girişim sermayesi genel bakış

Sirküler Sayı: 2013/5 – 03.06.2013
0
GİRİŞİM SERMAYESİ
GENEL BAKIŞ
Yeşilköy, Dünya Ticaret Merkezi (IDTM) A-1 Blok No: 61
Bakırköy/İstanbul Tel: 0212.4658868 (pbx) Fax: 02124658869
[email protected]
www.elmadaghukuk.com
1
KONU
: GİRİŞİM SERMAYESİ GENEL BAKIŞi1
Girişim sermayesi nedir?2
Teknoloji ağırlıklı sanayileşme stratejisinin benimsendiği başta ABD, İngiltere, Fransa, Japonya,
Hollanda ve Almanya gibi ülkelerde özellikle II. Dünya Savaşı’ndan sonra ortaya çıkan “risk
sermayesi” genel olarak; dinamik, yaratıcı, ancak finansal gücü yeterli olmayan girişimcilerin
yatırım fikirlerini gerçekleştirmeye olanak tanıyan bir yatırım finansmanı biçimi olarak
tanımlanabilir.3 Risk sermayesi uygulamalarıyla, farklı ve yenilikçi buluşların ve ya fikirlerin
piyasaya dahil olması, üretim ve istihdama katkı sağlaması söz konusudur.
Maddi veya fiziki imkânsızlıklardan dolayı fikir ve buluşlarını somut hale getirmeyi
başaramayan girişimcilerin yardımına koşan risk sermayesi sistemi girişimcilere yeni fırsat
kapıları açılmasını sağlamaktadır. Risk sermayesinde risk büyük, vade uzun fakat vade
sonundaki kar marjı çok yüksektir. Sermayedar bir anlamda geleceği okuyarak büyük bir risk
altına girer fakat yatırımının karşılığını uzun bir vade sonunda alabilir.
İngilizcede “Private Equity” olarak adlandırılan “girişim sermayesi” kavramı ise “risk
sermayesi” kavramını da kapsayacak şekilde, fikirlere ve henüz başlangıç aşamasındaki yeni
kurulmuş şirketlere yapılan yatırımların yanında, satın almaları, yeniden yapılandırmaları ve
büyüme stratejisi güden genellikle 3-10 yıllık şirketlere yapılan büyüme ve genişleme
yatırımlarını da kapsayacak şekilde kullanılmaktadır.4 Risk sermayesinin konusu olan
yatırımlarda girişim sermayesi kavramına dâhil olmakla birlikte pratik anlamda girişim
sermayesinin konusunu işletmeler oluşturur.
Girişim sermayesinin konusunu piyasada kendine yer edinmiş, belli bir üretim sistemi,
kapasitesi ve portföyü olan işletmeler oluşturur. Sermayedar girişim sermayesi yatırımında bir
anlamda kendini kurtarmış işletmenin geleceğine yatırım yapar. Yeni üretim teknikleri, yeni
pazarlara açılma, yeni stratejiler, yeni ürün portföyleri girişim sermayesi yatırımının konusunu
oluşturabilir.
Girişim sermayesi en basit tanımıyla yeni bir firmayı finanse etmek için yatırılan paradır. Daha
açık bir ifadeyle girişim sermayesi bir işi olan; büyütmek ve geliştirmek isteyen fakat yeterli
yatırım gücü olmayan veya iyi bir iş kurma fikrine, gerekli girişimcilik yeteneğine ve bilgisine
sahip ancak iş kurmak için sermayesi olmayan girişimcilere, fikirlerini gerçeğe dönüştürmek
için gerekli finansmanı sağlayan bir alternatif finansman yöntemidir. Bu iki tanım girişim
sermayesinin finansman aracı olma boyutunun öne çıkarıldığı tanımlardır.
i
Lütfen sirkülerimizin sonunda yer alan bilgilendirme notunu okuyunuz.
