına ilişkin nakit çıkışları
17
(603.714)
(15.103.235)
Maddi duran varlık alımlarına ilişkin nakit çıkışları
18
(347.673.137)
(622.821.383)
Maddi olmayan duran varlık alımlarına ilişkin nakit çıkışları
19
(9.729.050)
(506.938)
(97.545.803)
8.397.717
(327.081.363)
(589.105.908)
Sabit kıymet yeniden değerleme fonundaki değişim
Yatırım faaliyetlerinde kullanılan nakit akımı
FİNANSMAN FAALİYETLERİNE İLİŞKİN NAKİT AKIMLARI
Alınan krediler
Kredilerin geri ödemesi
Çevrim farkı
Ödenen temettü
Ana ortaklık dışı paylara ödenen temettü
Finansman faaliyetlerinde (kullanılan)/ elde edilen nakit akımı
NAKİT HAREKETLERİNDEKİ NET DEĞİŞİM
6
3.661.942.324
2.661.836.487
(4.251.128.090)
(1.623.683.207)
618.115
(1.423.330)
(10.505.729)
(289.015.199)
(7.567.688)
(599.073.380)
740.147.063
90.303.918
390.239.810
DÖNEM BAŞI NAKİT VE NAKİT BENZERİ DEĞERLER
6
972.980.449
582.740.639
DÖNEM SONU NAKİT VE NAKİT BENZERİ DEĞERLER
6
1.063.284.367
972.980.449
Faiz Tahakkukları
FAİZ TAHAKKUKLARI DAHİL DÖNEM SONU NAKİT VE NAKİT
BENZERİ DEĞERLER
6
2.453.000
489.376
6
1.065.737.367
973.469.825
Ekteki dipnotlar bu konsolide finansal tabloların tamamlayıcı parçalarıdır.
ERDEMİR 2009
EREĞLİ DEMİR VE ÇELİK FABRİKALARI T.A.Ş. VE BAĞLI ORTAKLIKLARI
31 ARALIK 2009 TARİHİNDE SONA EREN YILA AİT
KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLARA İLİŞKİN DİPNOTLAR
(Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (‘‘TL’’) olarak ifade edilmiştir.)
NOT 1 – GRUP’UN ORGANİZASYONU VE FAALİYET KONUSU
Erdemir Grubu (“Grup”), ana şirket konumundaki Ereğli Demir ve Çelik Fabrikaları T.A.Ş. (“Erdemir” veya “Şirket”)
ve hisselerinin çoğunluğuna veya etkin yönetimine sahip bulunduğu bağlı ortaklıklardan oluşmaktadır.
Grup’un ana ortağı Ataer Holding A.Ş.’dir. Nihai ana ortağı ise Ordu Yardımlaşma Kurumu’dur.
Ordu Yardımlaşma Kurumu (“OYAK”), özel hukuk hükümlerine tabi, mali ve idari bakımdan özerk, tüzel kişiliği
haiz bir kuruluş olup, 1 Mart 1961 tarihinde 205 sayılı yasa ile kurulmuştur. TSK mensuplarının “yardımlaşma ve
emeklilik fonu” olan OYAK, Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın öngördüğü sosyal güvenlik anlayışı içinde, üyelerine çeşitli hizmet ve faydalar sağlamaktadır. OYAK’ın sanayi, finans ve hizmet sektörlerinde faaliyet gösteren
elliyi aşkın doğrudan ve dolaylı iştiraki de bulunmaktadır. OYAK ile ilgili detaylı bilgilere resmi internet sitesi olan
(www.oyak.com.tr) adresinden ulaşılabilmektedir.
Ereğli Demir ve Çelik Fabrikaları T.A.Ş. 1960 yılında anonim şirket olarak Türkiye'de kurulmuştur. Şirket'in en
önemli aktiviteleri arasında demir, çelik, alaşımlı ve alaşımsız demir, dökme ve pres çelik, kok kömürü ve her türlü
yan ürün üretimi bulunmaktadır.
Ereğli Demir ve Çelik Fabrikaları T.A.Ş. hisse senetleri İstanbul Menkul Kıymetler Borsası’nın kuruluşundan itibaren (1986 yılı) işlem görmektedir.
Konsolidasyona dahil edilen şirketlerin, esas faaliyet alanları ve Grup’un sermayelerine iştirak oranları aşağıdaki
gibidir:
2009
İştirak
Oranı %
2008
İştirak
Oranı %
Demir ve Çelik
92,91
92,91
Erdemir Madencilik San. ve Tic. A.Ş.
Demir Cevheri, Pelet
90,00
90,00
Erdemir Çelik Servis Merkezi San. ve Tic. A.Ş.
Demir ve Çelik
100,00
100,00
Erenco Erdemir Müh. Yön. ve Dan. Hiz. A.Ş.
Yönetim ve Danışmanlık
100,00
100,00
Erdemir Romania S.R.L.
Demir ve Çelik
100,00
100,00
Erdemir Çelbor Çelik Çekme Boru San. ve Tic. A.Ş.
Demir ve Çelik
100,00
100,00
Erdemir Lojistik A.Ş.
Lojistik Hizmetleri
100,00
100,00
Şirket İsmi
Faaliyet Alanı
İskenderun Demir ve Çelik A.Ş. (“İSDEMİR”)
Önceki dönemde özkaynaktan pay alma metodu ile muhasebeleştirilen ArcelorMittal Ambalaj Çeliği San. ve Tic.
A.Ş. 1 Nisan 2009 tarihinden itibaren konsolide finansal tablolarda satış amacı ile elde tutulan duran varlıklar
altında gösterilmiştir (Not 35).
Şirket’in ticaret siciline kayıtlı adresi Uzunkum No:7 Karadeniz Ereğli’dir.
Not 7’de yer alan Erdemir Gaz San. ve Tic. A.Ş. kurulduğu dönemden itibaren faaliyete geçmemesi ve konsolide
finansal tabloları önemli düzeyde etkilememesi sebebiyle konsolidasyona dahil edilmemiştir.
ERDEMİR 2009
7
EREĞLİ DEMİR VE ÇELİK FABRİKALARI T.A.Ş. VE BAĞLI ORTAKLIKLARI
31 ARALIK 2009 TARİHİNDE SONA EREN YILA AİT
KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLARA İLİŞKİN DİPNOTLAR
(Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (‘‘TL’’) olarak ifade edilmiştir.)
NOT 1 – GRUP’UN ORGANİZASYONU VE FAALİYET KONUSU (devamı)
Grup’un 31 Aralık 2009 ve 31 Aralık 2008 tarihleri itibariyle personel sayısı aşağıdaki gibidir:
Aylık ücretli (A) personel
31 Aralık 2009
Adet
3.244
31 Aralık 2008
Adet
3.551
Saat ücretli (B) personel
8.003
9.063
Aday işçi (C) personel
1.786
1.797
Sözleşmeli (D) personel
17
17
Sözleşmeli (SZ) personel
111
209
13.161
14.637
TOPLAM
NOT 2 – KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLARIN SUNUMUNA İLİŞKİN ESASLAR
2.1 Sunuma İlişkin Temel Esaslar
Şirket ve Türkiye’de yerleşik bağlı ortaklıkları, yasal defterlerini ve kanuni finansal tablolarını (“Kanuni Finansal
Tablolar”) Türk Ticaret Kanunu (“TTK”) ve vergi mevzuatınca belirlenen muhasebe ilkelerine uygun olarak
tutmakta ve hazırlamaktadır. Yabancı ülkelerde faaliyet gösteren bağlı ortaklık muhasebe kayıtlarını ve yasal
finansal tablolarını faaliyette bulunduğu ülkenin para birimi cinsinden ve o ülkenin mevzuatına uygun olarak
hazırlamaktadır. Ekli konsolide finansal tablolar Sermaye Piyasası Kurulu’nun (“SPK”) yayımladığı Genel Kabul
Görmüş Muhasebe Politikalarına uygun olarak Grup’un yasal kayıtlarına yapılan düzeltmeleri ve sınıflamaları
içermektedir.
SPK, Seri: XI, No: 29 sayılı “Sermaye Piyasasında Finansal Raporlamaya İlişkin Esaslar Tebliğ” ile işletmeler
tarafından düzenlenecek finansal raporlar ile bunların hazırlanması ve ilgililere sunulmasına ilişkin ilke, usul
ve esasları belirlemektedir. Bu Tebliğ, 1 Ocak 2008 tarihinden sonra başlayan hesap dönemlerine ait ilk ara
dönem finansal tablolarından geçerli olmak üzere yürürlüğe girmiştir ve bu Tebliğ ile birlikte Seri: XI, No: 25
“Sermaye Piyasasında Muhasebe Standartları Hakkında Tebliğ” yürürlükten kaldırılmıştır. Seri: XI No: 29 sayılı
tebliğe istinaden, işletmeler finansal tablolarını Avrupa Birliği tarafından kabul edilen haliyle Uluslararası Finansal
Raporlama Standartları (“UMS/UFRS”)’na göre hazırlamaları gerekmektedir. Ancak Avrupa Birliği tarafından kabul
edilen UMS/UFRS’nin Uluslararası Muhasebe Standartları Kurulu (“UMSK”) tarafından yayımlananlardan farkları
Türkiye Muhasebe Standartları Kurulu (“TMSK”) tarafından ilan edilinceye kadar UMS/UFRS’ler uygulanacaktır.
Bu kapsamda, benimsenen standartlara aykırı olmayan, TMSK tarafından yayımlanan Türkiye Muhasebe/Finansal
Raporlama Standartları (“TMS/TFRS”) esas alınacaktır.
Avrupa Birliği tarafından kabul edilen UMS/UFRS’nin UMSK tarafından yayımlananlardan farkları TMSK
tarafından ilan edilinceye kadar, konsolide finansal tablolar SPK Seri: XI, No: 29 sayılı tebliği çerçevesinde UMS/
UFRS’ye göre hazırlanmaktadır. İlişikteki konsolide finansal tablolar ve dipnotlar, SPK tarafından 17 Nisan 2008
ve 9 Ocak 2009 tarihli duyuru ile uygulanması zorunlu kılınan formatlara uygun olarak ve zorunlu kılınan bilgiler
dahil edilerek sunulmuştur.
Grup, SPK’nın 7 Mart 2006 tarih ve SPK.017/83-3483 sayılı yazısında, “...Yazınızda belirtildiği üzere, Seri: XI No: 25
sayılı Tebliğ yerine UFRS uyarınca hazırlanmış finansal tabloların kamuya açıklanması konusunda bir ihtiyaç hasıl
olmuşsa, 2005 yılı içerisinde UFRS uyarınca hazırlanmış bulunan konsolide finansal tablolarınızın Kurulumuzun
muhasebe standardı açıklamalarıyla uyumlu hale getirilmesi gerekecektir. Dolayısıyla söz konusu tablolar,
UFRS’nin Yüksek Enflasyon Dönemlerinde Finansal Raporlama başlıklı 29 numaralı standardı uyarınca
8
ERDEMİR 2009
EREĞLİ DEMİR VE ÇELİK FABRİKALARI T.A.Ş. VE BAĞLI ORTAKLIKLARI
31 ARALIK 2009 TARİHİNDE SONA EREN YILA AİT
KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLARA İLİŞKİN DİPNOTLAR
(Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (‘‘TL’’) olarak ifade edilmiştir.)
NOT 2 – KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLARIN SUNUMUNA İLİŞKİN ESASLAR (devamı)
2.1 Sunuma İlişkin Temel Esaslar (devamı)
gerçekleştirilmiş olan enflasyona göre düzeltme işlemlerinden arındırılmak, ayrıca karşılaştırmalı tablolarda da
gerekli düzeltmeler yapılmak kaydıyla kamuya açıklanabilecektir.” şeklindeki iznine istinaden, 31 Aralık 2005 tarihi
itibariyle ve sonrasında konsolide finansal tablolarını UFRS’ye göre hazırlamıştır.
Konsolide finansal tabloların onaylanması:
Finansal tablolar, Yönetim Kurulu tarafından onaylanmış ve 19 Şubat 2010 tarihinde yayımlanması için yetki
verilmiştir. Genel Kurul’un finansal tabloları değiştirme yetkisi bulunmaktadır.
2.2 Yüksek Enflasyon Dönemlerinde Finansal Tabloların Düzeltilmesi
SPK, 17 Mart 2005 tarihinde almış olduğu bir kararla, Türkiye’de faaliyette bulunan ve SPK Muhasebe Standartları’na
uygun finansal tablo hazırlayan şirketler için, 1 Ocak 2005 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere enflasyon
muhasebesi uygulamasının gerekli olmadığını ilan ettiği için bu tarihten itibaren Uluslararası Muhasebe Standardı
29 “Yüksek Enflasyonist Ekonomilerde Finansal Raporlama”ya göre finansal tabloların hazırlanması ve sunumu
uygulamasını sona erdirmiştir.
2.3 Muhasebe Tahminlerindeki Değişiklikler ve Hatalar
Muhasebe tahminlerindeki değişiklikler, yalnızca bir döneme ilişkin ise, değişikliğin yapıldığı cari dönemde,
gelecek dönemlere ilişkin ise, hem değişikliğin yapıldığı dönemde hem de gelecek dönemlerde, ileriye yönelik
olarak uygulanır. Grup, 1 Ocak 2009 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere, Erdemir ve İsdemir’deki yeraltı
ve yerüstü düzenleri, makine ve cihazlar ile taşıt araçlarının üretim miktarı yönteminin uygulanması mümkün
olanlarının amortisman yöntemini, söz konusu varlıkların gelecekteki ekonomik yararlarına ilişkin olarak
uygulanması beklenen tüketim modelini yansıtmak amacıyla, Hatch Associates Limited firmasının 31 Aralık 2008
tarihi itibariyle hazırlanmış 12 Mayıs 2009 tarihli raporuna istinaden, doğrusal amortisman yönteminden üretim
miktarı yöntemine değiştirmiştir.
Maddi varlıkların itfasında 1 Ocak 2009 ve sonrası kullanılan oranlar aşağıdaki gibidir:
1 Ocak 2009 ve sonrası
Binalar
%
2-16
Yeraltı ve yerüstü düzenleri
%
2-33 ve üretim miktarı
Makine ve cihazlar
%
3-50 ve üretim miktarı
Taşıt araçları
%
5-25 ve üretim miktarı
Demirbaşlar
%
5-33
Diğer maddi duran varlıklar
%
5-25
Erdemir ve İsdemir’de, sabit kıymetlerin 1 Ocak 2009 sonrası kullanılan itfa oranlarının ilişikteki
konsolide finansal tablolar üzerindeki etkisi aşağıda gösterilmektedir:
1 Ocak 2009 sonrası itfa
oranları ile (*)
1 Ocak - 31 Aralık 2009 amortisman tutarındaki azalma
42.799.620
(*) Amortisman giderlerindeki azalmanın dönem sonu stok ve vergi etkisi sonrası, azınlık payı öncesi gelir tablosuna
net etkisi 32.527.201 TL’dir.
ERDEMİR 2009
9
EREĞLİ DEMİR VE ÇELİK FABRİKALARI T.A.Ş. VE BAĞLI ORTAKLIKLARI
31 ARALIK 2009 TARİHİNDE SONA EREN YILA AİT
KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLARA İLİŞKİN DİPNOTLAR
(Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (‘‘TL’’) olarak ifade edilmiştir.)
NOT 2 – KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLARIN SUNUMUNA İLİŞKİN ESASLAR (devamı)
2.3 Muhasebe Tahminlerindeki Değişiklikler ve Hatalar (devamı)
Üretim miktarı bazlı amortisman ile doğrusal bazlı amortisman arasındaki gelecek yıllarda oluşacak farklar üretim
seviyesine bağlı olarak değişeceğinden finansal tablolar üzerindeki tahmini etkisi öngörülememektedir.
2.4 Konsolidasyon Esasları
onsolide finansal tablolar, Not 1’de açıklandığı üzere Grup ve Grup tarafından idare edilen şirketlerin finansal
K
tablolarını kapsamaktadır. Grup içi satış ve alışlar, grup içi alacaklar ve borçlar ile grup içi iştiraklerin elimine
edilmesi için gerekli düzeltmeler yapılmıştır.
rup’un, doğrudan veya dolaylı olarak, %50 veya daha fazla hissesine sahip olduğu veya %50 üzerinde oy hakkı
G
sahibi olduğu veya faaliyetleri üzerinde kontrol hakkına sahip olduğu şirketler tam konsolidasyona tabi tutulmuştur.
Grup kendi yararına mali ve idari politikaları belirleme hakkına sahipse kontrol söz konusu olmaktadır.
Konsolidasyona dahil edilen şirketlerin uyguladıkları muhasebe politikaları gerekli olduğu hallerde değiştirilerek
Grup’un muhasebe politikalarına uygun hale getirilmiştir. Şirket ve konsolidasyona dahil edilen iştirakleri
arasındaki tüm önemli işlemler konsolidasyon sırasında elimine edilmiştir.
Bir şirketin Grup tarafından satın alımı gerçekleştiğinde ilgili bağlı ortaklığın aktif ve pasifleri, alım günü itibariyle
gerçeğe uygun değerleriyle ölçülür. Azınlıkların payı, aktif ve pasiflerin gerçeğe yakın değerlerinin azınlık payı
oranında hesaplanmasıyla elde edilir. Yıl içinde alınan veya satılan iştiraklerin, alımın gerçekleştiği tarihten
başlayan veya satışın gerçekleştiği tarihe kadar olan faaliyet sonuçları konsolide gelir tablosuna dahil edilir.
İştirakler
Grup’un önemli derecede etkide bulunduğu, bağlı ortaklık ve müşterek yönetime tabi teşebbüslerin dışında kalan
işletmelerdir. Önemli derecede etkinlik, bir işletmenin finansal ve faaliyet politikalarına ilişkin kararlarına kontrol
yetkisi veya müşterek kontrol yetkisi olmaksızın katılma yetkisinin olmasıdır.
İştiraklerin faaliyet sonuçları ve varlık ve yükümlülükleri ekteki konsolide finansal tablolarda, satış amacı ile elde
tutulduğu durumlar dışında özkaynak yöntemi kullanılarak muhasebeleştirilmiştir.
10
ERDEMİR 2009
EREĞLİ DEMİR VE ÇELİK FABRİKALARI T.A.Ş. VE BAĞLI ORTAKLIKLARI
31 ARALIK 2009 TARİHİNDE SONA EREN YILA AİT
KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLARA İLİŞKİN DİPNOTLAR
(Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (‘‘TL’’) olarak ifade edilmiştir.)
NOT 2 – KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLARIN SUNUMUNA İLİŞKİN ESASLAR (devamı)
2.4 Konsolidasyon Esasları (devamı)
İştirakler (devamı)
zsermaye yöntemine göre konsolide bilançoda iştirakler, maliyet bedelinin iştirakin net varlıklarındaki alım
Ö
sonrası dönemde oluşan değişimdeki Grup’un payı kadar düzeltilmesi sonucu bulunan tutardan iştirakte oluşan
herhangi bir değer düşüklüğünün düşülmesi sonrası ortaya çıkan tutar üzerinden gösterilir. İştirakin, Grup’un
iştirakteki payını (özünde Grup’un iştirakteki net yatırımının bir parçasını oluşturan herhangi bir uzun vadeli
yatırımı da içeren) aşan zararları kayıtlara alınmaz.
Satın alım bedelinin, iştirakin satın alınma tarihindeki kayıtlı tanımlanabilir varlıklarının, yükümlülüklerinin ve
şarta bağlı borçlarının gerçeğe uygun değerinin üzerindeki kısmı şerefiye olarak kaydedilir. Şerefiye, yatırımın
defter değerine dahil edilir ve yatırımın bir parçası olarak değer düşüklüğü için incelenir. İştirakin satın alınma
tarihindeki kayıtlı tanımlanabilir varlıklarının, yükümlülüklerinin ve şarta bağlı borçlarının gerçeğe uygun değerinin
satın alım bedelini aşan kısmı yeniden değerlendirildikten sonra doğrudan gelir tablosuna kaydedilir.
Grup şirketlerinden biri ile Grup’un bir iştiraki arasında gerçekleşen işlemler neticesinde oluşan kar ve zararlar,
Grup’un ilgili iştirakteki payı oranında ortadan kaldırılır.
2.5 Karşılaştırmalı Bilgiler ve Önceki Dönem Tarihli Finansal Tabloların Düzeltilmesi
Mali durum ve performans trendlerinin tespitine imkan vermek üzere, Grup’un konsolide finansal tabloları önceki
dönemle karşılaştırmalı hazırlanmaktadır. Cari dönem finansal tabloların sunumu ile uygunluk sağlanması
açısından karşılaştırmalı bilgiler gerekli görüldüğünde yeniden sınıflandırılmış olup, sınıflandırmalara yönelik
detaylı bilgi not 42’de sunulmuştur.
2.6 Grup’un Muhasebe Politikalarını Uygularken Aldığı Kritik Kararlar
Ertelenmiş vergiler
Grup, vergiye esas yasal mali tabloları ile UFRS’ye göre hazırlanmış mali tabloları arasındaki farklılıklardan
kaynaklanan geçici zamanlama farkları için ertelenmiş vergi varlığı ve yükümlülüğü muhasebeleştirmektedir. Söz
konusu farklılıklar genellikle bazı gelir ve gider kalemlerinin vergiye esas tutarları ile UFRS’ye göre hazırlanan
mali tablolarda farklı dönemlerde yer almasından kaynaklanmaktadır. Grup’un gelecekte oluşacak karlardan
indirilebilecek kullanılmamış mali zararlar ve diğer indirilebilir geçici farklardan oluşan ertelenmiş vergi varlıkları
bulunmaktadır. Ertelenmiş vergi varlıklarının kısmen ya da tamamen geri kazanılabilir tutarı mevcut koşullar altında
tahmin edilmiştir. Değerlendirme sırasında, gelecekteki kar projeksiyonları, cari dönemlerde oluşan zararlar,
kullanılmamış zararların ve diğer vergi varlıklarının son kullanılabileceği tarihler göz önünde bulundurulmuştur.
Grup, yapılan çalışmalar neticesinde, ertelenmiş verginin geri kazanabileceğine ilişkin kanaat oluşması sebebiyle
ertelenmiş vergi varlıklarını kayıtlara almıştır.
ERDEMİR 2009
11
EREĞLİ DEMİR VE ÇELİK FABRİKALARI T.A.Ş. VE BAĞLI ORTAKLIKLARI
31 ARALIK 2009 TARİHİNDE SONA EREN YILA AİT
KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLARA İLİŞKİN DİPNOTLAR
(Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (‘‘TL’’) olarak ifade edilmiştir.)
NOT 2 – KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLARIN SUNUMUNA İLİŞKİN ESASLAR (devamı)
2.7 Netleştirme
Finansal varlıklar ve yükümlülükler, yasal olarak netleştirme hakkı var olması, net olarak ödenmesi veya
tahsilinin mümkün olması veya varlığın elde edilmesi ile yükümlülüğün yerine getirilmesinin eş zamanlı olarak
gerçekleşebilmesi halinde, bilançoda net değerleri ile gösterilirler.
2.8 Yeni ve Revize Edilmiş Uluslararası Finansal Raporlama Standartları
Grup cari dönemde Uluslararası Muhasebe Standartları Kurulu (UMSK) ve UMSK’nın Uluslararası Finansal
Raporlama Yorumları Komitesi (IFRIC) tarafından yayınlanan ve 1 Ocak 2009 tarihinden itibaren geçerli olan yeni
ve revize edilmiş standartlar ve yorumlardan kendi faaliyet konusu ile ilgili olanları uygulamıştır.
UFRS 8 “Faaliyet Bölümleri”
UFRS 8 “Faaliyet Bölümleri”, UMS 14 ‘Bölümlere Göre Raporlama’nın yerine geçmektedir. Bu standart, bölümlere
göre raporlamanın yönetimin bakış açısına göre hazırlanan ve iç raporlamada kullanılan bölümleme kriterleri
baz alınarak yapılmasını getirmektedir. Bu nedenle, faaliyet bölümleri, karar almaya yetkili merciye iç raporlamada
sunulan bölümlemelerle tutarlı olacak şekilde raporlanmaktadır. Not 5’te açıklandığı üzere bu durum ek bir
açıklama yapılmasına sebep olmamıştır.
UMS 1 (Revize) “Finansal Tabloların Sunumu”
Revize standart, ortakların ortak olmaları nedeniyle ortaya çıkan işlemler dışında, özkaynaklarda dönem içerisinde
meydana gelen değişikliklerin (diğer kapsamlı gelir ve giderlerin) özkaynak değişim tablosunda gösterilmesini
engellemektedir. Bunun yerine bu tür gelir ve giderlerin özsermaye değişim tablosundan ayrı olarak “Kapsamlı
Gelir Tablosu”’nda gösterilmesi gerekmektedir. İşletmeler tek bir performans tablosunu (kapsamlı gelir tablosu)
seçmekte veya iki tabloyu birlikte (gelir tablosu ve kapsamlı gelir tablosu) seçmekte özgür bırakılmıştır. Buna bağlı
olarak, Grup 1 Ocak 2009’dan itibaren UMS 1’deki değişiklikleri uygulamış ve iki tablo olarak (gelir tablosu ve
kapsamlı gelir tablosu) vermeyi seçmiştir.
UFRS 7 (Değişiklik), “Finansal Araçlar: Açıklamalar”
Mart 2009’da yayınlanan UFRS 7 değişiklikleri Grup için 1 Ocak 2009’dan itibaren geçerlidir. UFRS 7 kapsamında,
Grup değişiklikleri 2009 yılı içerisinde uygulamış ve Not 40’da gerçeğe uygun seviyelerle ilgili bilgileri vermiştir.
Ayrıca Not 39’da türev finansal yükümlülüklerin vade dağılımı bilgisi verilmiştir.
UMS 23 (Revize), “Borçlanma Maliyetleri”
Grup, UMS 23, Borçlanma Maliyetleri ile ilgili değişikliği önceki yıllarda da uygulamaktadır. Bu değişiklik ile
borçlanma maliyetinin, özellikli varlığın elde edilmesi, inşaası veya üretimi ile doğrudan ilişkili ise, ilgili varlığın
maliyetine dahil edilmesi zorunlu hale getirilmiştir. Grup cari yılda, önceki yıllarda olduğu gibi üretim tesisinin
inşasını özellikli varlık olarak belirlemiştir. Tesisin inşası için 2009 yılında alınan kredilere ait faizler, yabancı para
kur farkları cari yılda aktifleştirilmiştir. Aktifleştirilen borçlanma maliyetlerinin tutarı ve niteliği Not 18, Maddi
Duran Varlıklar notunda açıklanmıştır.
12
ERDEMİR 2009
EREĞLİ DEMİR VE ÇELİK FABRİKALARI T.A.Ş. VE BAĞLI ORTAKLIKLARI
31 ARALIK 2009 TARİHİNDE SONA EREN YILA AİT
KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLARA İLİŞKİN DİPNOTLAR
(Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (‘‘TL’’) olarak ifade edilmiştir.)
NOT 2 – KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLARIN SUNUMUNA İLİŞKİN ESASLAR (devamı)
2.8 Yeni ve Revize Edilmiş Uluslararası Finansal Raporlama Standartları (devamı)
Aşağıda yer alan standartlar ile önceki standartlara getirilen değişiklikler ve yorumlar 1 Ocak 2009 tarihinde
veya söz konusu tarihten sonra başlayan mali dönemler için zorunlu olduğu halde Grup’un faaliyetleri ile ilgili
değildir:
•
UFRYK 13 “Müşteri Bağlılık Programları”
•
UFRS 2 (Revize) “Hisse Bazlı Ödemeler”
•
UMS 32 “Finansal Araçlar: Sunum”
•
UMS 38 “Maddi Olmayan Duran Varlıklar”
•
UMS 39 “Finansal Araçlar: Muhasebeleştirme ve Ölçme”
•
UMS 40 (Değişiklik) “Yatırım Amaçlı Gayrimenkuller”
•
UFRYK 15 “Gayrimenkul İnşaatı İle İlgili Anlaşmalar”
•
UFRYK 16 “Yurtdışındaki İşletmede Bulunan Yatırımın Finansal Risken Korunması”
•
UFRYK 18 “Müşterilerden Varlık Transferi”
Henüz yürürlüğe girmemiş ve Grup tarafından erken uygulanması benimsenmemiş standartlar ile mevcut önceki
standartlara getirilen değişiklikler ve yorumlar
Aşağıdaki Standartlar ve Yorumlar bu finansal tabloların onaylanma tarihinde yayınlanmış ancak yürürlüğe
girmemiştir:
•
UFRS 2, “Hisse Bazlı Ödemeler” (Grup’un Nakit Olarak Ödenen Hisse Bazlı Ödeme İşlemlerine İlişkin
Değişiklik)
•
UFRS 3, “İşletme Birleşmeleri”, UMS 27, “Konsolide ve Bireysel Finansal Tablolar” UMS 28, “İştiraklerdeki
Yatırımlar”, UMS 31 “İş Ortaklıklarındaki Paylar” (Satın Alma Yönteminin Uygulanması Hakkında
Kapsamlı Değişiklik)
•
UFRS 9, “Finansal Araçlar: Sınıflandırmalar ve Ölçme”
•
UMS 24 “İlişkili Taraf Açıklamaları”
•
UFRYK 17, “Parasal Olmayan Varlıkların Hissedarlara Dağıtımı”
•
UFRYK 19, “Finansal Yükümlülüklerin Özkaynak Araçları İle Ödenmesi”
•
Mayıs 2008 İyileştirmeleri (UFRS 5, “Satılmak Üzere Elde Tutulan Duran Varlıklar ve Durdurulan
Faaliyetler”
•
Nisan 2009 İyileştirmeleri (UFRS 2, “Hisse Bazlı Ödemeler”, UFRS 5, “Satılmak Üzere Elde Tutulan Duran
Varlıklar ve Durdurulan Faaliyetler”, UFRS 8, “Faaliyet Bölümleri”, UMS 1, “Finansal Tabloların Sunumu”,
UMS 7, “Nakit Akım Tablosu”, UMS 17, “Kiralama İşlemleri”, UMS 36, “Varlıklarda Değer Düşüklüğü”,
UMS 38 “Maddi Olmayan Duran Varlıklar”, UMS 39 “Finansal Araçlar: Muhasebeleştirme ve Ölçme”.
ERDEMİR 2009
13
EREĞLİ DEMİR VE ÇELİK FABRİKALARI T.A.Ş. VE BAĞLI ORTAKLIKLARI
31 ARALIK 2009 TARİHİNDE SONA EREN YILA AİT
KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLARA İLİŞKİN DİPNOTLAR
(Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (‘‘TL’’) olarak ifade edilmiştir.)
NOT 2 – KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLARIN SUNUMUNA İLİŞKİN ESASLAR (devamı)
2.8 Yeni ve Revize Edilmiş Uluslararası Finansal Raporlama Standartları (devamı)
Yukarıdaki standartlar hakkında özet bilgi aşağıda sunulmaktadır:
UFRS 2 “Hisse Bazlı Ödemeler”
UFRS 2 “Hisse Bazlı Ödemeler” standardında yapılan değişiklikler, nakit ödenen grup işlemlerin muhasebeleştirmesine açıklık getirmektedir. Bu değişiklikler bir grup içindeki münferit bir bağlı ortaklığın finansal tablolarındaki
bazı hisse bazlı ödeme anlaşmaları için uygulayacağı muhasebeleştirme işlemlerini açıklar. Bu tür anlaşmalarda,
çalışanlardan ya da hizmet sağlayıcılarından mal ve hizmet satın alan bağlı ortaklığın bu masrafları ana şirket ya
da bir başka şirket tarafından karşılanır. Bu değişiklikler, hisse bazlı ödeme anlaşmaları kapsamında mal ve hizmet satın alan bir işletmenin satın aldığı malları ve/veya hizmetleri, hisse ya da nakit olarak ödenmesine ya da ödemenin grup içindeki hangi işletme tarafından yapıldığına bakılmaksızın, muhasebeleştirmesi gerektiğini belirtir.
UFRS 3 “İşletme Birleşmeleri”
Değişiklikler, işletme birleşmelerindeki satın alımlar ile ilgili maliyetlerin oluştuğu anda gider yazılmasını ve satın
alım sırasında muhasebeleştirilen koşullu bedelin gerçeğe uygun değerinde sonradan meydana gelen değişikliklerin şerefiyeden düzeltilmesi yerine gelir tablosunda dikkate alınmasını gerektirmektedir.
UFRS 9 “Finansal Araçlar: Sınıflandırmalar ve Ölçme”
UFRS 9 “Finansal Araçlar: Sınıflandırmalar ve Ölçme” standardı, finansal varlıkların işletmenin finansal varlıklarını
yönetmede kullandığı model ve sözleşmeye dayalı nakit akış özellikleri baz alınarak sınıflandırılmasını ve daha
sonra gerçeğe uygun değer ve itfa edilmiş maliyet ile değerlenmesini gerektirmektedir.
