maliye soru bankası.indb

OPTIMUS
MALİYE
SORU BANKASI
TAMAMI ÇÖZÜMLÜ
Maliye Teorisi
2013
Kamu Harcamaları
Kamu Gelirleri
Devlet Bütçesi
Devlet Borçlanması
Maliye Politikası
İdari Hakimlik
Sayıştay
KPSS ve kurum
sınavları için
özgün sorulardan
oluşan
TEK KİTAP
Türk Vergi Sistemi
Gelir Uzmanlığı
Kamu İhale Kurumu
Kontrolörlük
Denetmenlik
Uzmanlık
SALİM GÖL
SALİM GÖL
MALİYE SORU BANKASI
ISBN 978-605-364-428-6
Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir.
© 2013, Pegem Akademi
Bu kitabın basım, yayın ve satış hakları
Pegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. Ltd. Şti’ye aittir.
Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri,
kapak tasarımı, mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik, kayıt
ya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz, dağıtılamaz.
Bu kitap T.C. Kültür Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır.
Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar hakkında
yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınları
satın almamasını diliyoruz.
1. Baskı: Ocak 2013
Türkçe Redaksiyon: Ozan Ermiş
Dizgi-Grafik Tasarım: Özgür Kuzey
Kapak Tasarımı: Gürsel Avcı
BASKI VE CİLT : ERTEM BASIM Ltd. Şti./ANKARA
Tel: (0312) 640 16 23 Faks: (0312) 640 16 24
Yayıncı Sertifika No: 14749
Matbaa Sertifika No: 16031
İletişim
Karanfil 2 Sokak No: 45 Kızılay / ANKARA
Yayınevi: 0312 430 67 50 - 430 67 51
Yayınevi Belgeç: 0312 435 44 60
Dağıtım: 0312 434 54 24 - 434 54 08
Dağıtım Belgeç: 0312 431 37 38
Hazırlık Kursları: 0312 419 05 60
E-ileti: [email protected]
ÖN SÖZ
Bu çalışma, kariyer mesleklerine girişte en önemli aşamalardan biri haline gelmiş
Kamu Personeli Seçme Sınavı’na hazırlanırken siz değerli adaylara bir başvuru kaynağı niteliğinde hazırlanmıştır. Bu sınava hazırlanan adaylara en büyük tavsiyem,
bu sınavın bir adım olduğunu unutmamalarıdır.
Elinizdeki kitaba yönelik en güzel çalışma şekli, soruları çözdükten sonra
çözümleri ayrıntılı bir şekilde okumanızdır. Maliye konuları, özellikle Sayıştay,
Kamu İhale Kurumu ve Gelir Uzmanlığı sınavlarında da karşınıza çıkmaktadır.
Kitabımız bu sınavların içerikleri de göz önüne alınarak genişletilmiştir. Özellikle
Vergi Hukuku bölümü daha da genişletilerek idari hâkimlik sınavlarını da kapsamaktadır.
KPSS’ye hazırlanırken çeşitli kaynaklardan farklı bilgilere ulaşılabilir. Bu
kitabın hazırlanmasında temel ölçüt siz adayların tek bir kaynaktan tüm bilgiye
rahatça ulaşabilmenizdir.
KPSS Maliye sınavı kapsam olarak;
 Maliye Teorisi (% 10  4 soru)
 Kamu Harcamaları (% 15  6 soru)
 Kamu Gelirleri (% 15  6 soru)
 Kamu Borçları (% 15  6 soru)
 Bütçe (% 15  6 soru)
 Maliye Politikası (% 15  6 soru)
 Vergi Hukuku (Türk Vergi Sistemi) (% 15  6 soru)
temel başlıklarını içeren 40 sorudan oluşmaktadır.
Kitabımızda bu temel başlıklar çerçevesinde 5018 sayılı Kanun’da yapılan değişiklikleri de kapsayan çelişkilerden uzak, güncel ve temel bilgileri aktarmak asıl
hedefimizdir. Burada özellikle belirtilmesi gereken kitabımızın sadece KPSS değil,
diğer uzmanlık ve müfettişlik sınavlarını da kapsamaya çalışmasıdır.