Lütfen sirkülerimizin sonunda yer alan bilgilendirme notunu okuyunuz
3
SPK Yatırımcı Bilgilendirme Kitapçıkları-6 / Girişim Sermayesi Yatırım Ortaklıkları
4
SPK Yatırımcı Bilgilendirme Kitapçıkları-6 / Girişim Sermayesi Yatırım Ortaklıkları
2
Yeşilköy, Dünya Ticaret Merkezi (IDTM) A-1 Blok No: 61
Bakırköy/İstanbul Tel: 0212.4658868 (pbx) Fax: 02124658869
[email protected]
www.elmadaghukuk.com
2
Yeni bir fikri, buluşu veya teknolojiyi ticari ürüne dönüştürmek amacıyla çok yönlü olarak
desteklemek şeklinde yapılan girişim sermayesi tanımında kavramın yenilik boyutu öne
çıkmaktadır.5 Yeni bir fikir, buluş veya farklılık girişim sermayesine konu olabilir ve finansman
ve fon kavramlarının yanı sıra girişim sermayesinde inovasyon etkisini de ön plana çıkarır.
Girişim sermayesi iki tarafı olan bir süreçtir. Girişim sermayesi sağlayarak fikrini finanse eden
ve fon elde eden girişimci sürecin bir tarafında yer alırken, diğer tarafta yüksek riske katlanmak
karşılığında yüksek getiri bekleyen ve girişim sermayedarı şeklinde kavramsallaştırılan
yatırımcı bulunmaktadır. Buna ek olarak gelişme potansiyeli yüksek işletmelerin büyümesini
sağlayarak sermaye kazancı elde etmeyi hedefleyen girişim sermayedarı, sadece finansal destek
sağlamakla kalmayıp, yatırım yaptığı firmaya yönetim, strateji, insan kaynakları, pazarlama,
finans gibi konularda danışmanlık hizmeti vermektedir. 6Bu anlamda girişimci hem fon
sağlama hem de işletme yöntemleri anlamında enerji ve kaynak harcamadan yol kat
edebilmektedir.
Bu boyutlarıyla girişim sermayesi “büyüme potansiyeli olan yeni fikirlere sahip girşimcilere
finansman ile bilgi ve deneyim aktarımı sağlayan; yatırımcılara ise yüksek risk ve uzun vade
karşılığında yüksek getiri vadeden bir araç” olarak tanımlanabilir.7
Girişim sermayesi çerçevesinde girişimci, geliştirilen yeni bir ürün, hizmet ya da üretim
teknolojisini diğer üretim faktörleri ile bir araya getirerek ekonomik bir değer yaratmayı
amaçlayan kişidir. Bu noktada girişim sermayesi bünyesindeki yenilik kavramı de ön plana
çıkmaktadır. Girişim sermayedarı, tasarruf sahibi olup bu anlamda bir yatırımcıdır. Ancak
girişim sermayedarını sıradan bir yatırımcıdan ayıran temel özellik; uzun vadeli, yüksek riskli,
teknolojik yenilik içeren ve bu durumun doğal sonucu olarak yüksek getirili projelere öz
kaynak yatırımı yapmasıdır. Girişim sermayedarı şirkete ortak olur. Dolayısıyla şirketin
yönetiminde söz sahibi olmaktadır. Bu da girişim sermayedarına yönetsel destek ile bilgi ve
tecrübe aktarımı sağlama misyonunu yüklemektedir. 8
Girişim sermayesini kavramlarla özetlemek gerekirse 5 boyutu söz konusudur.

Risk

Yenilik

Girişimciler için bir finansman yöntemi

Yatırımcılar için yüksek getirili ve uzun vadeli bir yatırım aracı

Bilgi ve deneyim paylaşım platformu.
