kurban bayramı ve beslenme - Tekirdağ Halk Sağlığı Müdürlüğü

KURBAN BAYRAMI VE BESLENME
Bayramlar, tüm aile bireylerini bir araya getiren, sevgi ve mutluluğun göstergesi olarak
simgelenen geniş sofraların kurulduğu günlerdir ki bu günlerde kurulan sofralarda tüketilen
besinlerin doğru ve uygun miktarlarda olması gerekmektedir.
Kurban
Bayramı’nda,
bayram
geleneklerimizden olan tatlı, şeker tüketimine ek
olarak kırmızı et tüketiminin miktarı ve sıklığı
artmaktadır. Bu nedenle özellikle şişmanlık, kalpdamar hastalığı, diyabet, hipertansiyon, mide
rahatsızlığı vb. sağlık problemi olan bireyler ve
yaşlılar beslenmelerine dikkat etmelidir. Alınması
gereken önlemlerin herkes için geçerli olduğu
unutulmayıp kurban bayramında da; sağlıklı
beslenmenin temel prensiplerine, yiyecek seçimine,
porsiyon kontrolüne ve besin gruplarının dengeli dağılımına her zaman özen gösterilmelidir.
 Her zaman olması gerektiği gibi bayramda da güne kahvaltı öğünü ile başlanmalıdır. Bayram
sabahı çoğu aile için herkesin bir araya geldiği bayram kahvaltısı çok önemlidir. Kahvaltı
hafif olmalı ve her besin grubunu içermelidir. Masada peynir çeşitleri, bol salatalık, domates
gibi söğüş sebzeler, süt, haşlanmış yumurta veya yağsız sebzeli omlet, köy ekmeği, çavdar
veya tahıllı ekmek tercih edilmelidir. Ağır, kızartılmış hamur işleri, yağlı pastane ürünleri,
bal, kaymak, sucuk ve salamlı omletlerin yer aldığı kahvaltı menülerinden uzak durulmalıdır.
 Sağlıklı bir kurban bayramı geçirmenin ilk yolu veteriner kontrolünden geçirilmiş sağlıklı
kurbanlık almakla başlar. Kurbanlık kesimleri uygun şartların oluşturulduğu, veteriner
kontrolünün sağlandığı, sağlığa uygun ortamlarda yapılmalıdır. Aksi takdirde insan sağlığını
bozan mikroorganizmalar ile karşı karşıya kalmamız kaçınılmazdır. Etler uygun koşullarda
kesilmezse, doğru pişirilmez, uygun sıcaklıklarda bekletilmezse hayvanlardan insanlara tenya,
şarbon, tüberküloz, salmonella gibi hastalıklar bulaşabilmektedir.
 Kırmızı et; iyi kalite hayvansal proteinin yanı sıra, demir, çinko,
fosfor, magnezyum mineralleri ile B12, B6, B1 ve A vitaminleri
içermektedir. Doğru saklama ve pişirme yöntemleri ile vitamin
ve minerallerden en fazla miktarda yararlanılabilir.
 Kurban bayramında yapılan yanlış alışkanlıkların başında
kurban etlerinin kesildikten hemen sonra hatta sabah
kahvaltısında
tüketilmesi
gelir.
Hayvanlardaki
mikroorganizmalar kesimden sonra 24 saat içinde ölür ve
hayvan ilk kesildiğinde ölüm sertliği (rigormortis) olarak
adlandırdığımız sertlikte olur. Yeni kesilmiş hayvanların etlerindeki sertlik, hem pişirmede
hem de sindirimde zorluğa yol açar. Bu nedenle özellikle mide-bağırsak hastalığı olan kişiler
kurban etlerini hemen tüketmemeli, buzdolabında en az 24 saat beklettikten sonra, haşlama
veya ızgarada pişirme yöntemiyle pişirerek tüketmelidir.
 Yağlı etlerin doymuş yağ ve kolesterol içerikleri yüksektir. Görünür yağlar ayrılsa dahi
kırmızı etin ortalama yağ içeriği %20’dir. Bu nedenle; kalp-damar hastalığı, diyabet (şeker)
ve yüksek tansiyonu olan kişiler, Kurban Bayramı'nda yağsız veya az yağlı etleri tercih
etmeli ve aşırıya kaçmamalıdır.