UMS 24 “İlişkili Taraf Açıklamaları”
Değişiklik, devlet işletmelerine, yapılması gereken dipnot açıklamalarına ilişkin kısmi muafiyet sağlamaktadır.
UFRYK 17 “Parasal Olmayan Varlıkların Hissedarlara Dağıtımı”
UFRYK 17, hissedarların teslim alacağı parasal veya parasal olmayan varlıkları seçme hakkına sahip olmaları
durumu da dahil olmak üzere, karşılıklı olan tüm parasal olmayan varlıkların dağıtımı için uygulanacaktır.
UFRYK 19, “Finansal Yükümlülüklerin Özkaynak Araçları İle Ödenmesi”
UFRYK 19, 1 Temmuz 2010 tarihinde veya tarihinden sonra başlayan yıllık dönemler için geçerlidir. UFRYK yalnızca
özkaynak aracı ihraç ederek finansal yükümlülüğünü kısmen ya da tamamen ödeyen işletmelerin uygulayacağı
muhasebe yöntemini açıklamaktadır.
Grup yöneticileri, yukarıdaki Standart ve Yorumların uygulanmasının gelecek dönemlerde Grup’un finansal tabloları üzerinde önemli bir etki yaratmayacağını düşünmektedir.
14
ERDEMİR 2009
EREĞLİ DEMİR VE ÇELİK FABRİKALARI T.A.Ş. VE BAĞLI ORTAKLIKLARI
31 ARALIK 2009 TARİHİNDE SONA EREN YILA AİT
KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLARA İLİŞKİN DİPNOTLAR
(Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (‘‘TL’’) olarak ifade edilmiştir.)
NOT 2 – KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLARIN SUNUMUNA İLİŞKİN ESASLAR (devamı)
2.9 Uygulanan Değerleme İlkeleri / Muhasebe Politikaları
Ekteki finansal tabloların hazırlanmasında takip edilen değerleme ilkeleri ve muhasebe politikaları aşağıdaki
gibidir:
2.9.1 Hasılat
elirler, tahsil edilmiş veya edilecek olan alacak tutarının gerçeğe uygun değeri üzerinden ölçülür. Tahmini
G
müşteri iadeleri, indirimler ve karşılıklar söz konusu tutardan düşülmektedir.
Malların satışı
Malların satışından elde edilen gelir, aşağıdaki şartların tamamı yerine getirildiğinde muhasebeleştirilir:
•
Grup’un mülkiyetle ilgili tüm önemli riskleri ve kazanımları alıcıya devretmesi,
•
Grup’un mülkiyetle ilişkilendirilen ve süregelen bir idari katılımının ve satılan mallar üzerinde etkin bir kontrolünün olmaması,
•
Gelir tutarının güvenilir bir şekilde ölçülmesi,
•
İşlemle ilişkili ekonomik faydaların işletmeye akışının olası olması, ve
•
İşlemden kaynaklanan ya da kaynaklanacak maliyetlerin güvenilir bir şekilde ölçülmesi.
Temettü ve faiz geliri
Faiz geliri, kalan anapara bakiyesi ile beklenen ömrü boyunca ilgili finansal varlıktan elde edilecek tahmini nakit
girişlerini söz konusu varlığın kayıtlı değerine indirgeyen efektif faiz oranı nispetinde ilgili dönemde tahakkuk
ettirilir.
Hisse senedi yatırımlarından elde edilen temettü geliri, hissedarların temettü alma hakkı doğduğu zaman kayda
alınır.
Kira geliri
Gayrimenkullerden elde edilen kira geliri, ilgili kiralama sözleşmesi boyunca doğrusal yönteme göre
muhasebeleştirilir.
2.9.2 Stoklar
Stoklar, maliyetin ya da net gerçekleşebilir değerin düşük olanı ile değerlenmektedir. Sabit ve değişken genel
üretim giderlerinin bir kısmını da içeren maliyetler stokların bağlı bulunduğu sınıfa uygun olan yönteme göre ve
aylık hareketli ağırlıklı ortalama maliyet yöntemine göre değerlenir. Net gerçekleştirilebilir değer, olağan ticari
faaliyet içerisinde oluşan tahmini satış fiyatından tahmini tamamlanma maliyeti ve satışı gerçekleştirmek için
yüklenilmesi gereken tahmini maliyetlerin indirilmesiyle elde edilir.
ERDEMİR 2009
15
EREĞLİ DEMİR VE ÇELİK FABRİKALARI T.A.Ş. VE BAĞLI ORTAKLIKLARI
31 ARALIK 2009 TARİHİNDE SONA EREN YILA AİT
KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLARA İLİŞKİN DİPNOTLAR
(Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (‘‘TL’’) olarak ifade edilmiştir.)
NOT 2 – KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLARIN SUNUMUNA İLİŞKİN ESASLAR (devamı)
2.9 Uygulanan Değerleme İlkeleri / Muhasebe Politikaları (devamı)
2.9.3 Maddi Duran Varlıklar
Maddi varlıklar, 1 Ocak 2005 tarihinden önce satın alınan kalemler için 31 Aralık 2004 tarihi itibariyle enflasyonun
etkilerine göre düzeltilmiş maliyet değerlerinden ve 2005 ve sonrasında alınan kalemler için satın alım maliyet
değerlerinden birikmiş amortisman ve varsa kalıcı değer kayıpları düşülerek finansal tablolara yansıtılır.
Amortisman, arazi ve yapılmakta olan yatırımlar haricinde, varlıkların tahmini ekonomik ömürleri üzerinden
normal amortisman veya üretim miktarı yöntemi kullanılarak ayrılır.
Ekteki finansal tablolarda Grup’un demir cevheri, yassı ve uzun çelik, dikişsiz çelik çekme boru ve yüksek silisli
yassı çelik üretimi alanlarında faaliyet gösteren maddi duran varlıkları yeniden değerlenmiş tutarlarıyla ifade
edilmektedir. Yeniden değerlenmiş tutar, yeniden değerleme tarihinde tespit edilen gerçeğe uygun değerden
sonraki dönemlerde oluşan birikmiş amortisman ve birikmiş değer düşüklüğü düşüldükten sonra gösterilir.
Yeniden değerlemeler bilanço tarihinde belirlenecek gerçeğe uygun değerin defter değerinden önemli farklılık
göstermeyecek şekilde düzenli aralıklarla yapılır.
Söz konusu varlıkların yeniden değerlemesinden oluşan artış, özkaynaktaki yeniden değerleme fonuna kaydedilir.
Yeniden değerleme sonucu oluşan değer artışı maddi duran varlıkla ilgili daha önceden gelir tablosunda gösterilen
bir değer düşüklüğü olması durumunda önce bu değer düşüklüğü tutarı kadar gelir tablosuna kaydedilir. Söz
konusu arazi ve binaların yeniden değerlemesinden oluşan defter değerindeki azalış ise, söz konusu varlığın daha
önceki yeniden değerlemesine ilişkin yeniden değerleme fonunda tutulan bakiyesini aşması durumunda gelir
tablosuna kaydedilir.
Yeniden değerlenen varlıkların amortismanı gelir tablosunda yer alır. Yeniden değerlenen varlıkların satışı veya
hizmetten çekilmesi sonucu yeniden değerleme fonunda kalan yeniden değerleme fazlalığı doğrudan geçmiş
yıl karına transfer edilir. Varlık bilanço dışı bırakılmadıkça, yeniden değerleme fonundan geçmiş yıl karına devir
yapılmaz.
Grup’un maddi duran varlıklarının amortisman süreleri 2.3 numaralı dipnotta belirtilmektedir.
2.9.4 Finansal Kiralama İşlemleri
Mülkiyete ait risk ve kazanımların önemli bir kısmının kiracıya ait olduğu kiralama işlemleri, finansal kiralama
olarak sınıflandırılırken diğer kiralamalar faaliyet kiralaması olarak sınıflandırılır.
Finansal kiralamayla elde edilen varlıklar, kiralama tarihindeki varlığın makul değeri, ya da asgari kira ödemelerinin
bugünkü değerinden düşük olanı kullanılarak aktifleştirilir. Kiralayana karşı olan yükümlülük, bilançoda finansal
kiralama yükümlülüğü olarak gösterilir. Finansal kiralama ödemeleri, finansman gideri ve finansal kiralama
yükümlüğündeki azalışı sağlayan ana para ödemesi olarak ayrılır ve böylelikle borcun geri kalan ana para bakiyesi
üzerinden sabit bir oranda faiz hesaplanmasını sağlar. Finansal giderler, Grup’un 2.9.7 numaralı dipnotta
ayrıntılarına yer verilen genel borçlanma politikası kapsamında finansman giderlerinin aktifleştirilen kısmı
haricindeki bölümü gelir tablosuna kaydedilir. Faaliyet kiralamaları için yapılan ödemeler, kira dönemi boyunca
doğrusal yöntem ile gelir tablosuna kaydedilir.
16
ERDEMİR 2009
EREĞLİ DEMİR VE ÇELİK FABRİKALARI T.A.Ş. VE BAĞLI ORTAKLIKLARI
31 ARALIK 2009 TARİHİNDE SONA EREN YILA AİT
KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLARA İLİŞKİN DİPNOTLAR
(Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (‘‘TL’’) olarak ifade edilmiştir.)
NOT 2 – KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLARIN SUNUMUNA İLİŞKİN ESASLAR (devamı)
2.9 Uygulanan Değerleme İlkeleri / Muhasebe Politikaları (devamı)
2.9.5 Maddi Olmayan Duran Varlıklar
Satın alınan maddi olmayan duran varlıklar
Satın alınan maddi olmayan duran varlıklar, 1 Ocak 2005 tarihinden önce satın alınan kalemler için 31 Aralık 2004
tarihi itibariyle enflasyonun etkilerine göre düzeltilmiş maliyet değerlerinden ve 1 Ocak 2005’ten sonra satın alınan
kalemler için satın alım maliyet değerinden gösterilirler. Bu varlıklar beklenen faydalı ömürlerine göre doğrusal
amortisman yöntemi kullanılarak amortismana tabi tutulur. Beklenen faydalı ömür ve amortisman yöntemi, tahminlerde ortaya çıkan değişikliklerin olası etkilerini tespit etmek amacıyla her yıl gözden geçirilir ve tahminlerdeki
değişiklikler ileriye dönük olarak muhasebeleştirilir.
Maddi olmayan duran varlıklarda itfa oranları aşağıda sunulmuştur:
1 Ocak 2009 ve sonrası
Haklar
Arama giderleri ve diğer tükenmeye tabi varlıklar
%
%
Diğer maddi olmayan duran varlıklar
2-33
5-10 ve üretim bazlı
%
20-33
2.9.6 Varlıklarda Değer Düşüklüğü
Amortisman ve itfaya tabi olan varlıklar için defter değerinin geri kazanılmasının mümkün olmadığı durum ya da
olayların ortaya çıkması halinde değer düşüklüğü testi uygulanır. Varlığın defter değerinin geri kazanılabilir tutarını
aşması durumunda değer düşüklüğü karşılığı kaydedilir. Geri kazanılabilir tutar, satış maliyetleri düşüldükten sonra
elde edilen gerçeğe uygun değer veya kullanımdaki değerin büyük olanıdır. Değer düşüklüğünün değerlendirilmesi
için varlıklar ayrı tanımlanabilir nakit akımlarının olduğu en düşük seviyede gruplanır (nakit üreten birimler). Değer
düşüklüğü karşılığı ayrılmış finansal olmayan varlıklar her raporlama tarihinde değer düşüklüğünün olası iptali için
gözden geçirilir.
2.9.7 Borçlanma Maliyetleri
Kullanıma ve satışa hazır hale getirilmesi önemli ölçüde zaman isteyen varlıklar söz konusu olduğunda, satın
alınması, yapımı veya üretimi ile doğrudan ilişkilendirilen borçlanma maliyetleri, ilgili varlık kullanıma veya satışa
hazır hale getirilene kadar varlığın maliyetine dahil edilmektedir. Yatırımla ilgili kredinin henüz harcanmamış
kısmının geçici süre ile finansal yatırımlarda değerlendirilmesiyle elde edilen finansal yatırım geliri aktifleştirmeye
uygun borçlanma maliyetlerinden mahsup edilir.
Diğer tüm borçlanma maliyetleri, oluştukları dönemlerde gelir tablosuna kaydedilmektedir.
2.9.8 Finansal Araçlar
Finansal varlık ve borçlar, Grup’un bu finansal araçlara hukuki olarak taraf olması durumunda Grup’un bilançosunda
yer alır.
ERDEMİR 2009
17
EREĞLİ DEMİR VE ÇELİK FABRİKALARI T.A.Ş. VE BAĞLI ORTAKLIKLARI
31 ARALIK 2009 TARİHİNDE SONA EREN YILA AİT
KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLARA İLİŞKİN DİPNOTLAR
(Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (‘‘TL’’) olarak ifade edilmiştir.)
NOT 2 – KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLARIN SUNUMUNA İLİŞKİN ESASLAR (devamı)
2.9 Uygulanan Değerleme İlkeleri / Muhasebe Politikaları (devamı)
2.9.8 Finansal Araçlar (devamı)
Finansal varlıklar
Finansal varlıklar, gerçeğe uygun değer farkı kar veya zarara yansıtılan ve gerçeğe uygun değerinden kayıtlara
alınan finansal varlıklar haricinde kayıtlara gerçeğe uygun değerinden alım işlemiyle doğrudan ilişkili harcamalar
düşüldükten sonra alınır. Yatırımlar, yatırım araçlarının ilgili piyasa tarafından belirlenen süreye uygun olarak
teslimatı koşulunu taşıyan bir kontrata bağlı olan ticari işlem tarihinde kayıtlara alınır veya kayıtlardan çıkarılır.
Diğer finansal varlıklar “gerçeğe uygun değer farkı kar veya zarara yansıtılan finansal varlıklar”, “vadesine kadar elde
tutulacak yatırımlar”, “satılmaya hazır finansal varlıklar” ve “kredi ve alacaklar” olarak sınıflandırılır. Sınıflandırma,
finansal varlıkların niteliğine ve amacına bağlı olarak yapılır ve ilk muhasebeleştirme sırasında belirlenir.
Etkin faiz yöntemi
Finansal varlığın itfa edilmiş maliyet ile değerlenmesi ve ilgili faiz gelirinin ilişkili olduğu döneme dağıtılması
yöntemidir. Etkin faiz oranı; finansal aracın beklenen ömrü boyunca veya uygun olması durumunda daha kısa
bir zaman dilimi süresince gelecekte tahsil edilecek tahmini nakdi, tam olarak ilgili finansal varlığın net bugünkü
değerine indirgeyen orandır.
Vadesine kadar elde tutulacak ve satılmaya hazır borçlanma araçları ve kredi ve alacaklar olarak sınıflandırılan
finansal varlıklar ile ilgili gelirler etkin faiz yöntemine göre hesaplanmaktadır.
Satılmaya hazır finansal varlıklar
Grup tarafından elde tutulan bazı hisse senedi ve borçlanma araçları satılmaya hazır finansal varlıklar olarak
sınıflandırılır ve bu tür varlıklar gerçeğe uygun değerleriyle değerlenir.
Aktif bir piyasada kayıtlı bir fiyatı bulunmayan ve gerçeğe uygun değeri güvenilir bir şekilde ölçülemeyen
özkaynağa dayalı finansal araçlar maliyet değerinden birikmiş değer düşüklükleri düşüldükten sonraki değeriyle
gösterilmektedir.
Değer düşüklüğü giderleri, etkin faiz yöntemine göre hesaplanan faiz gelir ve döviz cinsinden varlıkların döviz kuruyla
değerlenmelerinden doğan kayıp ve kazançlar haricinde gerçeğe uygun değerdeki değişikliklerden kaynaklanan
kazanç ve kayıplar, doğrudan özsermaye içerisinde yatırımlar yeniden değerlendirme fonunda muhasebeleştirilir.
Yatırımın elden çıkartılması ya da kalıcı değer düşüklüğüne uğraması durumunda, önceden yatırımların yeniden
değerlendirme fonunda muhasebeleştirilen toplam kazanç ya da kayıpları dönem gelir hesaplarına dahil edilir.
Satılmaya hazır özkaynak araçlarıyla ilişkilendirilen temettüler, Grup ilgili ödemeleri almaya hak kazandığı zaman
gelir tablosu içinde muhasebeleştirilir.
Alacaklar
Ticari ve diğer alacaklar, ilk kayıt tarihinde gerçeğe uygun değerleri ile muhasebeleştirilmektedirler. İlk kayıt
tarihinden sonraki raporlama dönemlerinde, etkin faiz yöntemi kullanılarak iskonto edilmiş maliyeti üzerinden
gösterilmişlerdir.
18
ERDEMİR 2009
EREĞLİ DEMİR VE ÇELİK FABRİKALARI T.A.Ş. VE BAĞLI ORTAKLIKLARI
31 ARALIK 2009 TARİHİNDE SONA EREN YILA AİT
KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLARA İLİŞKİN DİPNOTLAR
(Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (‘‘TL’’) olarak ifade edilmiştir.)
NOT 2 – KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLARIN SUNUMUNA İLİŞKİN ESASLAR (devamı)
2.9 Uygulanan Değerleme İlkeleri / Muhasebe Politikaları (devamı)
2.9.8 Finansal Araçlar (devamı)
Finansal varlıklar (devamı)
Finansal varlıklarda değer düşüklüğü
Gerçeğe uygun değer farkı kar veya zarara yansıtılan finansal varlıklar dışındaki finansal varlıklar, her bilanço
tarihinde bir finansal varlık veya finansal varlık grubunun değer düşüklüğüne uğradığına ilişkin göstergelerin
bulunup bulunmadığına dair değerlendirmeye tabi tutulur. Finansal varlığın ilk muhasebeleştirilmesinden sonra
bir veya birden daha fazla olayın meydana gelmesi ve söz konusu olayın ilgili finansal varlığın veya varlık grubunun
güvenilir bir biçimde tahmin edilebilen gelecekteki tahmini nakit akımları üzerindeki olumsuz etkisi sonucunda
ilgili finansal varlığın değer düşüklüğüne uğradığına ilişkin tarafsız bir göstergenin bulunması durumunda değer
düşüklüğü zararı oluşur.
Alacaklar için değer düşüklüğü tutarı gelecekte beklenen tahmini nakit akımlarının finansal varlığın etkin faiz oranı
üzerinden iskonto edilerek hesaplanan bugünkü değeri ile defter değeri arasındaki farktır.
Bir karşılık hesabının kullanılması yoluyla defter değerinin azaltıldığı ticari alacaklar haricinde, bütün finansal
varlıklarda, değer düşüklüğü doğrudan ilgili finansal varlığın kayıtlı değerinden düşülür. Ticari alacağın tahsil
edilememesi durumunda bu tutar karşılık hesabından düşülerek silinir. Karşılık hesabındaki değişimler, gelir
tablosu içinde muhasebeleştirilir.
Satılmaya hazır özkaynak araçları haricinde, değer düşüklüğü zararı sonraki dönemde azalırsa, ve azalış değer
düşüklüğü zararının muhasebeleştirilmesi sonrasında meydana gelen bir olayla ilişkilendirilebiliniyorsa, önceden
muhasebeleştirilen değer düşüklüğü zararı, değer düşüklüğünün iptal edileceği tarihte yatırımın değer düşüklüğü
hiçbir zaman muhasebeleştirilmemiş olması durumunda ulaşacağı itfa edilmiş maliyet tutarını aşmayacak şekilde
kar / zararda iptal edilir.
Değer düşüklüğü sonrası satılmaya hazır özkaynak araçlarının gerçeğe uygun değerinde sonradan meydana gelen
artış, doğrudan diğer kapsamlı gelir tablosunda muhasebeleştirilir.
Nakit ve nakit benzerleri
Nakit ve nakit benzeri kalemler, nakit para, vadesiz mevduat ve satın alım tarihinden itibaren vadeleri 3 ay veya 3
aydan daha az olan, hemen nakde çevrilebilecek olan ve önemli tutarda değer değişikliği riskini taşımayan yüksek
likiditeye sahip diğer kısa vadeli yatırımlardır. Bu varlıkların defter değeri gerçeğe uygun değerlerine yakındır.
Finansal yükümlülükler
Grup’un finansal yükümlülükleri ve özsermaye araçları, sözleşmeye bağlı düzenlemelere ve finansal bir yükümlülüğün
ve özkaynağa dayalı bir aracın tanımlanma esasına göre sınıflandırılır. Grup’un tüm borçları düşüldükten sonra
kalan varlıklarındaki hakkı temsil eden sözleşme özkaynağa dayalı finansal araçtır. Belirli finansal yükümlülükler ve
özkaynağa dayalı finansal araçlar için uygulanan muhasebe politikaları aşağıda belirtilmiştir.
Finansal yükümlülükler ya gerçeğe uygun değer farkı kar veya zarara yansıtılan finansal yükümlülükler olarak ya da
diğer finansal yükümlülükler olarak sınıflandırılır.
ERDEMİR 2009
19
EREĞLİ DEMİR VE ÇELİK FABRİKALARI T.A.Ş. VE BAĞLI ORTAKLIKLARI
31 ARALIK 2009 TARİHİNDE SONA EREN YILA AİT
KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLARA İLİŞKİN DİPNOTLAR
(Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (‘‘TL’’) olarak ifade edilmiştir.)
NOT 2 – KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLARIN SUNUMUNA İLİŞKİN ESASLAR (devamı)
2.9 Uygulanan Değerleme İlkeleri / Muhasebe Politikaları (devamı)
2.9.8 Finansal Araçlar (devamı)
Finansal yükümlülükler (devamı)
Diğer finansal yükümlülükler
Diğer finansal yükümlülükler başlangıçta işlem maliyetlerinden arındırılmış gerçeğe uygun değerleriyle
muhasebeleştirilir.
Diğer finansal yükümlülükler sonraki dönemlerde etkin faiz oranı üzerinden hesaplanan faiz gideri ile birlikte etkin
faiz yöntemi kullanılarak itfa edilmiş maliyet bedelinden muhasebeleştirilir.
Etkin faiz yöntemi, finansal yükümlülüğün itfa edilmiş maliyetlerinin hesaplanması ve ilgili faiz giderinin ilişkili
olduğu döneme dağıtılması yöntemidir. Etkin faiz oranı; finansal aracın beklenen ömrü boyunca veya uygun
olması durumunda daha kısa bir zaman dilimi süresince gelecekte yapılacak tahmini nakit ödemelerini tam olarak
ilgili finansal yükümlülüğün net bugünkü değerine indirgeyen orandır.
Türev finansal araçlar ve finansal riskten korunma muhasebesi
Türev finansal araçların ilk olarak kayda alınmalarında elde etme maliyeti kullanılmakta ve bu araçlar kayda
alınmalarını izleyen dönemlerde makul değer ile değerlenmektedir. İşlem sonucu oluşan kar veya zararın
hesaplanma metodu korunma yapılan işlemin özelliklerine bağlıdır.
Grup türev aracın, türev sözleşmesi yapıldığı tarihte, kayıtlı varlıklarının veya yükümlülüklerinin makul değerinin
korunması (makul değer korunması) işlemi veya kayıtlı varlıklarının veya yükümlülüklerinin veya belirli bir riskle
ilişkisi kurulabilen ve gerçekleşmesi muhtemel olan işlemlerinin nakit akışlarında belirli bir riskten kaynaklanan ve
kar/zararı etkileyebilecek değişmelere karşı korunma işlemi (nakit akım korunması) olduğunu belirler.
Nakit akım korunması olarak nitelendirilen ve etkin bir korunma olan türev finansal araçların makul değer
değişiklikleri özsermayede finansal riskten korunma yedeği olarak gösterilir. Riskten korunan taahhüdün veya
gelecekteki muhtemel işlemin bir varlık veya yükümlülük haline gelmesi durumunda özsermaye kalemleri arasında
izlenen bu işlemlerle ilgili kazanç ya da kayıplar bu kalemlerden alınarak söz konusu varlık veya yükümlülüğün elde
etme maliyetine veya defter değerine dahil edilmektedir. Riskten korunan aracın elde etme maliyetine ya da defter
değerine dahil edilen kazanç ve kayıpları, net kar/zararı etkiliyorsa konsolide gelir tablosuna yansıtılmaktadır.
Finansal riskten korunma muhasebesine, finansal riskten korunma aracının kullanım süresinin dolması, satılması
ya da kullanılması veya finansal riskten korunma muhasebesi için gerekli şartları karşılayamaz hale geldiği
durumda son verilir. İlgili tarihte, özkaynak içerisinde kayda alınmış olan finansal riskten korunma aracından
kaynaklanan kümülatif kazanç veya zarara işlemin gerçekleşmesinin beklendiği tarihe kadar özkaynakta yer
verilmeye devam edilir. Finansal riskten korunan işlem gerçekleşmez ise özkaynak içindeki kümülatif net kazanç
veya zarar, dönemin kar zararına kaydedilir.
Grup, makul değer riskinden korunma amacıyla edinmiş olduğu türev finansal araçlarını, makul değeri ile
değerlendirip kar/zarar ile ilişkilendirmektedir.
20
ERDEMİR 2009
EREĞLİ DEMİR VE ÇELİK FABRİKALARI T.A.Ş. VE BAĞLI ORTAKLIKLARI
31 ARALIK 2009 TARİHİNDE SONA EREN YILA AİT
KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLARA İLİŞKİN DİPNOTLAR
(Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (‘‘TL’’) olarak ifade edilmiştir.)
NOT 2 – KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLARIN SUNUMUNA İLİŞKİN ESASLAR (devamı)
2.9 Uygulanan Değerleme İlkeleri / Muhasebe Politikaları (devamı)
2.9.9 Kur Değişiminin Etkileri
Yabancı para işlemleri işlem tarihindeki cari kurlardan muhasebeleştirilmektedir. Bilançoda yer alan yabancı para
cinsinden varlık ve borçlar bilanço tarihindeki kurlardan çevrilmektedir. Bu işlemlerden doğan kur farkı gelir veya
giderleri finansal tablolara yansıtılmaktadır.
Grup’un yabancı faaliyetlerindeki varlık ve yükümlülükler, konsolide finansal tablolarda bilanço tarihinde geçerli
olan kurlar kullanılarak TL cinsinden ifade edilir. Gelir ve gider kalemleri, işlemlerin gerçekleştiği tarihteki kurların
kullanılması gereken dönem içerisindeki döviz kurlarında önemli bir dalgalanma olmadığı takdirde (önemli
dalgalanma olması halinde, işlem tarihindeki kurlar kullanılır), dönem içerisindeki ortalama kurlar kullanılarak
çevrilir. Oluşan kur farkı diğer kapsamlı gelir tablosuna sınıflandırılır ve Grup’un çevrim fonuna transfer edilir. Söz
konusu çevrim farklılıkları yabancı faaliyetin elden çıkarıldığı dönemde gelir tablosuna kaydedilir.
2.9.10 Hisse Başına Kazanç
Hisse başına kazanç/zarar miktarı, dönem kar/zararının Grup hisselerinin dönem içindeki ağırlıklı ortalama pay
adedine bölünmesiyle hesaplanır.
Türkiye’de şirketler, sermayelerini, hissedarlarına geçmiş yıl karlarından dağıttıkları “bedelsiz hisse” yolu ile
arttırabilmektedirler. Bu tip “bedelsiz hisse” dağıtımları, hisse başına kazanç hesaplamalarında, ihraç edilmiş hisse
gibi değerlendirilir. Buna göre, bu hesaplamalarda kullanılan ağırlıklı ortalama hisse sayısı, söz konusu hisse senedi
dağıtımlarının geçmişe dönük etkileri de dikkate alınarak bulunmuştur.
2.9.11 Bilanço Tarihinden Sonraki Olaylar
Bilanço tarihinden sonraki olaylar; kara ilişkin herhangi bir duyuru veya diğer seçilmiş finansal bilgilerin kamuya
açıklanmasından sonra ortaya çıkmış olsalar bile, bilanço tarihi ile bilançonun yayımı için yetkilendirilme tarihi
arasındaki tüm olayları kapsar.
Grup, bilanço tarihinden sonraki düzeltme gerektiren olayların ortaya çıkması durumunda, finansal tablolara alınan
tutarları bu yeni duruma uygun şekilde düzeltir.
2.9.12 Karşılıklar, Şarta Bağlı Yükümlülükler ve Şarta Bağlı Varlıklar
Grup’un geçmiş olaylardan kaynaklanan mevcut bir yükümlülüğünün bulunması, bu yükümlülüğün yerine getirilmesi
için ekonomik fayda içeren kaynakların işletmeden çıkmasının muhtemel olması ve söz konusu yükümlülük tutarının
güvenilir bir biçimde tahmin edilebiliyor olması durumunda ilgili yükümlülük, karşılık olarak finansal tablolara alınır.
Şarta bağlı yükümlülükler, ekonomik fayda içeren kaynakların işletmeden çıkma ihtimalinin muhtemel hale gelip
gelmediğinin tespiti amacıyla sürekli olarak değerlendirmeye tabi tutulur. Şarta bağlı yükümlülük olarak işleme
tabi tutulan kalemler için gelecekte ekonomik fayda içeren kaynakların işletmeden çıkma ihtimalinin muhtemel
hale gelmesi durumunda, bu şarta bağlı yükümlülük, güvenilir tahminin yapılamadığı durumlar hariç, olasılıktaki
değişikliğin meydana geldiği dönemin finansal tablolarında karşılık olarak kayıtlara alınır.
Grup şarta bağlı yükümlülüklerin muhtemel hale geldiği ancak ekonomik fayda içeren kaynakların tutarı hakkında
güvenilir tahminin yapılamaması durumunda ilgili yükümlülüğü dipnotlarında göstermektedir.
ERDEMİR 2009
21
EREĞLİ DEMİR VE ÇELİK FABRİKALARI T.A.Ş. VE BAĞLI ORTAKLIKLARI
31 ARALIK 2009 TARİHİNDE SONA EREN YILA AİT
KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLARA İLİŞKİN DİPNOTLAR
(Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (‘‘TL’’) olarak ifade edilmiştir.)
NOT 2 – KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLARIN SUNUMUNA İLİŞKİN ESASLAR (devamı)
2.9 Uygulanan Değerleme İlkeleri / Muhasebe Politikaları (devamı)
2.9.13 İlişkili Taraflar
Konsolide finansal tablolarda, Erdemir Grup’u, önemli yönetim personeli ve Yönetim Kurulu üyeleri, aileleri ve
onlar tarafından kontrol edilen veya onlara bağlı şirketler, iştirak ve bağlı ortaklıklar, ilişkili taraflar (“İlişkili Taraflar”)
olarak kabul ve ifade edilmişlerdir.
2.9.14 Satış Amacıyla Elde Tutulan Duran Varlıklar ve Durdurulan Faaliyetler
Elden çıkarılacak faaliyetler, bir Grup’un elden çıkardığı veya satılmaya hazır değer olarak sınıflandırdığı, faaliyetleri
ile nakit akımları Grup’un bütününden ayrı tutulabilir bir bölümüdür. Elden çıkarılacak faaliyetler; ayrı bir faaliyet
alanı veya coğrafi faaliyet bölgesini ifade eder, satış veya elden çıkarmaya yönelik ayrı bir planın parçasıdır veya
satma amacıyla alınmış bir bağlı ortaklıktır. Grup, elden çıkarılacak faaliyetleri, ilgili varlık ve yükümlülüklerinin
kayıtlı değerleri ile elden çıkarmak için katlanılacak maliyetler düşülmüş rayiç bedellerinin düşük olanı ile
değerlemektedir (Not 35).
2.9.15 Yatırım Amaçlı Gayrimenkuller
Yatırım amaçlı gayrimenkuller, kira ve/veya değer artış kazancı elde etmek amacıyla elde tutulan gayrimenkuller
olup, maliyet değerinden birikmiş amortisman ve varsa birikmiş değer düşüklükleri düşüldükten sonraki tutarlar
ile gösterilmektedirler.
Yatırım amaçlı gayrimenkuller, satılmaları veya kullanılamaz hale gelmeleri ve satışından gelecekte herhangi
bir ekonomik yarar sağlanamayacağının belirlenmesi durumunda bilanço dışı bırakılırlar. Yatırım amaçlı
gayrimenkulun kullanım süresini doldurmasından veya satışından kaynaklanan kar/zarar, oluştukları dönemde
gelir tablosuna dahil edilir.
2.9.16 Kurum Kazancı Üzerinden Hesaplanan Vergiler
Türk Vergi Mevzuatı, ana şirket ve onun bağlı ortaklığına konsolide vergi beyannamesi hazırlamasına izin
vermediğinden, ekli konsolide finansal tablolarda da yansıtıldığı üzere, vergi karşılıkları her bir işletme bazında
ayrı olarak hesaplanmıştır.
Gelir vergisi gideri, cari vergi ve ertelenmiş vergi giderinin toplamından oluşur.
