Kitap İncelemesi
advertisement
Kitap İncelemesi THE CONTEMPORARY ARAB READER ON POLITICAL ISLAM İbrahim M. Abu-Rabi Pluto Press -The University of Alberta Pres 2010 Hazırlayan: Uğur ÇİL ORSAM Ortadoğu Uzman Yardımcısı [email protected] Kitap İncelemesi 11 Eylül 2001’de Amerika’ya düzenlenen saldırılar ve daha sonrasında yapılan araştırmalar üzerine bu saldırıların ‘El Kaide’ isimli grup tarafından organize edildiğinin ortaya çıkmasıyla, Batı ve Doğu ya da diğer bir deyişle Hristiyan ve Müslüman toplumlar tekrar karşı karşıya geldiler. Hristiyan ve Müslüman toplumlar arasındaki ilişkiler göz önünde bulundurulduğunda 11 Eylül saldırısı tam anlamıyla bir milat olarak tarihe geçmiştir. Çünkü bu saldırıdan sonra Batı dünyasında İslam genel anlamıyla tekrardan tartışmaya açılmış ve bunun sonucu olarak da 2001’den itibaren başta “İslam, Siyasal İslam, İslami Terörizm, Cihat, İslami Örgütler” gibi konular hakkında olmak üzere birçok araştırma yapılmış ve bu şekilde de yüzlerce kitap ve makale yayınlanmıştır. Yayınların büyük çoğunluğunun Batı kökenli oluşu ve merkezinde terör algısının bulunması ise bu eserleri tek yönlü olmaya mahkûm etmiş ve bu şekilde de kaynaksal olarak yapılan araştırmalara daha çok sübjektif bir etkisi olmuştur. Ayrıca Batı’da oluşan “İslami terör” merkezli korku ve tehlike algısı tüm İslam dünyasını töhmet altında bırakmış ve karşılıklı şüphelerin artmasına sebep olmuştur. İslam dünyası ise hem küresel tartışmalara hem de akademik alanda yapılan çalışmalara tam olarak müdahil olamadığı gibi yanlış anlaşılma hissi, Batı dünyasına duyulan nefretin artması, Afganistan ve Irak savaşları yoluyla oluşan yeni haçlı seferleri sendromu gibi olgular Müslümanların yoğun yaşadığı ülkelerde olumsuz bir etki yapmış ve bu sebeple Doğu ve Batı arasındaki sorunlar daha kompleks bir hal almıştır. “İslami Terörizm”le olan mücadele çerçevesinde özellikle Batı’da yayılan İslam karşıtlığı başta Arap-Müslüman dünyası olmak üzere tüm Müslüman ülkelerde tepkilere yol açmış ve bu tepkiler daha sonrasında yayınlanan eserlerde de daha belirgin hale gelmiştir. Buna rağmen yayınların büyük çoğunluğunun Arapça olması ve Batı dünyası tarafından gerektiği kadar dikkate alınmamasından dolayı İslam merkezli araştırmalarda büyük bir boşluk oluşmuş. Bu açığın kapanması adına büyük çalışmalar yapmış ve hala yapmakta olan Prof. İbrahim OrtadoguAnaliz Şubat 2011 - Cilt: 3 - Sayı: 26 91 Kitap İncelemesi M. Abu-Rabi’ Eylül 2010’da yayınlanan ‘The Contemporary Arab Reader On Political İslam’ isimli kitabıyla akademik literatüre yeni bir eser kazandırmıştır. Altı bölüm ve 35 makaleden oluşan bu kitabın her bölümünde birbirinden farklı araştırmacıların, bilim adamlarının ve İslam âlimlerinin yazdıkları makaleler bulunmaktadır. Bu makalelerden birçoğu ilk defa İngilizceye tercüme edildiği ve yazarlarının özellikle Arap-Müslüman dünyasında söz sahibi olan kişiler olması sebebiyle ‘Siyasal İslam’ konusuyla ilgilenen her araştırmacı için okunması gereken bir eser niteliğinde olmasının yanında Arap-Müslüman dünyasının konuya bakışını bütün açıklığıyla yansıtmaktadır. Kitabın giriş bölümünde Abu-Rabi, Arap-İslam dünyasının, özellikle Osmanlı İmparatorluğu sonrasındaki dönemde geçirdiği evreleri, İngiliz ve Fransızların bu dönemde oynadıkları roller ve yine bu dönemde ortaya çıkan İslami hareketleri kısa ve öz bir şekilde anlatıyor ve bu olguların