 Kesilen etlerin korunması ve saklanması insan sağlığı açısından çok önemlidir. Etler; büyük
parçalar şeklinde değil, kıyma, kuşbaşı gibi küçük parçalara ayrılıp, tek pişirimlik miktarlara
bölünüp, buzdolabı poşetine veya yağlı kâğıda sarılmalı ve buzdolaplarının buzluk kısmında
veya derin dondurucuda saklanmalıdır. Buzdolabında -2°C’de 1-2 hafta, derin dondurucuda
ise -18 °C’de 3-8 aya kadar etler saklanabilmektedir.
 Pişirmek için buzluktan çıkartılan etler,"oda ısısında açıkta bırakılacak şekilde değil", yine
buzdolabının alt bölmesinde çözünmesi sağlanmalıdır. Çözünen et hemen pişirilmeli ve tekrar
dondurulmamalıdır.
 Et hazırlamada kullanılan kesme tahtalarında çiğ sebze ve meyveleri doğrama işlemi
yapılmamalıdır.
 Kurban Bayramı'nda, etin tüketim miktarının yanı sıra pişirme yöntemlerine de dikkat
edilmelidir. Etler kesinlikle çiğ veya az pişmiş olarak tüketilmemelidir. Etlerin pişirilmesinde
haşlama, fırınlama ve ızgara gibi yöntemler tercih edilmeli, kızartmalardan ve kavurma
yönteminden kaçınılmalıdır.
 Etle yapılan yemekler kendi yağı ile pişirilmeli ve et
kullanılarak yapılan sebze ya da baklagil yemeklerine
ilave yağ eklenmemelidir. Özellikle kuyruk yağı veya
tereyağının et
yemeklerinde kullanılmasından
kaçınılmalıdır.
 Etler, C ve E vitaminini içermezler. Bu nedenle Etlerin
tek başına değil de sebzelerle birlikte pişirilmesi veya
yanında C vitamininden zengin sebze/salata/ taze
sıkılmış meyve sularının tüketilmesi, hem besin
çeşitliliğinin sağlanması açısından sağlıklı bir yöntemdir hem de sebzelerde bulunan C
vitamini, demirin emilimini arttırır.
 Etler mangalda pişirilirken, etle ateş arasındaki uzaklık eti yakmayacak ve "kömürleşme"
sağlamayacak şekilde ayarlanmalı. Çok yüksek ısıda, uzun süre pişirme ve kızartma yöntemi
çeşitli "kanserojen maddelerin" oluşumuna neden olabileceği için tercih edilmemelidir. Etin
ateşe yakın olması B1, B12, folik asit gibi vitaminlerin kaybına yol açmaktadır.
 Genel olarak sakatat tüketimi de artmaktadır. Özellikle kolesterol hastaları ile kalp-damar
hastalığı riski taşıyan kişiler sakatat tüketiminden kaçınmalıdır. Kurbanlık hayvanların
sakatatların (kelle, paça, ciğer vb.) kolesterol içeriği çok yüksek olduğu için tüketilmemesi
gerekir.
 Etlerin yanında rafine edilmiş pilav/makarna yerine bulgur/esmer pirinç; asitli/gazlı içecekler
yerine ayran/yoğurt/cacık tüketilmelidir.
 Su; metabolizmanın çalışması, organların sağlığı ve
vücudun toksinlerden arınması için çok önemli olduğu
kadar, kişiler üzerindeki rahatlatıcı etkisiyle de
vazgeçilmezdir. Bayram boyunca günde en az 8-10
bardak su içilmeli, sık sık ikram edilen çay, kahve, asitligazlı içeceklere hayır denilebilmelidir.
 Bayram günlerinin vazgeçilmez ikramları tatlı ve
çikolatadan mümkün olduğunca uzak durulmalıdır.
Gidilen bayram ziyaretlerde; meyve suları yerine açık çay/bitki çayları; hamur
tatlıları/çikolata yerine meyve, dondurma, meyve tatlıları veya sütlü tatlılar tercih edilmelidir.
 Son olarak; bayramlarda da yeterli ve dengeli beslenme ilkelerine uygun miktarda et
tüketirken çeşitlilik yaratmak için, diğer besin grupları olan ‘süt grubu’, ‘ekmek grubu’,
‘sebze grubu’ ve ‘meyve grubu’ ile aynı öğünde birlikte tüketmeye özen gösterilmelidir.
SAĞLIKLI VE MUTLU BAYRAMLAR 
TEKĠRDAĞ HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