lokomotor sistem muayenesi
advertisement
Anamnez alma, Sistem Sorgulaması ve Fizik Muayene Prof. Dr. Ali Kemal Kadiroğlu DÜTF İç Hastalıkları AD Nefroloji BD Hekimlik bir sanat ve aynı zamanda usta-çırak ilişkisidir İyi bir hekim olmak için iyi bir öğrenci olmak gerekir Temel bilgisi ve muayene tekniği zayıf bir öğrenci iyi bir hekim olamaz. Problem = Şikayet Anamnez ve Fizik Muayene Ayırıcı tanı Laboratuar; Tam İdrar Tetkiki, Tam kan, Biyokimya Sedimentasyon, Seroloji, Teşhis ve Tedavi Görünütüleme yöntemleri PAAC grafi, DÜS, ADBG, kraniografi, Vertebra grafileri Ultrasonografi Bilgisayarlı Tomografi Semptom: hasta tarafından hissedilen başağrısı, bulantı, kusma, karın ağrısı, kaşıntı gibi belirtilere denir. Bulgu: hekim tarafından hastanın muayenesi sonucu objektif olarak elde edilenlerdir. ANAMNEZ ALMA Anamnezin doğrusu hastadan alınandır. Demans, bilinç bozukluğu veya lisan yetersizliği olan hastalarda hastanın yakın çevresinden alınmalı Hastanın anlayabileceği basit sorular sorulmalı Hasta rahat konuşmalı, önemli bilgileri almak için hasta yönlendirilmeli Hasta dikkatli bir şekilde dinlenmeli Hastaya ilgi gösterilmeli ve güveni kazanılmalı Hasta ile iletişimde tıp terimleri kullanılmamalı, doğrudan hastanın ifadesi yazılmalı ANAMNEZ ALMA KİMLİK BİLGİLERİ: Ad-soyad, yaş, cinsiyet, doğum yeri, meslek, yaşadığı yer, adres. Bazı hastalıklar cins’e uygun dağılım gösterir SLE, safra kesesi taşı, meme tümörü bayanlarda sıktır Bazı hastalıklar yaşa uygun dağılım gösterir Lenfomalar, akciğer, kolon ve prostat kanseri Bazı hastalıklar meslekle uygunluk gösterir Maden işçisi, akü işinde çalışan, petrol işinde,kot taşlama Sıtma, salmonelloz, bruselloz doğu ve güneydoğu anadoluda, romatizmal hastalıklar ve tiroid hastalıkları karadeniz bölgesinde yaygındır. ŞİKAYET: Hastayı hekime getiren mevcut şikayetler ANAMNEZ ALMA HASTALIĞIN HİKAYESİ: Mevcut şikayetlerinin hikayesi başından sonuna kadar irdelenir. Mümkün olduğu kadar hastanın kendi ifadesine sadık kalınarak ancak yakınmaları seçerek, gruplayarak, nicelleştirerek ve kronolojik sıra takip edilerek yapılır. Yakınmaların kalitesi, yeri, şiddeti, zamanı, arttıran-azaltan faktörler dikkatle sorgulanır. ANAMNEZ ALMA ÖZGEÇMİŞ: Çocukluktan itibaren sağlık durumunun araştırılmasıdır. Tanı, tarih ve komplikasyonları ile geçirdiği/mevcut hastalıklar (konjenital hastalıklar, çocukluk çağı hastalıkları, HT, İKH, DM, KOAH, Tbc, hepatit, siroz, kanser), allerji, ameliyat ve travmalar kaydedilir. Akut eklem romatizması…..kalp kapak hastalığı Safra kesesi taşı……………ikter, pankreatit Duodenal ülser……………..ÜGK, barsak perforasyonu SOY GEÇMİŞ (AİLE ÖYKÜSÜ): Anne, baba ve kardeşler: Yaş, sağlık durumları ve varsa hastalıkları veya ölmüş ise ölüm nedeni ve yaşı öğrenilir. Kalıtsal hastalıkların düşünüldüğü durumlarda daha eski kuşaklar da sorgulanmalı. ANAMNEZ ALMA SOSYAL DURUM: Medeni hali (bekar, evli ise süresi, dul), eş ve çocukların yaş, ve sağlık durumları, gerekirse sosyo-ekonomik-psikolojik durumu sorgulanır. ALIŞKANLIKLAR: Sigara, alkol, çay, kahve, diyet, diğer KULLANDIĞI İLAÇLAR: Kullanılan ilaçlar ve diğer benzeri maddeler, doz, süre ve sebebi, ilaç duyarlılığı