Kitapla ilgili öneri, eleştiri ya da takdirinizi [email protected] aracılığıyla
bizimle paylaşmanız bize ışık tutacaktır.
Bu ürünün ortaya çıkmasında emeği geçen herkese; öncelikle bu süreçte en büyük
sabrı gösteren eşim Özden YÜKSEL GÖL’e ve kızım Eslina’ya, Suat DÜZ başta
olmak üzere tüm Pegem Ailesi’ne, özellikle her soruyu sabırla inceleyip gerekli gördükleri katkılarını hiçbir zaman esirgemeyen Ahmet SARI ve Elif BOZDOĞAN’a,
sıkıntılarımı paylaşan dostlarıma, dizgi ve tasarımda yardımlarından dolayı Özgür
KUZEY’e sonsuz teşekkür ederim.
SALİM GÖL
İÇİNDEKİLER
BÖLÜM 1
MALİYE TEORİSİ
(1-56)
Maliye Teorisi ........................................................................................................................... 1
Çözümler .............................................................................................................................. 34
BÖLÜM 2
KAMU HARCAMALARI
(57-110)
Kamu Harcamaları ............................................................................................................... 59
Çözümler .............................................................................................................................. 90
BÖLÜM 3
KAMU GELİRLERİ
(111-176)
Kamu Gelirleri .................................................................................................................... 113
Çözümler ............................................................................................................................ 151
BÖLÜM 4
DEVLET BÜTÇESİ
(177-226)
Devlet Bütçesi ..................................................................................................................... 179
Çözümler ............................................................................................................................ 204
BÖLÜM 5
DEVLET BORÇLANMASI
(227-280)
Devlet Borçlanması ............................................................................................................ 229
Çözümler ............................................................................................................................ 254
BÖLÜM 6
MALİYE POLİTİKASI
(281-334)
Maliye Politikası .................................................................................................................. 283
Çözümler ............................................................................................................................ 308
BÖLÜM 7
VERGİ HUKUKU
(335-450)
Vergi Hukuku ...................................................................................................................... 337
Çözümler ............................................................................................................................ 402
DENEMELER
(451-513)
Deneme - 1 ........................................................................................................................ 453
Deneme - 2 ......................................................................................................................... 473
Deneme - 3 ......................................................................................................................... 491
Cevap Anahtarı ................................................................................................................. 509
vi
MALİYE TEORİSİ
Maliye Teorisi
1.
3.
I.
II.
III.
Vergiler kamu hizmetlerinin bedelidir.
Kamu harcamalarının optimum
büyüklüğü; vergilerin marjinal
faydasının, harcamaların marjinal
maliyetine eşit olduğu seviyede
belirlenir.
I.
Kamu harcamaları
II.
Kamu gelirleri
III.
Cari işlemler
IV.
Ödemeler dengesi
Yukarıdakilerden hangisi kamu maliyesi kapsamında değerlendirilemez?
Vergilemede karşılıksızlık ilkesi
geçersizdir.
A) Yalnız I
D) III ve IV
Yukarıdaki ifadelerden hangisi kamu
maliyesinde değişim yaklaşımı ile
ilgili doğru bir ifadedir?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) I ve II
C) II ve III
E) II ve IV
C) Yalnız III
E) I ve III
4.
2.
B) I ve II
Aşağıdakilerden hangisi Alman ve
Fransız ekolleri tarafından temsil
edilen devlet faaliyetlerini hukuki ve
siyasi bakış açısıyla inceleyen günümüzdeki yaklaşımlar kapsamında
değerlendirilen yaklaşımdır?
A)
Yapısal yaklaşım
B)
Kurumsal yaklaşım
C)
İktisadi yaklaşım
D)
İdari yaklaşım
E)
Hukuki yaklaşım
3
Aşağıdaki ifadelerden hangisi refah
yaklaşımı kapsamında doğrudur?