Cari vergi
Cari yıl vergi yükümlülüğü, dönem karının vergiye tabi olan kısmı üzerinden hesaplanır. Vergiye tabi kar, diğer
yıllarda vergilendirilebilir ya da vergiden indirilebilir kalemler ile vergilendirilmesi ya da vergiden indirilmesi
mümkün olmayan kalemleri hariç tutması nedeniyle, gelir tablosunda yer verilen kardan farklılık gösterir. Grup’un
cari vergi yükümlülüğü bilanço tarihi itibarıyla yasallaşmış ya da önemli ölçüde yasallaşmış vergi oranı kullanılarak
hesaplanmıştır.
22
ERDEMİR 2009
EREĞLİ DEMİR VE ÇELİK FABRİKALARI T.A.Ş. VE BAĞLI ORTAKLIKLARI
31 ARALIK 2009 TARİHİNDE SONA EREN YILA AİT
KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLARA İLİŞKİN DİPNOTLAR
(Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (‘‘TL’’) olarak ifade edilmiştir.)
NOT 2 – KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLARIN SUNUMUNA İLİŞKİN ESASLAR (devamı)
2.9 Uygulanan Değerleme İlkeleri / Muhasebe Politikaları (devamı)
2.9.16 Kurum Kazancı Üzerinden Hesaplanan Vergiler (devamı)
Ertelenmiş vergi
Ertelenmiş vergi yükümlülüğü veya varlığı, varlıkların ve yükümlülüklerin finansal tablolarda gösterilen tutarları
ile yasal vergi matrahı hesabında dikkate alınan tutarları arasındaki geçici farklılıkların bilanço yöntemine göre
vergi etkilerinin yasalaşmış vergi oranları dikkate alınarak hesaplanmasıyla belirlenmektedir. Ertelenmiş vergi
yükümlülükleri vergilendirilebilir geçici farkların tümü için hesaplanırken, indirilebilir geçici farklardan oluşan
ertelenmiş vergi varlıkları, gelecekte vergiye tabi kar elde etmek suretiyle söz konusu farklardan yararlanmanın
kuvvetle muhtemel olması şartıyla hesaplanmaktadır. Bahse konu varlık ve yükümlülükler, ticari ya da mali kar/
zararı etkilemeyen işleme ilişkin geçici fark, şerefiye veya diğer varlık ve yükümlülüklerin ilk defa finansal tablolara
alınmasından (işletme birleşmeleri dışında) kaynaklanıyorsa muhasebeleştirilmez.
Ertelenmiş vergi yükümlülükleri, Grup’un geçici farklılıkların ortadan kalkmasını kontrol edebildiği ve yakın gelecekte
bu farkın ortadan kalkma olasılığının düşük olduğu durumlar haricinde, bağlı ortaklık ve iştiraklerdeki yatırımlar ve
iş ortaklıklarındaki paylar ile ilişkilendirilen vergilendirilebilir geçici farkların tümü için hesaplanır. Bu tür yatırım ve
paylar ile ilişkilendirilen vergilendirilebilir geçici farklardan kaynaklanan ertelenmiş vergi varlıkları, yakın gelecekte
vergiye tabi yeterli kar elde etmek suretiyle söz konusu farklardan yararlanmanın kuvvetle muhtemel olması ve
gelecekte ilgili farkların ortadan kalkmasının muhtemel olması şartlarıyla hesaplanmaktadır.
Ertelenmiş vergi varlığının kayıtlı değeri, her bilanço tarihi itibarıyla gözden geçirilir. Ertelenmiş vergi varlığının
kayıtlı değeri, bir kısmının veya tamamının sağlayacağı faydanın elde edilmesine imkan verecek düzeyde mali kar
elde etmenin muhtemel olmadığı ölçüde azaltılır.
Ertelenmiş vergi varlıkları ve yükümlülükleri varlıkların gerçekleşeceği veya yükümlülüklerin yerine getirileceği
dönemde geçerli olması beklenen ve bilanço tarihi itibarıyla yasallaşmış veya önemli ölçüde yasallaşmış vergi
oranları (vergi düzenlemeleri) üzerinden hesaplanır. Ertelenmiş vergi varlıkları ve yükümlülüklerinin hesaplanması
sırasında, Grup’un bilanço tarihi itibarıyla varlıklarının defter değerini geri kazanması ya da yükümlülüklerini yerine
getirmesi için tahmin ettiği yöntemlerin vergi sonuçları dikkate alınır.
Ertelenmiş vergi varlıkları ve yükümlülükleri, cari vergi varlıklarıyla cari vergi yükümlülüklerini mahsup etme ile
ilgili yasal bir hakkın olması veya söz konusu varlık ve yükümlülüklerin aynı vergi mercii tarafından toplanan gelir
vergisiyle ilişkilendirilmesi ya da Grup’un cari vergi varlık ve yükümlülüklerini netleştirmek suretiyle ödeme niyetinin
olması durumunda mahsup edilir.
Dönem cari ve ertelenmiş vergisi
Doğrudan özkaynakta alacak ya da borç olarak muhasebeleştirilen kalemler (ki bu durumda ilgili kalemlere ilişkin
ertelenmiş vergi de doğrudan özkaynakta muhasebeleştirilir) ile ilişkilendirilen ya da işletme birleşmelerinin ilk
kayda alımından kaynaklananlar haricindeki cari vergi ile döneme ait ertelenmiş vergi, gelir tablosunda gider ya da
gelir olarak muhasebeleştirilir. İşletme birleşmelerinde, şerefiye hesaplanmasında ya da satın alanın, satın alınan
bağlı ortaklığın tanımlanabilen varlık, yükümlülük ve şarta bağlı borçlarının gerçeğe uygun değerinde elde ettiği
payın satın alım maliyetini aşan kısmının belirlenmesinde vergi etkisi göz önünde bulundurulur.
ERDEMİR 2009
23
EREĞLİ DEMİR VE ÇELİK FABRİKALARI T.A.Ş. VE BAĞLI ORTAKLIKLARI
31 ARALIK 2009 TARİHİNDE SONA EREN YILA AİT
KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLARA İLİŞKİN DİPNOTLAR
(Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (‘‘TL’’) olarak ifade edilmiştir.)
NOT 2 – KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLARIN SUNUMUNA İLİŞKİN ESASLAR (devamı)
2.9 Uygulanan Değerleme İlkeleri / Muhasebe Politikaları (devamı)
2.9.17 Çalışanlara Sağlanan Faydalara İlişkin Karşılıklar
Türkiye’de mevcut kanunlar ve toplu iş sözleşmeleri hükümlerine göre kıdem tazminatı, emeklilik veya işten
çıkarılma durumunda ödenmektedir. Güncellenmiş olan UMS 19 Çalışanlara Sağlanan Faydalar Standardı (“UMS
19”) uyarınca söz konusu türdeki ödemeler tanımlanmış emeklilik fayda planları olarak nitelendirilir.
Bilançoda muhasebeleştirilen kıdem tazminatı ve yürürlükteki toplu iş sözleşmeleri uyarınca kıdem teşvik
yükümlülükleri, kalan yükümlülüklerin bugünkü değerini ifade eder. Aktüeryal kayıp kazanç ise gelir tablosunda
muhasebeleştirilir.
2.9.18 Emeklilik Planları
Bulunmamaktadır.
2.9.19 Tarımsal Faaliyetler
Bulunmamaktadır.
2.9.20 Nakit Akım Tablosu
Nakit akım tablosunda, döneme ilişkin nakit akımları esas, yatırım ve finansman faaliyetlerine dayalı bir biçimde
sınıflandırılarak raporlanır.
Esas faaliyetlerden kaynaklanan nakit akımları, Grup’un çelik ürünleri ve maden satış faaliyetlerinden kaynaklanan
nakit akımlarını gösterir.
Yatırım faaliyetleriyle ilgili nakit akımları, Grup’un yatırım faaliyetlerinde (sabit yatırımlar ve finansal yatırımlar)
kullandığı ve elde ettiği nakit akımlarını gösterir.
Finansman faaliyetlerine ilişkin nakit akımları, Grup’un finansman faaliyetlerinde kullandığı kaynakları ve bu
kaynakların geri ödemelerini gösterir.
Nakit ve nakit benzerleri, nakit para, vadesiz mevduat ve satın alım tarihinden itibaren vadeleri 3 ay veya 3 aydan
daha az olan, hemen nakde çevrilebilecek olan ve önemli tutarda değer değişikliği riskini taşımayan yüksek
likiditeye sahip diğer kısa vadeli yatırımlardır.
2.9.21 Sermaye ve Temettüler
Adi hisseler, özsermaye olarak sınıflandırılır. Adi hisseler üzerinden dağıtılan temettüler, beyan edildiği dönemde
birikmiş kardan indirilerek kaydedilir.
24
ERDEMİR 2009
EREĞLİ DEMİR VE ÇELİK FABRİKALARI T.A.Ş. VE BAĞLI ORTAKLIKLARI
31 ARALIK 2009 TARİHİNDE SONA EREN YILA AİT
KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLARA İLİŞKİN DİPNOTLAR
(Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (‘‘TL’’) olarak ifade edilmiştir.)
NOT 2 – KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLARIN SUNUMUNA İLİŞKİN ESASLAR (devamı)
2.9 Uygulanan Değerleme İlkeleri / Muhasebe Politikaları (devamı)
2.9.22 Erdemir Hisse Senetleri
Erdemir, Ana Sözleşmesinin IV-K “Türk Ticaret Kanunu’nun 329 uncu maddesi çerçevesinde kendi payları ile ilgili
işlemleri yürütmek” maddesi uyarınca 31 Aralık 2009 tarihi itibariyle nominal bedeli 49.296.859 TL (31 Aralık 2008:
35.395.530 TL) olan hisse senetlerine sahiptir. Erdemir hisse senetleri bilançoda yıl sonu parasal değerleri üzerinden
sermaye kaleminden bir indirim olarak gösterilmiştir.
NOT 3 – İŞLETME BİRLEŞMELERİ
Bulunmamaktadır.
NOT 4 – İŞ ORTAKLIKLARI
Bulunmamaktadır.
NOT 5 – BÖLÜMLERE GÖRE RAPORLAMA
Grup’un İskenderun ve Ereğli’deki operasyonları coğrafi işletme bölümü olarak tanımlanmaktadır. Ancak ürünlerin
ve üretim süreçlerinin niteliği, ürün ve hizmetleri için müşteri türü ve ürünlerini dağıtmak veya hizmetlerini sunmak
üzere kullandıkları yöntemler dikkate alındığında bölümler benzer ekonomik özelliklere sahip tek bir faaliyet bölümü
olarak birleştirilmiştir.
ERDEMİR 2009
25
EREĞLİ DEMİR VE ÇELİK FABRİKALARI T.A.Ş. VE BAĞLI ORTAKLIKLARI
31 ARALIK 2009 TARİHİNDE SONA EREN YILA AİT
KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLARA İLİŞKİN DİPNOTLAR
(Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (‘‘TL’’) olarak ifade edilmiştir.)
NOT 6 – NAKİT VE NAKİT BENZERLERİ
31 Aralık 2009 ve 31 Aralık 2008 tarihleri itibariyle nakit ve nakit benzerleri detayı aşağıdaki gibidir:
Kasa
Verilen çekler ve ödeme emirleri (-)
Bankalar-vadesiz
Bankalar-vadeli
Vadeli mevduat faiz tahakkukları (-)
Faiz tahakkukları hariç nakit ve nakit benzerleri
31 Aralık
2009
31 Aralık
2008
24.725
11.139
-
(26.000)
57.474.534
146.167.802
1.008.238.108
827.316.884
1.065.737.367
973.469.825
(2.453.000)
(489.376)
1.063.284.367
972.980.449
Bankalar vadesiz mevduatının dökümü aşağıda sunulmuştur:
31 Aralık
2009
31 Aralık
2008
40.342.507
10.339.920
Avro
7.594.427
1.136.261
Türk Lirası
4.538.501
132.703.481
Rumen Leyi
4.949.386
1.968.178
Japon Yeni
22.484
11.064
İngiliz Sterlini
27.229
8.898
57.474.534
146.167.802
31 Aralık
2009
31 Aralık
2008
ABD Doları
648.714.606
385.679.168
Türk Lirası
294.414.407
394.043.493
65.109.095
47.504.249
-
89.974
1.008.238.108
827.316.884
ABD Doları
Bankalar vadeli mevduatının dökümü aşağıda sunulmuştur:
Avro
Rumen Leyi
26
ERDEMİR 2009
EREĞLİ DEMİR VE ÇELİK FABRİKALARI T.A.Ş. VE BAĞLI ORTAKLIKLARI
31 ARALIK 2009 TARİHİNDE SONA EREN YILA AİT
KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLARA İLİŞKİN DİPNOTLAR
(Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (‘‘TL’’) olarak ifade edilmiştir.)
NOT 6 – NAKİT VE NAKİT BENZERLERİ (devamı)
31 Aralık 2009 tarihi itibariyle bankalar vadeli mevduatlarının vadelerine ilişkin dökümü aşağıda sunulmuştur:
Para Cinsi
Faiz Oranı (%)
Vade
31 Aralık 2009
Türk Lirası
10.25%
18.01.2010
50.210.299
Türk Lirası
10,75%
05.02.2010
32.093.859
Türk Lirası
9,81%
08.01.2010
30.193.415
Türk Lirası
7,50%
04.01.2010
23.754.878
Türk Lirası
9,40%
04.01.2010
20.149.294
Türk Lirası
9,50%
04.01.2010
20.148.279
Türk Lirası
9,80%
08.01.2010
20.128.876
Türk Lirası
10,60%
05.02.2010
20.052.274
Türk Lirası
10,20%
11.01.2010
15.087.893
Türk Lirası
10,00%
15.01.2010
10.046.480
Türk Lirası
10,25%
29.01.2010
10.044.750
Türk Lirası
10,25%
19.01.2010
10.042.123
Türk Lirası
10,75%
29.01.2010
10.008.798
Türk Lirası
10,75%
12.02.2010
10.008.782
Türk Lirası
10,25%
22.01.2010
7.019.597
Türk Lirası
10,65%
15.01.2010
5.024.746
Türk Lirası
6,25%
04.01.2010
200.032
Türk Lirası
5,75%
04.01.2010
200.032
ABD Doları
3,25%
19.01.2010
105.535.751
ABD Doları
2,40%
22.01.2010
75.542.227
ABD Doları
3,10%
18.01.2010
60.304.692
ABD Doları
2,36%
04.01.2010
37.870.803
ABD Doları
3,25%
22.01.2010
37.673.306
ABD Doları
3,10%
08.02.2010
30.188.050
ABD Doları
3,50%
19.01.2010
30.157.314
ABD Doları
3,25%
18.01.2010
30.154.189
ABD Doları
2,98%
18.01.2010
30.150.852
ABD Doları
3,20%
08.01.2010
22.627.068
ABD Doları
2,90%
18.01.2010
22.612.398
ABD Doları
2,94%
06.01.2010
15.093.376
ABD Doları
2,85%
04.01.2010
15.091.090
ABD Doları
2,70%
04.01.2010
15.089.296
ABD Doları
2,50%
ABD Doları
ABD Doları
3,00%
3,00%
06.01.2010
08.02.2010
15.087.933
15.086.651
29.01.2010
15.076.777
ABD Doları
3,15%
22.01.2010
15.069.982
ABD Doları
3,25%
29.01.2010
15.061.017
ABD Doları
2,35%
22.01.2010
7.553.687
ABD Doları
3,05%
14.01.2010
7.539.817
ABD Doları
3,00%
14.01.2010
7.539.632
ABD Doları
2,76%
14.01.2010
7.538.742
ABD Doları
3,19%
22.01.2010
7.535.068
ABD Doları
3,10%
22.01.2010
7.534.888
49.534.315
15.574.780
Avro
3,10%
01.01.2010
Avro
3,25%
01.01.2010
TOPLAM
1.008.238.108
ERDEMİR 2009
27
EREĞLİ DEMİR VE ÇELİK FABRİKALARI T.A.Ş. VE BAĞLI ORTAKLIKLARI
31 ARALIK 2009 TARİHİNDE SONA EREN YILA AİT
KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLARA İLİŞKİN DİPNOTLAR
(Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (‘‘TL’’) olarak ifade edilmiştir.)
NOT 6 – NAKİT VE NAKİT BENZERLERİ (devamı)
31 Aralık 2008 tarihi itibariyle bankalar vadeli mevduatlarının vadelerine ilişkin dökümü aşağıda
sunulmuştur:
Para Cinsi
Faiz Oranı (%)
Vade
31 Aralık 2008
Türk Lirası
17,00
02.01.2009
251.834.918
Türk Lirası
22,50
02.01.2009
50.030.738
Türk Lirası
15,75
02.01.2009
48.926.045
Türk Lirası
15,40
02.01.2009
20.008.415
Türk Lirası
15,50
02.01.2009
13.217.595
Türk Lirası
15,25
02.01.2009
10.004.168
Türk Lirası
15,00
03.01.2009
21.614
ABD Doları
3,35
02.01.2009
145.059.481
ABD Doları
7,25
05.01.2009
113.375.148
ABD Doları
2,50
02.01.2009
81.872.440
ABD Doları
2,50
05.01.2009
45.372.099
Avro
8,20
15.01.2009
32.341.546
Avro
7,75
02.01.2009
13.582.719
Avro
1,70
02.01.2009
1.579.984
13,25
25.01.2009
89.974
Rumen Leyi
TOPLAM
28
ERDEMİR 2009
827.316.884
EREĞLİ DEMİR VE ÇELİK FABRİKALARI T.A.Ş. VE BAĞLI ORTAKLIKLARI
31 ARALIK 2009 TARİHİNDE SONA EREN YILA AİT
KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLARA İLİŞKİN DİPNOTLAR
(Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (‘‘TL’’) olarak ifade edilmiştir.)
NOT 7 – FİNANSAL YATIRIMLAR
Alım Satım Amaçlı Menkul Kıymetler:
Yatırım fonları
31 Aralık
2009
31 Aralık
2008
22.588
9.967
31 Aralık
2009
31 Aralık
2008
-
863.137
22.588
873.104
Türev Finansal Araçlar:
Türev finansal araçlar gelir tahakkukları (Not 39)
Satılmaya Hazır Finansal Varlıklar:
Grup’un 31 Aralık 2009 ve 31 Aralık 2008 tarihleri itibariyle iştirakleri, iştirak oran ve tutarları aşağıdaki gibidir:
Şirket
Oran %
Borçelik Çelik San. Tic. A.Ş. (*)
Erdemir Gaz San. ve Tic. A.Ş. (**)
İştirak Değer Düşüklüğü Karşılığı
100,00
31 Aralık
2009
Oran %
31 Aralık
2008
-
9,34
48.415.165
41.666
100,00
38.120
-
(18.145.145)
41.666
30.308.140
(*)
Borçelik Çelik San. Tic. A.Ş. hisseleri, 1 Nisan 2009 tarihinden itibaren satış amacı ile elde tutulan duran
varlıklar altında gösterilmektedir (Not 35).
(**)
Aktif büyüklüğü 729 TL olan ve kurulduğu dönemden itibaren faaliyete geçmeyen Erdemir Gaz San. ve Tic.
A.Ş.’nin finansal tabloları, ekteki konsolide finansal tablolara etkileri önemli olmadığı için konsolide edilmemiş ve maliyet değerinden gösterilmiştir.
NOT 8 – FİNANSAL BORÇLAR
Kısa vadeli finansal borçlar
Uzun vadeli finansal borçların kısa vadeli kısımları
Finansal kiralama işlemlerinden borçlar
Toplam kısa vadeli finansal borçlar
Uzun vadeli finansal borçlar
Finansal kiralama işlemlerinden borçlar
Toplam uzun vadeli finansal borçlar
31 Aralık
2009
31 Aralık
2008
29.393.986
1.371.395.202
807.880.899
908.016.584
21.201
441.571
837.296.086
2.279.853.357
3.328.726.727
2.254.442.496
-
21.010
3.328.726.727
2.254.463.506
4.166.022.813
4.534.316.863
ERDEMİR 2009
29
EREĞLİ DEMİR VE ÇELİK FABRİKALARI T.A.Ş. VE BAĞLI ORTAKLIKLARI
31 ARALIK 2009 TARİHİNDE SONA EREN YILA AİT
KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLARA İLİŞKİN DİPNOTLAR
(Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (‘‘TL’’) olarak ifade edilmiştir.)
NOT 8 – FİNANSAL BORÇLAR (devamı)
31 Aralık 2009 itibariyle sabit faizli kredilerin döviz türü ve ağırlıklı ortalama etkin faiz oranına göre dağılımı
aşağıdaki gibidir:
Ağırlıklı Ortalama
Etkin Faiz Oranı (%)
2009 Kısa
Vadeli Kısım
2009 Uzun
Vadeli Kısım
31 Aralık
2009
ABD Doları
5,78
2.088.306
-
2.088.306
Türk Lirası
Spot
8.515.490
-
8.515.490
10.603.796
-
10.603.796
Döviz
Türü
31 Aralık 2009 itibariyle finansal riskten korunma amaçlı sözleşmelerle faiz oranları sabitlenen kredilerin döviz türü
ve faiz oranına göre dağılımı aşağıdaki gibidir:
Döviz
Türü
Sabitlenen Faiz
Oranı (%)
2009 Kısa
Vadeli Kısım
2009 Uzun
Vadeli Kısım
31 Aralık
2009
ABD Doları
3,19
29.851.889
-
29.851.889
ABD Doları
2,72
153.341.601
74.467.306
227.808.907
ABD Doları
3,35
30.636.967
29.799.941
60.436.908
ABD Doları
3,27
15.328.004
14.879.863
30.207.867
ABD Doları
3,60
57.270.085
55.827.519
113.097.604
ABD Doları
2,03
22.444.722
52.909.326
75.354.048
ABD Doları
1,00
61.348.704
59.137.410
120.486.114
370.221.972
287.021.365
657.243.337
380.825.768
287.021.365
667.847.133
31 Aralık 2009 itibariyle finansal riskten korunma amaçlı sözleşmelerle faiz oranları sabitlenen krediler hariç
değişken faizli kredilerin döviz türü ve ağırlıklı ortalama etkin faiz oranına göre dağılımı aşağıdaki gibidir:
Döviz
Türü
Ağırlıklı Ortalama
Etkin Faiz Oranı (%)
2009 Kısa
Vadeli Kısım
2009 Uzun
Vadeli Kısım
31 Aralık
2009
Libor + 1,324
290.236.756
1.527.129.581
1.817.366.337
Türk Lirası
TL Libor + 1,766
54.203.445
855.668.943
909.872.388
Avro
Euribor + 0,268
89.870.916
520.438.669
610.309.585
JPY Libor + 0,215
22.138.000
138.468.169
160.606.169
456.449.117
3.041.705.362
3.498.154.479
ABD Doları
Japon Yeni
30
ERDEMİR 2009
EREĞLİ DEMİR VE ÇELİK FABRİKALARI T.A.Ş. VE BAĞLI ORTAKLIKLARI
31 ARALIK 2009 TARİHİNDE SONA EREN YILA AİT
KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLARA İLİŞKİN DİPNOTLAR
(Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (‘‘TL’’) olarak ifade edilmiştir.)
NOT 8 – FİNANSAL BORÇLAR (devamı)
31 Aralık 2008 itibariyle sabit faizli kredilerin döviz türü ve ağırlıklı ortalama etkin faiz oranına göre dağılımı aşağıdaki
gibidir:
Döviz
Türü
Ağırlıklı Ortalama
Etkin Faiz Oranı (%)
2008 Kısa
Vadeli Kısım
2008 Uzun
Vadeli Kısım
31 Aralık
2008
Türk Lirası
%22,21
1.063.131.039
-
1.063.131.039
ABD Doları
%1,34
159.125.914
1.984.571
161.110.485
Japon Yeni
%2,50
4.513.143
-
4.513.143
1.226.770.096
1.984.571
1.228.754.667
31 Aralık 2008 itibariyle finansal riskten korunma amaçlı sözleşmelerle faiz oranları sabitlenen kredilerin döviz türü
ve faiz oranına göre dağılımı aşağıdaki gibidir:
Döviz
Türü
Sabitlenen Faiz
Oranı (%)
2008 Kısa
Vadeli Kısım
2008 Uzun
Vadeli Kısım
31 Aralık
2008
ABD Doları
3,69
619.552
29.378.302
29.997.854
ABD Doları
3,60
7.400.725
222.753.739
230.154.464
ABD Doları
3,35
16.859.168
59.266.833
76.126.001
ABD Doları
3,27
8.451.671
29.578.408
38.030.079
ABD Doları
3,60
3.168.927
110.831.128
114.000.055
36.500.043
451.808.410
488.308.453
1.263.270.139
453.792.981
1.717.063.120
31 Aralık 2008 itibariyle finansal riskten korunma amaçlı sözleşmelerle faiz oranları sabitlenen krediler hariç
değişken faizli kredilerin döviz türü ve ağırlıklı ortalama etkin faiz oranına göre dağılımı aşağıdaki gibidir:
Döviz
Türü
Ağırlıklı Ortalama
Etkin Faiz Oranı (%)
2008 Kısa
Vadeli Kısım
2008 Uzun
Vadeli Kısım
31 Aralık
2008
Libor + 0,941
892.981.736
1.075.523.397
1.968.505.133
Avro
Euribor + 0,204
99.464.867
564.663.412
664.128.279
Japon Yeni
JPYLibor+0,215
23.695.044
160.462.706
184.157.750
1.016.141.647
1.800.649.515
2.816.791.162
ABD Doları
ERDEMİR 2009
31
EREĞLİ DEMİR VE ÇELİK FABRİKALARI T.A.Ş. VE BAĞLI ORTAKLIKLARI
31 ARALIK 2009 TARİHİNDE SONA EREN YILA AİT
KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLARA İLİŞKİN DİPNOTLAR
(Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (‘‘TL’’) olarak ifade edilmiştir.)
NOT 8 – FİNANSAL BORÇLAR (devamı)
Kredi geri ödemelerinin vadelerine göre dağılımı aşağıdaki gibidir:
31 Aralık
2009
31 Aralık
2008
837.274.885
2.279.411.786
1 – 2 yıl arası
2.264.672.684
718.914.884
2 – 3 yıl arası
286.718.788
567.551.363
3 – 4 yıl arası
238.613.532
272.410.229
4 – 5 yıl arası
189.605.453
219.986.660
5 yıl ve üzeri
349.116.270
475.579.360
4.166.001.612
4.533.854.282
1 yıl içerisinde
Finansal kiralama borçlarının vadelerine göre dağılımı aşağıdaki gibidir:
1 yıl içerisinde
1 – 2 yıl arası
31 Aralık
2009
31 Aralık
2008
21.201
441.571
-
21.010
21.201
462.581
31 Aralık
2009
31 Aralık
2008
21.201
264.511
-
198.070
21.201
462.581
Finansal kiralama borçlarının döviz türüne göre dağılımı aşağıdaki gibidir:
Avro
Türk Lirası
32
ERDEMİR 2009
EREĞLİ DEMİR VE ÇELİK FABRİKALARI T.A.Ş. VE BAĞLI ORTAKLIKLARI
31 ARALIK 2009 TARİHİNDE SONA EREN YILA AİT
KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLARA İLİŞKİN DİPNOTLAR
(Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (‘‘TL’’) olarak ifade edilmiştir.)
NOT 8 – FİNANSAL BORÇLAR (devamı)
31 Aralık 2009 ve 31 Aralık 2008 tarihleri itibariyle mevcut kredilerin detayları aşağıdaki gibidir:
Faiz Oranı (%)
Libor + 3,50
Döviz
Türü
ABD Doları
2009 Kısa
Vadeli Kısmı
2009 Uzun
Vadeli Kısmı
31 Aralık
2009
31 Aralık
2008
14.728.144
447.010.888
461.739.032
-
Libor + 3,85
ABD Doları
8.985.422
376.425.000
385.410.422
Libor + 1,50
ABD Doları
204.168.405
98.916.186
303.084.591
304.215.650
Libor + 0,30
ABD Doları
44.123.012
182.094.755
226.217.767
264.568.522
Libor + 1,40
ABD Doları
92.552.294
103.871.976
196.424.270
227.953.981
Libor + 2,20
ABD Doları
43.836.047
136.896.661
180.732.708
218.508.933
Libor + 1,05
ABD Doları
87.881.572
85.605.904
173.487.476
182.477.674
Libor + 1,25
ABD Doları
44.889.444
105.818.652
150.708.096
151.799.941
Libor + 0,45
ABD Doları
9.816.714
123.818.095
133.634.809
117.013.137
Libor + 0,90
ABD Doları
11.611.646
55.033.566
66.645.212
76.400.256
Libor + 0,95
ABD Doları
30.636.967
29.799.941
60.436.908
76.126.001
Libor + 1,16
ABD Doları
6.976.977
27.811.348
34.788.325
-
Libor + 0,50
ABD Doları
29.851.889
-
29.851.889
105.242.388
Libor + 0,20
ABD Doları
5.911.779
19.408.626
25.320.405
42.826.217
Libor + 0,78
ABD Doları
2.197.444
11.568.100
13.765.544
-
Libor + 0,15
ABD Doları
1.412.477
10.071.247
11.483.724
12.895.429
Libor + 2,25
ABD Doları
10.789.785
-
10.789.785
-
Libor + 2,70
ABD Doları
10.088.711
-
10.088.711
-
5,78
ABD Doları
2.088.306
-
2.088.306
4.244.054
Libor + 0,55
ABD Doları
-
-
-
257.748.197
Libor + 0,44
ABD Doları
-
-
-
152.762.304
Libor + 1,15
ABD Doları
-
-
-
151.396.085
4,00
ABD Doları
-
-
-
86.878.583
4,27
ABD Doları
-
-
-
69.987.847
Libor + 0,80
ABD Doları
-
-
-
53.780.832
Libor + 0,65
ABD Doları
-
-
-
28.646.624
Libor + 1,70
ABD Doları
-
-
-
22.621.923
Libor + 1,00
ABD Doları
-
-
-
8.146.531
Libor + 0,25
ABD Doları
-
-
-
1.682.962
42.957.234
255.301.330
298.258.564
246.987.967
9.466.658
63.391.310
72.857.968
81.170.343
714.970.927
2.132.843.585
2.847.814.512
2.946.082.381
Euribor + 0,215
Euribor + 0,14
Avro
Avro
ERDEMİR 2009
33
EREĞLİ DEMİR VE ÇELİK FABRİKALARI T.A.Ş. VE BAĞLI ORTAKLIKLARI
31 ARALIK 2009 TARİHİNDE SONA EREN YILA AİT
KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLARA İLİŞKİN DİPNOTLAR
(Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (‘‘TL’’) olarak ifade edilmiştir.)
NOT 8 – FİNANSAL BORÇLAR (devamı)
Faiz Oranı (%)
Döviz
Türü
Önceki sayfadan devir
Euribor + 0,20
Avro
2009 Kısa
Vadeli Kısmı
2009 Uzun
Vadeli Kısmı
31 Aralık
2009
31 Aralık
2008
714.970.927
2.132.843.585
2.847.814.512
2.946.082.381
11.372.876
61.197.304
72.570.180
112.972.209
93.089.587
Euribor + 0,35
Avro
5.712.673
38.964.733
44.677.406
Euribor + 0,15
Avro
5.792.304
36.313.736
42.106.040
Euribor + 0,77
Avro
5.845.967
29.708.855
35.554.822
-
Euribor + 0,50
Avro
5.386.087
24.334.102
29.720.189
30.516.385
Euribor + 0,125
Avro
1.513.954
7.742.683
9.256.637
10.601.711
Euribor + 0,25
Avro
1.823.162
3.484.617
5.307.779
7.003.275
Euribor + 0,22
-
-
-
81.786.802
22.138.000
138.468.169
160.606.169
184.157.750
Avro
JPYLibor + 0,215
JaponYeni
2,50
Japon Yeni
-
-
-
4.513.143
TRLibor + 2,00
Türk Lirası
11.822.448
291.672.981
303.495.429
-
TRLibor + 1,50
Türk Lirası
27.140.492
276.193.374
303.333.866
-
TRLibor + 1,75
Türk Lirası
13.907.612
137.802.588
151.710.200
TRLibor + 1,65
Türk Lirası
877.480
100.000.000
100.877.480
TRLibor + 2,25
Türk Lirası
455.413
50.000.000
50.455.413
-
Spot Krediler
Türk Lirası
8.515.490
-
8.515.490
9.476.644
19,90
Türk Lirası
-
-
-
250.276.389
20,00
Türk Lirası
-
-
-
250.135.536
19,50
Türk Lirası
-
-
-
240.176.239
25,90
Türk Lirası
-
-
-
208.489.444
26,00
Türk Lirası
-
-
-
104.576.787
837.274.885
3.328.726.727
4.166.001.612
4.533.854.282
TOPLAM
Grup’un borçlarının gerçeğe uygun değeri, defter değerine yakındır.