sorgulanır. BEDEN FONKSİYONLARI: Uyku, iştah, idrar, dışkılama, susama hissi, beş duyu, cinsel istek, seks gücü ve adet(menstruasyon) durumu sorgulanır. SİSTEMLERİN SORGUSU: FM’den önce mutlaka yapılmalı SİSTEMLERİN SORGULANMASI GENEL DURUMLA İLGİLİ SORULAR Vücut ağırlığı: azalma, artma,sabit, ne zaman ne kadar ? Cild, saçlar,tırnaklar: Cildde kaşıntı, pigmentasyon, döküntü, aşırı terleme, Saçlarda dökülme, yağlanma, kırılma, incelme veya kalınlaşma, Tırnaklarda şekil değişikliği, kırılma, çukurlaşma veya bombeleşme. Ateş, halsizlik, yorgunluk SİSTEMLERİN SORGULANMASI SOLUNUM ve KARDİYOVASKÜLER SİSTEMİ Öksürük: kuru, yaş(balgam) günün hangi saatinde fazla,tozlu ortam, soğuk, polenler tetikliyormu ? Balgam varsa rengi,miktarı, kolay çıkarabiliyormu ? Kan içeriyor mu? Nefes darlığı: istirahattemi, yol yürürken mi? merdiven çıkarken mi?, ağrı eşlik ediyor mu ?sırt üstü oluyor mu? Gece daha mı fazla? Göğüs ağrısı: yeri, karakteri, yayılımı, arttıran ve azaltan sebepler, Çarpıntı: kalp hastalığı var mı?, egzersizle ilişkili mi, düzenli mi , hızı ? Sürekliliği ? SİSTEMLERİN SORGULANMASI GASTROİNTESTİNAL SİSTEM İştah: azalma, artma Ağrı: yeri, şiddeti, yayılması, süresi, yemekle ilişkisi, ne zamandan beri olduğu, ağrı kesiciye yanıt verip vermediği ? Kusma: miktarı, rengi, yiyecek ve/veya kan içeriyor mu, kaç defa tekrarladığı, yemekle ilişkisi, rahatlama oluyormu? Yutma güçlüğü: sıvı, katı yoksa her ikisine karşımı? Önce hangisine karşı başlamış?, ağrı eşlik ediyormu İshal: kaç defa, miktarı, rengi, kıvamı, kan varmı? İlaç kullanıyormu?, ne zamandan beri var? Kabızlık: süresi, ne zamandan beri olduğu, ağrılı defakasyon varmı, kanlı mı? Yemekle ilişkisi, sayıda değişiklik varmı? Kıvamında değişiklik ? SİSTEMLERİN SORGULANMASI ÜRİNER SİSTEM Yan ağrısı, yayılması, eşlik eden kanlı idrar ? İdrar miktarında azalma, artma, renk değişikliği? İdrar şikayetleri ne zamandan beri var ? Gece idrara kalkıyormu, kaç defa, İdrar akımında sorun varmı, yaparken yanma, ağrı var mı? İdrar bittikten sonra damla damla geliyormu? İdrar azalmasına eşlik eden göz kapaklarında şişme, bacaklarda şişme ? Karnın alt orta bölgesinde ağrı varmı? FİZİK MUAYENE İnspeksiyon : Bakmak-görmek Palpasyon : Dokunmak-hissetmek el ayası parmak ucu ile yapılır Perküsyon : Vurmak- duymak Sonör(hava dolu küçük boşluklar), timpanik(hava dolu büyük boşluklar) ve mat ses(kalp, karaciğer dalak gibi solid organlar) Oskültasyon : Dinlemek- duymak FİZİK MUAYENE KB (mmHg), Nabız (vuru/dakika), Vücut ısısı (°C), Solunum (sayı/dakika), Kilo (Kg), Boy (cm) KAN BASINCININ ÖLÇÜLMESİ 30 dk öncesinden sigara, alkol, yemek veya kafeinli içecekler almayacak Manşon kolun % 80’ni kaplayacak Manşon alt kenarı antekübital fossadan 2,5 cm yukarda olacak Manşonun havası 2-3mmHg/sn inecek şekilde boşaltılacak Kol kalp hizasında destekli biçimde 2 dk ara ile iki ölçüm yapılacak Başlangıçta her iki koldan ölçülecek. Aradaki fark 10/5 mmHg’dan daha büyük ise yüksek ölçülen koldan devam edilecek Takip ölçümleri aynı koldan yapılacak Kan Basıncı KB = CO x PVR Sistolik / Diastolik (mmHg) ≤100 / 60 120 / 80 prehipertansiyon ≥140/90 A- Esansiyel Hipertansiyon