5
Ceylan, 2003:333
Fulya Evren YATMAZ, Girişim Sermayesi/Uzmanlık Tezi, 2012
7
Fulya Evren YATMAZ, Girişim Sermayesi/Uzmanlık Tezi, 2012
8
Fulya Evren YATMAZ, Girişim Sermayesi/Uzmanlık Tezi, 2012
6
Yeşilköy, Dünya Ticaret Merkezi (IDTM) A-1 Blok No: 61
Bakırköy/İstanbul Tel: 0212.4658868 (pbx) Fax: 02124658869
[email protected]
www.elmadaghukuk.com
3
Girişim sermayesinin portföy değeri, GSYO’nun9 aktifinde bulunan, girişim sermayesi
yatırımları ile ikincil piyasalarda işlem gören para ve sermaye piyasası araçları ve ters repo
işlemlerinin rayiç değerleri toplamını ifade eder. GSYO’lar, Tebliğ uyarınca, takvim yılı esas
alınarak 3’er aylık dönemler itibariyle portföy değer tablosu hazırlamakla yükümlüdürler.10
Girişim sermayesinin önemi
Girişim
sermayesi atıl kaynakların girişimciye aktarılarak yeni teknolojilerin ekonomiye
kazandırılması yolu ile üç üretim faktörünü birden harekete geçiren ve ekonomik büyümeye
önemli katkı sağlayan bir araçtır.
Uzman girişim sermayedarlarının, büyüme potansiyeli olan firmaları seçmesi ve bu firmalara
finansman sağlaması bir nevi doğal seleksiyon işlevi görmektedir. Böylece potansiyeli olmayan
firmalar en başta elenip kaynak israfının önüne geçilmektedir. Buna ek olarak da bu firmalara
sağlanan yönetsel destek sayesinde firmalar, her anlamda sağlıklı bir şekilde işleyebilmekte ve
büyüyebilmekte, nihayetinde önemli küresel firmalara dönüşebilmektedir.11
Girişim sermayesinin ekonomik büyümeye bir diğer katkısı, özellikle teknoloji ve yenilik
tabanlı yeni endüstrilerin kurulmasını ve gelişmesini sağlamasıdır. Diğer bir deyişle girişim
sermayesi mevcut endüstri kollarında teknolojik yeniliklerle sağladığı verimlilik artışının yanı
sıra internet, cep telefonu gibi bütünüyle yeni endüstrilerin ortaya çıkmasında önemli rol
oynamaktadır. Yan sanayileri ile birlikte düşünüldüğünde yeni iş kolları, istihdam ve ihracat
artışına sağladığı katkı ile ekonomik büyümeye hız kazandırmaktadır.12
Girişim sermayesi türleri13
 Erken dönem girişim sermayesi
 Çekirdek sermayesi
 Başlangıç sermayesi
 Erken aşama finansmanı
 Gelişme dönemi girişim sermayesi
 Geçit finansmanı
 Büyüme-gelişme sermayesi
 Çıkış dönemi girişim sermayesi
 Köprü finansmanı
 Yerine koyma sermayesi
 Şirket paylarının/varlıklarının satın alınması
Erken dönem Girişim Sermayesi
9
Girişim Sermayesi Yatırım Ortaklığı
SPK Yatırımcı Bilgilendirme Kitapçıkları-6 / Girişim Sermayesi Yatırım Ortaklıkları
11
Fulya Evren YATMAZ, Girişim Sermayesi/Uzmanlı Tezi, 2012
12
Harrison ve Mason, 2000:224-245
13
Fulya Evren YATMAZ, Girişim Sermayesi/Uzmanlı Tezi, 2012
10
Yeşilköy, Dünya Ticaret Merkezi (IDTM) A-1 Blok No: 61
Bakırköy/İstanbul Tel: 0212.4658868 (pbx) Fax: 02124658869
[email protected]
www.elmadaghukuk.com
4
Çekirdek sermayesi (Seed Capital)
Çekirdek
sermayesi henüz fikir aşamasında olan bir yeniliğin finansmanında kullanılır. Bu
finansman türü girişim sermayedarı açısından en zor ve en riskli yatırım şeklidir. Somut bir
ürün ve strateji mevcut olmadığından, ürün veya hizmetin tutma ihtimali muğlaktır. Bu
nedenle yatırımcı, yatırım yaparken büyük risk alır fakat bunun karşılığında yüksek kar marjı
hedefler
Başlangıç sermayesi (Start-Up Capital)
Başlangıç
sermayesi, girişim sermayesinin en temel finansman türüdür. Girişimci araştırma
dönemini tamamlamış, gerekli projelendirme ve iş planlarını yapmıştır. Dolayısıyla başlangıç
sermayesi çoğunlukla ürünü ticarileştirme ve pazarlama amaçlarıyla kullanılır. Burada
sermayedar büyük anlamda yatırımcı pozisyonundadır. Yatırımcı ürün ve potansiyeli hakkında
daha net fikirlere sahip olabilir. Risk daha düşüktür.