küresel dünya dengeleriyle olan ilişkilerini teorik bir açıdan inceliyor. Yaptığı açık ve anlaşılması kolay tespitlerle de konu hakkında fikir sahibi olmak isteyenlere ayrıntılı olmasa da geniş fikirler veriyor. Kitabın ilk bölümünde ‘İslamcılık’ teriminin ortaya çıkışı ve anlamı, Vahhabilik ve Selefilik, modern İslami hareket, İslam’da başörtüsü ve kadın konuları hakkında dört tane makale bulunmaktadır. Kitabın ikinci bölümü ise tamamıyla ‘Cihat’ konusuna ayrılmıştır. Abdullah Anas, Abdullah Azzam, Muhammed Said Ramazan Al Buti ve Seyyid Muhammed Hasan Fadallah gibi hem Sünni hem de Şii din âlimleri gözünden İslam’da Cihat ve şiddet gibi Batı kökenli eserlerde de çok tartışılan konular ele alınmaktadır. İlk defa İngilizceye tercüme edilen bu makaleler yukarıda bahsedilen konular hakkında ayrıntılı bilgiler içermekte ve Müslüman perspektifinden cihat, şehadet gibi konular incelenmektedir. Filistin meselesi, İsrail ve ABD’de ki İsrail lobisi üçüncü bölümde ele alınmaktadır ve Arap dünyasında bu konular hakkındaki baskın fikirler ayrıntılı şekilde yansıtılmaktadır. Dördüncü bölümde modern İslamcılık ve bu olgunun içinde bulunduğu durum ve bu duruma nasıl geldiği, yine bu dönem içerisinde aktif olarak çalışmış ve bu dönemin canlı tanıklarının ağzından eleştirisel bir biçimde ele alınmaktadır. Özellikle 1980 sonrası İslami hareketlerin içine girdiği değişim ve bu dönemde Arap dünyasında popüler olan Baas rejimleriyle olan mücadeleleri de kısa bir şekilde anlatılıyor. Kitabın beşinci ve altıncı bölümleri ise içerik olarak bu kitabın en önemli bölümleri olarak öne çıkmaktadır. Beşinci bölüm genel anlamda Doğu ve Batı toplumlarının tarihsel ilişkilerini ve bu ilişkilerin geçirdiği değişimleri 11 Eylül saldırılarını göz önünde bulundurarak, bu konular hakkında araştırma yapanlara yardımcı olacak ve Batılı kaynaklarda bulamayacakları birçok tespiti içermektedir. Altıncı ve son bölümde ise İslamcılık olgusunun modern Arap-Müslüman dünyasındaki yeri ve nasıl anlaşıldığı anlatılmakta ve başta Suudi Arabistan olmak üzere Suriye, Irak, Körfez ülkeleri ve Fas’taki İslami hareketler ve bu hareketlerin siyasi yönleri ele alınmaktadır. Ayrıca Arap dünyasındaki İslami partiler hakkında da bilgiler verilmekte ve İslami hareketlerin kuruluşlarından günümüze kadar içinde bulundukları süreç ve bu süreç içerisindeki değişimlerde anlatılmaktadır. Genel olarak “The Contemporary Arab Reader On Political İslam” isimli kitap yukarıda bahsedilen konular hakkında araştırma yapanların okuması tavsiye edilecek bir eserdir. Özellikle Batı kökenli eserlerde ya yetersiz ya da önyargılar altında tam olarak yansıtılamayan Müslüman perspektifini anlamak veya en azından fikir sahibi olmak için mutlaka göz önünde bulundurulmalıdır. Makalelerin neredeyse tamamı İslami araştırmacı, aktivist, siyasetçi, yazar, gazeteci ve Âlim(Şeyh-Ulema) sınıfındaki kişiler tarafından yazılmış olması ve bu makalelerin ilk defa İngilizceye tercüme edilmiş olması da kitaba daha başka bir boyut katmaktadır. Bu kitap her ne kadar çok ayrıntılı bilgiler içermese de, konuların genel çerçeveleri hakkında yeterli bilgi sunmakta ve daha ayrıntılı araştırma yapmak isteyenlere yol gösterecek bir özelliğe sahiptir. Ayrıca her makalenin sonunda bulunan kaynakça da bu tür konuları araştıranlara büyük bir kolaylık sağlamaktadır. O 92 OrtadoguAnaliz Şubat 2011 - Cilt: 3 - Sayı: 26