A)
Bir toplumun toplam refahına ulaşmak için bireylerin refahları toplanır
ve devletin bu konuda herhangi bir
katkısı söz konusu değildir.
B)
Esas olan bireyin refahının maksimize edilmesidir ve kamu maliyesinin temel amacı buna hizmet
etmektir.
C)
Kamu maliyesinin temel amacı
toplum refahının minimize edilmesidir ve bu amaçla bireyin refahı feda
edilebilir.
D)
Önemli olan toplumsal refahtır, devletin her müdahalesi bireysel refaha
zarar verir.
E)
Amaç toplum refahının maksimize
edilmesidir ve kimsenin durumundan fedakârlık yapılmaksızın
toplum refahı artırılmalıdır.
Maliye Teorisi
5.
Vergi gibi mali yük uygulamalarının
tüketim, tasarruf, yatırım gibi kararlar
üzerindeki etkisini incelerken maliyecilerin kullandığı günümüzdeki yaklaşım aşağıdakilerden hangisidir?
A)
7.
A)
Fiyat mekanizması kendiliğinden
optimal kaynak dağılımını sağlayamadığından devlet üretimde
bulunmalıdır.
B)
Piyasada var olan fiyat mekanizması adil gelir dağılımını sağlayamadığından devlet üretimde
bulunmalıdır.
C)
Piyasada var olan fiyat mekanizması adil servet dağılımını gerçekleştiremediğinden devlet üretimde
bulunmalıdır.
D)
Piyasada üretilen malların üretmiş
olduğu faydaların topluma katkısının düşük olması nedeniyle devlet
üretim yapmalıdır.
E)
Devlet, ekonominin istikrarının sağlanması ve kalkınmanın gerçekleştirilmesi için üretim yapmalıdır.
Hukuki yaklaşım
B)
İktisadi yaklaşım
C)
Refah yaklaşımı
D)
Gelir yaklaşımı
E)
Yapısal yaklaşım
8.
6.
Aşağıdakilerden hangisi Musgrave’e
göre devletin üretimde bulunmasının
nedenleri arasında sayılamaz?
Aşağıdakilerden hangisi kamu maliyesini açıklamak için kullanılan günümüzdeki yaklaşımlar arasında yer alan
iktisadi yaklaşımın öncüleri arasında
sayılamaz?
A)
A. C. Pigou
B)
R. Musgrave
C)
E. Lindahl
D)
K. Wicksell
E)
E. Allix
4
Aşağıdakilerden hangisi özel ekonomileri kamu ekonomilerinden ayıran
özellikler arasında sayılabilir?
A)
Önce giderler sonra gelirlerin
belirlenmesi
B)
Sunulacak mallarda arz ve talep
koşullarının belirleyici olması
C)
Üretimin bürokrasi aracılığıyla
gerçekleştirilmesi
D)
Finansmanının vergilerle yapılması
E)
Sunulacak mal ve hizmet miktarının siyasal karar mekanizmasınca
belirlenmesi
ÇÖZÜMLER
1.
Maliye Teorisi
5.
Kamu maliyesinde değişim yaklaşımı kamu
hizmetlerini kamu gelirlerinin karşılığı olarak gören mali yaklaşımdır. Bu yaklaşımda
kamu hizmetleri ile kamu gelirlerinin değişimi söz konusudur. Bu yaklaşım çerçevesinde kamu hizmetlerini finanse etmek için
vergi alınır. Kamu harcamalarının optimum
seviyesinde vergilerin marjinal faydasının,
kamu harcamalarının marjinal maliyetine
eşit olduğu noktada belirlenmektedir.
Hukuki Yaklaşım: Bu yaklaşıma göre devlet faaliyetlerinin temelini hukuki ve kuramsal düzenlemeler oluşturmaktadır. Yani
kamu kurum ve kuruluşları Anayasa ile
kendilerine verilen görevleri yerine getirebilmek için harcama yapmak zorunda olup
bu harcamaların finansmanının nereden ve
nasıl sağlanacağı ve finans yükünün toplum
kesimleri arasında nasıl dağıtılacağı konuları önem kazanmaktadır. Diğer bir ifade ile
bu yaklaşımda tarihi, hukuki ve kurumsal
düzenlemeler etkili olmaktadır.