B- Sekonder Hipertansiyon NABIZ Normal değer: 60 -100 vuru/dk Bradikardi < 60 vuru/dk, Ağır bradikardi < 40 vuru/dk Sporcu, yaşlı, AV tam blok, digoksin,Betabloker, MI sonrası, kafa içi basıncı artışı, hasta sinüs sendromu Taşikardi > 100 vuru/dk Ateş, anemi, dehidratasyon, hipertiroidi, infektif endokardit, mitral stenoz, kardiyomyopati, AV fistül, ankziete, korku VÜCUT ISISI Normal oral ısı: 36.7°C - 37 °C Rektal ısı : oral ölçümden 0.5 - 1°C yüksektir. Axiller ısı : oral ölçümden 0.3 – 0.4 °C yüksektir. 36.0 – 37.4 °C normal vücut sıcaklığı 37.5 – 38.2 °C subfebril ateş 38.3 – 41 °C ateş Hipotermi ≤ 36 °C Soğuga maruz kalma, hipotiroidi, sepsis Hipertermi > 41 °C Sepsis, güneş çarpması, yanıklar, enfeksiyon hastalıkları, kollajen hastalıklar, malignitelerde, beyin kanamalarında, tirotoksikoz,nöroleptik malign sendrom, SOLUNUM SAYISI Normal değer: 12 – 20 /dk Bradipne < 10/dk Beyin tümörlerinde, menenjitte, uyuşturucu kullanımında, tüberkülozda, hipotermi, SSS depresyonu Taşipne > 25/dk Ateşli enfeksiyon hastalıklarında, ankzietede,zehirlenmelerde, kalp yetmezliğinde, metabolik asidoz, respiratuar alkaloz, diyabetik ketoasidoz, GENEL DURUM İyi, orta, kötü, şuur durumu (açık,letarjik, konfüze, koma) Oryantasyon (zamana, yere,) Kooperasyon (kişiye uyumlu, iş birliği) FİZİK MUAYENE Baş boyun muayenesi: Saç ve saçlı deri: alopesi, hipotiroidide saçlar kuru, kalın, kolay kırılabilir. Hipertrioidi de ince ve yaştır. Saç dökülmesi olabilir, ağarabilir. Yağlı, mat, kepekli olabilir. Saçlı deride şişlik, lipom, nevüs olabilir. Yüz: facies hipokratika; gözler ve yanaklar çökmüş, burun sivrilmiş, alt dudak sarkmış, göz kapakları düşük bir hal almıştır. Kaşeksi, peritonit, terminal dönem hastalarda… soluk görünüm….anemi dudaklarda siyanoz… kalp ve akciğer hastalığı sarılık …..hemolitik anemi veya hepatobilier hastalık maske yüz (donuk, ifadesiz )… parkinson kaş kemerleri, burun,yanak kemiklerinde büyüme, alt çene öne gelir ve dudak kalınlaşır…..akromegali aydede yüzü, kıllanma, pletore, akneler… cushing sendromu Yüzde asimetri….7.sinir felci, ağız sağlam tarafa kayar Akromegali Maske yüzü Cushing Sendromu Sağ tarafta Sol tarafta fasial paralizi fasial paralizi Gözler: fotofobi; göz sulanması ile birliktedir, menenjit, tetanoz ve migrende görülür. Göz kapaklarında ödem; glomerulonefrit, nefrotik sendrom, anjionörotik ödem, Hipotiroidi de… Ptoz… göz kapaklarının düşmesi, serebrovasküler olaylarda, meningoensefalitlerde, 3.kafa çifti yaralanması Gözler bilateral öne doğru çıkık olması… Basedow-graves Periorbital ekimoz …. amiloidoz, kafa kaidesi kırıklarında Konjonktiva….hiperemik, soluk olabilir Sklera… ikterik, vaskülitler Kornea… arkus senilis Anjionörotik ödem Periorbital ekimoz Pupiller… daralmasına (parasempatik uyarı) myozis, genişlemesine (sempatik uyarı)midriazis, myozis: multipl skleroz gibi serebrovasküler olay, menenjitlerde, morfin ve benzeri opium alkaloidleriyle zehirlenmelerde midriazis: atropin ve alkol zehirlenmelerinde, ağır koma ve agoni dönemlerinde görülür anizokori… serebrovasküler olaylarda Burun… konjenital sifilizde semer burun, burun ucu mor olabilir…siyanotik akciğer hastalıklarında, burun