Erken aşama Finansmanı (Early Stage Financing)
Bu
aşamada işletme kurulmuş, üretim başlamıştır. Ancak özellikle pazarlama alanında
işletmenin önemli eksiklikleri mevcuttur. İşletme, ürünün imajının geliştirilmesi, pazarda
tutunmasının sağlanması ve pazarlama konusunda alınan diğer kararların uygulanması için
finansman ihtiyacı duyar. Erken aşama finansmanı bu ihtiyaçların karşılanmasını sağlar.
Geçit Finansmanı
Geçit finansmanı ile işletmenin artık yalnızca üretim yaparak satma dışında tam kapasite ile
üretim yapma ve pazarlama payını büyütme gibi hedefleri olmasıdır. Bir anlamda işletme ölçek
büyütmek için finansman ihtiyacı duyar.
Büyüme sermayesi
Kuruluş
aşamasını tamamlamış, başa baş noktasında veya karlı çalışan bir işletmenin
büyümesi ve gelişmesi için sağlanan sermayedir. İşletme, üretim kapasitesini artırmak, Pazar
payını genişletmek, yeni ürünler üretmek veya ek işletme sermayesi temin etmek amacıyla bu
finansman şekline başvurabilir.
Çıkış Dönemi
Girişim
sermayedarının yatırım yaptığı firmanın hisse senetlerini borsa aracılığıyla veya
doğrudan başka bir firmaya satma yoluyla elinden çıkarması işlemine çıkış denir.
Köprü finansmanı ve ara finansman
Hisse senetleri sermaye piyasasında satışa çıkıncaya kadar işletmenin finanse edilmesine köprü
finansmanı denir. Köprü finansman, genellikle 6 ay- 1 yıl içerisinde halka açılmayı planlayan
işletmelere aktarılır.
Yeşilköy, Dünya Ticaret Merkezi (IDTM) A-1 Blok No: 61
Bakırköy/İstanbul Tel: 0212.4658868 (pbx) Fax: 02124658869
[email protected]
www.elmadaghukuk.com
5
Köprü finansmanının bir çeşidi olan ara finansmanda ise bu finansman türü getiri açısından öz
sermaye ile borç arasında bir yerdedir ve her iki finansman türünün de özelliklerine sahiptir.
Girişim Sermayesi Modelleri:
Enformel girişim sermayesi (Informal venture capital)
Genel
olarak “iş melekleri” (business angels) şeklinde isimlendirilen enformel girişim
sermayesi, herhangi bir aracı kurum ya da organ olmadan yatırımcının doğrudan girişimciye
finansman sağladığı durumları kapsar. İş meleklerinin daha çok erken dönem finansmanı
türlerinden başlangıç ve erken aşamayı finanse ettiği görülmektedir. Dolayısıyla iş melekleri ve
geleneksel girişim sermayesinin birbirlerini tamamladığı ifade edilebilir.14
Kurumsal Girişim Sermayesi
Kurumsal girişim sermayesi, sadece finansal amaçlarla değil aynı zamanda stratejik hedeflere
erişmek maksadıyla büyük firmaların küçük işletmelere hisse senedi alımı yoluyla yatırım
yapmasıdır.