NOT 9 – DİĞER FİNANSAL YÜKÜMLÜLÜKLER
31 Aralık
2009
31 Aralık
2008
96.556.326
-
9.414.527
-
Diğer kısa vadeli finansal yükümlülükler
Türev finansal araçlar gider tahakkukları (Not 39)
Diğer uzun vadeli finansal yükümlülükler
Türev finansal araçlar gider tahakkukları (Not 39)
34
ERDEMİR 2009
EREĞLİ DEMİR VE ÇELİK FABRİKALARI T.A.Ş. VE BAĞLI ORTAKLIKLARI
31 ARALIK 2009 TARİHİNDE SONA EREN YILA AİT
KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLARA İLİŞKİN DİPNOTLAR
(Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (‘‘TL’’) olarak ifade edilmiştir.)
NOT 10 – TİCARİ ALACAK VE BORÇLAR
Bilanço tarihi itibariyle Grup’un ticari alacaklarının detayı aşağıdaki gibidir:
31 Aralık
2009
31 Aralık
2008
590.157.406
573.897.951
İlişkili taraflardan ticari alacaklar (Not 38)
64.024.254
106.529.988
Alacak senetleri
34.649.069
5.486.521
Alacak reeskontu (-)
(1.852.179)
(5.021.047)
Diğer ticari alacaklar
25.571.526
21.294.137
(20.064.950)
(12.815.687)
692.485.126
689.371.863
1 Ocak - 31 Aralık
2009
1 Ocak - 31 Aralık
2008
12.815.687
9.590.844
Kısa vadeli ticari alacaklar
Alıcılar
Şüpheli ticari alacaklar karşılığı (-)
Kısa vadeli şüpheli ticari alacak karşılığı hareketleri:
Açılış bakiyesi
9.868.544
3.236.842
Tahsili mümkün olmayan iptal tutarı (-)
Dönem içinde ayrılan karşılık
(2.619.281)
(11.999)
Kapanış bakiyesi
20.064.950
12.815.687
Uzun vadeli ticari alacaklar
31 Aralık
2009
31 Aralık
2008
Alıcılar
4.660.859
5.976.130
Alacak reeskontu (-)
(680.325)
(1.766.744)
(1.619.793)
(1.619.793)
2.360.741
2.589.593
1 Ocak - 31 Aralık
2009
1 Ocak - 31 Aralık
2008
1.619.793
1.730.064
-
(110.271)
1.619.793
1.619.793
Şüpheli alacaklar karşılığı (-)
Uzun vadeli şüpheli ticari alacak karşılığı hareketleri:
Açılış bakiyesi
Tahsili mümkün olmayan iptal tutarı (-)
Kapanış bakiyesi
ERDEMİR 2009
35
EREĞLİ DEMİR VE ÇELİK FABRİKALARI T.A.Ş. VE BAĞLI ORTAKLIKLARI
31 ARALIK 2009 TARİHİNDE SONA EREN YILA AİT
KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLARA İLİŞKİN DİPNOTLAR
(Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (‘‘TL’’) olarak ifade edilmiştir.)
NOT 10 – TİCARİ ALACAK VE BORÇLAR (devamı)
Ticari alacaklar için piyasa koşullarına ve ürün cinslerine göre müşterilere belirli bir faizsiz vade tanımlanmakta,
faizsiz dönemi aşan vadeli satışlar için yine piyasa koşulları ve ürün türlerine göre faiz uygulaması yapılmaktadır.
Ticari alacakların büyük bir kısmı banka teminatı altındadır. Tahsili şüpheli görülen teminatsız bakiye olması
halinde önce idari takibe geçilip bakiyenin tahsiline çalışılmakta, tahsilat gerçekleştirilemediği taktirde, hukuki
takibe başvurulmaktadır. Hukuki takibe başvurulan bütün alacaklar için %100 karşılık ayrılmaktadır.
Çok sayıda müşteriyle çalışıldığından dolayı tahsilat riski dağılmış durumdadır ve önemli bir şüpheli alacak riski
bulunmamaktadır. Dolayısıyla, Grup ekli konsolide finansal tablolarda yer alan şüpheli alacak karşılığından daha
fazla bir karşılığa gerek görmemektedir.
Bilanço tarihi itibariyle ticari alacaklar içerisinde yer alan vadesi geçmiş önemli miktarda alacak bulunmamaktadır.
Bu alacakların ilişkili şirketlerden olanlar hariç tamamı banka teminatı altında olup müteakip ay içerisinde tahsil
edilmiş ve herhangi bir karşılık ayıracak durum oluşmamıştır.
Grup’un kredi riski ile ilgili diğer açıklamalar Not 39’da yapılmaktadır.
Grup, hukuki takibe intikal etmiş teminatsız bakiyelerinin tamamı için ilgili bakiyelere göre özel karşılık
ayırmaktadır.
Bilanço tarihi itibariyle Grup’un ticari borçlarının detayı aşağıdaki gibidir:
31 Aralık
2009
31 Aralık
2008
348.736.935
387.097.908
İlişkili taraflara ticari borçlar (Not 38)
5.147.811
3.939.773
Ticari borçlar reeskontu (-)
(573.055)
(1.208.154)
Diğer ticari borçlar
1.692.652
3.527.947
355.004.343
393.357.474
Kısa vadeli ticari borçlar
Ticari borçlar
36
ERDEMİR 2009
EREĞLİ DEMİR VE ÇELİK FABRİKALARI T.A.Ş. VE BAĞLI ORTAKLIKLARI
31 ARALIK 2009 TARİHİNDE SONA EREN YILA AİT
KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLARA İLİŞKİN DİPNOTLAR
(Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (‘‘TL’’) olarak ifade edilmiştir.)
NOT 11 – DİĞER ALACAKLAR VE BORÇLAR
Kısa vadeli diğer alacaklar
Özelleştirme İdaresi Bşk.’ndan alacaklar
31 Aralık
2009
31 Aralık
2008
-
44.742.482
6.884.571
6.802.722
(6.884.571)
(6.800.431)
124.456
227.000
124.456
44.971.773
1 Ocak - 31 Aralık
2009
1 Ocak - 31 Aralık
2008
6.800.431
6.672.963
599.398
693.752
Diğer alacaklar
Şüpheli diğer alacaklar karşılığı (-)
Verilen depozito ve teminatlar
Grup’un kredi riski ile ilgili diğer açıklamalar Not 39’da yapılmaktadır.
Şüpheli diğer alacaklar karşılığı hareketleri:
Açılış bakiyesi
Dönem içinde ayrılan karşılık
Tahsili mümkün olmayan iptal tutarı (-)
(515.258)
(566.284)
Kapanış bakiyesi
6.884.571
6.800.431
Uzun vadeli diğer alacaklar
Özelleştirme İdaresi Bşk.’ndan alacaklar
Şüpheli diğer alacaklar karşılığı (-)
Verilen depozito ve teminatlar
31 Aralık
2009
31 Aralık
2008
53.156.654
-
(26.578.327)
-
143.920
153.913
26.722.247
153.913
1 Ocak - 31 Aralık
2009
1 Ocak - 31 Aralık
2008
Şüpheli diğer alacaklar karşılığı hareketleri:
Açılış bakiyesi
-
-
Dönem içinde ayrılan karşılık
26.578.327
-
Kapanış bakiyesi
26.578.327
-
Kısa vadeli diğer borçlar
Ertelenen ve takside bağlanan devlet alacakları
31 Aralık
2009
31 Aralık
2008
23.272.871
31.110.241
Ödenecek vergi ve fonlar
12.365.506
20.528.089
Ödenecek sosyal güvenlik kesintileri
11.772.583
16.356.585
Alınan depozito ve teminatlar
4.161.720
8.073.628
İlişkili taraflara ticari olmayan borçlar (Not 38)
1.871.365
117.076.064
53.444.045
193.144.607
ERDEMİR 2009
37
EREĞLİ DEMİR VE ÇELİK FABRİKALARI T.A.Ş. VE BAĞLI ORTAKLIKLARI
31 ARALIK 2009 TARİHİNDE SONA EREN YILA AİT
KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLARA İLİŞKİN DİPNOTLAR
(Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (‘‘TL’’) olarak ifade edilmiştir.)
NOT 12 – FİNANS SEKTÖRÜ FAALİYETLERDEN ALACAK VE BORÇLAR
Bulunmamaktadır.
NOT 13 – STOKLAR
31 Aralık
2009
31 Aralık
2008
İlk madde ve malzeme
423.726.902
1.183.916.128
Yarı mamuller
380.153.868
1.041.333.939
Mamuller
223.756.742
768.006.301
Yedek parçalar
251.488.002
162.805.548
Yoldaki mallar
231.739.034
241.178.566
Ticari mallar
975.653
2.183.145
Diğer stoklar
145.283.089
143.151.784
Stok değer düşüş karşılığı (-)
(12.242.813)
(989.041.083)
1.644.880.477
2.553.534.328
1 Ocak - 31 Aralık
2009
1 Ocak - 31 Aralık
2008
Açılış bakiyesi
989.041.083
7.321.846
Dönem içinde ayrılan karşılık
106.832.060
983.588.572
Karşılıktan kullanılan kısım (-)
(1.083.630.330)
(1.869.335)
12.242.813
989.041.083
Stok değer düşüş karşılığı hareketleri :
Kapanış bakiyesi
1 Ocak - 31 Aralık 2009 tarihi itibariyle satışların maliyeti içerisinde bulunan açılış ve kapanış bakiyelerinde yer alan
amortisman tutarı 48.980.319 TL’dir ( 1 Ocak – 31 Aralık 2008 : 31.519.859 TL).
Grup mamul, yarı mamul ve ilk madde ve malzeme stoklarında net gerçekleşebilir değerinin maliyetten düşük
kaldığı veya uzun süredir hareket görmediği durumlar için stok değer düşüş karşılığı ayırmıştır. 31 Aralık 2008
tarihi itibariyle ayrılan karşılık cari dönem içinde ilgili stoklar elden çıkarıldığı için konusu kalmayan karşılık olarak
nitelendirilmiştir.
NOT 14 – CANLI VARLIKLAR
Bulunmamaktadır.
NOT 15 – DEVAM EDEN İNŞAAT SÖZLEŞMELERİNE İLİŞKİN VARLIKLAR
Bulunmamaktadır.
38
ERDEMİR 2009
EREĞLİ DEMİR VE ÇELİK FABRİKALARI T.A.Ş. VE BAĞLI ORTAKLIKLARI
31 ARALIK 2009 TARİHİNDE SONA EREN YILA AİT
KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLARA İLİŞKİN DİPNOTLAR
(Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (‘‘TL’’) olarak ifade edilmiştir.)
NOT 16 – ÖZKAYNAK YÖNTEMİYLE DEĞERLENEN VARLIKLAR
Grup’un özkaynak yöntemine göre konsolide edilen finansal varlığının detayı 31 Aralık 2009 ve 31 Aralık 2008
itibariyle aşağıdaki gibidir:
Şirket
31 Aralık
2009
31 Aralık
2008
-
10.909.480
ArcelorMittal Amb. Çel. San. ve Tic. A.Ş.
İştirak Adı:
ArcelorMittal Ambalaj Çeliği
San. ve Tic.A.Ş.
Kuruluş ve
faaliyet yeri
Sermayedeki
pay %
Oy kullanma
hakkı %
Faaliyet
alanı
Türkiye
25,00
25,00
Ambalaj Çeliği
Üretimi
Grup’un özkaynak yöntemine göre konsolide edilen iştiraki hakkında finansal bilgi aşağıda özetlenmiştir:
1 Ocak - 31 Mart
2009 (*)
1 Ocak - 31 Aralık
2008
Gelir
40.904.945
266.932.180
Net dönem karı/(zararı)
(2.571.969)
10.189.049
(642.992)
2.547.262
Grup’un net dönem karı/(zararı)’ndaki payı
(*) Grup’un özkaynak yöntemine göre konsolide edilen finansal varlığı 1 Nisan 2009 tarihinden itibaren satış amacı
ile elde tutulan duran varlıklara sınıflandırılmıştır (Not 35).
ERDEMİR 2009
39
EREĞLİ DEMİR VE ÇELİK FABRİKALARI T.A.Ş. VE BAĞLI ORTAKLIKLARI
31 ARALIK 2009 TARİHİNDE SONA EREN YILA AİT
KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLARA İLİŞKİN DİPNOTLAR
(Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (‘‘TL’’) olarak ifade edilmiştir.)
NOT 17 – YATIRIM AMAÇLI GAYRİMENKULLER
1 Ocak - 31 Aralık
2009
1 Ocak - 31 Aralık
2008
45.973.550
30.870.315
603.714
15.103.235
31 Aralık itibariyle
46.577.264
45.973.550
Defter değeri
46.577.264
45.973.550
Maliyet değeri
1 Ocak itibariyle
Alımlar
Grup'un 31 Aralık 2009 tarihi itibariyle 46.577.264 TL tutarındaki yatırım amaçlı gayrimenkulleri ile ilgili olarak,
yatırım amaçlı gayrimenkullerin Aralık 2009 tarihi itibariyle hazırlanmış değerleme raporuna göre gerçeğe uygun
değerleri 203.749.000 TL (31 Aralık 2008 : 177.185.000 TL)’dir. Gerçeğe uygun değeri, ekspertiz şirketi tarafından
gerçekleştirilen değerlemeye göre elde edilmiştir. Harmoni Gayrimenkul Değerleme ve Danışmanlık A.Ş., SPK
tarafından yetkili bağımsız ekspertiz şirketidir. Değerleme, ağırlıklı olarak benzer mülkler ile ilgili emsal değerlerinin
referans alınmasıyla tespit edilmiştir.
Grup’un tüm yatırım amaçlı gayrimenkulleri arsalardan oluşmaktadır.
Grup 31 Aralık 2009 tarihinde sona eren yıla ait dönemde 82.196 TL (31 Aralık 2008: 68.511 TL) kira gelirini faaliyet
kiralamaları altında kiralanan yatırım amaçlı gayrimenkullerden elde etmektedir.
40
ERDEMİR 2009
EREĞLİ DEMİR VE ÇELİK FABRİKALARI T.A.Ş. VE BAĞLI ORTAKLIKLARI
31 ARALIK 2009 TARİHİNDE SONA EREN YILA AİT
KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLARA İLİŞKİN DİPNOTLAR
(Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (‘‘TL’’) olarak ifade edilmiştir.)
NOT 18 – MADDİ DURAN VARLIKLAR
Arsa ve
Araziler
Yeraltı ve
Yerüstü
Düzenleri
Binalar
Makina ve
Teçhizatlar
Taşıt Araçları
Döşeme
ve
Demirbaşlar
Diğer Maddi
Duran
Varlıklar
Yapılmakta
Olan
Yatırımlar
Toplam
95.435.452
1.420.508.894
2.117.904.966
8.828.843.282
597.767.332
267.285.408
14.628.397
1.477.565.472
14.819.939.203
(345.920)
-
(370.411)
(958.024)
(35.920)
(58.806)
-
(80.204)
(1.849.285)
75.540
565.125
1.286.241
10.387.745
1.770.136
1.907.288
322.100
361.878.638
378.192.813
Çıkışlar
-
(16.650.436)
(33.232.507)
(311.776.963)
(7.376.175)
(8.283.729)
(497.731)
(24.847.668)
(402.665.209)
Yatırımlardan transferler
-
53.827.916
272.615.478
750.640.620
64.306.427
48.919.496
194.086
(1.191.277.694)
(773.671)
95.165.072
1.458.251.499
2.358.203.767
9.277.136.660
656.431.800
309.769.657
14.646.852
623.238.544
14.792.843.851
(8.084.459.970)
Maliyet değeri
1 Ocak 2009 açılış bakiyesi
Çevrim farkı
Alışlar
31 Aralık 2009 kapanış
bakiyesi
Birikmiş amortismanlar
1 Ocak 2009 açılış bakiyesi
-
(976.715.844)
(1.639.740.716)
(5.010.906.051)
(314.908.831)
(129.764.453)
(12.424.075)
-
Çevrim farkı
-
-
33.342
585.600
18.582
32.482
-
-
670.006
Dönem amortismanı
-
(18.506.803)
(68.947.818)
(170.677.212)
(14.343.634)
(12.432.439)
(552.850)
-
(285.460.756)
-
16.649.049
30.572.565
310.390.938
7.071.889
6.844.207
201.511
-
371.730.159
-
(978.573.598)
(1.678.082.627)
(4.870.606.725)
(322.161.994)
(135.320.203)
(12.775.414)
-
(7.997.520.561)
31 Aralık 2008 itibariyle
net defter değeri
95.435.452
443.793.050
478.164.250
3.817.937.231
282.858.501
137.520.955
2.204.322
1.477.565.472
6.735.479.233
31 Aralık 2009 itibariyle
net defter değeri
95.165.072
479.677.901
680.121.140
4.406.529.935
334.269.806
174.449.454
1.871.438
623.238.544
6.795.323.290
Çıkışlar
31 Aralık 2009 kapanış
bakiyesi
Cari dönemde aktifleştirilen finansman gideri 30.519.676 TL’dir (31 Aralık 2008 tarihinde sona eren yıla ait aktifleştirilen finansman gideri : 438.924.156 TL).
Dönem amortismanının 15.459.746 TL’si stoklar üzerinde, 259.234.801 TL’si satışların maliyetinde, 10.766.209 TL’si faaliyet giderlerinde yer almaktadır.
ERDEMİR 2009
41
EREĞLİ DEMİR VE ÇELİK FABRİKALARI T.A.Ş. VE BAĞLI ORTAKLIKLARI
31 ARALIK 2009 TARİHİNDE SONA EREN YILA AİT
KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLARA İLİŞKİN DİPNOTLAR
(Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (‘‘TL’’) olarak ifade edilmiştir.)
NOT 18 – MADDİ DURAN VARLIKLAR (devamı)
Arsa ve
Araziler
Yeraltı ve
Yerüstü
Düzenleri
Binalar
Makina ve
Teçhizatlar
Taşıt Araçları
Döşeme ve
Demirbaşlar
Diğer Maddi
Duran
Varlıklar
Yapılmakta
Olan
Yatırımlar
Toplam
14.721.884.211
Maliyet değeri
1 Ocak 2008 açılış bakiyesi
89.146.382
1.178.036.544
2.139.283.317
8.582.394.411
409.337.579
168.467.973
15.558.986
2.139.659.019
Çevrim farkı
87.004
-
787.709
2.021.185
66.831
134.034
-
78.864
3.175.627
Alışlar
25.397
6.973.251
5.739.633
18.781.538
4.146.629
5.404.863
651.154
1.081.904.101
1.123.626.566
(338.077)
(47.232.342)
(102.826.395)
(791.871.824)
(8.070.387)
(4.443.977)
(1.715.076)
(80.800.575)
(1.037.298.653)
-
282.731.441
74.311.771
1.015.315.261
192.209.575
97.701.976
133.333
(1.663.275.937)
(872.580)
6.514.746
-
608.931
2.202.711
77.105
20.539
-
-
9.424.032
95.435.452
1.420.508.894
2.117.904.966
8.828.843.282
597.767.332
267.285.408
14.628.397
1.477.565.472
14.819.939.203
1 Ocak 2008 açılış bakiyesi
-
(1.010.962.744)
(1.658.351.376)
(5.572.478.183)
(311.481.875)
(120.368.800)
(13.551.762)
-
(8.687.194.740)
Çevrim farkı
-
-
(67.355)
(1.160.696)
(38.984)
(87.962)
-
-
(1.354.997)
Dönem amortismanı
-
(12.020.768)
(65.139.326)
(171.302.143)
(10.697.780)
(12.921.806)
(569.958)
-
(272.651.781)
Çıkışlar
-
46.271.854
83.799.013
751.997.882
7.309.808
3.614.115
1.697.645
-
894.690.317
Değer düşüş karşılığı
31 Aralık 2008 kapanış
bakiyesi
-
(4.186)
18.328
(17.962.911)
-
-
-
(17.948.769)
-
(976.715.844)
(1.639.740.716)
(5.010.906.051)
(314.908.831)
(129.764.453)
(12.424.075)
-
(8.084.459.970)
31 Aralık 2007 itibariyle
net defter değeri
89.146.382
167.073.800
480.931.941
3.009.916.228
97.855.704
48.099.173
2.007.224
2.139.659.019
6.034.689.471
31 Aralık 2008 itibariyle
net defter değeri
95.435.452
443.793.050
478.164.250
3.817.937.231
282.858.501
137.520.955
2.204.322
1.477.565.472
6.735.479.233
Çıkışlar
Yatırımlardan transferler
Değerleme artışı
31 Aralık 2008 kapanış
bakiyesi
Birikmiş amortismanlar
-
Dönem amortismanın 47.940.368 TL’si stoklar üzerinde, 7.241.579 TL’si yapılmakta olan yatırımlar üzerinde, 214.129.634 TL’si satışların maliyetinde, 3.340.200 TL’si
faaliyet giderlerinde yer almaktadır.
42
ERDEMİR 2009
EREĞLİ DEMİR VE ÇELİK FABRİKALARI T.A.Ş. VE BAĞLI ORTAKLIKLARI
31 ARALIK 2009 TARİHİNDE SONA EREN YILA AİT
KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLARA İLİŞKİN DİPNOTLAR
(Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (‘‘TL’’) olarak ifade edilmiştir.)
NOT 19 – MADDİ OLMAYAN DURAN VARLIKLAR
Arama Giderleri ve
Diğer Tükenmeye
Tabi Varlıklar
Diğer Maddi
Olmayan
Duran Varlıklar
Toplam
141.311.026
61.966.819
3.296.855
206.574.700
(13.339)
-
(20.872)
(34.211)
Haklar
Maliyet değeri
1 Ocak 2009 açılış bakiyesi
Çevrim farkı
Alışlar
8.907.934
-
821.116
9.729.050
Çıkışlar
(41.876)
(17.123)
(67.134)
(126.133)
Yatırımlardan transferler
730.221
-
43.450
773.671
150.893.966
61.949.696
4.073.415
216.917.077
(29.785.963)
(33.312.024)
(2.426.753)
(65.524.740)
2.287
-
4.382
6.669
(7.818.244)
(2.737.515)
(676.633)
(11.232.392)
41.876
-
67.134
109.010
31 Aralık 2009 kapanış bakiyesi
(37.560.044)
(36.049.539)
(3.031.870)
(76.641.453)
31 Aralık 2008 net defter değeri
111.525.063
28.654.795
870.102
141.049.960
31 Aralık 2009 net defter değeri
113.333.922
25.900.157
1.041.545
140.275.624
31 Aralık 2009 kapanış bakiyesi
Birikmiş itfa payları
1 Ocak 2009 açılış bakiyesi
Çevrim farkı
Dönem itfa payı
Çıkışlar
Dönem amortismanının 183.816 TL’si stoklar üzerinde, 10.337.145 TL’si satışların maliyetinde, 711.431 TL’si faaliyet
giderlerinde yer almaktadır.
Arama Giderleri ve
Diğer Tükenmeye
Tabi Varlıklar
Diğer Maddi
Olmayan
Duran Varlıklar
Toplam
43.461.742
61.966.819
2.727.756
108.156.317
8.791
-
9.528
18.319
96.967.913
-
559.571
97.527.484
872.580
-
-
872.580
141.311.026
61.966.819
3.296.855
206.574.700
(23.831.762)
(29.277.350)
(1.899.067)
(55.008.179)
Haklar
Maliyet değeri
1 Ocak 2008 açılış bakiyesi
Çevrim farkı
Alışlar
Transferler
31 Aralık 2008 kapanış bakiyesi
Birikmiş itfa payları
1 Ocak 2008 açılış bakiyesi
Çevrim farkı
(4.489)
-
(9.320)
(13.809)
(5.949.712)
(4.034.674)
(518.366)
(10.502.752)
31 Aralık 2008 kapanış bakiyesi
(29.785.963)
(33.312.024)
(2.426.753)
(65.524.740)
31 Aralık 2007 net defter değeri
19.629.980
32.689.469
828.689
53.148.138
31 Aralık 2008 net defter değeri
111.525.063
28.654.795
870.102
141.049.960
Dönem itfa payı
Dönem amortismanının 1.039.951 TL’si stoklar üzerinde, 8.749.900 TL’si satışların maliyetinde, 712.901 TL’si faaliyet
giderlerinde yer almaktadır.
ERDEMİR 2009
43
EREĞLİ DEMİR VE ÇELİK FABRİKALARI T.A.Ş. VE BAĞLI ORTAKLIKLARI
31 ARALIK 2009 TARİHİNDE SONA EREN YILA AİT
KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLARA İLİŞKİN DİPNOTLAR
(Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (‘‘TL’’) olarak ifade edilmiştir.)
NOT 20 – ŞEREFİYE
Bulunmamaktadır.
NOT 21 – DEVLET TEŞVİK VE YARDIMLARI
Cari dönemde kullanılan devlet teşvik ve yardımları aşağıdadır.
Enerji teşviki
1 Ocak 31 Aralık 2009
1 Ocak 31 Aralık 2008
5.018.685
3.674.055
Ar-Ge yardımı
808.035
31.026
Sosyal güvenlik teşviki
502.765
476.810
57.401
65.915
Vergi teşviki
-
185.657.845
6.386.886
189.905.651
31 Aralık
2009
31 Aralık
2008
Vergi riskleri için ayrılan karşılık
42.629.219
44.636.012
Dava karşılıkları
Engelli, eski hükümlü ve terör mağdurları istihdamı
nedeniyle ayrılan ceza karşılığı
Alım taahhütleri için ayrılan karşılık
24.279.009
26.068.603
7.024.569
57.377.349
-
101.637.544
73.932.797
229.719.508
Yatırım indirimi teşviki
NOT 22 – BORÇ KARŞILIKLARI
Borç karşılıklarının muhtemel geri ödeme sürelerinin bir yıldan az olduğu tahmin edilmektedir.
Karşılıkların dönem içindeki hareketleri:
Engelli, eski hükümlü ve terör mağdurları istihdamı nedeniyle ayrılan ceza karşılığın hareketleri aşağıdaki gibidir:
Açılış bakiyesi
Dönem içerisindeki artış
Konusu kalmayan karşılıklar (-)
Kapanış bakiyesi
1 Ocak 31 Aralık 2009
57.377.349
1 Ocak 31 Aralık 2008
56.718.022
2.144.828
8.926.257
(52.497.608)
(8.266.930)
7.024.569
57.377.349
Grup’un, 26/5/2008 tarihli 5763 sayılı “İş Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun” ve
takiben 25/4/2009 tarih ve 27210 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe sokulan “Yurtiçinde İşe Yerleştirme
Hizmetleri Hakkında Yönetmelik” ile eski hükümlü ve terör mağduru çalıştırma zorunluluğundan muaf tutulması
nedeniyle, 31 Aralık 2009 tarihi itibariyle ayrılan karşılıklar konusu kalmayan karşılık olarak nitelendirilmiştir.
44
ERDEMİR 2009
EREĞLİ DEMİR VE ÇELİK FABRİKALARI T.A.Ş. VE BAĞLI ORTAKLIKLARI
31 ARALIK 2009 TARİHİNDE SONA EREN YILA AİT
KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLARA İLİŞKİN DİPNOTLAR
(Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (‘‘TL’’) olarak ifade edilmiştir.)
NOT 22 - BORÇ KARŞILIKLARI (devamı)
Karşılıkların dönem içindeki hareketleri (devamı) :
Vergi riskleri için ayrılan karşılığın hareketleri aşağıdaki gibidir:
1 Ocak31 Aralık 2009
1 Ocak 31 Aralık 2008
44.636.012
43.371.778
3.167.479
3.167.479
Konusu kalmayan karşılık (-)
(5.174.272)
(1.903.245)
Kapanış bakiyesi
42.629.219
44.636.012
Devam etmekte olan davalar için ayrılan karşılığın hareketleri aşağıdaki gibidir:
1 Ocak 31 Aralık 2009
1 Ocak 31 Aralık 2008
Açılış bakiyesi
Dönem içerisindeki artış
Açılış bakiyesi
26.068.603
16.724.870
8.034.248
12.093.925
Konusu kalmayan karşılık (-)
(9.823.842)
(2.750.192)
Kapanış bakiyesi
24.279.009
26.068.603
1 Ocak 31 Aralık 2009
1 Ocak 31 Aralık 2008
101.637.544
-
-
101.637.544
(101.637.544)
-
-
101.637.544
Dönem içerisindeki artış
Alım taahhütleri için ayrılan karşılığın hareketleri aşağıdaki gibidir:
Açılış bakiyesi
Dönem içerisindeki artış
Karşılıktan kullanılan kısım (-)
Kapanış bakiyesi
ERDEMİR 2009
45
EREĞLİ DEMİR VE ÇELİK FABRİKALARI T.A.Ş. VE BAĞLI ORTAKLIKLARI
31 ARALIK 2009 TARİHİNDE SONA EREN YILA AİT
KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLARA İLİŞKİN DİPNOTLAR
(Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (‘‘TL’’) olarak ifade edilmiştir.)
NOT 22 – BORÇ KARŞILIKLARI (devamı)
31 Aralık 2009 tarihi itibariyle Grup tarafından ve Grup aleyhine açılan davaların tutarları aşağıdadır:
31 Aralık
2009
31 Aralık
2008
56.205.828
36.309.642
Grup tarafından açılan davalar
Türk Lirası
ABD Doları
82.990.942
85.088.833
139.196.770
121.398.475
12.921.691
10.393.696
Grup tarafından açılan davalar için ayrılan karşılıklar
Türk Lirası
7.705.942
9.473.833
20.627.633
19.867.529
Türk Lirası
78.248.219
71.615.589
ABD Doları
4.664.410
5.116.360
82.912.629
76.731.949
Türk Lirası
19.010.920
20.345.918
ABD Doları
5.268.089
5.722.685
24.279.009
26.068.603
ABD Doları
Grup’a karşı açılan davalar
Grup’a karşı açılan davalar için ayrılan karşılıklar
31 Aralık 2009 ve 31 Aralık 2008 tarihleri itibariyle Grup tarafından açılmış olan davaların 25.000.000 ABD
Doları (37.642.500 TL) tutarındaki kısmı 2005 yılında gemi çarpması sonucu vinç ile ilgili zarar tazmini talebiyle
sigorta şirketi aleyhine açılmıştır. Ayrıca, Grup tarafından açılmış olan davaların bir diğer 25.000.000 ABD Doları
(37.642.500 TL) tutarındaki kısmı, aynı kaza ile ilgili olarak, gemi donatanı, kaptanı ve geminin mali mesuliyet
sigortacısı aleyhine açılmıştır.
Rekabet Kurulu’nun 02/04/2008 tarih ve 08-27 sayılı toplantısında alınan, 02/04/2008 tarih ve 08-27/313-M sayılı Karar
ile, yassı demir ve çelik ürünleri pazarında, 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’un 4. maddesinin
ihlal edilip edilmediğinin tespiti amacıyla, ArcelorMittal Ambalaj Çeliği San. ve Tic. A.Ş., ArcelorMittal FCE Çelik
ve Ticaret A.Ş., Borçelik Çelik San. ve Tic. A.Ş. ve Şirket hakkında başlatılan soruşturma neticesinde, ArcelorMittal
Grubu ile Şirket arasındaki ArcelorMittal Ambalaj Çeliği San. ve Tic. A.Ş.’nin %25’lik hissesinin devrine ilişkin
Hisse Devir Anlaşması ile ekindeki Ticari Anlaşma ve bu anlaşmalara ilişkin uygulamaların 4054 sayılı Kanun’un
4. maddesine aykırı olduğu belirtilerek, Şirkete, 2008 mali yılı sonunda oluşan 5.028.616.243,94 TL tutarındaki gayri
safi gelirinin takdiren %0,2 (binde iki)’si oranında olmak üzere 10.057.232,49 TL idari para cezası uygulanmasına;
bunun yanı sıra, Şirketin Borçelik Çelik San. ve Tic. A.Ş.’de sahip olduğu hissedarlığın 4054 sayılı Kanun’un 4.
maddesini ihlal ettiği gerekçesiyle de, 2008 mali yılı sonunda oluşan 5.028.616.243,94 TL tutarındaki gayri safi
gelirinin takdiren %0,2 (binde iki)’si oranında olmak üzere 10.057.232,49 TL idari para cezası uygulanmasına ve
Şirketin ArcelorMittal Ambalaj Çeliği San. ve Tic. A.Ş. ile Borçelik Çelik San. ve Tic. A.Ş.’deki ortaklıklarının sona
erdirilmesine karar verilmiştir.
46
ERDEMİR 2009
EREĞLİ DEMİR VE ÇELİK FABRİKALARI T.A.Ş. VE BAĞLI ORTAKLIKLARI
31 ARALIK 2009 TARİHİNDE SONA EREN YILA AİT
KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLARA İLİŞKİN DİPNOTLAR
(Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (‘‘TL’’) olarak ifade edilmiştir.)