Cevap D
2.
Yirminci yüzyılın başında (günümüzde)
maliye ilmi iktisattan ayrılarak bağımsız bir
disiplin haline gelmiştir. Bunda Alman maliyecilerin önemli bir etkisi olmuştur. Bu çağda maliye ile ilgili iktisadi yaklaşım ve hukuki
yaklaşım olmak üzere iki ekol gelişmiştir.
Hukuki Yaklaşım: Alman ve Fransız ekolünün yaklaşım şekli olup siyasi ve idari
sistem içinde kamu maliyesinin temel fonksiyonları üzerinde durulmaktadır. Bu yaklaşıma göre kamu tüzel kişileri anayasayla
kendilerine yüklenmiş olan fonksiyonları
gerçekleştirmek için harcama yapmak durumunda olup söz konusu harcamaların hangi
kaynaktan ve hangi usullerle sağlanacağı ile
toplumsal mali yük uygulamalarının toplum
kesimleri arasında adil bir şekilde dağılımının nasıl gerçekleştirileceği konuları ağırlık
kazanmaktadır.
İktisadi Yaklaşım: Bu yaklaşımda devletin
ekonomik maliyeti yani vergi ve benzeri nitelikteki mali yük uygulamaları ve borçlanma aracılığıyla yarattığı ekonomik etkileri ön
planda tutulmakta, bu uygulamaların satın
alma gücü, tüketim, tasarruf, gelir, servet
dağılımı ve yatırımlar üzerindeki etkileri
analiz edilmeye çalışılmaktadır. İktisadi yaklaşımda devlet faaliyetlerinin kamu hukuku
ile olan ilişkisi düşünülmeyip sadece ekonomik olaylar üzerinde durulur.
Cevap E
Cevap B
3.
Kamu harcamaları ve kamu gelirleri kamu
maliyesinin konusunu oluştururken cari işlemler ve ödemeler dengesi merkez bankasının işlemleri arasında değerlendirilir.
Cevap D
4.
Toplum refahındaki değişmelerin ölçülmesi
ile ilgili ilk teori Vilfredo Pareto tarafından
öne sürülmüştür. Pareto, toplum refahına
tesir eden iki önemli faktörün gelir dağılımı ve üretim düzeni olduğunu belirtmiştir.
Pareto’ya göre toplumdaki fertlerin hiçbirinin
refahını azaltmayan, fakat bu arada en az
birinin refahını arttıran her türlü iktisat politikası tedbiri toplum refahını arttırıyor demektir. Refah yaklaşımı kamu maliyesi aracılığı
ile toplum refahının maksimize edilmesini
öngörmekte olup, kimsenin durumundan
fedakarlık yapılmaksızın toplum refahının
arttırılmasını amaçlamaktadır.
6.
Cevap E
İktisadi yaklaşımda; devletin ekonomik maliyeti yani vergi ve benzer nitelikteki mali yük
uygulamaları ve borçlanma aracılığıyla yarattığı ekonomik etkileri ön planda tutulmakta,
bu uygulamaların satın alma gücü, tüketim,
tasarruf, gelir, servet dağılımı ve yatırımlar
üzerindeki etkileri analiz edilmeye çalışılmaktadır. İktisadi yaklaşımda devlet faaliyetlerinin kamu hukuku ile olan ilişkisi düşünülmeyip sadece ekonomik olaylar üzerinde
durulur. En önemli temsilcileri A. C. Pigou,
R. Musgrave, E. Lindahl, K. Wicksell olarak
sayılabilir.
Cevap E
34
KAMU
HARCAMALARI
Kamu Harcamaları
1.
Aşağıdakilerden hangisi devletin,
yurtiçi hâsıla veya gelirin ne kadarını
kullandığını gösterir?