Geleneksel girişim sermayesi
Geleneksel girişim sermayesi, uzun dönemli kote ettirilmemiş yeni firmalara yapılan ve temel
kazancı temettüleri olan profesyonel yatırımlardır. Kurumsal ve geleneksel girişim sermayesi
ayrıma göre kurumsal girişim sermayesi modelinde girişim sermayesi şirketi niteliğinde
olmayan büyük firmalar doğrudan veya kendi kurdukları alt şirketler vasıtasıyla küçük
işletmelere yatırım yapar. Oysa geleneksel girişim sermayesi modelinde yatırımcının kimliği
önemli değildir. Geleneksel girişim sermayesi modeli, emeklilik fonları, sigorta şirketleri,
bankalar ve diğer mali kurumlardan toplanan fonları, girişimcileri finanse etmek üzere
kullanan profesyonel firmalar üzerine kuruludur.15
Girişim sermayesinin işleyişi
Girişim
sermayesi şirketleri farklı kaynaklardan topladığı fonları bir havuzda birleştirir ve
kendi kriterlerine göre uygun gördüğü girişim şirketlerinin hisse senetlerini satın alarak onlara
finansman sağlar. Daha sonra girişim şirketi belirli bir finansal güce ve piyasa değerine
ulaştığında çeşitli çıkış stratejileri ile hisse senetlerini elden çıkarır. Böylece gelir elde eden
girişim sermayesi şirketi bu gelirin bir bölümünü sermayedarlara aktarır. Girişim sermayesi
şirketi özellikle fikirleri ve yatırım projelerini değerlendirme konusunda uzmanlaşmış proje
değerlendirme kuruluşlarından teknik destek alabilir.
14
15
OECD, 1996:8
Fulya Evren YATMAZ, Girişim Sermayesi/Uzmanlı Tezi, 2012
Yeşilköy, Dünya Ticaret Merkezi (IDTM) A-1 Blok No: 61
Bakırköy/İstanbul Tel: 0212.4658868 (pbx) Fax: 02124658869
[email protected]
www.elmadaghukuk.com
6
Türkiye uygulaması
Yasal çerçeve
Türkiye’de girişim sermayesi kavramı ilk kez 24.04.1992 tarih ve 3794 sayılı Kanunla değişik
28.07.1981 tarih ve 2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu ile mevzuata girmiştir.
SPK tarafından hazırlanan ve 06.07.1993 tarih ve 21629 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Seri:
VIII No:21 sayılı “Risk Sermayesi Yatırım Ortaklarına İlişkin Esaslar Tebliği” GSYO’ları
düzenleyen ve girişim sermayesine ilk ve tek doğrudan yasal zemin teşkil eden tebliğdir. Bu
tebliğ, 1998 yılında yerini, daha sonra 20.03.2003 tarih ve 25054 sayılı Resmi Gazetede
yayınlanan Seri: VI No:15 sayılı “Girişim Sermayesi Yatırım Ortaklıklarına İlişkin Esaslar
Tebliği” ile yürürlükten kaldırılacak olan 06.11.1998 tarih ve 23515 sayılı Resmi Gazetede
yayımlanan Seri: VI No:10 sayılı aynı adlı Tebliğe bırakmıştır.
Tebliğ, GSYO’ların kurucularına, kuruluş usullerine, hisse senetlerinin kurul16 kaydına
alınmasına, yönetimine, yöneticilerde aranacak özelliklere, faaliyet konularına, portföy ve
yatırım sınırlamalarına ve diğer yükümlülüklerine ilişkin esasları ve usulleri düzenlemek amacı
ile hazırlanmıştır.17 Bu kapsamda tebliğe göre GSYO’ların nitelikleri, aranan şartlar, sınırlamalar
ve muafiyetler ana hatları ile şöyledir:
 GSYO ani şekilde kurulabilir veya farklı faaliyet kolunda mevcut şirketler GSYO’ya
dönüşebilir. Anonim şirket olarak kurulmaları ve başlangıç sermayelerinin 5 milyon TL’den az
olmaması şarttır.