kanatları solunuma katılabilir…hipoksik akciğer hastalıklarında.kanlı burun akıntısı….vaskülit Dudaklar: hiperpigmente…addison, soluk…ağır anemi, mor…siyanozda, koyu kırmızı… polisitemide, kiraz kırmızısı…karbonmonoksid zehirlenmesinde, büzülmüş ve küçülmüş…sklerodermada, kuru, çatlak ve kabuklanmış…ateşli hastalık, üremi, ağır dehidratasyonda dudak kenarında çatlak…vit B12 eksikliği Ense sertliği… menenjit, meningoensefalit, subaraknoid kanama (+) Tortikoliz: sternokleidomastoid kasın tek taraflı kasılması Boyun muayenesi LAP muayenesi (çapı, kıvamı, hareketliliği, tek mi, paket mi, zincir mi, ağrılı mı, çevre dokuya yapışık mı) wirchow nodülü…(tbc, lenfoma, reaktif lenfadenit vs) Boyun venöz dolgunluğu… sağ kalp yetmezliğinde,kalp tamponandında Trakea… orta hattadır, Aort anevrizmasında, mediasten tümörlerinde, plörezi ve pnömotoraksta karşı tarafa itilir, Atelektazide, plevra yapışıklıklarında ve akciğer fibrozunda hastalıklı tarafa çekilir. Tiroid muayenesi: normalde görülmez ve palpe edilmez. Bilateral palpe edilir. Diffüz büyüme(guatr), tek taraflı büyüme, nodül araştırılır (tek, multipl) ağrılı, ağrısız, kıvamı ... Basedow Graves Noduler Guatr FİZİK MUAYENE DERİ, KILLAR VE TIRNAKLAR: • İnspeksiyon: Deri: Eritem, makül, makülopapül, papül, plak, nodül, vezikül, bül, püstül, kist, vejetasyon, hiperkeratozis, kepeklenme, likefaksiyon, kabuk, artrofi, skleroz, erozyon, fissür, ülser, turgor tonus Kıllar: Hipertirikozis, hirsutizm, hipotrikozis, alopesi, renk değişiklikleri, Tırnaklar: Şekil bozuklukları (yenmiş, kırık, yıpranmış, kalkmış, kaşık, çomak,yumurta kabuğu, hipertrofik, distrofik), renk değişiklikleri (Beyaz, sarı, beyaz bandlar, diğer), punktuasyon, lunula kaybı ve tırnak yatağı değişiklikleri, splinter hemoraji, pigmentasyon, tümör Kaşık tırnak (Koilonişi) Tırnaklar incelir ve konkavlaşır. Özellikle demir eksikliği anemisinde Etkili kimyasal maddelerin lokal etkisi ile de görülebilir. Splinter hemoraji (Tırnak altına kanama) Tırnak yatağında distal bölgede uzun eksene parelel olarak ortaya çıkarlar. Kan hastalıkları, İnfektif endokardit veya SLE’de vaskülite bağlı olarak ortaya çıkabilir. FİZİK MUAYENE Tırnak bozuklukları: • Lindsay tırnağı: Tırnak yatağının proksimal kısmı beyaz, distal kısmı ise pembe/kırmızı renklidir. Sekonder hipoalbuminemi ve üremide görülebilir. • Lunula kaybı: Sağlıklı bir tırnakta proksimal kısımda olan beyaz renkli bölgenin pembeleşmesidir. Hipoproteinemi, kronik böbrek hastalığında görülebilir. Wilson sirozunda lanula mavi renk alabilir. Lunula kaybı Lindsay tırnağı FİZİK MUAYENE • Çomak parmak (Clubbing): • El ve ayak parmaklarının uçlarındaki yumuşak dokunun hiperplazisine bağlı şişmesi, tırnakların enine ve boyuna bombeleşmesi ve saat camı görünümü almasıdır. • Sağlıklı kişilerde başparmaklar tırnak uçları birbiri üzerine konduktan sonra distal interfalangial eklemler birbiri üzerine değebilirken, çomak parmak gelişiminde aynı anda bu durum başarılamaz. • Bronş kanseri, bronşiektazi, ampiyem, abse, sarkoidoz, asbestoz, KOAH gibi kronik akciğer hastalıkları, • Subakut bakteriyel endokardit, siyanotik konjenital kalp hastalıkları, • İnflamatuar