A)
Genel bütçeli kuruluşların harcamaları
A)
İl özel idarelerinin harcamalarının
gayrisafi milli hâsılaya oranı
B)
Özel bütçeli kuruluşların harcamaları
B)
Kamu harcamalarının gayrisafi milli
hâsılaya oranı
C)
Kamu İhale Kurumunun harcamaları
C)
D)
Sermaye Piyasası Kurumunun
harcamaları
Kamu harcamalarının safi milli
hâsılaya oranı
D)
Sosyal Güvenlik Kurumunun harcamaları
Kamu harcamalarının gayrisafi
yurtiçi hâsılaya oranı
E)
Belediye harcamalarının safi yurtiçi
hâsılaya oranı
I.
Kamu harcamaları belirli bir kamusal ihtiyacı karşılar.
II.
Kamu harcamaları artma eğilimi
göstermez.
III.
Kamu gelirleri daima kamu harcamalarından önce belirlenir.
IV.
Kamu harcamaları siyasi ve iktisadi
bir özelliğe sahiptir.
E)
2.
3.
Aşağıdakilerden hangisi Türkiye’de
“dar anlamda kamu harcaması” kapsamında yer almaz?
Aşağıdaki ifadelerden hangisi kamu
iktisadi teşebbüslerinin yaptıkları harcamalarla ilgili doğru bir ifadedir?
A)
Mülkiyeti devlete ait olduğu için
yaptıkları harcamaların konsolide
bütçeden yapılan harcamalardan
farkı yoktur.
B)
Ürettikleri mal ve hizmetler açısından özel kesimdeki firmalardan
farklı olmadıklarından, yaptıkları
harcamalar kamu harcaması kapsamında değerlendirilmez.
C)
D)
E)
4.
Bu girişimler başabaş noktasında
faaliyet gösterdiklerinden ek bir harcamadan söz edilemez.
Devletin bu girişimler aracılığıyla piyasada ek talep yaratması
hâlinde, yaptıkları harcamalar kamu
harcamalarına benzer.
Yukarıdakilerden hangisi kamu
harcamalarının özellikleri arasında
sayılabilir?
Bu girişimler harcama yapmaktan
çok mal ve hizmet ürettiklerinden
yaptıkları harcamalar önemsizdir.
A) I ve II
B) I ve III
D) I, II ve III
59
C) I ve IV
E) I, III ve IV
Kamu Harcamaları
5.
7.
I.
Ülkelerin devlete bakış açısı
II.
Toplumların vergi konusundaki
alışkanlıkları ve tepkileri
Aşağıdakilerden hangisi kamu harcamaları tanımı göz önüne alındığında
modern maliyecilerle klasik maliyecileri birbirinden ayıran özellikler
kapsamında değerlendirilebilir?
III.
Özel sektörün üretim yapısı
A)
Yetkili şahıslar tarafından yapılması
ve onaylanması
B)
Toplumsal ihtiyaçları karşılamak
üzere yapılması
C)
Ekonomik faaliyetleri düzenlemek
üzere yapılması
D)
Belirli usullere uyularak yapılması
E)
Ayni olarak yapılması
Yukarıdakilerden hangisi kamu harcamalarında geçerli bir evrensel sınırın
saptanamamasında rol oynayan
etkenler arasında sayılabilir?
A) Yalnız III
B) I ve III
D) II ve III
C) I ve II
E) I,II ve III
6.
I.
Kamu çalışanlarına tasarruf zihniyetinin aşılanması
II.
Kamu görevlilerinin denetlenmesi
III.
Kamu harcamalarının yapılmasında idarenin tarafsızlığı ilkesine
uyulması
A)
5018 sayılı kanuna dayanılarak
yaptırılan iş, alınan mal ve hizmet
bedelleri
Yukarıdakilerden hangisi kamu harcamalarında verimliliği artırmak için
uygulanacak önlemler kapsamında
değerlendirilir?
B)
Sosyal güvenlik katkı payları
A) Yalnız I
B) I ve II
D) II ve III
8.