 Ortaklar, vergi borçları olmaması ve belirli suçlardan mahkûm olmamaları gibi nitelikleri
taşımalıdır. Bunun yanı sıra lider sermayedar olarak tanımlanan ve sermayenin asgari yüzde
25’i kadar pay sahibi olan ortakların ek özellikler taşıması gerekmektedir.
 GSYO, yatırım yapmayı planladığı sektörler ile yatırımların, sermaye artırımlarının ve halka
arzın planlandığı dönemler gibi bilgileri kuruluş aşamasında sunmak zorundadır.
 GSYO ayrıca portföy işletmeciliğine ilişkin faaliyet izinlerini de almak durumundadır.
 GSYO, kuruluşlunu takip eden belirli bir süre içerisinde hisse senetlerini halka arz etme
zorunluluğundadır.
 GSYO’ların faaliyet kapsamları ve yatırım sınırlılıkları Tebliğde açıkça belirtilmiştir. Buna ek
olarak girişim sermayesi yatırımlarının usulleri de Tebliğde tanımlanmıştır.
 Yatırım fonları, emeklilik fonları, bankalar, portföy yönetim şirketleri, emekli ve yardım
sandıkları ve vakıflar gibi nitelikli yatırımcılar olarak tanımlanan yatırımcı grubuna arz
edilecek hisse senetleri için çeşitli istisnalar getirilmiştir.
16
Sermaye Piyasası Kurulu
20.03.2003 tarih ve 25054 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan Seri: VI No: 15 sayılı “Girişim Sermayesi Yatırım
Ortaklıklarına İlişkin Esaslar Tebliği” madde 1.
17
Yeşilköy, Dünya Ticaret Merkezi (IDTM) A-1 Blok No: 61
Bakırköy/İstanbul Tel: 0212.4658868 (pbx) Fax: 02124658869
[email protected]
www.elmadaghukuk.com
7
Lider sermayedar kavramı
Girişim
Sermayesi Yatırım Ortaklığının payları halka arz edilmeden önce, ortaklıkta tek
başına veya bir araya gelerek sermayenin en az %25’i oranında pay sahibi olan ortak ya da
ortaklardır. Ortaklıkta lider sermayedar olacak gerçek veya tüzel kişilerin girişim sermayesi
yatırım ortaklığı kurucusu ve ortağı olmanın gerektirdiği mali güç, itibar ve yeterli
tecrübeye sahip olmaları zorunludur.18
Girişim sermayesi yatırım ortaklıklarının faaliyet kapsamı19
a) Tebliğ’de belirtilen esaslar çerçevesinde girişim şirketlerine yatırım yapabilirler,
b) Girişim şirketlerinin yönetimine katılabilir, bu şirketlere danışmanlık hizmeti verebilirler,
c) Portföylerini çeşitlendirmek amacıyla ikinci el piyasalarda işlem gören sermaye piyasası
araçlarına ve para piyasası araçlarına yatırım yapabilirler.
d) Bir yıldan kısa vadeli olanlar için öz sermayelerinin yarısını, bir yıl ve daha uzun vadeli
olanlar için öz sermayelerinin iki katını aşmamak kaydıyla borçlanabilirler.
e) Türkiye’de kurulu girişim şirketlerine yatırım yapmak üzere yurtdışında kurulan girişim
sermayesi fonlarına yatırım yapabilirler. Ancak bu yatırımlardan kaynaklanan riskin
yatırıma yönlendirilen anapara miktarı ile sınırlı olması gerekmektedir.
f) Türkiye’deki girişim sermayesi faaliyetlerine yönelik olarak danışmanlık hizmeti vermek
üzere yurtiçinde ve yurtdışında kurulu danışmanlık şirketlerine ortak olabilirler.
g) Yurtiçinde kurulu portföy yönetim şirketleri ile yurtdışında kurulmakla birlikte faaliyet
kapsamı sadece yurtiçinde kurulu girişim şirketleri olan portföy yönetim şirketlerine ortak
olabilirler.