barsak hastalıkları, siroz, malabsorbsiyon gibi GİS hastalıklarında ve nadiren konjenital olabilir. Çomak parmak Janeway lekeleri İnfektif endokarditli hastaların el ayası ve ayak tabanında hassas olmayan maküler eritematöz lezyonlardır. Deriye olan kanamalar sonucu oluşur. Uzun süreli kalırlar. Osler nodülleri İnfektif endokardit bulgusudur. El ayası ve ayak tabanında hassas ve ağrılı şişlikler şeklindeki küçük peteşial purpuralar halinde görülür. Janeway lekelerinden farkı hassas ve ağrılı olmasıdır. Avuç içi solukluk Palmar eritem Siyanoz Lokomotor Sistem Muayenesi Prof. Dr. Ali Kemal Kadiroğlu DÜTF İç Hastalıkları AD Nefroloji BD LOKOMOTOR SİSTEM MUAYENESİ LSM; fizik muayenenin ayrılmaz bir parçasıdır. Pek çok romatolojik ve nöromusküler hastalığa ait belirti ve bulgular saptanabilir. Romatolojik hastalıklar sadece bir sisteme ait hastalıklar olmadıklarından LSM diğer sistemlerin muayenesi ile birlikte yapılmalıdır. Lokomotor sistemin temel bileşenleri kemikler, eklemler, kaslar, yumuşak dokular, damarlar ve sinirlerdir. LSM’e geçmeden önce romatolojik hastalıklarda bütün sistemlerde aranması gereken semptom ve bulgular gözden geçirilmelidir. LOKOMOTOR SİSTEM MUAYENESİ Genel muayene: • Muayene yöntemleri: LSM’de klasik muayene yöntemleri (inspeksiyon, palpasyon, perküsyon, oskültasyon) kullanılır. Muayene edilen eklemlerin öncelikle normal pozisyonları ve fonksiyonları izlenir. Daha sonra patoloji açığa çıkartılır; (inspeksiyonda şişlik, kızarıklık ve deformiteler, palpasyonda; lokal ısı artışı, duyarlılık ve krepitasyon araştırılır). • Çift eklemlerin muayenesi, mutlaka ağrısız taraftan başlanarak simetrik olarak yapılmalıdır LOKOMOTOR SİSTEM MUAYENESİ Muayene sırasında eklem hareketleri fonksiyonlarına uygun olarak aktif, pasif ve dirence karşı test edilir. Eklem hareket açıklığının aktif ve pasif hareketlerle izlenmesi ve kaydı, muayenenin en önemli bölümlerinden biridir. • • • • • Normal; eklem hareket açıklığı tam, 1(+ )kısıtlı; %25 e kadar kısıtlılık, 2(+) kısıtlı; %50 ye kadar kısıtlılık, 3(+) kısıtlı; %75 e kadar kısıtlılık, 4(+) kısıtlı; %100 e kadar kısıtlılık ve ankiloz (eklem tamamen hareketsiz). LOKOMOTOR SİSTEM MUAYENESİ Ayaktaki hastanın duruşu/postürü değerlendirilir. Omurga ve koksofemoral eklemi tutan pek çok hastalıkta (ankilozan spondilitis, Pott hastalığı, kalça çıkığı, dissemine idiopatik sistemik hiperosteoz, aseptik femur başı nekrozu) hastanın duruşu ve postürü kalıcı olarak bozulur. Omurların muayenesi ile sakroiliak ve koksofemoral ekleme ait özel testler uygulanır. LOKOMOTOR SİSTEM MUAYENESİ Hasta muayene masasına oturtularak temporomandibular eklem ve servikal omurlardan başlanarak sıra ile omuz, dirsek ve el eklemlerinin muayeneleri yapılır. Sırt üstü durumda kalça, diz, ayak bileği ve ayak eklemlerinin muayeneleri ve özel testleri yapılır. Yüzükoyun yatırılarak vertebraların duyarlılığına, sakroiliak ekleme ve diz eklemine yönelik özel testler uygulanarak muayene sonlandırılır. LOKOMOTOR SİSTEM MUAYENESİ Servikal vertebraların muayenesi: • Boyun hareketlerinin (fleksiyon, ekstansiyon, ve rotasyon) izlenmesi ile başlar. • Bu eklemlerin palpasyonu ile