NOT 22 – BORÇ KARŞILIKLARI (devamı)
Rekabet Kurulu’nun 16/06/2009 tarih ve 09-28/600-141 sayılı Gerekçeli Kararı Şirkete 29/09/2009’da tebliğ edilmiş;
Şirket, bu karara karşı 23/11/2009’da Danıştay’da yürütmeyi durdurma istemli bir iptal davası açmıştır. Bu dava,
Danıştay 13. Dairesinin 2009/7029 E. sayılı dosyasında devam etmektedir. Söz konusu ceza ile ilgili olarak 26
Ekim 2009 tarihinde erken ödeme indiriminden faydalanarak 15.085.848 TL’lik ödeme gerçekleştirilerek gider
kaydedilmiştir.
31 Aralık 2009 ve 31 Aralık 2008 tarihleri itibariyle Grup aleyhine açılmış olan davalardan 35.673.249 TL tutarındaki
dava Özelleştirme İdaresi tarafından Şirket’in 2005 yılı olağan genel kurulunun iptali ve temettü alacağı ile ilgili
açılan davadır.
Bu davaların gelişimi hakkında bilgi aşağıda sunulmaktadır:
Bugün yürürlükte olmayan SPK’nın, Seri XI, No: 25 sayılı “Sermaye Piyasasında Muhasebe Standartları Hakkında
Tebliğ”i (''Tebliğ'') ile bu tebliğe ek ve değişiklikler yapan tebliğler, 1 Ocak 2005 tarihinden sonra sona eren ilk ara
dönem konsolide finansal tablolardan geçerli olmak üzere yürürlüğe girmiştir. Şirket, 31 Mart 2005, 30 Haziran
2005 ve 30 Eylül 2005 tarihli ara dönem konsolide finansal tablolarını bu Tebliğ’e uygun olarak hazırlamıştır.
Ancak Tebliğ’de, alternatif olarak Uluslararası Muhasebe Standartları Kurulu (“IASB”) ve Uluslararası Muhasebe
Standartları Komitesi (“IASC”) tarafından çıkarılmış olan Uluslararası Finansal Raporlama Standartları’nın
(“UFRS”) uygulanmasının da, SPK tarafından yayımlanan finansal raporlama standartlarına uyulmuş sayılacağı
belirtilmiştir. SPK’nın 7 Mart 2006 tarih ve SPK.017/83-3483 sayılı, Şirket yönetimine gönderdiği yazısına istinaden,
Şirket, 31 Aralık 2005 tarihli konsolide finansal tablolarını, Seri: XI No: 25 sayılı Tebliğ yerine UFRS uyarınca
hazırlamış ve kamuya duyurmuştur. SPK’nın Seri: XI No: 25 sayılı Tebliği’ni yürürlükten kaldıran Seri: XI No: 29
sayılı Sermaye Piyasalarında Finansal Raporlamaya İlişkin Esaslar Tebliği’ne göre, işletmelerin 1 Ocak 2008’den
itibaren finansal tablolarını UFRS’ye göre hazırlamaları gerekmektedir.
Ancak, SPK, 05.05.2006 tarih ve 21/526 sayılı toplantısında aldığı ve Şirket’e 05.05.2006 tarih ve
B.02.1.SPK.0.13-855-7484 sayılı yazısı ile bildirdiği kararı ile; Şirket’in dönem sonu itibariyle yıl içinde uyguladığı
muhasebe standardı seti (Seri: XI, No: 25) yerine yeni bir muhasebe standardı seti ile (UFRS) konsolide finansal
tablolarını düzenlediği ve bu değişikliğin dönem karına etkisinin önemli tutarda (152.329.914 TL) olduğu göz önünde
bulundurularak, 31 Aralık 2005 tarihli konsolide finansal tabloların yıl içinde uygulanan muhasebe standardı
setine göre yeniden düzenlenerek ilan edilmesine ve ivedilikle Şirket genel kurulunun onayına sunulmasına karar
vermiştir.
SPK’nın, 05.05.2006 tarih ve 21/526 sayılı toplantısında aldığı Kurul kararına karşı, Şirket, Ankara 11’inci İdare
Mahkemesi’nde yürütmeyi durdurma istemli bir iptal davası açmıştır (E.2006/1396). Ankara 11’inci İdare
Mahkemesi, 13.07.2006 tarihinde yürütmeyi durdurma talebinin reddine karar vermiş ve buna karşı yapılan itiraz
da, üyelerden birinin yürütmeyi durdurma kararı verilmesi gerektiği yönündeki görüşüne rağmen, diğer iki üyenin
oyuyla, 20.07.2006 tarihinde reddedilmiştir. Ankara 11. İdare Mahkemesi, daha sonra, 29.03.2007 tarih ve E.
2006/1396; K. 2007/494 sayılı Kararı ile davanın da reddine karar vermiştir. Şirket, kendisine 18.09.2007 tarihinde
tebliğ edilen bu Kararı, 11.10.2007 tarihinde “yürütmeyi durdurma istemli” olarak temyiz etmiştir. Dava, Danıştay
13. Dairesi’nin 2007/13762 esasında devam etmektedir.
ERDEMİR 2009
47
EREĞLİ DEMİR VE ÇELİK FABRİKALARI T.A.Ş. VE BAĞLI ORTAKLIKLARI
31 ARALIK 2009 TARİHİNDE SONA EREN YILA AİT
KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLARA İLİŞKİN DİPNOTLAR
(Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (‘‘TL’’) olarak ifade edilmiştir.)
NOT 22 – BORÇ KARŞILIKLARI (devamı)
Öte yandan, Özelleştirme İdaresi Başkanlığı (“ÖİB”) da, 1 Mayıs 2006 tarihinde Ankara 3. Ticaret Mahkemesinde
Şirket’e karşı bir dava açarak, 30 Mart 2006 tarihli Genel Kurulun kar dağıtımına ilişkin aldığı kararın iptalini
istemiştir (E.2006/218). Bu davada, mahkeme, 23 Ekim 2008 tarihinde yapılan duruşmada davanın reddine karar
vermiştir. Ankara Asliye 3. Ticaret Mahkemesi’nin 23/10/2008 tarih ve E. 2006/218; K. 2008/480 sayılı davanın reddi
Kararı, Şirkete, 23/12/2008 tarihinde tebliğ edilmiştir. Bu Karar, ÖİB tarafından 07/01/2009 tarihli dilekçe ile temyiz
edilmiş; Şirket, 26/01/2009 tarihli dilekçesi ile, Kararın onanması gerektiğini belirterek temyize cevap vermiştir.
Dosya halen Yargıtay’dadır.
Şirket’in “2005 yılı finansal tablolarında UFRS’nin uygulanabileceğine dair, SPK’nın, kendisine verdiği 7 Mart 2006
tarih ve B.02.1.SPK.0.17/83-3483 sayılı bir “izin” bulunduğu ve bu konuda açılmış davaların henüz esastan karara
bağlanmamış olduğu” gerekçeleriyle, SPK’nın talebini yerine getirmemesi üzerine, SPK, Şirket’in 31 Aralık 2005
tarihli konsolide finansal tablolarını geçmiş yıllar karlarına ilave edilen 152.329.914 TL tutarındaki negatif şerefiye
gelirini 2005 yılı dönem karına ilave etmek suretiyle, yeniden düzenlemiş ve 15 Ağustos 2006 tarihinde, İMKB
bülteninde yayımlatmak suretiyle kamuya açıklamıştır.
Bu defa Şirket, SPK’nın, 31 Aralık 2005 tarihli finansal tablolarını re’sen yeniden tanzim etmesine ilişkin 15.08.2006
tarihli işleminin iptali için 10 Ekim 2006 tarihinde, Ankara 10’uncu İdare Mahkemesinde duruşma istemli yeni
bir dava açmıştır. Bu dava, daha sonra, Ankara 11. İdare Mahkemesi’ne aktarılmıştır (E.2006/2548). Ankara 11.
İdare Mahkemesi, 25.06.2007 tarih ve E.2006/2548; K.2007/1071 sayılı Kararı ile, bu davayı da reddetmiştir. Bu
Karar Şirket’e, 18.09.2007 tarihinde tebliğ edilmiş ve Şirket, bu Kararı, 11.10.2007 tarihinde, “yürütmeyi durdurma
istemli” olarak temyiz etmiştir. Dava, Danıştay 13. Dairesi’nin, 2007/13724 Esasında devam etmekte olup, Daire,
04.12.2007 tarih ve 2007/13724 sayılı Kararı ile, Ankara 11. İdare Mahkemesi’nin 25.06.2007 tarih ve E.2006/2548;
K.2007/1071 sayılı Kararı’nın ve dava konusu işlemin yürütülmesinin durdurulmasına karar vermiştir.
Şirket, konsolide finansal tablolarını UFRS’ye göre hazırlamaya 31 Aralık 2005 tarihinden sonra başlasa idi,
UFRS 1 “Uluslararası Finansal Raporlama Standartlarının İlk Uygulaması” standardına göre karşılaştırmalı
finansal tablolarını da, UFRS’ye göre hazırlayacağından ve UFRS 3 “İşletme Birleşmeleri” standardına göre
negatif şerefiye, 1 Ocak 2005 tarihi itibariyle açılış geçmiş yıl karlarına doğrudan transfer edilerek gelir tablosu ile
ilişkilendirilmeyeceğinden, ekli finansal tablolarda yer alan, 31 Aralık 2009 ve 2008 tarihlerinde sona eren yıla ait
net dönem karları yukarıdaki paragraflarda açıklanan hususlardan etkilenmeyecektir.
Şirket, yukarıdaki gerekçelerle, 31 Aralık 2005 tarihinde sona eren yıla ait net dönem karının yukarıda bahsedilen
davalar nedeniyle değişmesi hususunun olası etkileri ile ilgili olarak, ilişikteki konsolide finansal tablolarında
herhangi bir düzeltme yapmamış olup, sürmekte olan davaların sonuçlanmasını beklemektedir.
Grup aleyhine açılmış diğer muhtelif davalar ile ilgili olarak 31 Aralık 2009 tarihi itibariyle toplam 24.279.009 TL
(31 Aralık 2008: 26.068.603 TL) karşılık ayrılmıştır.
48
ERDEMİR 2009
EREĞLİ DEMİR VE ÇELİK FABRİKALARI T.A.Ş. VE BAĞLI ORTAKLIKLARI
31 ARALIK 2009 TARİHİNDE SONA EREN YILA AİT
KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLARA İLİŞKİN DİPNOTLAR
(Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (‘‘TL’’) olarak ifade edilmiştir.)
NOT 23 – TAAHHÜTLER
Grup’un almış olduğu teminatlar aşağıdaki gibidir:
31 Aralık
2009
31 Aralık
2008
952.654.202
1.137.609.593
983.358
1.159.271
953.637.560
1.138.768.864
31 Aralık
2009
31 Aralık
2008
70.876.259
117.974.442
2.858.040.065
3.076.642.366
C. Olağan ticari faaliyetlerinin yürütülmesi amacıyla diğer 3.
kişilerin borcunu temin amacıyla vermiş olduğu TRİ’ler
-
-
D. Diğer verilen TRİ’ler
-
-
i. Ana Ortak lehine vermiş olduğu TRİ’ler
-
-
ii.B ve C maddeleri kapsamına girmeyen diğer Grup Şirketleri
lehine vermiş olduğu TRİ’ler
-
-
iii. C maddesi kapsamına girmeyen 3. kişiler lehine vermiş
olduğu TRİ’ler
-
-
2.928.916.324
3.194.616.808
Alınan teminat mektupları
Nakit
Grup’un vermiş olduğu teminat, rehin ve ipotekler (TRİ) aşağıdaki gibidir:
A. Kendi tüzel kişiliği adına vermiş olduğu TRİ’ler
B. Tam konsolidasyon kapsamına dahil edilen ortaklıklar lehine
vermiş olduğu TRİ’ler
Grup’un vermiş olduğu diğer TRİ’lerin özkaynaklara oranı % 0’dir (31 Aralık 2008: % 0).
ERDEMİR 2009
49
EREĞLİ DEMİR VE ÇELİK FABRİKALARI T.A.Ş. VE BAĞLI ORTAKLIKLARI
31 ARALIK 2009 TARİHİNDE SONA EREN YILA AİT
KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLARA İLİŞKİN DİPNOTLAR
(Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (‘‘TL’’) olarak ifade edilmiştir.)
NOT 24 – ÇALIŞANLARA SAĞLANAN FAYDALARA İLİŞKİN KARŞILIKLAR
31 Aralık
2009
Kıdem tazminatı karşılığı
Kıdem teşvik primi karşılığı
31 Aralık
2008
117.712.283
117.287.493
4.158.281
-
121.870.564
117.287.493
Yürürlükteki İş Kanunu hükümleri uyarınca, çalışanlardan kıdem tazminatına hak kazanacak şekilde iş sözleşmesi
sona erenlere, hak kazandıkları yasal kıdem tazminatlarının ödenmesi yükümlülüğü vardır. Ayrıca, halen yürürlükte
bulunan 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu’nun 6 Mart 1981 tarih, 2422 sayılı ve 25 Ağustos 1999 tarih, 4447 sayılı
yasalar ile değişik 60’ıncı maddesi hükmü gereğince kıdem tazminatını alarak işten ayrılma hakkı kazananlara da
yasal kıdem tazminatlarını ödeme yükümlülüğü bulunmaktadır.
31 Aralık 2009 tarihi itibariyle ödenecek kıdem tazminatı, aylık 2.365,16 TL (31 Aralık 2008: 2.173,19 TL) tavanına
tabidir.
Kıdem tazminatı yükümlülüğü yasal olarak herhangi bir fonlamaya tabi değildir.
Kıdem tazminatı yükümlülüğü, Grup’un çalışanların emekli olmasından doğan gelecekteki olası yükümlülüğün
bugünkü değerinin tahminine göre hesaplanır. UMS 19 (“Çalışanlara Sağlanan Faydalar”), Grup’un yükümlülüklerini
tanımlanmış fayda planları kapsamında aktüeryal değerleme yöntemleri kullanılarak geliştirilmesini öngörür. Buna
uygun olarak, toplam yükümlülüklerin hesaplanmasında kullanılan aktüeryal varsayımlar aşağıda belirtilmiştir:
Esas varsayım, her hizmet yılı için olan azami yükümlülüğün enflasyona paralel olarak artmasıdır. 31 Aralık 2009
tarihi itibariyle, ekli finansal tablolarda karşılıklar, çalışanların emekliliğinden kaynaklanan geleceğe ait olası
yükümlülüğünün bugünkü değeri tahmin edilerek hesaplanır. 31 Aralık 2009 tarihi itibariyle karşılıklar yıllık %4,80
enflasyon oranı ve %11 iskonto oranı varsayımına göre hesaplanmıştır (31 Aralık 2008: Yıllık enflasyon %5,40 oranı
ve %12 iskonto oranı). Emeklilik olasılığına ilişkin kullanılan oran %99,67’dir (31 Aralık 2008 : %99,64).
50
ERDEMİR 2009
EREĞLİ DEMİR VE ÇELİK FABRİKALARI T.A.Ş. VE BAĞLI ORTAKLIKLARI
31 ARALIK 2009 TARİHİNDE SONA EREN YILA AİT
KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLARA İLİŞKİN DİPNOTLAR
(Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (‘‘TL’’) olarak ifade edilmiştir.)
NOT 24 – ÇALIŞANLARA SAĞLANAN FAYDALARA İLİŞKİN KARŞILIKLAR (devamı)
İsteğe bağlı işten ayrılmalar neticesinde ödenmeyip, Grup’a kalacak olan kıdem tazminatı tutarlarının tahmini
oranı da dikkate alınmıştır. Kıdem tazminatı tavanı altı ayda bir revize olup, Grup’un kıdem tazminatı karşılığının
hesaplanmasında 1 Ocak 2010 tarihinden itibaren geçerli olan 2.427,04 TL olan tavan tutarı göz önüne alınmıştır
(31 Aralık 2008 için 1 Ocak 2009 tavan tutarı: 2.260,05 TL). Yürürlükteki toplu iş sözleşmeleri uyarınca 10, 15 ve 20
hizmet yılını dolduran çalışanlara kıdem teşvik primi ödemesi yapılmaktadır.
Kıdem tazminatı karşılığının hareketleri aşağıdaki gibidir:
1 Ocak 31 Aralık 2009
1 Ocak 31 Aralık 2008
117.287.493
107.716.254
20.979.286
25.176.306
Faiz maliyeti
7.317.478
6.138.933
Aktüeryal kayıp/(kazanç)
3.955.673
(5.285.191)
Ödenen tazminatlar
(31.827.647)
(16.458.809)
Dönem sonu itibariyle karşılık
117.712.283
117.287.493
31 Aralık
2009
31 Aralık
2008
İndirilecek KDV
78.421.464
63.900.916
KDV’den alacaklar
71.652.508
51.420.376
Diğer KDV
49.867.418
45.160.853
Devreden KDV
35.109.931
10.215.680
Verilen sipariş avansları
20.676.146
25.588.587
Gelecek aylara ait giderler
19.866.609
10.853.646
Gelir tahakkukları
3.942.238
1.049.936
Peşin ödenen vergi ve fonlar
1.684.548
174.717.260
Personelden alacaklar
245.841
178.972
İş avansları
117.856
479.585
2.899.419
3.497.722
284.483.978
387.063.533
Dönem başı itibariyle karşılık
Hizmet maliyeti
NOT 25 – EMEKLİLİK PLANLARI
Bulunmamaktadır.
NOT 26 – DİĞER VARLIK VE YÜKÜMLÜLÜKLER
Diğer dönen varlıklar
Diğer
ERDEMİR 2009
51
EREĞLİ DEMİR VE ÇELİK FABRİKALARI T.A.Ş. VE BAĞLI ORTAKLIKLARI
31 ARALIK 2009 TARİHİNDE SONA EREN YILA AİT
KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLARA İLİŞKİN DİPNOTLAR
(Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (‘‘TL’’) olarak ifade edilmiştir.)
NOT 26 – DİĞER VARLIK VE YÜKÜMLÜLÜKLER (devamı)
Diğer duran varlıklar
31 Aralık
2009
31 Aralık
2008
Gelecek yıllara ait giderler
34.260.652
23.810.264
Verilen avanslar
21.852.490
62.544.423
56.113.142
86.354.687
31 Aralık
2009
31 Aralık
2008
Diğer kısa vadeli yükümlülükler
Hesaplanan KDV
69.064.860
51.072.763
Alınan avanslar
55.895.729
116.893.279
Birikmiş yıllık izinler karşılığı
39.805.018
49.814.175
Personele borçlar
12.928.323
21.131.540
Diğer KDV
8.812.583
719.448
Gider tahakkukları
1.524.371
4.166.906
279.781
248.349
13.967.949
14.198.858
202.278.614
258.245.318
31 Aralık
2009
31 Aralık
2008
212.279
598.269
Gelecek aylara ait gelirler
Diğer çeşitli borçlar
Diğer uzun vadeli yükümlülükler
Gelecek yıllara ait gelirler
NOT 27 – ÖZKAYNAKLAR
31 Aralık 2009 ve 31 Aralık 2008 itibariyle sermaye yapısı aşağıdaki gibidir:
Ortaklar
31 Aralık
2009
(%)
31 Aralık
2008
Ataer Holding A.Ş.
49,29
788.563.515
49,29
566.194.732
Halka açık kısım
47,63
762.139.626
47,63
547.222.238
Erdemir’in elinde olan hisse senetleri
Tarihi sermaye
Endekslemenin etkisi
Yeniden düzenlenmiş sermaye
Karşılıklı iştirak sermaye düzeltmesi
52
(%)
ERDEMİR 2009
3,08
49.296.859
3,08
35.395.530
100,00
1.600.000.000
100,00
1.148.812.500
731.967.735
731.967.735
2.331.967.735
1.880.780.235
(57.692.172)
(43.790.843)
2.274.275.563
1.836.989.392
EREĞLİ DEMİR VE ÇELİK FABRİKALARI T.A.Ş. VE BAĞLI ORTAKLIKLARI
31 ARALIK 2009 TARİHİNDE SONA EREN YILA AİT
KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLARA İLİŞKİN DİPNOTLAR
(Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (‘‘TL’’) olarak ifade edilmiştir.)
NOT 27 – ÖZKAYNAKLAR (devamı)
Ereğli Demir ve Çelik Fabrikaları T.A.Ş. (Erdemir) Yönetim Kurulu’nun, 24 Temmuz 2009 tarih ve 9010 ile 09 Eylül
2009 tarih ve 9015 sayılı kararlarıyla 1.148.812.500,00 TL olan çıkarılmış sermayesi %39,27425’i oranında, toplam
451.187.500,00 TL artırılarak 1.600.000.000,00 TL’ye çıkarılmasına karar verilmiştir. Sermaye artırım işlemleri,
Sermaye Piyasası Kurulu’dan alınan 15 Ekim 2009 tarih ve 88/861 no.lu tescile mesnet belgenin tescil ve ilanı ile
tamamlanmıştır.
Şirketin 2009 yılındaki sermayesi 160.000.000.000 adet hisseden oluşmaktadır. (2008: 114.881.250.000 hisse)
Hisselerin nominal değeri hisse başına 1 Kr’dir. ( 2008: hisse başı 1 Kr.) Bu sermaye A ve B grubu paylara
bölünmüştür. Bundan 1 Kr tutarında sermayeyi karşılayan 1 adet nama yazılı hisse A Grubu, 1.599.999.999,99 TL
sermayeyi karşılayan 159.999.999.999 adet pay ise B grubudur.
Yönetim Kurulu üyelerinden biri, A Grubu payları temsilen intifa hakkı sahibi Özelleştirme İdaresi Başkanlığı'nca
gösterilecek adaylar arasından Genel Kurul tarafından seçilir. A Grubu payları temsil eden Yönetim Kurulu
üyesinin, seçilmiş olduğu dönem süresi içerisinde herhangi bir şekilde görevinin sona ermesi halinde, yerine
seçilecek üyenin de A Grubu payları temsilen intifa hakkı sahibi Özelleştirme İdaresi Başkanlığı'nca gösterilecek
adaylar arasından seçilmesi şarttır. A grubu paylarına tanınan haklarla ilgili olarak alınacak kararlarda intifa
hakkı sahibi temsilcisi Yönetim Kurulu üyesinin de olumlu oy kullanması zorunludur. Denetçilerden biri, A Grubu
payları temsilen intifa hakkı sahibi Özelleştirme İdaresi Başkanlığı'nca gösterilecek adaylar arasından seçilir.
Şirket Anasözleşmesinde, Yönetim Kurulu toplantı ve karar yeter sayısı ve A Grubu paylara ait hakları etkileyecek
değişiklikler ile yatırıma ve istihdama ilişkin olarak ve Hisse Satış Sözleşmesinde yer alan yükümlülükleri ve
bu yükümlülüklere ilişkin A Grubu paylara tanınan hakları doğrudan veya dolaylı yoldan etkileyecek her türlü
Anasözleşme değişikliği yapılmasına ilişkin kararları ancak A Grubu payları temsilen intifa hakkı sahibinin olumlu
oyu ile alabilir. Aksi hal, alınan kararları geçersiz kılar.
Diğer özkaynak kalemleri
Hisse senedi ihraç primleri
Değer artış fonları
- Maddi duran varlık yeniden değerleme fonu
Finansal riskten korunma fonu
Yabancı para çevrim farkları
Kardan ayrılan kısıtlanmış yedekler
- Yasal yedekler
- Statü yedekleri
Geçmiş yıllar karı
- Olağanüstü yedekler
- Geçmiş yıl karları
31 Aralık
2009
31 Aralık
2008
231.020.042
231.020.042
25.869.903
26.376.841
25.869.903
26.376.841
(7.259.727)
(1.616.880)
4.108.212
3.464.667
1.688.196.335
1.665.921.924
481.269.018
458.994.607
1.206.927.317
1.206.927.317
1.714.538.844
1.962.624.966
537.873.352
331.817.904
1.176.665.492
1.630.807.062
3.656.473.609
3.887.791.560
ERDEMİR 2009
53
EREĞLİ DEMİR VE ÇELİK FABRİKALARI T.A.Ş. VE BAĞLI ORTAKLIKLARI
31 ARALIK 2009 TARİHİNDE SONA EREN YILA AİT
KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLARA İLİŞKİN DİPNOTLAR
(Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (‘‘TL’’) olarak ifade edilmiştir.)
NOT 27 – ÖZKAYNAKLAR (devamı)
SPK’nın 1 Ocak 2008 tarihine kadar geçerli olan gereklilikleri uyarınca enflasyona göre düzeltilen ilk finansal
tablo denkleştirme işleminde ortaya çıkan ve “geçmiş yıllar zararı”nda izlenen tutarı, SPK’nın kar dağıtımına
ilişkin düzenlemeleri çerçevesinde, enflasyona göre düzeltilmiş finansal tablolara göre dağıtılabilecek kar rakamı
bulunurken indirim kalemi olarak dikkate alınmaktaydı. Bununla birlikte, “Geçmiş yıllar zararları”nda izlenen söz
konusu tutar, varsa dönem karı ve dağıtılmamış geçmiş yıl karları, kalan zarar miktarının ise sırasıyla olağanüstü
yedek akçeler, yasal yedek akçeler, özkaynak kalemlerinin enflasyon muhasebesine göre düzeltilmesinden
kaynaklanan sermaye yedeklerinden mahsup edilmesi mümkün bulunmaktaydı.
Yine 1 Ocak 2008 tarihine kadar geçerli olan uygulama uyarınca, enflasyona göre düzeltilen ilk finansal tablo
düzenlenmesi sonucunda özkaynak kalemlerinden “Sermaye, emisyon primi, Yasal yedekler, Statü yedekleri, Özel
yedekler ve Olağanüstü yedek” kalemlerine bilançoda kayıtlı değerleri ile yer verilmekte ve bu hesap kalemlerinin
düzeltilmiş değerleri toplu halde özkaynak grubu içinde “Özsermaye enflasyon düzeltmesi farkları” hesabında yer
almaktaydı. Tüm özkaynak kalemlerine ilişkin “Özsermaye enflasyon düzeltmesi farkları” sadece bedelsiz sermaye
artırımı veya zarar mahsubunda, olağanüstü yedeklerin kayıtlı değerleri ise, bedelsiz sermaye artırımı; nakit kar
dağıtımı ya da zarar mahsubunda kullanılabilmekteydi.
1 Ocak 2008 itibariyle yürürlüğe giren Seri: XI, No: 29 sayılı tebliğ ve ona açıklama getiren SPK duyurularına göre
“Ödenmiş sermaye”, “Kardan ayrılan kısıtlanmış yedekler” ve “Hisse senedi ihraç primleri”’nin yasal kayıtlardaki
tutarları üzerinden gösterilmesi gerekmektedir. Söz konusu tebliğin uygulanması esnasında değerlemelerde çıkan
farklılıkların (enflasyon düzeltmesinden kaynaklanan farlılıklar gibi):
- “Ödenmiş sermaye”den kaynaklanmaktaysa ve henüz sermayeye ilave edilmemişse, “Ödenmiş sermaye”
kaleminden sonra gelmek üzere açılacak “Sermaye düzeltmesi farkları” kalemiyle;
- “Kardan ayrılan kısıtlanmış yedekler” ve “Hisse senedi ihraç primleri”’nden kaynaklanmakta ve henüz kar
dağıtımı veya sermaye artırımına konu olmamışsa “Geçmiş yıllar kar/zararıyla”,
ilişkilendirilmesi gerekmektedir. Diğer özkaynak kalemleri ise SPK Finansal Raporlama Standartları çerçevesinde
değerlenen tutarları ile gösterilmektedir.
Sermaye düzeltmesi farklarının sermayeye eklenmek dışında bir kullanımı yoktur.
Halka açık şirketler, temettü dağıtımlarını SPK'nın öngördüğü şekilde aşağıdaki gibi yaparlar:
Sermaye Piyasası Kurulu’nca (Kurul) 27 Ocak 2010 tarihinde 2009 yılı faaliyetlerinden elde edilen karların dağıtım
esasları ile ilgili olarak; payları borsada işlem gören anonim ortaklıklar için herhangi bir asgari kar dağıtım
zorunluluğu getirilmemesine (31 Aralık 2008: %20), bu kapsamda kar dağıtımının Kurul’un Seri:IV, No:27 sayılı
“Sermaye Piyasası Kanununa Tabi Olan Halka Açık Anonim Ortaklıkların Temettü Avansı Dağıtımında Uyacakları
Esaslar Hakkında Tebliği”nde yer alan esaslar doğrultusunda, ortaklıkların esas sözleşmelerinde bulunan hükümler
ve şirketler tarafından kamuya açıklanmış olan kar dağıtım politikaları çerçevesinde gerçekleştirilmesine karar
verilmiştir.
Bunun yanında söz konusu Kurul Kararı ile konsolide finansal tablo düzenleme yükümlülüğü bulunan şirketlerin,
yasal kayıtlarında bulunan kaynaklarından karşılanabildiği sürece, net dağıtılabilir kar tutarını, Seri:XI No:29
Tebliği çerçevesinde hazırlayıp kamuya ilan edecekleri konsolide finansal tablolarında yer alan net dönem karlarını
dikkate alarak hesaplamaları gerektiği düzenlenmiştir.
54
ERDEMİR 2009
EREĞLİ DEMİR VE ÇELİK FABRİKALARI T.A.Ş. VE BAĞLI ORTAKLIKLARI
31 ARALIK 2009 TARİHİNDE SONA EREN YILA AİT
KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLARA İLİŞKİN DİPNOTLAR
(Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (‘‘TL’’) olarak ifade edilmiştir.)
NOT 27 – ÖZKAYNAKLAR (devamı)
Grup’un bilanço tarihi itibariyle yasal kayıtlarında yer alan kar dağıtımına konu edilebilecek diğer kaynakların
tutarının (Erdemir solo) 2.781.654.986 TL’si (31 Aralık 2008: 2.781.654.986 TL) enflasyon düzeltmesi farkları kaynaklı
olmak üzere toplam (Erdemir solo) 3.887.444.330 TL’dir (31 Aralık 2008: 3.784.483.110 TL).
Yasal yedekler ve Türk Ticaret Kanunu'nun 466'ncı maddesi çerçevesinde yasal yedek statüsünde olan hisse senedi
ihraç primleri yasal kayıtlardaki tutarları ile gösterilmiştir. Bu kapsamda, UFRS esasları çerçevesinde yapılan
değerlemelerde ortaya çıkan ve rapor tarihi itibariyle kar dağıtımına veya sermaye artırımına konu edilmeyen
enflasyon düzeltmelerinden kaynaklanan farklılıkları, geçmiş yıllar kar/zararlarıyla ilişkilendirilmiştir.
Yasal yedekler, TTK'nun 466. maddesinin birinci fıkrası hükmüne göre "kar"ın %5'i ödenmiş/çıkarılmış sermayenin
%20'sini buluncaya kadar I. tertip kanuni yedek akçe olarak ayrılır. "Kar"dan I. tertip yedek akçe olarak ayrılan tutar
düşüldükten sonra kalan tutardan pay sahipleri için I. kar payı ayrılır. I. tertip kanuni yedek akçe ile I. kar payı
ayrıldıktan sonra kalan bakiyenin olağanüstü yedek akçe olarak ayrılmasına veya dağıtılmasına karar vermeye
Şirket kar dağıtım politikasını da dikkate alarak Genel Kurul yetkilidir. II. tertip kanuni yedek akçe, TTK'nun
466. maddesinin 2. fıkrasının 3. bendi gereğince; dağıtılması kararlaştırılmış olan kısımdan çıkarılmış/ödenmiş
sermayenin %5'i oranında kar payı düşüldükten sonra bulunan tutarın onda biri kadar ayrılır. Karın sermayeye
ilavesi yoluyla bedelsiz pay dağıtılmasına karar verilmesi halinde II. tertip kanuni yedek akçe ayrılmaz.
Statü yedekleri, Şirket esas sözleşmesi 31 Mart 2008 tarihinde değiştirilinceye kadar net dağıtılabilir dönem karının
müsaadesi dahilinde Sermaye Piyasası Kurulu tebliğleri uyarınca ortaklara birinci temettü olarak ödenen tutara eşit
olan bir tutar fabrikanın tevsiine harcanmak üzere statü yedeği olarak ayrılmıştır. Yine Şirket esas sözleşmesinin
31 Mart 2008'de yapılan değişiklikten önceki 13. maddesine göre, vergi sonrası oluşan net dönem karının %5'inin,
çıkarılmış sermayenin %50'sine ulaşıncaya kadar kanuni ihtiyat akçesi olarak ayrılacağı öngörülmüş olduğundan,
bu hükme göre ayrılan yedek akçenin TTK'nun 466. maddesinde öngörülmüş olan %20 oranındaki yasal yedek
akçe tutarını aşan kısmı statü yedeği olarak kaydedilmiştir.
Finansal riskten korunma fonu, gelecekteki nakit akımlarının finansal riskten korunması olarak belirlenen ve bu
konuda etkin olan türev finansal araçların gerçeğe uygun değerindeki değişikliklerin doğrudan özkaynak içerisinde
muhasebeleştirilmesi sonucu ortaya çıkar. Finansal riske karşı korunmadan elde edilen ertelenmiş kazanç/zarar
toplamı, finansal riske karşı korunan işlemin etkisi kar/zararı etkilediğinde kar/zararda muhasebeleştirilir.