Girişim sermayesi yatırım ortaklıklarının yatırım yapabileceği alanlar
GSYO’lar
portföy değerlerinin %50 sini aşmamak kaydıyla ikincil piyasalarda işlem gören
sermaye piyasası araçlarına ve para piyasası araçlarına yatırım yapabilir, portföyün döviz, faiz
ve piyasa riskleri gibi risklere karşı korunması amacıyla, esas sözleşmede ve izahnamede
hüküm bulunmak ve Kurulca uygun görülmek koşuluyla, yatırım amacına uygun portföy
yönetim teknikleri ile para ve sermaye piyasası araçlarını kullanabilirler, bu amaçla Kurulca
belirlenecek esaslar çerçevesinde opsiyon sözleşmeleri, forward, finansal vadeli işlemler ve
vadeli işlemlere dayalı opsiyon işlemlerine taraf olabilirler.20
Girişim sermayesi yatırım ortaklıklarının denetimi
Ortaklık
paylarının halka arz edildiği hesap dönemi itibariyle girişim sermayesi yatırım
ortaklığı, sürekli bağımsız denetime tabidir. Bunun sonucu olarak şirketin finansal tabloları
18
SPK Yatırımcı Bilgilendirme Kitapçıkları-6 / Girişim Sermayesi Yatırım Ortaklıkları
SPK Yatırımcı Bilgilendirme Kitapçıkları-6 / Girişim Sermayesi Yatırım Ortaklıkları
20
SPK Yatırımcı Bilgilendirme Kitapçıkları-6 / Girişim Sermayesi Yatırım Ortaklıkları
19
Yeşilköy, Dünya Ticaret Merkezi (IDTM) A-1 Blok No: 61
Bakırköy/İstanbul Tel: 0212.4658868 (pbx) Fax: 02124658869
[email protected]
www.elmadaghukuk.com
8
Kurul tarafından listeye alınmış bir bağımsız denetim kuruluşu tarafından 6. ve 12. ay sonları
itibariyle denetlenir.
Girişim sermayesi yatırım ortaklıklarına yatırım yapmak
Girişim
sermayesi yatırım ortaklarının diğer bilinen yatırım ortaklıklarından farklı olarak
paylarını sadece nitelikli yatırımcılara arz etme seçenekleri bulunmaktadır. Girişim sermayesi
ortaklıkları esas sözleşmeleri ile halka arzı sadece nitelikli yatırımcılarla sınırlandırabilirler.
Yani bu nitelikteki ortaklıkların payları borsada işlem görmez. Bu durumda ortaklıkta lider
sermayedar olması şartı da aranmaz. Bu ortaklıkların paylarının nitelikli yatırımcılara arzında,
izahname ve sirküler düzenleme zorunluluğu da bulunmamaktadır. Bu özellikli durum
dışında, payları halka arz edilecek veya edilmiş olan anonim şirketlere yatırım yapma esasları
GSYO’ya ilk halka arzdan ortaklık payı alınarak yatırım yapılabileceği gibi (birincil piyasa
işlemi), ortaklığın payları borsada da alınıp satılabilir (ikincil piyasa işlemi).