ağrılı noktaların bulunup bulunmadığının saptanır. • Servikal osteoartrit, AS ve DISH. • Özellikle AS hastalarında boyun hareketleri ileri derecede kısıtlanmış olabilir. LOKOMOTOR SİSTEM MUAYENESİ Servikal vertebraların muayenesi: • Boyun hareketlerini bozan sadece AS gibi inflamatuar ya da osteoartrit gibi dejeneratif hastalıklar değildir, • Kitleler ve tortikolizde de boyun hareketlerinde kısıtlanma izlenebilir. • Servikal omurların arasındaki disklerin herniasyonunda ağrı temel şikayettir. • Spurlingn testi; hastanın boynu hiperekstansiyona getirilerek lateral rotasyon yaptırılırken alına baskı uygulanır, bu manevra hastanın ağrısında ani artma oluşur) SPURLINGN TESTİ hastanın boynu hiperekstansiyona getirilerek lateral rotasyon yaptırılırken alnına baskı uygulanır, bu manevra hastanın ağrısında ani artma oluşur LOKOMOTOR SİSTEM MUAYENESİ El bileği ve el eklemlerinin muayenesi: • El bileğinin inspeksiyonu ve palpasyonu ile muayeneye başlanır. • El bileğindeki sinovyal doku hipertrofisi palpe edilebilir. • Eklem üzerinde kızarıklık, şişlik, ısı artışı araştırılır. • ROM (range of motion) bakılır. • Başparmağın kök eklemi ve İF eklemi muayene edilir, daha sonra sırasıyla karpal, MKF ve İF eklemlerin muayeneleri yapılır (MKF ve İF eklemlerin muayenesinde nokta eklem çevresini olabildiğince kavrayarak buradaki değişiklikleri hissedebilmeye dikkat edilmelidir) • Özel testler uygulanarak muayene tamamlanır. Metakarpofalengeal eklemlerin muayenesi Parmak eklemlerinin muayenesi LOKOMOTOR SİSTEM MUAYENESİ El bileği ve el eklemlerinin muayenesi: • İnspeksiyon; DİF ve PİF eklemlerindeki kontraktürlere bağlı bazı deformiteler gözlenebilir. (PİF ekleminde fleksiyon, DİF ekleminde ekstansiyon kontraktürü ile ortaya çıkan deformitelere düğme iliği deformitesi, DİF ekleminde fleksiyon, PİF ekleminde ekstansiyon kontraktürü ile ortaya çıkan deformitelere kuğu boynu deformitesi denir) Bu deformitelerin en sık nedeni RA'tir. • Palpasyon sırasında İF eklemler çevresinde ele nodüller gelebilir. Bu nodüllerin büyük bölümü osteoartrite bağlı nodüllerdir. • PİF eklem çevresindeki nodüller; Bouchard nodülleri (RA, Osteoartroz) • DİF eklem çevresindeki nodüller; Heberden nodülleri (Osteoartroz, RA) Kuğu boynu deformitesi DİF ekleminde fleksiyon, PİF ekleminde ekstansiyon Düğme iliği deformitesi PİF ekleminde fleksiyon, DİF ekleminde ekstansiyon Heberden ve Bouchard nodülleri LOKOMOTOR SİSTEM MUAYENESİ Özel testler: • Karpal tünel sendromu: Retinakulum fleksorumun fibrozisine bağlı olarak median sinirin altta sıkışması ve bunun sonucunda elde uyuşma ve karıncalanmanın gelişmesiyle karakterizedir. • Karpal tünel sendromunun en sık nedeni RA, DM, Diyaliz hastaları(AVF) ve yineleyen travmalardır. • Sıkışmanın varlığını göstermek için en sık başvurulan test Tinel testidir. LOKOMOTOR SİSTEM MUAYENESİ Özel testler: • Tinel testi: Bu testte hastanın el bileği ekstansiyona getirilir ve retinakulum fleksorum üzerine bir refleks çekici ile vurulur. Median sinir üzerindeki bası artırılarak hastanın elinde elektrik çarpması hissinin oluşması, testin pozitif olduğunu gösterir. • Phalen ve Prayer testleri: Tinel testinin