Maddi duran varlık yeniden değerleme fonu, bina ve arazilerin yeniden değerlemesi sonucu ortaya çıkar. Yeniden
değerlenen bir bina ya da arazinin elden çıkarılması durumunda, yeniden değerleme fonunun satılan varlıkla
ilişkili kısmı doğrudan geçmiş yıl karına devredilir.
Çevrim farkları, Grup'un yabancı faaliyetlerindeki varlık ve yükümlülüklerin, konsolide finansal tablolarda bilanço
tarihinde geçerli olan kurlar kullanılarak TL cinsinden ifade edilmesinden kaynaklanır. Gelir ve gider kalemleri,
dönem içerisindeki ortalama kurlar kullanılarak çevrilir. Oluşan kur farkı özkaynak olarak sınıflandırılır ve Grup'un
çevrim fonuna transfer edilir. Söz konusu çevrim farklılıkları yabancı faaliyetin elden çıkarıldığı dönemde gelir
tablosuna kaydedilir.
ERDEMİR 2009
55
EREĞLİ DEMİR VE ÇELİK FABRİKALARI T.A.Ş. VE BAĞLI ORTAKLIKLARI
31 ARALIK 2009 TARİHİNDE SONA EREN YILA AİT
KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLARA İLİŞKİN DİPNOTLAR
(Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (‘‘TL’’) olarak ifade edilmiştir.)
NOT 28 – SATIŞLAR VE SATIŞLARIN MALİYETİ
1 Ocak 31 Aralık 2009
1 Ocak 31 Aralık 2008
Yurt içi demir çelik satışları
3.911.876.422
5.430.059.416
Yurt dışı demir çelik satışları
1.207.385.381
1.197.305.531
Diğer gelirler (*)
121.310.657
289.729.267
Satış iadeleri (-)
(3.428.632)
(4.340.433)
Satış iskontoları (-)
(199.586)
(111.803.391)
Diğer indirimler (-)
(1.234.506)
(566.216)
5.235.709.736
6.800.384.174
(4.990.985.007)
(5.963.512.851)
244.724.729
836.871.323
Satış gelirleri
Satışların maliyeti (-)
Brüt kar
(*) Diğer gelirler içerisinde yurt dışına yapılan yan ürün satışları toplamı 9.303.911 TL’dir (31 Aralık 2008: 20.322.480 TL).
Grup’un dış müşterilerine yapmış olduğu satış tonajlarında ülkeler arasında % 39 ile Avrupa Birliği ülkeleri ilk sırada
yer almış olup, Asya kıtası ülkelerine % 28, Afrika kıtası ülkelerine % 21 ve diğer ülkelere % 12 oranında ihracat
yapılmıştır.
1 Ocak - 31 Aralık 2009 ve 1 Ocak - 31 Aralık 2008 dönemlerine ait satışların maliyetinin detayı aşağıdaki gibidir:
1 Ocak 31 Aralık 2009
1 Ocak 31 Aralık 2008
(3.252.312.171)
(4.390.021.086)
1.014.074.780
1.869.335
101.637.544
(101.637.544)
(106.832.060)
(983.588.572)
(1.205.429.630)
1.147.174.439
Personel gider payı
(625.085.540)
(818.804.912)
Enerji giderleri
(377.826.113)
(344.444.021)
Amortisman ve itfa gider payı
(269.571.946)
(222.879.534)
Diğer
(269.639.871)
(251.180.956)
(4.990.985.007)
(5.963.512.851)
Malzeme kullanım payı
Konusu kalmayan stok değer düşüş karşılığı
Konusu kalmayan/dönem içinde ayrılan alım taahhütleri
karşılığı
Dönem içinde ayrılan stok değer düşüş karşılığı
Mamul, yarı mamul stok değişimi
56
ERDEMİR 2009
EREĞLİ DEMİR VE ÇELİK FABRİKALARI T.A.Ş. VE BAĞLI ORTAKLIKLARI
31 ARALIK 2009 TARİHİNDE SONA EREN YILA AİT
KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLARA İLİŞKİN DİPNOTLAR
(Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (‘‘TL’’) olarak ifade edilmiştir.)
NOT 29 – ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME GİDERLERİ, PAZARLAMA, SATIŞ VE DAĞITIM GİDERLERİ,
GENEL YÖNETİM GİDERLERİ
1 Ocak 31 Aralık 2009
Pazarlama, satış ve dağıtım gid. (-)
Genel yönetim giderleri (-)
Araştırma ve geliştirme giderleri (-)
1 Ocak 31 Aralık 2008
(68.086.413)
(73.348.128)
(108.248.107)
(125.560.712)
(2.365.699)
(3.182.997)
(178.700.219)
(202.091.837)
NOT 30 – NİTELİKLERİNE GÖRE GİDERLER
1 Ocak - 31 Aralık 2009 ve 1 Ocak - 31 Aralık 2008 dönemlerine ait pazarlama, satış ve dağıtım giderlerinin niteliklerine
göre detayı aşağıdaki gibidir:
1 Ocak 1 Ocak 31 Aralık 2009
31 Aralık 2008
Personel gider payı (-)
Amortisman ve itfa gider payı (-)
Diğer (-)
(7.166.524)
(10.002.409)
(120.219)
(162.691)
(60.799.670)
(63.183.028)
(68.086.413)
(73.348.128)
1 Ocak - 31 Aralık 2009 ve 1 Ocak - 31 Aralık 2008 dönemlerine ait genel yönetim giderlerinin niteliklerine göre detayı
aşağıdaki gibidir:
1 Ocak 1 Ocak 31 Aralık 2009
31 Aralık 2008
Personel gider payı (-)
(53.985.878)
(64.739.523)
Amortisman ve itfa gider payı (-)
(11.353.942)
(3.887.565)
Diğer (-)
(42.908.287)
(56.933.624)
(108.248.107)
(125.560.712)
1 Ocak - 31 Aralık 2009 ve 1 Ocak - 31 Aralık 2008 dönemlerine ait araştırma ve geliştirme giderlerinin niteliklerine
göre detayı aşağıdaki gibidir:
1 Ocak 1 Ocak 31 Aralık 2009
31 Aralık 2008
Personel gider payı (-)
Amortisman ve itfa gider payı (-)
Diğer (-)
(1.162.577)
(1.454.975)
(3.479)
(2.845)
(1.199.643)
(1.725.177)
(2.365.699)
(3.182.997)
ERDEMİR 2009
57
EREĞLİ DEMİR VE ÇELİK FABRİKALARI T.A.Ş. VE BAĞLI ORTAKLIKLARI
31 ARALIK 2009 TARİHİNDE SONA EREN YILA AİT
KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLARA İLİŞKİN DİPNOTLAR
(Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (‘‘TL’’) olarak ifade edilmiştir.)
NOT 31 –DİĞER FAALİYETLERDEN GELİR/GİDERLER
1 Ocak 31 Aralık 2009
1 Ocak 31 Aralık 2008
67.461.181
16.773.240
Diğer faaliyet gelirleri
Konusu kalmayan karşılıklar
Kira geliri
3.733.257
716.708
Hizmet gelirleri
2.959.136
4.540.940
Bakım onarım gelirleri
2.745.679
5.595.617
Maddi duran varlık satış geliri
1.324.908
2.212.056
Tazminat ve ceza gecikme gelirleri
5.348.389
9.337.249
13.304.998
20.020.826
96.877.548
59.196.636
1 Ocak 31 Aralık 2009
1 Ocak 31 Aralık 2008
Karşılık giderleri
(64.381.464)
(27.387.365)
Site bakım gideri
(12.679.769)
(16.273.519)
Dava tazminatları
(8.255.825)
(13.556.455)
Hizmet giderleri
(5.127.853)
(6.283.224)
Diğer gelir ve karlar
Diğer faaliyet giderleri (-)
Maddi duran varlık satış zararı
(829.438)
(7.340.071)
Maddi duran varlık değer düşüş karşılığı
-
(17.969.016)
Maddi duran varlık ihraç zararı
-
(53.906.767)
Diğer gider ve zararlar
Özkaynak yöntemiyle değerlenen yatırımların
kar/(zarar)larındaki paylar (*)
(19.881.807)
(34.386.147)
(111.156.156)
(177.102.564)
1 Ocak 31 Aralık 2009
1 Ocak 31 Aralık 2008
(642.992)
2.547.262
(*) ArcelorMittal Ambalaj Çeliği San. ve Tic. A.Ş.’nin finansal tabloları 31 Mart 2009 tarihine kadar konsolide finansal tablolarda özkaynaktan pay alma metodu kullanılarak muhasebeleştirilmiştir. 1 Nisan 2009 tarihi itibariyle satış
amacı ile elde tutulan duran varlıklara sınıflandırılmıştır (Not 35).
58
ERDEMİR 2009
EREĞLİ DEMİR VE ÇELİK FABRİKALARI T.A.Ş. VE BAĞLI ORTAKLIKLARI
31 ARALIK 2009 TARİHİNDE SONA EREN YILA AİT
KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLARA İLİŞKİN DİPNOTLAR
(Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (‘‘TL’’) olarak ifade edilmiştir.)
NOT 32 – FİNANSAL GELİRLER
1 Ocak 31 Aralık 2009
1 Ocak 31 Aralık 2008
Vadeli satış faiz gelirleri
61.297.997
199.322.215
Faiz gelirleri
60.825.235
71.686.680
Borçlanmalardan kaynaklanan kur geliri
10.206.187
-
Reeskont gelirleri
3.838.908
774.340
İştiraklerden temettü gelirleri
2.808.166
1.132.610
-
145.320.621
Banka mevduatlarından kur farkı geliri
-
73.526.109
Türev araçların gerçeğe uygun değer olumlu farkı
-
3.000.994
3.967.932
9.731
142.944.425
494.773.300
1 Ocak 31 Aralık 2009
1 Ocak 31 Aralık 2008
(217.992.579)
(156.614.610)
Ticari alacak ve borçlardan kaynaklanan kambiyo karları
Diğer finansman gelirleri
NOT 33 – FİNANSAL GİDERLER
Banka kredileri faiz giderleri (-)
Türev finansal araçların gerçeğe uygun değer net farkı (-)
(99.229.698)
-
Banka mevduatlarından kur farkı zararı (-)
(46.898.344)
-
İlişkili taraflardan alınan kredilere ait faiz gideri (-)
(25.854.723)
(2.000.476)
Ticari alacak ve borçlardan kaynaklanan kambiyo zararları (-)
(11.794.235)
-
Borçlanmadan kaynaklanan kur zararı (-)
Diğer finansman giderleri (-)
-
(537.884.861)
(15.752.875)
(32.901.251)
(417.522.454)
(729.401.198)
Ayrıca finansal giderlerin; 24.445.899 TL’si kur farkı gideri, 6.073.777 TL’si faiz gideri olmak üzere toplam 30.519.676
TL tutarındaki kısmı dönem içinde sabit kıymetler üzerinde aktifleştirilmiştir (1 Ocak – 31 Aralık 2008: 342.245.407
TL’si kur farkı gideri, 96.678.749 TL’si faiz gideri olmak üzere toplam 438.924.156 TL gider aktifleştirilmiştir).
NOT 34 – DİĞER KAPSAMLI GELİR/GİDERLER
1 Ocak 31 Aralık 2009
1 Ocak 31 Aralık 2008
Duran varlıklar değer artış fonundaki değişim
(582.185)
9.821.202
Finansal riskten korunma fonundaki değişim
(7.604.291)
(2.137.858)
643.545
5.490.086
Diğer kapsamlı gelir/(gideri):
Yabancı para çevrim farklarındaki değişim
Diğer kapsamlı gelir kalemlerine ilişkin vergi gelir/giderleri
1.596.105
(995.914)
(5.946.826)
12.177.516
ERDEMİR 2009
59
EREĞLİ DEMİR VE ÇELİK FABRİKALARI T.A.Ş. VE BAĞLI ORTAKLIKLARI
31 ARALIK 2009 TARİHİNDE SONA EREN YILA AİT
KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLARA İLİŞKİN DİPNOTLAR
(Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (‘‘TL’’) olarak ifade edilmiştir.)
NOT 35 – SATIŞ AMACIYLA ELDE TUTULAN DURAN VARLIKLAR
Oran %
31 Aralık
2009
Oran %
ArcelorMittal Ambalaj Çeliği Tic. A.Ş.
25,00
11.498.657
-
Borçelik Çelik San. Tic. A.Ş.
9,34
48.415.165
Şirket
İştirak değer düşüklüğü karşılığı
(Borçelik San. ve Tic. A.Ş.)
31 Aralık
2008
-
-
-
(18.145.145)
-
41.768.677
-
Ereğli Demir ve Çelik Fabrikaları T.A.Ş. (Erdemir) Yönetim Kurulu'nun aldığı karara istinaden, oniki ay içerisinde
satışının gerçekleşmesi büyük bir olasılık taşıması üzerine, özkaynak yöntemiyle değerlenen ArcelorMittal Ambalaj Çeliği Tic. A.Ş. ve satılmaya hazır finansal varlık olarak değerlenen Borçelik Çelik San. Tic. A.Ş.’yi 1 Nisan 2009
tarihinden itibaren satış amacı ile elde tutulan duran varlıklara sınıflandırılmıştır.
NOT 36 – VERGİ VARLIK VE YÜKÜMLÜLÜKLERİ
31 Aralık
2009
31 Aralık
2008
16.464.319
44.707.211
(14.078.568)
(43.056.443)
2.385.751
1.650.768
1 Ocak 31 Aralık 2009
1 Ocak 31 Aralık 2008
16.464.319
44.707.211
(71.457.880)
12.392.117
(54.993.561)
57.099.328
Ödenecek kurumlar vergisi:
Cari dönem kurumlar vergisi karşılığı
Peşin ödenmiş vergi ve fonlar
Vergi gideri:
Cari kurumlar vergisi gideri
Ertelenmiş vergi gideri/(geliri)
60
ERDEMİR 2009
EREĞLİ DEMİR VE ÇELİK FABRİKALARI T.A.Ş. VE BAĞLI ORTAKLIKLARI
31 ARALIK 2009 TARİHİNDE SONA EREN YILA AİT
KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLARA İLİŞKİN DİPNOTLAR
(Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (‘‘TL’’) olarak ifade edilmiştir.)
NOT 36 – VERGİ VARLIK VE YÜKÜMLÜLÜKLERİ (devamı)
Kurumlar vergisi
Grup, Türkiye’de geçerli olan kurumlar vergisine tabidir. Grup’un cari dönem faaliyet sonuçlarına ilişkin tahmini vergi
yükümlülükleri için ekli finansal tablolarda gerekli karşılıklar ayrılmıştır. Türk vergi mevzuatı, ana ortaklık olan şirketin
bağlı ortaklıkları konsolide ettiği finansal tabloları üzerinden vergi beyannamesi vermesine olanak tanımamaktadır.
Bu sebeple bu konsolide finansal tablolara yansıtılan vergi yükümlülükleri, konsolidasyon kapsamına alınan tüm
şirketler için ayrı ayrı hesaplanmıştır.
Vergiye tabi kurum kazancı üzerinden tahakkuk ettirilecek kurumlar vergisi oranı, ticari kazancın tespitinde gider yazılan
vergi matrahından indirilemeyen giderlerin eklenmesi ve yurt içinde yerleşik şirketlerden alınan temettüler, vergiye
tabi olmayan gelirler ve kullanılan yatırım indirimleri düşüldükten sonra kalan matrah üzerinden hesaplanmaktadır.
31 Aralık 2009 tarihinde uygulanan efektif vergi oranı %20 (31 Aralık 2008: %20)’dir. Grup tarafından 2009 yılında
yapılan kurumlar vergisi ödemeleri toplamı 15.729.336 TL’dir (31 Aralık 2008: 66.447.676 TL).
Türkiye’de geçici vergi üçer aylık dönemler itibariyle hesaplanmakta ve tahakkuk ettirilmektedir. 2009 yılı için kurum
kazançlarının geçici vergi dönemleri itibariyle vergilendirilmesi aşamasında kurum kazançları üzerinden %20
oranında geçici vergi hesaplanmıştır (2008: %20).
Zararlar, gelecek yıllarda oluşacak vergilendirilebilir kardan düşülmek üzere, maksimum 5 yıl taşınabilir. Ancak
oluşan zararlar geriye dönük olarak, önceki yıllarda oluşan karlardan düşülemez.
Türkiye’de vergi değerlendirmesiyle ilgili kesin ve kati bir mutabakatlaşma prosedürü bulunmamaktadır. Şirketler
ilgili yılın hesap kapama dönemini takip eden yıl 1 Nisan – 25 Nisan tarihleri arasında vergi beyannamelerini
hazırlamaktadır. Vergi Dairesi tarafından bu beyannameler ve buna baz olan muhasebe kayıtları 5 yıl içerisinde
incelenerek değiştirilebilir.
Gelir vergisi stopajı
Kurumlar vergisine ek olarak, dağıtılması durumunda kar payı elde eden ve bu kar paylarını kurum kazancına dahil
ederek beyan eden tam mükellef kurumlara ve yabancı şirketlerin Türkiye’deki şubelerine dağıtılanlar hariç olmak
üzere kar payları üzerinden ayrıca gelir vergisi stopajı hesaplanması gerekmektedir. Gelir vergisi stopajı 24 Nisan 2003
– 22 Temmuz 2006 tarihleri arasında tüm şirketlerde %10 olarak uygulanmıştır. Bu oran, 22 Temmuz 2006 tarihinden
itibaren, 2006/10731 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile %15 olarak uygulanmaktadır. Dağıtılmayıp sermayeye ilave
edilen kar payları gelir vergisi stopajına tabi değildir.
24 Nisan 2003 tarihinden önce alınmış yatırım teşvik belgelerine istinaden yararlanılan yatırım indirimi tutarı üzerinden
%19,8 vergi tevkifatı yapılması gerekmektedir. Bu tarihten sonra yapılan teşvik belgesiz yatırım harcamalarından
şirketlerin üretim faaliyetiyle doğrudan ilgili olanların %40’ı vergilendirilebilir kazançtan düşülebilir. Yararlanılan
teşvik belgesiz yatırım harcamalarından vergi tevkifatı yapılmamaktadır.
Yatırım indirimi uygulaması
Yatırım indirimi uygulaması 1 Ocak 2006 tarihinden geçerli olmak üzere yürürlükten kaldırılmıştır. Ancak, şirketlerin
vergilendirilebilir kazançlarının yetersiz olması sebebiyle, 31 Aralık 2005 tarihi itibariyle yararlanamadığı yatırım
indirimi tutarı sonraki yıllarda elde edilecek vergilendirilebilir kazançlardan düşülmek üzere sonraki yıllara taşınabilir.
Bununla birlikte, taşınan yatırım indirimini sadece 2006, 2007 ve 2008 yıllarına ait kazançlarından indirebilir. 2008 yılı
kurum kazancından indirilemeyen yatırım indirimi tutarının sonraki dönemlere devri mümkün değildir.
ERDEMİR 2009
61
EREĞLİ DEMİR VE ÇELİK FABRİKALARI T.A.Ş. VE BAĞLI ORTAKLIKLARI
31 ARALIK 2009 TARİHİNDE SONA EREN YILA AİT
KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLARA İLİŞKİN DİPNOTLAR
(Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (‘‘TL’’) olarak ifade edilmiştir.)
NOT 36 – VERGİ VARLIK VE YÜKÜMLÜLÜKLERİ (devamı)
Yatırım indirimi uygulaması (devamı)
Ancak, Anayasa Mahkemesi’nin 15 Ekim 2009 tarihinde yapılan toplantısında alınan 2006/95 Esas sayılı kararı ile
GVK.’nun yatırım indirimiyle ilgili Geçici 69 uncu maddesinde yer alan “... sadece 2006, 2007 ve 2008 yıllarına ait ...”
ibaresinin iptal edilmesine karar verilmiş ve söz konusu karar 08 Ocak 2010 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak
yürürlüğe girmiştir. Böylece 2008 yılı kazançlarından indirilemeyen devreden yatırım indiriminin sonraki yıllarda
kazanç çıkması halinde indirilebilme hakkı doğmuştur.
Şirketlerin 2008 yılının kurumlar vergisi hesabında, taşınan yatırım indirimini vergilendirilebilir kazançlarından
düştükleri takdirde uygulayacakları kurumlar vergisi oranı %30 olacaktı. Taşınan yatırım indiriminden
faydalanılmaması durumunda ise kurumlar vergisi oranı %20 olarak dikkate alınacak ve faydalanılmayan yatırım
indirimi hakkı ortadan kalkacaktı. Grup’un devreden yatırımı kalmadığından dolayı 2008 yılında kurumlar vergisi
oranı %20 olarak dikkate alınmıştır. 2009 yılına ait kurumlar vergisi oranı %20’dir.
Grup 31 Aralık 2004 tarihi itibariyle yasal finansal tablolarını 30 Aralık 2003 tarih ve 25332 sayılı Resmi Gazete’de
yayımlanan 5024 sayılı Kanun ile Türkiye’de enflasyon muhasebesi uygulamasına uygun olarak, enflasyona göre
düzeltilmiş tutarları üzerinden hesaplamıştır. 2004 yılı ve sonraki dönemlerde geçerli olacak şekilde; enflasyon
oranının kanunda belirlenen sınırlara ulaşması durumunda uygulanması gerekmektedir. Vergi mevzuatındaki
enflasyon muhasebesi ilkeleri UMS 29 standardındaki hükümlerden önemli ölçüde farklılık göstermemektedir.
2004 yılı için enflasyon belirli kriterleri aştığı için 5024 sayılı kanuna göre Şirket enflasyon düzeltmesi yapmış olup
bu bakiyeler 1 Ocak 2005 tarihi itibariyle yasal kayıtlar için açılış bakiyesi olarak alınmıştır.
Ertelenen vergi
Grup vergiye esas yasal finansal tabloları ile SPK’nın Muhasebe Standartları Hakkında Tebliği’ne göre hazırlanmış
finansal tabloları arasındaki farklılıklardan kaynaklanan geçici zamanlama farkları için ertelenmiş vergi aktifi ve
pasifini muhasebeleştirmektedir. Söz konusu farklılıklar genellikle bazı gelir ve
gider kalemlerinin vergiye esas tutarları ile SPK tarafından yayımlanan finansal raporlama standartlarına göre
hazırlanan finansal tablolarda farklı dönemlerde yer almasından kaynaklanmakta olup aşağıda açıklanmaktadır.
Ertelenmiş vergi aktifleri ve pasiflerinin (arsa ve arazi hariç) hesaplanmasında kullanılan vergi oranı %20’dir (Aralık
2008:%20). Arsa ve araziden kaynaklanan geçici zamanlama farkları üzerinden ertelenmiş vergi %5 oranı ile
hesaplanmaktadır (2008:%5).
Türkiye’de işletmelerin konsolide vergi beyannamesi verememeleri sebebiyle, ertelenmiş vergi varlıkları olan bağlı
ortaklıklar, ertelenmiş vergi yükümlülükleri olan bağlı ortaklıklar ile netleştirilmez ve ayrı olarak gösterilir.
62
ERDEMİR 2009
EREĞLİ DEMİR VE ÇELİK FABRİKALARI T.A.Ş. VE BAĞLI ORTAKLIKLARI
31 ARALIK 2009 TARİHİNDE SONA EREN YILA AİT
KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLARA İLİŞKİN DİPNOTLAR
(Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (‘‘TL’’) olarak ifade edilmiştir.)
NOT 36 – VERGİ VARLIK VE YÜKÜMLÜLÜKLERİ (devamı)
Ertelenen vergi (devamı)
31 Aralık
2009
31 Aralık
2008
Ertelenen vergi varlıkları:
Kullanılmamış vergi zararları (*)
(248.555.949)
(22.192)
Türev ürünlerin rayiç değeri
(21.194.170)
(674.398)
Kıdem tazminatı karşılığı
(24.358.517)
(23.371.577)
Kredilerin iç verim düzeltmesi
(10.315.636)
(1.176.625)
Stoklar
(6.153.079)
(93.590.605)
(12.638.949)
(67.884.861)
Birikmiş izin karşılığı
(7.961.004)
(9.940.656)
Dava karşılıkları
(4.855.800)
(5.213.709)
Gelecek yıllara ait giderler
(2.115.284)
(2.467.897)
-
(20.327.509)
Maddi ve maddi olmayan duran varlıklar
Alım taahhütleri için ayrılan karşılık
Yatırım indirimi
(7.459.235)
-
Diğer
(7.898.281)
(7.666.806)
(353.505.904)
(232.336.835)
121.141.420
76.427.416
23.671.943
21.509.597
-
847.026
Ertelenen vergi yükümlülükleri:
Maddi ve maddi olmayan duran varlıklar
Kredilerin iç verim yöntemi düzeltmesi
Türev ürünlerin rayiç değeri
Arsa ve araziler
Stoklar
Diğer
Ertelenen vergi (varlık) / yükümlülük bilanço gösterimi:
Ertelenen vergi (varlıkları)
Ertelenen vergi yükümlülükleri
Ertelenen vergi (varlık) / yükümlülük hareketleri:
Açılış bakiyesi
Ertelenen vergi gideri /(geliri)
Özkaynak altında netleştirilen kısım
Kapanış bakiyesi
776.937
776.937
37.835
477.150
4.978.327
2.453.252
150.606.462
102.491.378
(202.899.442)
(129.845.457)
31 Aralık
2009
31 Aralık
2008
(353.505.904)
(232.336.835)
150.606.462
102.491.378
(202.899.442)
(129.845.457)
1 Ocak - 31 Aralık
2009
1 Ocak - 31 Aralık
2008
(129.845.457)
(143.233.488)
(71.457.880)
12.392.117
(1.596.105)
995.914
(202.899.442)
(129.845.457)
(*) Kullanılmamış vergi zararlarının tamamına yakını cari dönemde oluşmuş olduğundan, Grup 31 Aralık 2014
tarihine kadar kullanılmamış vergi zararlarını vergilendirilebilir kardan düşme hakkına sahiptir. Grup Yönetimi
yapılan projeksiyonlar neticesinde kullanılmamış vergi zararlarını kullanabileceğini, mali kar yaratacağından
dolayı bu vergi zararları için ertelenmiş vergi aktifini kayıtlara almıştır.
ERDEMİR 2009
63
EREĞLİ DEMİR VE ÇELİK FABRİKALARI T.A.Ş. VE BAĞLI ORTAKLIKLARI
31 ARALIK 2009 TARİHİNDE SONA EREN YILA AİT
KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLARA İLİŞKİN DİPNOTLAR
(Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (‘‘TL’’) olarak ifade edilmiştir.)
NOT 36 – VERGİ VARLIK VE YÜKÜMLÜLÜKLERİ (devamı)
Ertelenen vergi (devamı)
1 Ocak - 31 Aralık
2009
1 Ocak - 31 Aralık
2008
(223.475.119)
284.792.922
Geçerli vergi oranı
%20
%20
Hesaplanan vergi
(44.695.024)
56.958.584
11.940.011
16.513.763
(28.237.673)
(28.205.314)
- Düzeltme mahsupları etkisi
12.823.263
49.333.327
- Yatırım indirimi
(7.459.235)
(37.326.612)
635.097
(174.420)
(54.993.561)
57.099.328
Vergi karşılığının mutabakatı
Vergi öncesi kar/(zarar)
Ayrılan ile hesaplanan vergi karşılığının mutabakatı:
- Kanunen kabul edilmeyen giderler
- Vergiye tabi olmayan gelirler
- Diğer
Gelir tablosundaki vergi (gelir)/gideri
64
ERDEMİR 2009
EREĞLİ DEMİR VE ÇELİK FABRİKALARI T.A.Ş. VE BAĞLI ORTAKLIKLARI
31 ARALIK 2009 TARİHİNDE SONA EREN YILA AİT
KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLARA İLİŞKİN DİPNOTLAR
(Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (‘‘TL’’) olarak ifade edilmiştir.)
NOT 36 – VERGİ VARLIK VE YÜKÜMLÜLÜKLERİ (devamı)
1 Ocak - 31 Aralık 2009
1 Ocak - 31 Aralık 2008
Vergi
öncesi tutar
Vergi
geliri/(gideri)
Vergi
sonrası tutar
Vergi
öncesi tutar
Vergi
geliri/(gideri)
Vergi
sonrası tutar
Duran varlıklar değer artış fonundaki değişim
(582.185)
75.247
(506.938)
9.821.202
(1.423.486)
8.397.716
Finansal riskten korunma fonundaki değişim
(7.604.291)
1.520.858
(6.083.433)
(2.137.858)
427.572
(1.710.286)
643.545
-
643.545
5.490.086
-
5.490.086
(7.542.931)
1.596.105
(5.946.826)
13.173.430
(995.914)
12.177.516
Dönem içerisindeki diğer kapsamlı gelir
Yabancı para çevrim farklarındaki değişim
NOT 37 – HİSSE BAŞINA KAZANÇ/(KAYIP)
Hisse adedi (*)
Ana ortaklık payına düşen kar/(zarar) - TL 1 TL nominal değerli hisse başına kar/(zarar) - TL %
1 Ocak 31 Aralık 2009
1 Ocak 31 Aralık 2008
160.000.000.000
160.000.000.000
(168.690.422)
211.474.460
(0,1054) / (%10,54)
0,1322 / (%13,22)
(*) Ereğli Demir ve Çelik Fabrikaları T.A.Ş.’nin 24 Temmuz 2009 tarihli Yönetim Kurulu Toplantısı’nda alınan karar ve
15 Ekim 2009 tarihli SPK’dan alınan 88/861 no.lu onay belgesi ile; Grup’un 1.148.812.500 TL olan çıkarılmış sermayesi
1.600.000.000 TL’ye bedelsiz olarak artırılmıştır.
ERDEMİR 2009
65
EREĞLİ DEMİR VE ÇELİK FABRİKALARI T.A.Ş. VE BAĞLI ORTAKLIKLARI
31 ARALIK 2009 TARİHİNDE SONA EREN YILA AİT
KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLARA İLİŞKİN DİPNOTLAR
(Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (‘‘TL’’) olarak ifade edilmiştir.)
NOT 38 – İLİŞKİLİ TARAFLAR AÇIKLAMALARI
Grup’un ana ortağı Ataer Holding A.Ş.’dir. Nihai Ana Ortağı ise Ordu Yardımlaşma Kurumu’dur (Not 1).
Grup ile Grup’un ilişkili tarafları olan bağlı ortaklıkları arasında gerçekleşen işlemler konsolidasyon sırasında
elimine edildiklerinden, bu notta açıklanmamıştır.
İlişkili taraflara olan ticari borçlar genellikle hizmet alım işlemlerinden doğmaktadır.
Grup ile diğer ilişkili taraflar arasındaki işlemlerin detayları aşağıda açıklanmıştır.
31 Aralık
2009
31 Aralık
2008
61.746.999
99.304.040
İlişkili taraflardan ticari alacaklar (kısa vadeli)
ArcelorMittal Amb. Çel. San. ve Tic. A.Ş.
Oyak Renault Otomobil Fab. A.Ş
1.241.900
-
Adana Çimento Sanayi T.A.Ş.
783.325
6.617.869
Oyak Beton A.Ş.
250.680
595.771
-
12.308
Bolu Çimento Sanayi A.Ş.
1.350
-
64.024.254
106.529.988
Omsan Lojistik A.Ş.
1.750.319
898.612
Oyak Pazarlama Hizmet ve Turizm A.Ş.
Diğer
İlişkili taraflara ticari borçlar (kısa vadeli)
1.069.752
1.380.357
Omsan Logistica SRL
493.637
-
Oyak Savunma ve Güvenlik Sistemleri A.Ş
434.747
753.050
Oyak Teknoloji Bilişim ve Kart Hizmetleri A.Ş.
Diğer
85.297
808.780
1.314.059
98.974
5.147.811
3.939.773
1.789.615
1.862.358
14.400
102.553.834
İlişkili taraflara ticari olmayan borçlar (kısa vadeli)
Ortaklara borçlar (*)
Oyak Genel Müdürlüğü (**)
Oyak İnşaat A.Ş. (**)
Diğer
-
10.401.528
67.350
2.258.344
1.871.365
117.076.064
(*) Ortaklara borçlar rakamı temettü dağıtımından kaynaklanan henüz ödenmemiş borçları ifade etmektedir.
(**) İlişkili taraflara ticari olmayan borçlar Oyak Genel Müdürlüğü’nden ve Oyak İnşaat A.Ş.’den alınan krediyi
ifade etmektedir (Not 11).
Grup’un ilişkili taraflara ödemiş olduğu faiz gideri 25.854.723 TL’dir (2008: 2.000.476 TL).