Nitelikli yatırımcılar; yatırım fonları, emeklilik fonları, menkul kıymet yatırım ortaklıkları,
gayrimenkul yatırım ortaklıkları, aracı kurumlar, bankalar, sigorta şirketleri, özel finans
kurumları, portföy yönetim şirketleri, emekli ve yardım sandıkları, vakıflar, 506 sayılı Sosyal
Sigortalar Kanununun geçici 20 nci maddesi uyarınca kurulmuş olan sandıklar, kamuya yararlı
dernekler ile nitelikleri itibariyle bu kurumlara benzer olduğu Kurulca belirlenecek diğer
yatırımcılar ve halka arz tarihi itibariyle en az 1 milyon Türk Lirası tutarında Türk ve/veya
yabancı para ve sermaye piyasası aracına sahip olan gerçek ve tüzel kişilerdir.21
Girişim sermayesi yatırım ortaklığı paylarına yatırım yaparken dikkat edilmesi gerekenler
Yatırımcı, yatırım yapacağı girişim sermayesi yatırım ortaklığının karlılık durumunu, türünü,
finansman yapısını, faaliyetleri ve yatırımları hakkında bilgileri, şirketin faaliyet raporlarından
ve kamuya açıklanan finansal tablolarından izlemelidir. Ayrıca, şirketin sermaye, yönetim,
portföy yapısı ve finansal yapısı ile faaliyetleri hakkındaki değişikliklere ilişkin olarak şirket
tarafından borsaya bildirilen açıklamalarda önemlidir. Ayrıca lider sermayedarın girişim
sermayesi alanındaki yatırım deneyimi, mali gücü ve itibarı da bir girişim sermayesi yatırım
ortaklığına yatırım yapılırken dikkat edilmesi gereken unsurlardandır.22
Türkiye’ de Girişim Sermayesi Yatırımları
Türkiye’deki
yıllık girişim sermayesi yatırımları 100 milyon dolar civarındadır. Türkiye’deki
girişim sermayesi yatırım ortaklığı sistemi çekirdek, başlangıç ve yönetimin satın alınması
aşamalarındaki projelere yatırım yapmamaktadır. Özellikle çekirdek aşamasındaki firmaların
riski oldukça yüksek olduğundan bu firmalar ölüm vadisinde olarak nitelendirilmekte ve
yatırım yapılmamaktadır. Türkiye’de genellikle fikir aşamasını geçmiş, firmasını kurmuş ve kar
21
22
SPK Yatırımcı Bilgilendirme Kitapçıkları-6 / Girişim Sermayesi Yatırım Ortaklıkları
SPK Yatırımcı Bilgilendirme Kitapçıkları-6 / Girişim Sermayesi Yatırım Ortaklıkları
Yeşilköy, Dünya Ticaret Merkezi (IDTM) A-1 Blok No: 61
Bakırköy/İstanbul Tel: 0212.4658868 (pbx) Fax: 02124658869
[email protected]
www.elmadaghukuk.com
9
elde etmeye başlamış ancak büyümek, yatırımlarını devam ettirebilmek amacıyla finansmana
ihtiyacı olan firmalara yatırım yapılmaktadır.
Ancak dünya örneklerine bakıldığında Apple ve benzeri büyük firmaların çekirdek aşamasında
finanse edildiği görülmektedir. Bu nedenle Türkiye’de fikir aşamasını geçemeyen ancak
finansman
bulunması
durumunda
oldukça
başarılı
olabilecek
projeler
hayata
geçirilememektedir. Türkiye uygulamasında da çekirdek aşamasındaki firmalara yönelik
girişim sermayesi sisteminin daha aktif bir hale getirilmesi hem üretim anlamında hem de
ekonomik büyüme anlamında büyük ilerlemelere yol açabilecektir.
Kaynakça:
SPK Yatırımcı Bilgilendirme Kitapçıkları-6 / Girişim Sermayesi Yatırım Ortaklıkları
Ceylan, 2003:333
Fulya Evren YATMAZ, Girişim Sermayesi/Uzmanlık Tezi, 2012
Harrison ve Mason, 2000:224-245
20.03.2003 tarih ve 25054 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan Seri: VI No: 15 sayılı “Girişim
Sermayesi Yatırım Ortaklıklarına İlişkin Esaslar Tebliği
OECD, 1996:8
i
Burada yer alan bilgiler Elmadağ Hukuk Ofisi tarafından bilgilendirme amacı ile hazırlanmıştır. Bu kapsamda verilen bilgi,
yorum ve tavsiyeler hukuk danışmanlığı kapsamında değildir. Bu kaynakların kullanılması nedeni ile ortaya çıkabilecek
hatalardan Ofisimiz sorumlu değildir
Yeşilköy, Dünya Ticaret Merkezi (IDTM) A-1 Blok No: 61
Bakırköy/İstanbul Tel: 0212.4658868 (pbx) Fax: 02124658869
[email protected]
www.elmadaghukuk.com