C) I ve III
E) I, II ve III
60
Aşağıdakilerden hangisi 5018 sayılı
kanunda yapılan kamu gideri tanımı
kapsamında değerlendirilemez?
C)
İç ve dış borç faizleri
D)
Borçlanma araçlarının iskontolu
satışından doğan farklar
E)
Barolar birliği tarafından toplanan
paralar
ÇÖZÜMLER
1.
Kamu Harcamaları
4.
Dar anlamda kamu harcamaları sadece
merkezi yönetimin harcamalarını kapsar.
Türkiye’de 5018 sayılı yasa kapsamında
Merkezi Yönetim Kuruluşları (I,II,III) sayılı
cetvelleri kapsamaktadır. Geniş anlamda
kamu harcaması ise, merkezi yönetim ve
yerel yönetimlerin harcamalarının yanı sıra,
kamu iktisadi kuruluşlarının harcamaları ve
sosyal güvenlik kuruluşlarının harcamaları
ile vergi muafiyet ve istisnalarını da kapsar.
Devlet olmanın gerektirdiği hizmetleri yerine
getirebilmek için kullanılan kamu harcamalarının özellikleri aşağıdaki şekilde sıralanabilir:
 Kamu harcamaları karşılığında para
ödenir.
 Kamu harcamaları belirli bir kamusal ihtiyacı karşılar.
 Kamu harcamaları artma eğilimi gösterir.
Cevap E
 Kamu harcamaları yetkili şahıslarca yapılır.
 Kamu harcamaları daima kamu gelirlerinden önce belirlenir.
2.
 Kamu harcamaları siyasi ve iktisadi bir
özelliğe sahiptir. Kamu harcamaları gerçekleştirilirken parlamentolar tarafından
çıkartılan yasalara uyma yükümlülüğü
vardır. Dolayısıyla harcamaların siyasi
bir yönü de bulunmaktadır. Öte yandan
yapılan harcamalar milli ekonomi üzerinde bir takım etkiler doğurmaktadır.
Kamu iktisadı Teşebbüsleri, devletin ekonomik alanda mal ve hizmet üreten kuruluşlarıdır. Kamu kaynaklarını kullanarak işletmecilik faaliyetinde bulunurlar. Bu kapsamda
değerlendirildiğinde devletin bu girişimler
aracılığıyla piyasada ek talep yaratması
hâlinde yapılan harcamalar, kamu harcamalarına benzer. KİT'lerin yaptığı harcamalar
geniş anlamda kamu harcaması kapsamında değerlendirilir.
 Kamu harcamalarında başlıca amaç kâr
değildir. Kamu harcamaları gerçekleştirilirken sosyal faydanın maksimizasyonu esastır. Özel kesim ise kâr amacıyla
hareket etmektedir. Özel kesim sadece
iktisadi gayelerle hareket etse de kamu
kesiminin böyle bir şansı bulunmamaktadır. Kamu kesimindeki sosyal amaçlar
iktisadi amaçların önüne geçebilmektedir.
Cevap D
Yukarıda verilen özellikler incelendiğinde I
ve IV numaralı öncül kamu harcamalarının
özellikleri arasında sayılabilir.
Cevap C
3.
Kamu kesiminin ekonomideki payı hesaplanırken; yurtiçi hasılanın ne kadarının devlet
tarafından kullanıldığı belirlenmek istenir.
Bu nedenle kamu harcamalarının gayrisafi
yurtiçi hasılaya oranı bulunmalıdır.
Devletin
ekonomideki 
payı
5.
Kamu harcamaları
GSYİH
Cevap D
Bir ülkede kamu harcamalarının üst sınırı
milli gelirin kendisidir. Ancak kamu harcamalarının sınırı ülkelerin geleneklerine, niteliklerine ve ekonomik yapılarına bağlı olarak
değişim gösterebilir. Özel sektörün üretim
yapısı ile kamu harcamalarının sınırları arasında doğrudan bir ilişki kurulamaz.
Cevap C
90