66
ERDEMİR 2009
EREĞLİ DEMİR VE ÇELİK FABRİKALARI T.A.Ş. VE BAĞLI ORTAKLIKLARI
31 ARALIK 2009 TARİHİNDE SONA EREN YILA AİT
KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLARA İLİŞKİN DİPNOTLAR
(Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (‘‘TL’’) olarak ifade edilmiştir.)
NOT 38 – İLİŞKİLİ TARAFLAR AÇIKLAMALARI (devamı)
1 Ocak - 31 Aralık
2009
1 Ocak - 31 Aralık
2008
98.490.031
165.145.463
Borçelik Çelik San. Tic. A.Ş.
88.573.499
31.399.202
Adana Çimento Sanayi T.A.Ş.
19.207.226
8.167.255
İlişkili taraflara önemli satışlar
ArcelorMittal Amb.Çel. San. ve Tic. A.Ş.
Oytaş İç ve Dış Ticaret A.Ş.
1.615.623
1.712.379
Ünye Çimento Sanayi ve Ticaret A.Ş.
1.561.270
1.385.438
Oyak Renault Otomobil Fab. A.Ş
1.380.388
-
Bolu Çimento Sanayi A.Ş.
1.343.712
1.396.386
988.271
666.823
5.593
-
213.165.613
209.872.946
Oyak Beton A.Ş.
Diğer
İlişkili taraflara olan önemli satışlar genellikle demir, çelik ve yan ürün satış işlemlerinden kaynaklanmaktadır.
1 Ocak - 31 Aralık
2009
1 Ocak - 31 Aralık
2008
10.467.101
13.187.285
İlişkili taraflardan önemli alımlar
Oyak Pazarlama Hizmet ve Turizm A.Ş.
Omsan Lojistik A.Ş.
7.963.159
10.597.715
Oyak Teknoloji Bilişim ve Kart Hizmetleri A.Ş.
7.762.102
6.083.169
Oyak Savunma ve Güvenlik Sistemleri A.Ş.
4.949.101
3.957.011
Omsan Logistica SRL
1.908.342
-
671.692
993.866
33.721.497
34.819.046
Diğer
İlişkili taraflardan olan alımlar genellikle hizmet alım işlemlerinden kaynaklanmaktadır.
31 Aralık 2009 tarihinde sona eren oniki aylık döneme ait Grup’un üst düzey yöneticilerine tamamı kısa vadeli olarak sağladığı maaş, prim ve benzeri diğer faydaların toplam tutarı 7.519.780 TL’dir (31 Aralık 2008: 13.325.245 TL).
ERDEMİR 2009
67
EREĞLİ DEMİR VE ÇELİK FABRİKALARI T.A.Ş. VE BAĞLI ORTAKLIKLARI
31 ARALIK 2009 TARİHİNDE SONA EREN YILA AİT
KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLARA İLİŞKİN DİPNOTLAR
(Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (‘‘TL’’) olarak ifade edilmiştir.)
NOT 39 – FİNANSAL ARAÇLARDAN KAYNAKLANAN RİSKLERİN NİTELİĞİ VE DÜZEYİ
Finansal Araçlarla İlgili Ek Bilgiler
(a) Sermaye risk yönetimi
Grup sermaye yönetiminde, borç-özkaynak dengesini, finansal riskleri en aza indirgeyecek biçimde sağlamaya
özen göstermektedir.
Grup, düzenli olarak yapılan uzun vadeli projeksiyonlar ile, geleceğe yönelik özsermaye tutarları, borç-özsermaye
oranları ve benzer oranları düzenli olarak öngörmekte ve özsermayenin güçlendirilmesine yönelik gerekli önlemleri
almaktadır.
Grup’un sermaye yapısı 8. notta açıklanan kredileri de içeren borçlar, nakit ve nakit benzerleri ve 27. notta açıklanan
çıkarılmış sermaye, yedekler ve geçmiş yıl kazançlarını içeren özkaynak kalemlerinden oluşmaktadır.
Grup’un Yönetim Kurulu sermaye yapısını her ay yaptığı toplantılarda inceler. Bu incelemeler sırasında Yönetim
Kurulu, sermaye maliyeti ile birlikte her bir sermaye sınıfıyla ilişkilendirilen riskleri değerlendirir. Grup, Yönetim
Kurulu’nun yaptığı önerilere dayanarak, sermaye yapısını, yeni borç edinilmesi veya mevcut olan borcun geri
ödenmesiyle olduğu kadar, nakit ve/veya hisse karşılığı temettü ödemeleri, yeni hisse ihracı yoluyla dengede
tutmayı amaçlamaktadır.
31 Aralık 2009 ve 31 Aralık 2008 tarihleri itibariyle net borç/toplam sermaye oranı aşağıdaki gibidir:
Not
31 Aralık
2009
31 Aralık
2008
Toplam finansal borçlar
8
4.166.022.813
4.534.316.863
Eksi: Nakit ve nakit benzerleri
6
1.065.737.367
973.469.825
Net borç
3.100.285.446
3.560.847.038
Düzeltilmiş özsermaye (*)
5.925.953.753
6.105.245.019
Toplam kaynaklar
9.026.239.199
9.666.092.057
%52
%58
34/66
37/63
Net borç/düzeltilmiş özsermaye oranı
Toplam içindeki net borç/ düzeltilmiş
sermaye dağılımı
27
(*) Düzeltilmiş özsermaye finansal riskten korunma fonu çıkarılmak ve ana ortaklık dışına ait özsermaye dahil
edilmek sureti ile hesaplanmıştır.
(b) Önemli muhasebe politikaları
Grup’un finansal araçlarla ilgili önemli muhasebe politikaları 2 numaralı “Uygulanan Değerleme İlkeleri / Muhasebe Politikaları, 2.9.8 Finansal Araçlar” notunda açıklanmaktadır.
68
ERDEMİR 2009
EREĞLİ DEMİR VE ÇELİK FABRİKALARI T.A.Ş. VE BAĞLI ORTAKLIKLARI
31 ARALIK 2009 TARİHİNDE SONA EREN YILA AİT
KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLARA İLİŞKİN DİPNOTLAR
(Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (‘‘TL’’) olarak ifade edilmiştir.)
NOT 39 – FİNANSAL ARAÇLARDAN KAYNAKLANAN RİSKLERİN NİTELİĞİ VE DÜZEYİ (devamı)
Finansal Araçlarla İlgili Ek Bilgiler (devamı)
(c) Finansal risk yönetimindeki hedefler
Grup, finansal araçlarını, özellikle bu amaçla kurulmuş ayrı bir hazine yönetimi birimi aracılığıyla merkezi
olarak yönetmektedir. Piyasalardaki tüm gelişmeler anlık olarak izlenmektedir. Hazine Yönetimi, günlük olağan
toplantılarında, ulusal ve uluslararası piyasaları değerlendirerek, nakit giriş ve çıkışlarını da dikkate almak suretiyle,
Grup Risk Yönetimi Müdürlüğü’nün yayınladığı politika ve talimatlar dahilinde finansal araçları yönetmektedir. Her
günün bitiminde, bütün Grup şirketleri "Günlük Nakit Raporu" hazırlamakta ve Grup Risk Yönetim Müdürlüğü
tarafından günlük olarak Şirketin nakit varlıklarının Riske Maruz Değeri (VaR) hesaplanmaktadır. Söz konusu
bilgiler Hazine Yönetimi tarafından konsolide edilerek, nakit yönetimi stratejileri belirlenmektedir. Böylece,
Grup’un bütün finansal hareketleri merkezi olarak yönetilmektedir. Bunun dışında, Grup’un yıla ait ödeme planları
hazırlanan haftalık raporlarla, yıllık nakit planlaması ise aylık raporlarla takip edilmektedir.
Grup, türev finansal araçlara yeri geldikçe ve Grup Risk Yönetimi Müdürlüğü’nün öngördüğü durum ve koşullarda
başvurmaktadır. Yatırım araçlarının belirlenmesinde getirisi ve likiditesi yüksek araçlar tercih edilmektedir. Bu
amaçla vadeli mevduat işlemleri genellikle erken bozma opsiyonlu olarak yapılmaktadır.
(d) Piyasa riski
Faaliyetleri nedeniyle Grup, döviz kurundaki ve faiz oranındaki değişiklikler ile ilgili finansal risklere maruz
kalmaktadır. Döviz kuru ve faiz oranıyla ilişkilendirilen riskleri kontrol altında tutabilmek için Grup, sektördeki fiyat
değişiklikleri ve piyasa koşullarını düzenli olarak takip ederek, gerekli fiyat ayarlamalarını anında yapmaktadır.
Uzun vadeli borçlanmalarda, değişken faiz tercih edilmektedir.Faiz riskinden korunmak amacı ile bu
borçlanmalardan bir kısmı için faiz takası sözleşmeleri kullanılarak faiz oranları sabitlenmektedir.
Cari yılda Grup’un maruz kaldığı piyasa riskinde ya da karşılaşılan riskleri ele alış yönteminde veya bu riskleri nasıl
ölçtüğüne dair kullandığı yöntemde, önceki seneye göre bir değişiklik olmamıştır.
ERDEMİR 2009
69
EREĞLİ DEMİR VE ÇELİK FABRİKALARI T.A.Ş. VE BAĞLI ORTAKLIKLARI
31 ARALIK 2009 TARİHİNDE SONA EREN YILA AİT
KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLARA İLİŞKİN DİPNOTLAR
(Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (‘‘TL’’) olarak ifade edilmiştir.)
NOT 39 – FİNANSAL ARAÇLARDAN KAYNAKLANAN RİSKLERİN NİTELİĞİ VE DÜZEYİ (devamı)
Finansal Araçlarla İlgili Ek Bilgiler (devamı)
(e) Kredi riski yönetimi
Alacaklar
Finansal araç türleri itibariyle maruz kalınan kredi riskleri
Ticari Alacaklar
31 Aralık 2009
Raporlama tarihi itibariyle maruz kalınan azami kredi riski (*)
(A+B+C+D+E)
- Azami riskin teminat, vs ile güvence altına alınmış kısmı
A. Vadesi geçmemiş ya da değer düşüklüğüne uğramamış
finansal varlıkların net defter değeri
B. Koşulları yeniden görüşülmüş bulunan, aksi takdirde vadesi
geçmiş veya değer düşüklüğüne uğramış sayılacak finansal
varlıkların defter değeri
İlişkili
Taraf
Diğer Alacaklar
Diğer
Taraf
İlişkili
Taraf
Diğer
Taraf
Bankalardaki
Mevduat
64.024.254 630.821.613
-
26.846.703
1.065.712.642
301.585
61.746.999 502.520.675
-
-
-
-
64.024.254 591.479.696
-
-
1.065.712.642
301.585
-
39.341.917
-
-
-
-
-
-
-
26.846.703
-
-
-
-
-
-
-
-
D. Değer düşüklüğüne uğrayan varlıkların net defter değerleri
-
-
-
-
-
-
- Vadesi geçmiş (brüt defter değeri)
-
21.684.743
-
33.462.898
-
-
C. Vadesi geçmiş ancak değer düşüklüğüne uğramamış
varlıkların net defter değeri
- teminat, vs ile güvence altına alınmış kısmı
- Değer düşüklüğü (-)
- (21.684.743)
- (33.462.898)
-
-
- Net değerin teminat, vs ile güvence altına alınmış kısmı
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
- Değer düşüklüğü (-)
-
-
-
-
-
-
- Net değerin teminat, vs ile güvence altına alınmış kısmı
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
- Vadesi geçmemiş (brüt defter değeri)
E. Bilanço dışı kredi riski içeren unsurlar
(*) Tutarın belirlenmesinde, alınan teminatlar gibi, kredi güvenilirliğinde artış sağlayan unsurlar dikkate alınmamıştır.
(**) Bu tutar bilançoda diğer varlık ve yükümlülükler içerisinde net gösterilmiştir.
70
Türev
Finansal
Araçlar (**)
ERDEMİR 2009
EREĞLİ DEMİR VE ÇELİK FABRİKALARI T.A.Ş. VE BAĞLI ORTAKLIKLARI
31 ARALIK 2009 TARİHİNDE SONA EREN YILA AİT
KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLARA İLİŞKİN DİPNOTLAR
(Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (‘‘TL’’) olarak ifade edilmiştir.)
NOT 39 – FİNANSAL ARAÇLARDAN KAYNAKLANAN RİSKLERİN NİTELİĞİ VE DÜZEYİ (devamı)
Finansal Araçlarla İlgili Ek Bilgiler (devamı)
(e) Kredi riski yönetimi (devam)
Alacaklar
Finansal araç türleri itibariyle maruz kalınan kredi riskleri
Ticari Alacaklar
31 Aralık 2008
Raporlama tarihi itibariyle maruz kalınan azami kredi riski (*)
(A+B+C+D+E)
- Azami riskin teminat, vs ile güvence altına alınmış kısmı
İlişkili
Taraf
Diğer Alacaklar
Diğer
Taraf
İlişkili
Taraf
Diğer
Taraf
Bankalardaki
Mevduat
Türev
Finansal
Araçlar (**)
106.529.988 585.431.468
-
45.125.686
973.484.686
7.567.087
99.304.040 585.431.468
-
-
-
-
A. Vadesi geçmemiş ya da değer düşüklüğüne uğramamış
finansal varlıkların net defter değeri
87.287.307 411.343.423
-
45.125.686
973.484.686
7.567.087
B. Koşulları yeniden görüşülmüş bulunan, aksi takdirde vadesi
geçmiş veya değer düşüklüğüne uğramış sayılacak finansal
varlıkların defter değeri
19.242.681 174.088.045
-
-
-
-
C. Vadesi geçmiş ancak değer düşüklüğüne uğramamış
varlıkların net defter değeri
- teminat, vs ile güvence altına alınmış kısmı
-
-
-
-
-
-
D. Değer düşüklüğüne uğrayan varlıkların net defter değerleri
-
-
-
-
-
-
- Vadesi geçmiş (brüt defter değeri)
-
14.435.480
-
6.800.431
-
-
- Değer düşüklüğü (-)
- (14.435.480)
-
(6.800.431)
-
-
- Net değerin teminat, vs ile güvence altına alınmış kısmı
-
-
-
-
- Vadesi geçmemiş (brüt defter değeri)
-
-
-
-
-
-
-
- Değer düşüklüğü (-)
-
-
-
-
-
-
- Net değerin teminat, vs ile güvence altına alınmış kısmı
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
ERDEMİR 2009
71
E. Bilanço dışı kredi riski içeren unsurlar
(*) Tutarın belirlenmesinde, alınan teminatlar gibi, kredi güvenilirliğinde artış sağlayan unsurlar dikkate alınmamıştır.
(**) Bu tutar bilançoda diğer varlık ve yükümlülükler içerisinde net gösterilmiştir.
EREĞLİ DEMİR VE ÇELİK FABRİKALARI T.A.Ş. VE BAĞLI ORTAKLIKLARI
31 ARALIK 2009 TARİHİNDE SONA EREN YILA AİT
KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLARA İLİŞKİN DİPNOTLAR
(Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (‘‘TL’’) olarak ifade edilmiştir.)
NOT 39 – FİNANSAL ARAÇLARDAN KAYNAKLANAN RİSKLERİN NİTELİĞİ VE DÜZEYİ (devamı)
Finansal Araçlarla İlgili Ek Bilgiler (devamı)
(e) Kredi riski yönetimi (devam)
Vadesi geçen alacakların yaşlandırması aşağıdaki gibidir:
31 Aralık 2009
Bankalardaki
Mevduat
Türev Finansal
Araçlar
Diğer
Toplam
Vadesi üzerinden 1-30 gün geçmiş
-
-
-
-
-
-
Vadesi üzerinden 1-3 ay geçmiş
-
-
-
-
-
-
Vadesi üzerinden 3-12 ay geçmiş
-
-
-
-
-
-
21.684.743
60.309.601
-
-
-
81.994.244
-
-
-
-
-
-
21.684.743
60.309.601
- - - 81.994.244
- - - - - Vadesi üzerinden 1-5 yıl geçmiş
Vadesini 5 yıldan fazla geçmiş
Toplam vadesi geçen alacaklar
Teminat vs ile güvence altına
alınmış kısmı
72
Alacaklar
Ticari
Diğer
Alacaklar
Alacaklar
ERDEMİR 2009
-
EREĞLİ DEMİR VE ÇELİK FABRİKALARI T.A.Ş. VE BAĞLI ORTAKLIKLARI
31 ARALIK 2009 TARİHİNDE SONA EREN YILA AİT
KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLARA İLİŞKİN DİPNOTLAR
(Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (‘‘TL’’) olarak ifade edilmiştir.)
NOT 39 – FİNANSAL ARAÇLARDAN KAYNAKLANAN RİSKLERİN NİTELİĞİ VE DÜZEYİ (devamı)
Finansal Araçlarla İlgili Ek Bilgiler (devamı)
(e) Kredi riski yönetimi (devam)
Vadesi geçen alacakların yaşlandırması aşağıdaki gibidir:
31 Aralık 2008
Alacaklar
Ticari
Diğer
Alacaklar
Alacaklar
Bankalardaki
Mevduat
Türev Finansal
Araçlar
Diğer
Toplam
Vadesi üzerinden 1-30 gün geçmiş
-
-
-
-
-
-
Vadesi üzerinden 1-3 ay geçmiş
-
-
-
-
-
-
Vadesi üzerinden 3-12 ay geçmiş
-
-
-
-
-
-
14.435.480
6.800.431
-
-
- 21.235.911
-
-
-
-
-
14.435.480
6.800.431
- - - 21.235.911
- - - - - Vadesi üzerinden 1-5 yıl geçmiş
Vadesini 5 yıldan fazla geçmiş
Toplam vadesi geçen alacaklar
Teminat, vs ile güvence altına
alınmış kısmı
-
-
ERDEMİR 2009
73
EREĞLİ DEMİR VE ÇELİK FABRİKALARI T.A.Ş. VE BAĞLI ORTAKLIKLARI
31 ARALIK 2009 TARİHİNDE SONA EREN YILA AİT
KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLARA İLİŞKİN DİPNOTLAR
(Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (‘‘TL’’) olarak ifade edilmiştir.)
NOT 39 – FİNANSAL ARAÇLARDAN KAYNAKLANAN RİSKLERİN NİTELİĞİ VE DÜZEYİ (devamı)
Finansal Araçlarla İlgili Ek Bilgiler (devamı)
(f) Kur riski yönetimi
Grup’un 31 Aralık 2009 tarihi itibariyle orijinal para birimi cinsinden yabancı para pozisyonu aşağıdaki gibidir:
ABD DOLARI
(Orjinal
para birimi)
31 Aralık 2009
AVRO
(Orjinal
para birimi)
GBP
JAPON YENI
(Orjinal
(Orjinal
para birimi) para birimi)
1. Ticari Alacaklar
516.469.522
337.845.709
3.599.147
-
-
2a. Parasal Finansal Varlıklar
761.808.876
457.632.406
33.654.364
1.379.217
10.780
2b. Parasal Olmayan Finansal Varlıklar
3. Diğer
4. DÖNEN VARLIKLAR (1+2+3)
-
-
-
-
-
2.134.133
853.440
1.628
51.870.500
-
1.280.412.531
796.331.555
37.255.139
53.249.717
10.780
5. Ticari Alacaklar
-
-
-
-
-
6a. Parasal Finansal Varlıklar
-
-
-
-
-
6b. Parasal Olmayan Finansal Varlıklar
-
-
-
-
-
16.755.725
10.561.360
395.077
-
-
7. Diğer
8. DURAN VARLIKLAR (5+6+7)
16.755.725
10.561.360
395.077
-
-
1.297.168.256
806.892.915
37.650.216
53.249.717
10.780
10. Ticari Borçlar
244.360.943
120.843.964
26.403.244
325.806.621
23.422
11. Finansal Yükümlülükler
774.555.949
440.025.923
41.601.128
1.357.992.902
-
27.435.055
18.218.498
1.603
-
-
-
-
-
-
-
1.046.351.947
579.088.385
68.005.975
1.683.799.523
23.422
-
-
-
-
-
2.473.057.784
1.204.855.512
240.910.369
8.493.937.469
-
-
-
-
-
-
9. TOPLAM VARLIKLAR (4+8)
12a. Parasal Olan Diğer Yükümlülükler
12b. Parasal Olmayan Diğer Yükümlülükler
13. KISA VADELİ YÜKÜMLÜLÜKLER (10+11+12)
14. Ticari Borçlar
15. Finansal Yükümlülükler
16a. Parasal Olan Diğer Yükümlülükler
16b. Parasal Olmayan Diğer Yükümlülükler
-
-
-
-
-
17. UZUN VADELİ YÜKÜMLÜLÜKLER (14+15+16)
2.473.057.784
1.204.855.512
240.910.369
8.493.937.469
-
18. TOPLAM YÜKÜMLÜLÜKLER (13+17)
3.519.409.731
1.783.943.897
308.916.344
10.177.736.992
23.422
19. Bilanço dışı türev finansal araçların net varlık /
yükümlülük pozisyonu (19a-19b)
402.021.900
267.000.000
-
-
-
19a. Aktif karakterli bilanço dışı döviz cinsinden türev ürünlerin
tutarı
402.021.900
267.000.000
-
-
-
-
-
-
-
-
20. Net yabancı para varlık yükümlülük pozisyonu
(9-18+19)
(1.820.219.575)
(710.050.982)
(271.266.128)
(10.124.487.275)
(12.642)
21. Parasal kalemler net yabancı para varlık /
yükümlülük pozisyonu (1+2a+5+6a-10-11-12a-14-15-16a)
(2.241.131.333)
(988.465.782)
(271.662.833)
(10.176.357.775)
(12.642)
(96.228.704)
(63.909.613)
-
-
-
-
-
-
-
-
19b. Pasif karakterli bilanço dışı döviz cinsinden türev
ürünlerin tutarı
22. Döviz hedge'i için kullanılan finansal araçların toplam
gerçeğe uygun değeri
23. Döviz varlıkların hedge edilen kısmının tutarı
24. Döviz yükümlülüklerin hedge edilen kısmının tutarı
74
TL karşılığı
(Fonksiyonel
para birimi)
402.021.900
267.000.000
-
-
-
25. İhracat
1.216.689.292
649.815.806
97.410.457
-
879.616
26. İthalat
3.024.687.623
1.955.448.424
-
-
-
ERDEMİR 2009
EREĞLİ DEMİR VE ÇELİK FABRİKALARI T.A.Ş. VE BAĞLI ORTAKLIKLARI
31 ARALIK 2009 TARİHİNDE SONA EREN YILA AİT
KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLARA İLİŞKİN DİPNOTLAR
(Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (‘‘TL’’) olarak ifade edilmiştir.)
NOT 39 – FİNANSAL ARAÇLARDAN KAYNAKLANAN RİSKLERİN NİTELİĞİ VE DÜZEYİ (devamı)
Finansal Araçlarla İlgili Ek Bilgiler (devamı)
(f) Kur riski yönetimi (devamı)
Grup’un 31 Aralık 2008 tarihi itibariyle orijinal para birimi cinsinden yabancı para pozisyonu aşağıdaki gibidir:
TL karşılığı
(Fonksiyonel
para birimi)
ABD DOLARI
(Orjinal
para birimi)
31 Aralık 2008
AVRO
(Orjinal
para birimi)
1. Ticari Alacak
569.715.060
357.316.214
13.707.843
-
-
2a. Parasal Finansal Varlıklar
444.679.560
261.865.429
22.720.716
660.770
4.059
2b. Parasal Olmayan Finansal Varlıklar
3. Diğer
4. DÖNEN VARLIKLAR (1+2+3)
JAPON YENI
(Orjinal
para birimi)
GBP
(Orjinal
para birimi)
-
-
-
-
-
17.626.607
1.221.726
4.349.834
379.202.960
1.232
1.032.021.227
620.403.369
40.778.393
379.863.730
5.291
5. Ticari Alacaklar
-
-
-
-
-
6a. Parasal Finansal Varlıklar
-
-
-
-
-
6b. Parasal Olmayan Finansal Varlıklar
-
-
-
-
7. Diğer
57.588.573
28.452.699
6.800.988
-
-
8. DURAN VARLIKLAR (5+6+7)
57.588.573
28.452.699
6.800.988
-
-
1.089.609.800
648.856.068
47.579.381
379.863.730
5.291
270.060.043
121.195.881
32.338.706
1.002.470.528
88.832
1.216.524.248
719.835.808
46.575.284
1.685.882.560
-
9.225.658
6.100.415
-
-
-
8.401
324
3.695
-
-
1.495.818.350
847.132.428
78.917.685
2.688.353.088
88.832
-
-
-
-
-
2.254.463.506
1.011.251.986
263.772.618
9.590.168.888
-
16a. Parasal Olan Diğer Yükümlülükler
-
-
-
-
-
16b. Parasal Olmayan Diğer Yükümlülükler
-
-
-
-
-
17. UZUN VADELİ YÜKÜMLÜLÜKLER (14+15+16)
2.254.463.506
1.011.251.986
263.772.618
9.590.168.888
-
18. TOPLAM YÜKÜMLÜLÜKLER (13+17)
9. TOPLAM VARLIKLAR (4+8)
10. Ticari Borçlar
11. Finansal Yükümlülükler
12a. Parasal Olan Diğer Yükümlülükler
12b. Parasal Olmayan Diğer Yükümlülükler
13. KISA VADELİ YÜKÜMLÜLÜKLER (10+11+12)
14. Ticari Borçlar
15. Finansal Yükümlülükler
3.750.281.856
1.858.384.414
342.690.303
12.278.521.976
88.832
19. Bilanço dışı türev finansal araçların net varlık /
yükümlülük pozisyonu (19a-19b)
145.999.046
106.717.675
-
(919.800.000)
-
19a. Aktif karakterli bilanço dışı döviz cinsinden türev
ürünlerin tutarı
294.623.062
169.005.076
-
2.333.055.556
-
19b. Pasif karakterli bilanço dışı döviz cinsinden türev
ürünlerin tutarı
148.624.016
62.287.401
-
3.252.855.556
-
20. Net yabancı para varlık yükümlülük pozisyonu
(9-18+19)
(2.514.673.010) (1.102.810.671)
(295.110.922)
(12.818.458.246)
(83.541)
21. Parasal kalemler net yabancı para varlık /
yükümlülük pozisyonu (1+2a+5+6a-10-11-12a-14-15-16a)
(2.735.878.835) (1.239.202.447)
(306.258.049)
(12.277.861.206)
(84.773)
-
-
-
22. Döviz hedge'i için kullanılan finansal araçların toplam
gerçeğe uygun değeri
-
-
23. Döviz varlıkların hedge edilen kısmının tutarı
-
-
-
-
-
24. Döviz yükümlülüklerin hedge edilen kısmının tutarı
-
-
-
-
-
25. İhracat
1.217.628.011
875.301.203
42.967.911
-
-
26. İthalat
4.841.224.598
3.181.660.521
13.826.323
-
-
ERDEMİR 2009
75
EREĞLİ DEMİR VE ÇELİK FABRİKALARI T.A.Ş. VE BAĞLI ORTAKLIKLARI
31 ARALIK 2009 TARİHİNDE SONA EREN YILA AİT
KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLARA İLİŞKİN DİPNOTLAR
(Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (‘‘TL’’) olarak ifade edilmiştir.)
NOT 39 – FİNANSAL ARAÇLARDAN KAYNAKLANAN RİSKLERİN NİTELİĞİ VE DÜZEYİ (devamı)
Finansal Araçlarla İlgili Ek Bilgiler (devamı)
(f) Kur riski yönetimi (devamı)
Kur riskine duyarlılık
Grup dövizli borçları ve alacaklarından dolayı başlıca ABD Doları, Avro ve Japon Yeni cinsinden kur riskine maruz
kalmaktadır. Grup özellikle hammadde alımları için ABD Doları cinsinden borçlanmakta, ancak satışlarını da ABD
Doları üzerinden yapmaktadır. Bu nedenle ticari alacaklarının önemli bir kısmı ABD Dolarına endekslidir.
Grup’un maruz kaldığı kur riskinin ölçülmesinde, yapılan türev işlemlerin dahil edilmesiyle oluşan konsolide net
yabancı para pozisyonu üzerinden parametrik yöntemle Riske Maruz Değer (VaR) hesaplaması yapılmaktadır. Bu
yöntemle; yaşanacak kur değişimlerinin mevcut yabancı para pozisyonu üzerindeki etkisi tespit edilmektedir.
Grup bilanço aktifinde yatırım amaçlı faize dayalı hazine ürünleri ve hisse portföy yatırımları yer almadığından faiz
ve hisse değerine yönelik Riske Maruz Değer hesaplaması yapılmamaktadır.
Değişken faizli banka kredilerinde anapara ödemeleri faiz oranlarındaki değişimlerden etkilenmediğinden, grup
kredileri için Riske Maruz Değer hesaplaması yapılmamakta; faiz ödemeleri dolayısıyla maruz kalınan faiz riski
duyarlılık analizi ile ölçülmektedir.
Parametrik yöntemde, riske maruz değer istatistiksel olarak %99 güvenilirlik düzeyine denk gelen getiri değişimine
bağlı olarak 1 günlük elde tutma süresinde kaybedilebilecek maksimum tutardır.
Riske maruz değerin, Grup Risk Komitesi’nce dönemsel şartlara göre belirlenen ölçünün üzerinde değişmesi
durumunda gereken önlemlerin alınması, hareket planı oluşturulması amacı ile Grup Risk Komitesi toplanmakta
ve değerlendirmelerine müteakip uygun gördüğü önlemlerin alınmasını sağlamaktadır.
Yabancı Para Pozisyonu Parametrik VaR
31 Aralık
2009
31 Aralık
2008
37.320.644
87.808.820
2008 yılı son çeyreğinde yaşanan global krizin etkisi ile artan belirsizlik kurlarda 2008 son çeyreğinde ve 2009
yılında ise ilk çeyrek dışında daha istikrarlı kur hareketleri gözlenmiş, bunun ve yabancı para açık pozisyonundaki
iyileşmenin etkisi ile Riske Maruz Değer bir önceki yıla göre daha düşük bir değerde gerçekleşmiştir. Riske Maruz
Değer sonuçları, açık döviz pozisyonu ve kurlarda yaşanan dalgalanmalara paralellik göstermektedir.
Yapılan Riske Maruz Değer hesaplamaları stres testi ve senaryo analizleri ile desteklenmektedir. Yaşanabilecek
olağanüstü piyasa koşullarında maruz kalınacak kayıp tutarlarının test edilmesi Grup’un finansal stratejilerinin
belirlenmesinde yardımcı olmaktadır.
76
ERDEMİR 2009
EREĞLİ DEMİR VE ÇELİK FABRİKALARI T.A.Ş. VE BAĞLI ORTAKLIKLARI
31 ARALIK 2009 TARİHİNDE SONA EREN YILA AİT
KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLARA İLİŞKİN DİPNOTLAR
(Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (‘‘TL’’) olarak ifade edilmiştir.)
NOT 39 – FİNANSAL ARAÇLARDAN KAYNAKLANAN RİSKLERİN NİTELİĞİ VE DÜZEYİ (devamı)
Finansal Araçlarla İlgili Ek Bilgiler (devamı)
(f) Kur riski yönetimi (devamı)
Aşağıdaki bilgiler ise Grup’un ABD Doları, Avro ve Japon Yeni kurlarındaki %10’luk (+/-) değişime olan duyarlılığını
göstermektedir. Kullanılan % 10’luk oran, kur riskinin üst düzey yönetime Grup içinde raporlanması sırasında
kullanılan oran olup, yönetimin döviz kurlarında beklediği olası değişikliği ifade eder.
Kurun uzun vadede bu seviyeyi koruması durumunda stokların elden çıkarılması ile oluşacak kar/zarar bu etkiyi
önemli ölçüde değiştirebilecektir.
31 Aralık 2009 tarihi itibariyle aktif ve pasifte yer alan döviz bakiyeleri şu kurlarla çevrilmiştir: 1,5057 TL = ABD$ 1,
2,1603 TL = Avro 1 ve 0,0163 TL = JPY 1 (31 Aralık 2008: 1,5123 TL = ABD$ 1, 2,1408 TL = Avro 1, 0,0167 TL = JPY 1)
31 Aralık 2009
Sabit kıymetlere yapılan aktifleştirmeler sonrası
vergi ve azınlık öncesi kar / zarar
Yabancı paranın
Yabancı paranın
değer kazanması
değer kaybetmesi
(147.114.568)
147.114.568
2- ABD Doları riskinden korunan kısım (-)
40.202.190
(40.202.190)
3- Aktifleştirmelerin etkisi (-)
32.740.492
(32.740.492)
4- ABD Doları net etki (1+2+3)
(74.171.886)
74.171.886
5- Avro net varlık / yükümlülük
(58.601.621)
58.601.621
6- Avro riskinden korunan kısım (-)
-
-
7- Aktifleştirmelerin etkisi (-)
-
-
8- Avro net etki (5+6+7)
(58.601.621)
58.601.621
9- Japon Yeni net varlık / yükümlülük
(16.504.940)
16.504.940
-
-
(1.458.955)
1.458.955
(17.963.895)
17.963.895
(2.873)
2.873
14- Diğer Döviz riskinden korunan kısım (-)
-
-
15- Aktifleştirmelerin etkisi (-)
-
-
(2.873)
2.873
(150.740.275)
150.740.275
1- ABD Doları net varlık / yükümlülük
10- Japon Yeni riskinden korunan kısım (-)
11- Aktifleştirmelerin etkisi (-)
12- Japon Yeni net etki (9+10+11)
13- Diğer Döviz net varlık / yükümlülük
16- Diğer Döviz net etki (13+14+15)
TOPLAM (4+8+12+16)
ERDEMİR 2009
77
EREĞLİ DEMİR VE ÇELİK FABRİKALARI T.A.Ş. VE BAĞLI ORTAKLIKLARI
31 ARALIK 2009 TARİHİNDE SONA EREN YILA AİT
KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLARA İLİŞKİN DİPNOTLAR
(Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (‘‘TL’’) olarak ifade edilmiştir.)