alternatifleridir. Hastanın her iki el bileği Phalen testinde fleksiyon, prayer testinde ekstansiyon durumuna getirilerek her iki taraftan birbirine doğru bastırması ve bir dakika süre ile o durumda tutulması istenir. Bu süre içinde ellerde uyuşma ve karıncalanma meydana gelmesi test sonucunun pozitif olduğunu gösterir. Tinel Testi Phalen testi LOKOMOTOR SİSTEM MUAYENESİ Vertebraların muayenesi: • Hasta ayaktayken yapılır. • Hekim ayakta duran hastanın arkasına geçerek hastanın öne eğilerek ayaklarına değmesini, geriye doğru ve her iki yanına doğru eğilmesini ister. • Skolyoz olup olmadığını belirlemek için eğik pozisyonda iken vertebranın durumunu gözden geçirmelidir. Vertebranın yana doğru eğilmesi skolyozu gösterir. • Daha sonra her iki yandan pelvisini sabitleyerek sağdan ve soldan geriye dönmesini ister. • Hastaya ağrılı noktaların olup olmadığı sorulur, vertebraların spinal çıkıntıları palpe edilir ve ağrılı noktalar değerlendirilir. Baştan başlanarak aşağıya doğru vertebralar perküte edilir. • Hastaya aşağıya doğru eğilmesi söylenerek vertebraların hareket sınırları değerlendirilir. • Bu gözlemlerini tamamladıktan sonra vertebralar palpe edilir ve özel testler uygulanarak muayene tamamlanır. LOKOMOTOR SİSTEM MUAYENESİ Vertebraların muayenesi: • Anormal bulgular: Skolyoz; Vertebranın yana doğru eğilmesi Kifoz; Torasik eğikliğin artması Gibbus; Angular deformite vardır ve tek bir vertebra çökmüştür (tüberküloz, metastaz, osteoporoz) Kifoskolyoz; Lordoz; Lomber vertebra belirginleşmiştir (gebelik, obesite) Lomber lordozun kaybı; Lomber kavisin düzleşmesi (disk hernisi, ankilozan spondilit) Hassasiyet; (travma, disk hernisi, osteomyelit, metastaz). Hareket sınırının daralması; (Osteoartrit, ankilozan spondilit, tüberküloz, metastaz) LOKOMOTOR SİSTEM MUAYENESİ Vertebraların muayenesi: • En sık rastlanan kök sıkışması siyatik sinirin sıkışmasıdır. • Yapılan testler ; • Düz bacak kaldırma testi (DBKT), • Bragard germe testi • Laséque testidir. Düz bacak kaldırma testi DBKT; sırt üstü yatan hastanın bacağı yavaş yavaş diz kırılmadan kalçadan fleksiyona getirilir. Hasta 60 derecenin altında bir açıda ağrı duymaya başlarsa diz bükülerek kalçadan fleksiyona devam edilir. Eğer diz büküldüğünde ağrı kayboluyorsa hastanın duyduğu ağrı ya siyatik sinirden ya da hamstring kas grubunun kısalığından kaynaklanıyordur. Dizin bükülmesine karşın ağrı kaybolmuyorsa kaynağı koksofemoral eklemdir. Bragard germe testi Hastanın bacağı ağrı duyduğu noktaya kadar kaldırılır. Hasta ağrı duymaya başladığında bacak 1-2 derece indirilerek ağrının hafifleyip hafiflemediği sorulur. Bu noktada ayağa dorsofleksiyon yaptırıldığında ağrı yeniden artarsa kaynağı siyatik sinirdir. LOKOMOTOR SİSTEM MUAYENESİ Vertebraların muayenesi: • Laséque testi; bacak kaldırılarak kalçaya fleksiyon yaptırılır. Diz ekstansiyona getirilirken ağrı oluyorsa test pozitif kabul edilir. • Siyatik sinirin kökünden daha yukarıdaki (L4-5'in üstünde) kök basılarında DBKT, Bragard germe ve Laséque testleri bir sonuç vermeyebilir. • Bu durumda femoral germe testi uygulanır. • Hasta yüz üstü yatırılarak bacak diz bükülmeden yukarı doğru kaldırılır. Femoral sinir gerileceği için ağrı oluşacaktır. Laseque testi LOKOMOTOR SİSTEM MUAYENESİ Kalça muayenesi: • Hasta yatar durumdayken başlanır. • Hastanın bacağını (oklava çevirir) gibi yerden kaldırmadan iç ve dış rotasyon yaptırılarak ağrı sorgulanır. • Daha sonra ROM ölçümleri yapılır. • Özel testler uygulanır. (FABERE, DBGT, FADIRfleksiyon, addüksiyon, iç rotasyon- …) LOKOMOTOR SİSTEM MUAYENESİ Sakroiliak eklemin değerlendirilmesi: • AS, Reiter hastalığı, psöriatik artrit, reaktif artrit gibi hastalıklarda sakroiliak eklem tutulumu sıktır. • Sakroiliak eklemin hassasiyetini ve tutulumunu değerlendirmek için bir grup özel test uygulanabilir. • Genel olarak sakroiliak germe testleri adını alırlar. • FABERE Patrick testi; en sık kullanılanıdır, Bu test aslında kalça eklemini değerlendirmeye yarayan bir testtir. FABERE, test sırasında kalça eklemininin • Fleksiyon, • ABdüksiyon, • Eksternal Rotasyon • Ekstansiyonuna işaret eden bir kısaltmadır. FABER PATRICK TEST Hastanın dizi fleksiyona getirilerek topuğu karşı dizinin üstüne konur. Muayene yapan hekim karşı taraftan pelvisi sabitlerken dize dışa doğru baskı uygular. Aynı tarafta ağrı olması ağrının koksofemoral eklemden, karşı tarafta bel bölgesinde ağrı olması nedenin sakroiliak eklem olduğuna işaret eder. LOKOMOTOR SİSTEM MUAYENESİ Sakroiliak eklemin değerlendirilmesi: • Ganslen (germe) testi; • sakroiliak ağrı, lumbosakral ağrıdan ayrılabilir. Hasta sırtüstü olarak muayene masasında yatar. İç taraftaki bacak dizden bükülerek karna doğru çekilirken dış yanda kalan bacak düz olarak muayene masasından aşağı sarkıtılır. Böylece sakroiliak eklemde gerilme yaratılır ve tutulum varsa ağrı oluşur. • Pelvik kompresyon testi; yan yatan hastada pelvis yukarıdan bastırılarak sakroiliak eklemde gerilim artırılarak ağrı uyandırılabilir. Sakroiliak eklem muayenesi (Ganslen germe testi) Sakroiliak eklem muayenesi (pelvik kompresyon testi) LOKOMOTOR SİSTEM MUAYENESİ Diz muayenesi: • İnspeksiyon: renk değişikliği, şişlik, kontraktür, atrofi, şekil bozukluğu veya deformite • Palpasyon: ısı değişikliği, sinovyal hipertrofi, patellar stabilite, patellanın oynatılması ile ağrı ve hareketler sırasında krepitasyon araştırılır. • ROM, hareketle ağrı belirlenir. LOKOMOTOR SİSTEM MUAYENESİ Diz muayenesi: • Eklem boşluğunda sıvı birikip birikmediği araştırılır. • Buz belirtisi; eklem boşluğunda sıvı birikiminin daha fazla olduğu durumlarda patellanın ballotmanına bakılabilir. Diz boşluğuna doğru iki taraftan bacak sıvazlanır, ancak üstteki el gevşetilmez. Patella üzerine üstteki elin işaret parmağı ile baskı yapılıp gevşetildiğinde patella aşağı doğru kayıp sıvının kaldırma kuvveti ile tekrar yüzeye çıkar. (patella ballotmanı aranması) LOKOMOTOR SİSTEM MUAYENESİ Ayak bileği ve ayak eklemlerinin muayenesi: • İnspeksiyon, palpasyon, ROM muayenesi ve özel testlerin uygulanması sırası izlenir. • Sırasıyla ayak bileği, aşil tendonu, midtarsal bölge, tarsal ve interfalangiyal eklemlerin palpasyonu yapılır ve uygun ROM’ları bakılır. • Duyarlı ve kısıtlı olan eklemler tespit edilir. • Artrit, burkulma, travma ve aşil tendon iltihabı durumlarında pozitif muayene bulgusu elde edilir.