NOT 39 – FİNANSAL ARAÇLARDAN KAYNAKLANAN RİSKLERİN NİTELİĞİ VE DÜZEYİ (devamı)
Finansal Araçlarla İlgili Ek Bilgiler (devamı)
(f) Kur riski yönetimi (devamı)
31 Aralık 2008
1- ABD Doları net varlık / yükümlülük
Sabit kıymetlere yapılan aktifleştirmeler sonrası
vergi ve azınlık öncesi kar / zarar
Yabancı paranın
Yabancı paranın
değer kazanması
değer kaybetmesi
(182.916.972)
182.916.972
16.138.914
(16.138.914)
8.162.532
(66.093.601)
4- ABD Doları net etki (1+2+3)
(158.615.526)
100.684.457
5- Avro net varlık / yükümlülük
(63.177.346)
63.177.346
-
-
1.831.483
(16.406.510)
8- Avro net etki (5+6+7)
(61.345.863)
46.770.836
9- Japon Yeni net varlık / yükümlülük
(19.908.835)
19.908.835
(1.539.009)
1.539.009
778.108
(5.422.513)
(20.669.736)
16.025.331
(64.053)
64.053
14- Diğer Döviz riskinden korunan kısım (-)
-
-
15- Aktifleştirmelerin etkisi (-)
-
-
(64.053)
64.053
(240.695.178)
163.544.677
2- ABD Doları riskinden korunan kısım (-)
3- Aktifleştirmelerin etkisi (-)
6- Avro riskinden korunan kısım (-)
7- Aktifleştirmelerin etkisi (-)
10- Japon Yeni riskinden korunan kısım (-)
11- Aktifleştirmelerin etkisi (-)
12- Japon Yeni net etki (9+10+11)
13- Diğer Döviz net varlık / yükümlülük
16- Diğer Döviz net etki (13+14+15)
TOPLAM (4+8+12+16)
Yabancı paraların TL karşısındaki değerindeki değişmeler, reel olmayan finansman giderlerini etkilediğinden sabit
kıymetlere yapılan aktifleştirmeler sonrası etki, TL’nin değer kazanması/kaybetmesi senaryolarına göre farklılık
göstermektedir.
78
ERDEMİR 2009
EREĞLİ DEMİR VE ÇELİK FABRİKALARI T.A.Ş. VE BAĞLI ORTAKLIKLARI
31 ARALIK 2009 TARİHİNDE SONA EREN YILA AİT
KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLARA İLİŞKİN DİPNOTLAR
(Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (‘‘TL’’) olarak ifade edilmiştir.)
NOT 39 – FİNANSAL ARAÇLARDAN KAYNAKLANAN RİSKLERİN NİTELİĞİ VE DÜZEYİ (devamı)
Finansal Araçlarla İlgili Ek Bilgiler (devamı)
(f) Kur riski yönetimi (devamı)
Vadeli döviz alım/satım sözleşmeleri:
Aşağıdaki tablo, rapor tarihi itibariyle gerçekleşmemiş olan vadeli döviz alım/satım sözleşmelerinin detayını
vermektedir:
31 Aralık 2009
Ortalama
kur
Orjinal para
biriminden
satım
Orjinal para
biriminden
alım
Yabancı
para (TL
karşılığı)
Sözleşme
değeri
(TL karşılığı)
Gerçeğe
uygun değeri
Gerçekleşmemiş alım/
satım sözleşmeleri:
TL satımı/ ABD Doları
alımı
3 aydan az
1,8673
498.582.400
267.000.000
498.582.400
594.811.104
(96.228.704)
498.582.400
594.811.104
(96.228.704)
ERDEMİR 2009
79
EREĞLİ DEMİR VE ÇELİK FABRİKALARI T.A.Ş. VE BAĞLI ORTAKLIKLARI
31 ARALIK 2009 TARİHİNDE SONA EREN YILA AİT
KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLARA İLİŞKİN DİPNOTLAR
(Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (‘‘TL’’) olarak ifade edilmiştir.)
NOT 39 – FİNANSAL ARAÇLARDAN KAYNAKLANAN RİSKLERİN NİTELİĞİ VE DÜZEYİ (devamı)
Finansal Araçlarla İlgili Ek Bilgiler (devamı)
(f) Kur riski yönetimi (devamı)
Vadeli döviz alım/satım sözleşmeleri:
Aşağıdaki tablo, 31 Aralık 2008 tarihi itibariyle gerçekleşmemiş olan vadeli döviz alım/satım sözleşmelerinin
detayını vermektedir:
31 Aralık 2008
Ortalama
kur
Orjinal para
biriminden
satım
Orjinal para
biriminden
alım
Yabancı
para (TL
karşılığı)
Sözleşme
değeri
(TL karşılığı)
Gerçeğe
uygun
değeri
Gerçekleşmemiş alım/
satım sözleşmeleri:
TL satımı/ ABD Doları
alımı
1,5981
204.160.500
135.000.000
3 aydan az
1,5350
20.000.000
30.700.000
3-6 ay arası
1,5930
20.000.000
31.860.000
3-6 ay arası
105,5
16.096.323
12 ay
105,6
6 aydan az
204.160.500
203.491.056
669.444
30.700.000 30.700.000
-
31.860.000 31.900.000
(40.000)
1.679.277.778
28.097.675
26.617.224
1.480.452
6.191.078
653.777.778
10.939.010
9.353.061
1.585.949
90,655
2.599.077.778
26.969.912
40.786.598
41.170.366
(383.768)
92,93
653.777.778
7.035.164
10.639.278
10.950.361
(311.083)
357.183.061
354.182.068
3.000.994
ABD Doları satımı/ TL
alımı
ABD Doları satımı/ Japon
Yeni alımı
Japon Yeni satımı / ABD
Doları alımı
3-6 ay arası
12 ay
80
ERDEMİR 2009
EREĞLİ DEMİR VE ÇELİK FABRİKALARI T.A.Ş. VE BAĞLI ORTAKLIKLARI
31 ARALIK 2009 TARİHİNDE SONA EREN YILA AİT
KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLARA İLİŞKİN DİPNOTLAR
(Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (‘‘TL’’) olarak ifade edilmiştir.)
NOT 39 – FİNANSAL ARAÇLARDAN KAYNAKLANAN RİSKLERİN NİTELİĞİ VE DÜZEYİ (devamı)
Finansal Araçlarla İlgili Ek Bilgiler (devamı)
(f) Kur riski yönetimi (devamı)
Vadeli döviz alım/satım sözleşmeleri:
Vadeli döviz türev işlemlerinin gerçeğe uygun değerindeki değişim, geçmiş yıl karlarına 3.000.994 TL, dönem
içi gelir tablosuna ise (99.229.698) TL olarak kaydedilmiş, vadeli döviz alım/satım işlemlerinin gerçeğe uygun
değerindeki değişikliklerden oluşan gelir/gider tahakkukları aşağıdaki gibidir:
31 Aralık 2009
Vadeli döviz işlemlerinden gelir/gider
tahakkukları (*)
-
(*)
Varlıklar Yükümlülükler 31 Aralık 2008
Varlıklar Yükümlülükler
(96.228.704) 4.235.129 (1.234.135)
Bu tutar bilançoda diğer finansal yükümlülükler ve finansal yatırımlar içerisinde net gösterilmiştir.
(g) Faiz oranı riski yönetimi
Grup, borçlanmalarının tamamına yakın bir kısmını değişken faiz oranıyla yapmaktadır, faiz risklerinden korunmak
amacı ile de bu borçlanmalardan bir kısmı için faiz swabı sözleşmeleri kullanarak, faiz oranlarını sabitlemektedir.
Ayrıca, erken bozma opsiyonlu mevduat yaparak değişken faizli aktiflerin bilanço içerisindeki payının artırılması
yoluyla faiz oranı riski azaltılmaktadır.
Yabancı para borçlanmalarında ise, ABD Doları dışında, düşük faizli döviz cinslerinden de borçlanmalar yapılarak
faiz riskinin azaltılmasına çalışılmaktadır. Aynı yaklaşımla, vadeli ticari alacaklara uygulanan faiz oranı, ticari
borçlarda maruz kalınan faiz oranının üzerinde tutularak faiz riski azaltılmaktadır.
Faiz oranı duyarlılığı
Aşağıdaki duyarlılık analizleri raporlama tarihindeki mevcut değişken faizli yükümlülüklere, öngörülen faiz oranı
değişikliğine göre hesaplanmıştır. Grup yönetimi, faiz oranlarında ABD Doları ve Avro için %0,50, Japon Yeni için
%0,25, TL için %1,00 artış/azalış dikkate alarak duyarlılık analizi yapmıştır.
Faiz Pozisyonu Tablosu
Değişken Faizli Finansal Araçlar
Finansal Yükümlülükler
31 Aralık 2009
3.498.154.479
31 Aralık 2008
2.816.791.162
Grup’un değişken faizli finansal yükümlülükleri dışında, 31 Aralık 2009 itibariyle finansal riskten korunma amaçlı
sözleşmelerle faiz oranları sabitlenen kredilerinin tutarı 657.243.337 TL’dir (31 Aralık 2008 : 488.308.453 TL) (Not 8).
Bir yıl boyunca ABD Doları, Avro ve Japon Yeni para birimi cinslerinden olan faizler Türk Lirasi için 100 baz puan,
ABD Doları ve Avro için 50 baz puan, Japon Yeni için 25 baz puan yüksek/düşük olsaydı ve diğer tüm değişkenler
sabit kalsaydı vergi ve ana ortaklık dışı paylar öncesi aktifleştirmeler sonrası finansal riskten korunma ile birlikte
kar 19.028.635 TL (31 Aralık 2008: 12.236.251 TL) daha düşük/yüksek olacaktı.
ERDEMİR 2009
81
EREĞLİ DEMİR VE ÇELİK FABRİKALARI T.A.Ş. VE BAĞLI ORTAKLIKLARI
31 ARALIK 2009 TARİHİNDE SONA EREN YILA AİT
KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLARA İLİŞKİN DİPNOTLAR
(Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (‘‘TL’’) olarak ifade edilmiştir.)
NOT 39 – FİNANSAL ARAÇLARDAN KAYNAKLANAN RİSKLERİN NİTELİĞİ VE DÜZEYİ (devamı)
Finansal Araçlarla İlgili Ek Bilgiler (devamı)
(g) Faiz oranı riski yönetimi (devamı)
Faiz oranı takas sözleşmeleri
Faiz oranı takas sözleşmeleri kapsamında Grup, sabit faiz oranı ile değişken faiz oranı arasındaki farkın nominal
anapara tutarı ile çarpımı sonucu çıkan bedeli ödemeyi / almayı kabul eder. Bu tür sözleşmeler, Grup’un elinde
bulundurduğu değişken faizli borçlara ilişkin maruz kaldığı nakit akımı risklerini azaltmayı amaçlamaktadır.
Grup’un bilanço tarihi itibariyle taahhüt ettiği ödenmemiş faiz oranı takas sözleşmelerinin nominal tutarları ve
kalan vadeleri aşağıdaki gibidir:
31 Aralık 2009
Sabit ödemeli, değişken faiz almalı
realize olmamış sözleşmeler
Sözleşmeye bağlı
ortalama sabit faiz oranı
Nominal tutar (*)
Makul değer
3-6 ay arası
%3,190
29.720.653
(327.622)
1-4 yıl arası
%2,551
624.865.500
(9.414.527)
654.586.153
(9.742.149)
(*) Grup, değişken faizli kredilerini faiz riskinden korumak amacı ile swap sözleşmeleri yaparak değişken
faiz oranlarını sabit oranlara çevirmektedir. Nakit akım riskinden korunmak için düzenlenen ve efektif olan
654.586.153 TL tutarındaki faiz swap sözleşmelerinin gerçeğe uygun değeri ertelenmiş vergi etkisi ile beraber,
azınlık payları ayrıştırıldıktan sonra özkaynak altında finansal riskten korunma fonu altında (7.259.727) TL olarak
muhasebeleştirilmiştir.
31 Aralık 2008
Sabit ödemeli, değişken faiz almalı
realize olmamış sözleşmeler
3-4 yıl arası
Sözleşmeye bağlı
ortalama sabit faiz oran
%3,645 Nominal tutar (*)
483.540.929 Makul değer
(2.137.857)
(h) Kredi riski yönetimi
Ticari alacaklar, çeşitli sektörlere ve bölgelere dağılmış çok büyük sayıda müşterileri kapsamaktadır. Bir veya
birkaç müşteride risk yoğunlaşması yoktur. Ticari alacakların çoğunluğu banka teminat mektubu ve/veya kredi
limitleri ile teminat altına alınmıştır. Müşterilerin ticari alacak bakiyeleri üzerinden devamlı kredi değerlendirmeleri
yapılmaktadır. Grup’un, herhangi bir müşteriden kaynaklanan önemli bir kredi riski bulunmamaktadır.
(ı) Likidite risk yönetimi
Likidite riski yönetimi ile ilgili esas sorumluluk Yönetim Kurulu’na aittir. Yönetim Kurulu, Grup yönetiminin
kısa, orta, uzun vadeli fonlama ve likidite gereklilikleri için, uygun bir likidite riski yönetimi oluşturmuştur. Grup,
tahmini ve fiili nakit akımlarını düzenli olarak takip ederek ve finansal varlıkların ve yükümlülüklerin vadelerinin
eşleştirilmesi yoluyla yeterli fonların ve borçlanma rezervinin devamını sağlayarak, likidite riskini yönetir.
82
ERDEMİR 2009
EREĞLİ DEMİR VE ÇELİK FABRİKALARI T.A.Ş. VE BAĞLI ORTAKLIKLARI
31 ARALIK 2009 TARİHİNDE SONA EREN YILA AİT
KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLARA İLİŞKİN DİPNOTLAR
(Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (‘‘TL’’) olarak ifade edilmiştir.)
NOT 39 – FİNANSAL ARAÇLARDAN KAYNAKLANAN RİSKLERİN NİTELİĞİ VE DÜZEYİ (devamı)
Finansal Araçlarla İlgili Ek Bilgiler (devamı)
(ı) Likidite risk yönetimi (devamı)
Likidite riski tabloları
İhtiyatlı likidite riski yönetimi, yeterli ölçüde nakit tutmayı, yeterli miktarda kredi işlemleri ile fon kaynaklarının
kullanılabilirliğini ve piyasa pozisyonlarını kapatabilme gücünü ifade eder.
Mevcut ve ilerideki muhtemel borç gereksinimlerinin fonlanabilme riski, yeterli sayıda ve yüksek kalitedeki kredi
sağlayıcılarının erişilebilirliğinin sürekli kılınması suretiyle yönetilmektedir.
Takip eden sayfadaki tablo, Grup’un türev niteliğinde olmayan finansal yükümlülüklerinin vade dağılımını
göstermektedir. Gelecek dönemlerde yükümlülükler üzerinden ödenecek faizler de aşağıdaki tabloda ilgili vadelere
dahil edilmiştir.
31 Aralık 2009
Sözleşme uyarınca
vadeler
Sözleşme
uyarınca nakit
çıkışlar toplamı
(I+II+III+IV)
Defter değeri
3 aydan
3-12
kısa (I) ay arası (II)
1-5 yıl
arası (III)
5 yıldan
uzun (IV)
660.570.786 3.139.056.417
405.976.634
Türev olmayan finansal yükümlülükler
Banka kredileri
Finansal kiralama
yükümlülükleri
Ticari borçlar
Diğer borçlar ve
yükümlülükler (*)
Toplam yükümlülük
31 Aralık 2009
Sözleşme uyarınca
vadeler
Türev finansal
yükümlülükler
4.166.001.612
4.393.228.578
187.624.741
21.201
21.370
-
21.370
-
-
355.004.343
355.577.398
152.303.618
203.273.780
-
-
27.408.638
27.408.638
25.912.244
1.496.394
-
-
4.548.435.794
4.776.235.984
365.840.603
865.362.330 3.139.056.417
405.976.634
Sözleşme
uyarınca nakit
çıkışlar toplamı
(I+II+III+IV)
Defter değeri
3 aydan
kısa (I)
3-12
ay arası (II)
1-5 yıl
arası (III)
5 yıldan
uzun (IV)
(105.970.853)
(106.811.528)
(97.314.299)
(6.104.016)
(3.393.213)
-
Türev nakit girişleri
301.585 (**)
418.203.347
405.920.107
7.475.418
4.807.822
-
Türev nakit çıkışları
(106.272.438) (**)
(525.014.875) (503.234.406)
(13.579.434)
(8.201.035)
-
(*) Diğer borçlar ve yükümlülükler içerisindeki finansal yükümlülükler konu edilmiştir.
(**) Bu tutarlar bilançoda diğer finansal yükümlülükler içerisinde net gösterilmiştir.
ERDEMİR 2009
83
EREĞLİ DEMİR VE ÇELİK FABRİKALARI T.A.Ş. VE BAĞLI ORTAKLIKLARI
31 ARALIK 2009 TARİHİNDE SONA EREN YILA AİT
KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLARA İLİŞKİN DİPNOTLAR
(Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (‘‘TL’’) olarak ifade edilmiştir.)
NOT 39 – FİNANSAL ARAÇLARDAN KAYNAKLANAN RİSKLERİN NİTELİĞİ VE DÜZEYİ (devamı)
Finansal Araçlarla İlgili Ek Bilgiler (devamı)
(ı) Likidite risk yönetimi (devamı)
31 Aralık 2008
Sözleşme
uyarınca nakit
çıkışlar toplamı
(I+II+III+IV)
3 aydan
kısa (I)
3-12
ay arası (II)
1-5 yıl
arası (III)
5 yıldan
uzun (IV)
4.533.854.282
4.740.342.003
927.296.089
1.380.926.693
1.984.207.252
447.911.969
462.581
491.601
135.319
335.272
21.010
-
Ticari borçlar
393.357.474
394.565.628
257.855.156
136.710.472
-
-
Diğer borçlar ve
yükümlülükler (*)
125.782.478
125.782.478
123.920.120
1.862.358
-
-
5.053.456.815
5.261.181.710
1.309.206.684
1.519.834.795
1.984.228.262
447.911.969
Defter değeri
Sözleşme
uyarınca nakit
çıkışlar toplamı
(I+II+III+IV)
3 aydan
kısa (I)
3-12
ay arası (II)
1-5 yıl
arası (III)
5 yıldan
uzun (IV)
Sözleşme uyarınca
vadeler
Defter değeri
Türev olmayan finansal yükümlülükler
Banka kredileri
Finansal kiralama
yükümlülükleri
Toplam yükümlülük
31 Aralık 2008
Sözleşme uyarınca
vadeler
Türev finansal
yükümlülükler
863.137
3.413.362
2.669.133
(6.131.681)
6.875.910
-
Türev nakit girişleri
7.567.087
(**)
Türev nakit çıkışları
(6.703.950)
(**)
413.140.463
70.465.864
290.988.387
51.686.212
-
(409.727.101)
(67.796.731)
(297.120.068)
(44.810.302)
-
(*) Diğer borçlar ve yükümlülükler içerisindeki finansal yükümlülükler konu edilmiştir.
(**) Bu tutarlar bilançoda diğer finansal yükümlülükler içerisinde net gösterilmiştir.
84
ERDEMİR 2009
EREĞLİ DEMİR VE ÇELİK FABRİKALARI T.A.Ş. VE BAĞLI ORTAKLIKLARI
31 ARALIK 2009 TARİHİNDE SONA EREN YILA AİT
KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLARA İLİŞKİN DİPNOTLAR
(Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (‘‘TL’’) olarak ifade edilmiştir.)
NOT 40 – FİNANSAL ARAÇLAR (GERÇEĞE UYGUN DEĞER AÇIKLAMALARI VE FİNANSAL RİSKTEN
KORUNMA MUHASEBESİ ÇERÇEVESİNDE AÇIKLAMALAR)
Finansal Araçlarla İlgili Ek Bilgiler
(j) Finansal araçların sınıfları ve gerçeğe uygun değeri
31 Aralık 2009
Nakit
ve nakit
benzerleri
Krediler ve
alacaklar
Satılmaya
hazır
finansal
varlıklar
1.065.737.367
-
-
Alım satım
amaçlı
finansal
araçlar
İtfa edilmiş
değerinden
gösterilen
finansal
yükümlülükler
Gerçeğe
uygun değeri
özkaynaklarda
takip edilen
türev finansal
araçlar
-
-
-
Gerçeğe
uygun
değeri gelir
tablosunda
takip edilen
türev finansal
araçlar
Defter değeri
Not
-
1.065.737.367
6
Finansal varlıklar
Nakit ve nakit benzerleri
Ticari alacaklar
-
694.845.867
-
-
-
-
-
694.845.867
10
Diğer finansal varlıklar
-
26.846.703
30.311.686
22.588
-
-
-
57.180.977
7/11/35
Türev finansal araçlar
-
-
-
-
-
301.585
-
301.585
Finansal borçlar
-
-
-
-
4.166.022.813
-
-
4.166.022.813
8
Ticari borçlar
-
-
-
-
355.004.343
-
-
355.004.343
10
Diğer yükümlülükler
-
-
-
-
27.408.638
-
-
27.408.638
11
Türev finansal araçlar
-
-
-
-
-
10.043.734
96.228.704
106.272.438
9
973.469.825
-
-
-
-
-
-
973.469.825
6
9
Finansal yükümlülükler
31 Aralık 2008
Finansal varlıklar
Nakit ve nakit benzerleri
Ticari alacaklar
-
691.961.456
-
-
-
-
-
691.961.456
10
Diğer finansal varlıklar
-
45.125.686
30.308.140
9.967
-
-
-
75.443.793
7/11
Türev finansal araçlar
-
-
-
7.567.087
-
-
-
7.567.087
7/9
Finansal borçlar
-
-
-
-
4.534.316.863
-
-
4.534.316.863
8
Ticari borçlar
-
-
-
-
393.357.474
-
-
393.357.474
10
Diğer yükümlülükler
-
-
-
-
125.782.478
-
-
125.782.478
11
Türev finansal araçlar
-
-
-
-
-
6.703.950
-
6.703.950
9
Finansal yükümlülükler
(*) Finansal varlık ve yükümlülüklerin defter değerleri gerçeğe uygun değerlerine yakındır.
ERDEMİR 2009
85
EREĞLİ DEMİR VE ÇELİK FABRİKALARI T.A.Ş. VE BAĞLI ORTAKLIKLARI
31 ARALIK 2009 TARİHİNDE SONA EREN YILA AİT
KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLARA İLİŞKİN DİPNOTLAR
(Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (‘‘TL’’) olarak ifade edilmiştir.)
NOT 40 – FİNANSAL ARAÇLAR (GERÇEĞE UYGUN DEĞER AÇIKLAMALARI VE FİNANSAL RİSKTEN
KORUNMA MUHASEBESİ ÇERÇEVESİNDE AÇIKLAMALAR) (devamı)
Finansal Araçlarla İlgili Ek Bilgiler (devamı)
(j) Finansal araçların sınıfları ve gerçeğe uygun değeri (devamı)
Gerçeğe uygun değerinden gösterilen
finansal varlık ve yükümlülükler
Gerçeğe uygun değer farkı kar/zarara
yansıtılan finansal varlıklar
Alım satım amaçlı finansal araçlar
Raporlama tarihi itibariyle
gerçeğe uygun değer seviyesi
31 Aralık 2009
1. Seviye
2. Seviye
3. Seviye
22.588
22.588
-
-
-
-
-
-
(96.228.704)
-
(96.228.704)
-
301.585
-
301.585
-
(10.043.734)
-
(10.043.734)
-
Türev finansal varlıklar (*)
Türev finansal yükümlülükler (*)
Gerçeğe uygun değer farkı diğer kapsamlı
kar/zarara yansıtılan finansal varlıklar
Türev finansal varlıklar (*)
Türev finansal yükümlülükler (*)
Toplam
(105.948.265)
22.588
(105.970.853)
-
(*) Bu tutar bilançoda diğer finansal yükümlülükler içerisinde net gösterilmiştir.
Birinci Seviye: Birbirinin aynı varlık ve yükümlülükler için aktif piyasada işlem gören borsa fiyatı,
İkinci Seviye: İlgili varlık ya da yükümlülüğün birinci seviyede belirtilen borsa fiyatından başka direk ya da indirek
olarak piyasada gözlenebilen fiyatının bulunmasında kullanılan girdiler,
Üçüncü seviye: Varlık ya da yükümlülüğün gerçeğe uygun değerinin bulunmasında kullanılan piyasada
gözlenebilir bir veriye dayanmayan girdiler.
NOT 41 – BİLANÇO TARİHİNDEN SONRAKİ OLAYLAR
Bulunmamaktadır.
86
ERDEMİR 2009
EREĞLİ DEMİR VE ÇELİK FABRİKALARI T.A.Ş. VE BAĞLI ORTAKLIKLARI
31 ARALIK 2009 TARİHİNDE SONA EREN YILA AİT
KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLARA İLİŞKİN DİPNOTLAR
(Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (‘‘TL’’) olarak ifade edilmiştir.)
NOT 42 – MALİ TABLOLARI ÖNEMLİ ÖLÇÜDE ETKİLEYEN YA DA FİNANSAL TABLOLARIN AÇIK,
YORUMLANABİLİR VE ANLAŞILABİLİR OLMASI AÇISINDAN AÇIKLAMASI GEREKEN DİĞER
HUSUSLAR
İşletme sermayesinde gerçekleşen değişimler aşağıdaki gibidir:
Kısa vadeli ticari alacaklar
Stoklar
Diğer alacaklar / dönen varlıklar
Uzun vadeli ticari alacaklar
Diğer uzun vadeli alacaklar / duran varlıklar
Kısa vadeli ticari borçlar
Diğer kısa vadeli borçlar / yükümlülükler
Uzun vadeli ticari borçlar
Diğer uzun vadeli borçlar / yükümlülükler
1 Ocak - 31 Aralık
2009
1 Ocak - 31 Aralık
2008
(10.362.526)
232.838.522
1.901.095.682
(2.053.572.875)
101.867.283
(209.917.965)
228.852
865.364
21.837.366
(33.894.414)
(38.353.131)
(169.531)
(193.974.328)
161.669.170
-
(165.261)
9.028.537
(38.209)
1.791.367.735
(1.902.385.199)
Bilanço kalemlerinde yapılan sınıflamalar aşağıdaki gibidir:
Hesap İsmi
31 Aralık 2008
(Önceden
raporlanan)
31 Aralık 2008
(Yeniden
raporlanan)
Fark
394.630.620
387.063.533
(7.567.087)
9.967
873.104
863.137
264.949.268
258.245.318
(6.703.950)
Varlıklar:
Diğer Dönen Varlıklar (1) (2)
Finansal Yatırımlar (2)
Yükümlülükler:
Diğer Kısa Vadeli Yükümlülükler (1)
(1)
Daha önce “Diğer Kısa Vadeli Yükümlülükler” içinde raporlanan 6.703.950 TL türev finansal araçların gider
tahakkukları “Diğer Dönen Varlıklar” hesabına sınıflandırılarak, türev finansal araçlar gelir tahakkukları ile
netleştirilmiştir.
Daha önce “Diğer Dönen Varlıklar” içinde raporlanan 863.137 TL türev finansal araçlar gelir tahakkukları
“Finansal Yatırımlar” hesabına sınıflanmıştır.
(2)
ERDEMİR 2009
87
EREĞLİ DEMİR VE ÇELİK FABRİKALARI T.A.Ş. VE BAĞLI ORTAKLIKLARI
31 ARALIK 2009 TARİHİNDE SONA EREN YILA AİT
KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLARA İLİŞKİN DİPNOTLAR
(Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (‘‘TL’’) olarak ifade edilmiştir.)
NOT 42 – MALİ TABLOLARI ÖNEMLİ ÖLÇÜDE ETKİLEYEN YA DA FİNANSAL TABLOLARIN AÇIK,
YORUMLANABİLİR VE ANLAŞILABİLİR OLMASI AÇISINDAN AÇIKLAMASI GEREKEN DİĞER
HUSUSLAR (devamı)
Gelir tablosu kalemlerinde yapılan sınıflamalar aşağıdaki gibidir:
Hesap İsmi
Satış Gelirleri (4) (10) (11) (12)
Satışların Maliyeti (-) (1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8)
Genel Yönetim Giderleri (-)
(8)
Diğer Faaliyet Gelirleri (1) (2) (5) (6)
Diğer Faaliyet Giderleri (-) (1) (3) (6) (7)
Finansal Gelirler (9)
Finansal Giderler (-) (9)
Toplam
1 Ocak - 31 Aralık
2008
1 Ocak - 31 Aralık
2008
(Önceden raporlanan)
(Yeniden raporlanan)
Fark
6.808.694.806
6.800.384.174
(8.310.632)
(5.973.365.035)
(5.963.512.851)
9.852.184
(126.467.442)
(125.560.712)
906.730
65.091.151
59.196.636
(5.894.515)
(180.548.797)
(177.102.564)
3.446.233
766.458.835
494.773.300
271.685.535
(1.001.086.733)
(729.401.198)
(271.685.535)
-
Daha önce “Diğer Faaliyet Gelirleri” içinde raporlanan 660.062 TL tren ferisi gelirleri ile daha önce “Diğer Faaliyet
Giderleri” içinde raporlanan 1.912.411 TL tren ferisi giderleri “Satışların Maliyeti” hesabına sınıflanmıştır.
(1)
(2)
Daha önce “Diğer Faaliyet Gelirleri” içinde raporlanan 1.097.629 TL ambara iade edilen malzeme gelirleri
“Satışların Maliyeti (-)” hesabına sınıflanmıştır.
Daha önce “Diğer Faaliyet Giderleri (-)” içinde raporlanan 1.150.742 TL ihtiyaç fazlası satış giderleri “Satışların
Maliyeti (-)” hesabına sınıflanmıştır.
(3)
Daha önce “Satış Gelirleri” içinde raporlanan 8.310.632 TL yurt dışına satılan hammadde gelirleri “Satışların
Maliyeti (-)” hesabına sınıflanmıştır.
(4)
Daha önce “Diğer Faaliyet Gelirleri” içinde raporlanan 3.666.327 TL hurda gelirleri “Satışların Maliyeti (-)”
hesabına sınıflanmıştır.
(5)
Daha önce “Diğer Faaliyet Gelirleri” içinde raporlanan 470.497 TL sevkiat kilo farkları gelirleri ve “Diğer
Faaliyet Giderleri (-)” içinde raporlanan 342.664 TL sevkiat kilo farkları giderleri “Satışların Maliyeti” hesabına
sınıflanmıştır.
(6)
Daha önce “Diğer Faaliyet Giderleri (-)” içinde raporlanan 40.416 TL elektrik satış giderleri “Satışların Maliyeti (-)”
hesabına sınıflanmıştır.
(7)
Daha önce “Genel Yonetim Giderleri (-)” içinde raporlanan 906.730 TL laboratuar hizmet giderleri “Satışların
Maliyeti (-)” hesabına sınıflanmıştır.
(8)
Daha önce “Banka mevduatlarından kur farkı zararı (-)” içinde raporlanan 271.685.535 TL netleştirilmek üzere
“Banka mevduatlarından kur farkı geliri (-)” hesabına sınıflanmıştır.
(9)
Daha önce “Yurt dışı demir çelik satışları” içinde raporlanan 356.242.103 TL dahilde işleme izin belgesi
kapsamındaki satışlar “Yurt içi demir çelik satışları” hesabına sınıflanmıştır.
(10)
Daha önce “Yurt içi demir çelik satışları” içinde raporlanan 134.589.450 TL maden satış ile hizmet gelirleri, satış
gelirleri içerisindeki “Diğer gelirler” hesabına sınıflanmıştır.
(11)
Daha önce “Yurt dışı demir çelik satışları” içinde raporlanan 1.108.573 TL hizmet gelirleri, satış gelirleri
içerisindeki “Diğer gelirler” hesabına sınıflanmıştır.
(12)
88
ERDEMİR 2009
NOT:
NOT:
NOT:
NOT: