İlaç sayısı

Açıklama 2008­2010
2008
Araştırmacı:
• RISKMAN (Çalışma kodu: DIREG_L_03836) • ‘Türkiye’de Hipertansiyonlu Hastalarda Kardiovasküler Risk Yönetimi Uygulamaları Çalışması ’ Yönetimi Uygulamaları Çalışması
• Firma: Sanofi Aventis • Geliri Türk Geriatri Vakfı ile Geriatri Gerontoloji Derneğine bağışlanmıştır.
Danışman: Gelir getiren yoktur Gelir getiren yoktur
Konuşmacı: Gelir getiren yoktur
YAŞLILARDA İLAÇ METABOLİZMASI VE KULLANIM İLKELERİ Dr. M. İlkin NAHARCI GATA Geriatri Bilim Dalı
GATA Geriatri Bilim Dalı İlaç poşetleri
•
•
•
•
•
Metformin 850 3x1
Glimeprid 2 mg 1x1
Asetilsalisilik asit 100 mg 1x1
Valsartan 160 + Hidroklorotiyazid 25 mg 1x1
Trazadone 50 mg 1x1
Daha da irdelersek…
• Naproksen sodyum 500 mg 1x1
• Omega 3 (1­22 kap/ hafta)
• Atorvastatin 20 mg (1­22 hafta)
DAHA NE OLSUN?
İlaç kullanımı neden önemli?
• Hastalık insidansı artışı ilaç sayısını
artırmaktadır
• Kardiovasküler hastalıklar
• Artrit
• GIS problemleri
• Mesane disfonksiyonu
•…
KRONİK HASTALIK PREVALANSI
YAŞLA ARTAR
35 1 hastalık 2 hastalık % Hasta sayısı
30 3 hastalık
25 20 15 10 5 0 <15 15­44 Yaş (yıl)
45­65 >65
İlaç kullanım oranları
Türkiye
• Toplum içinde yaşayan
• %84.7 sürekli ilaç, %15.3 kullanmıyor
• %24.2 (1), %18 (2), %19.6 (3), %38.2 (≥4 (≥4))
• Huzurevi
• Kadın %94, erkek %80.4 (1)
• İlaç sayısı kadın: 3.59 ve erkek: 2.39
• Reçetesiz ilaç tüketimi %14.4 (en çok NSAİD)
*Gökçe Kutsal Y, ve ark. Polypharmacy in Turkish Elderly: A
multicenter study. Geriatrics 2006
**Esengen Ş, ve ark. Drug consumption in a group of elderly
residents of a nursing home: relationship to cognitive impairment.
J Am Med Dir Assoc 2000
İLAÇ SAYISI VE YAN ETKİ
80 70 sayısı
50 % Hasta
60 30 40 20 10 0 0­5 6­10
İlaç sayısı
11­15 16­20
YAŞLANAN VÜCUTTA
FARMAKOLOJİK DEĞİŞİKLİKLER
• Farmakokinetik
• Emilim
• Dağılım
• Metabolizma
• Vücuttan atılma
• Farmakodinamik
İlaç Emilimi
• Gençler kadar iyi
• GİS motilite değişikliği
• Aktif taşınmada bozulma
• Kan akımı
• Genel kanı: Emilim miktarı değişmezken
hızı değişir
İlaç Dağılımı
• Yağ miktarı artar, su azalır
• Kardiak atım ↓
• Toplam plazma proteini ≈
• Albumin ↓
• α α­ ­1 asit 1 asit glikoprotein glikoprotein ↑
glikoprotein ↑ glikoprotein İlaç Metabolizması
Ekstrahepatik E kstrahepatik mi mik kro roz zomal enz omal enzimler imler (oksidasyon (o ksidasyon, , konjugasyon konjugasyon) ) Hepatik mikrozomal enzimler (oksidasyon, konjugasyon) Hepatik Hepati k non non­ ­mi mik kro rozomal zomal enz enzimler imler
imler (a setilasyon, (asetilasyon , sülfasyon sülfasyon, , GSH, GSH, alkol al kol/alde /aldehit hit de dehidrojenaz hidrojenaz, , hidroliz h idroliz, o , oksi ksi/red) /red)
Karaciğer
Hepato Hepatositler portal venöz sistem arteryal sistem Düz endoplazmik retikulum safra mikrozomlar Sitokrom Sitokrom P450 bağımlı oksidazlar içeriyor
Venöz kan öz kan İlaç Atılımı
• Karaciğer
• Metabolizma
• Kan akımı
• Böbrek
• Kan akımı
• Kitlesi
• Kreatinin klerensi ↓
Kreatinin
klerensi =
140­yaş x vücut ağırlığı
72 x serum kreatinin
Farmakodinamik değişiklikler
• Reseptör düzeyinde
• Nörotransmittter salınımında
• Bireysel farklılık
•…
POLİFARMASİ
•
•
•
•
Polifarmasi nedir?
Oranı yüksektir
İlaç sayısının artması yan etki riskini ↑
Problem nedir?
• Trafik kazası, kalça kırığı, kognitif bozukluk, ölüm
• Acil servise başvuruların %10
• Hospitalizasyonlarının %28’i
• %60’ı >11 ilaç
İLAÇ KULLANIMININ TEMEL
İLKELERİ
İlaç gerekli mi?
• Mutlaka teşhis gerekir
• Tüm hastalıklar veya şikayetler ilaç
gerektirmeyebilir
• Mümkünse tedavi verme, ama yaşam
kalitesi artacaksa kullan
Kullanılan ilaçlar ve alışkanlıklar
dikkatle sorgulanmalı !!!
• Düzenli olarak ilaçların gözden geçirilmesi
• İlaç değişimi, doz ayarlaması
• İlaç etkileşimlerini ortaya koyabilir
• Sigara, alkol ve kafein ilaç cevabını değiştirebilir
İlaç farmakolojisi iyi bilinmeli
• Tedaviye düşük dozla başlayınız
• İlacın standart dozu yaşlılar için genellikle yüksek
gelebilir
• Yaşlanmanın böbrek fonksiyonlarına etkisi
karaciğere olan etkisinden daha standarttır
• Yaşlılar SSS etkileyen ilaçlara daha duyarlıdır
Hastanın ilaca yanıtına göre doz
ayarlanmalı
• Tedavide hedef kriterleri iyi
belirlenmeli
• Dozları yan etkiler oluşmayacak
şekilde, hedef doğrultusunda artır !!!
• İlaç yeterli dozda kullanılmalı
• Kombine ilaç bazen gerekebilir
İlaç tedavisini basitleştiriniz ve
hasta uyumunu artırınız (1)
• Günde 1 veya 2 doz tercihi
• Sıvı formülasyon
• İlaç kutularının belirgin olarak
etiketlenmesi
• İlaç kullanım takvimi kullanma
İlaç tedavisini basitleştiriniz ve
hasta uyumunu artırınız (2)
• Hastaya veya yakınına ilaç hakkında yeterli
ve anlaşılır bilgi verilmeli (tercihen yazılı
olarak)
• İlaç neden veriliyor
• Hasta yakınının ilacın kullanımını
denetlemesi sağlanmalı
İlaç tedavisini basitleştiriniz ve
hasta uyumunu artırınız (3)
• Kullanılmamış yada artan ilaçlar
hastadan alınmalı
• İlaçların yeni sorunlar yaratacağı
unutulmamalı
• Tedaviye yanıt dökümante edilmeli
Genel Prensipler
• Farmakokinetik (emilim, dağılım,
metabolizma, atılım)
• Son üçü anlamlı etkileniyor
• Düşük doz başla, yavaş artır
• İlaç yan etkilerine bağlı semptomlar
olabilir
• Normal serum kreatinin normal GFR’yi
göstermez
VAKA 1 (1)
• 78 yaşında bayan, 6 aydır huzurevinde
• Yakınmaları: 2 haftadır devam eden görsel
halüsinasyon ve bulantı
• Ölmüş akrabalarını görüyor (yüzleri yeşil)
• Tıbbi özgeçmiş: Alkol, HT, KKY, osteoartrit
• FM: Şuur açık, koopere, oryante. AKB:135/ 80,
Nb:94 aritmik, S1 şiddetli, diğer sistem
muayeneleri tabii
VAKA 1 (2)
• Kullandığı ilaçlar
• Aspirin 100 1x1, İndapamid SR 1x1,
Digoxin 0.25 tb 1x1 (3 hafta önce),
İsosorbid mononitrat tb 1x1/ 2
• Laboratuvar
• BK: 6400, Hb: 12.1, Htc: 30.5, Sedim: 19,
T. İdrar: N, AKŞ: 86, Üre: 64, Kreatinin: 1.4,
Na: 145, K: 3.7, AST: 33, ALT: 31, ALP: 120,
Ca: 9.5
Tanınız nedir?
A.
B.
C.
D.
E.
Demans
Digoksin
Madde bağımlılığı
Enfeksiyon
Renal yetmezlik
Digoksin kan düzeyi: 2.5 ng/ ml (0.6­2)
(0.6
VAKA 2 (1)
• 84 yaşında erkek
• 3 gün önce acilde İYE ve antibiyotik
• 2 gün sonra konfüze ve fonksiyon ↓
• Tıbbi öykü
• ‘’sundowning’’, İYE, fekal inkontinans,
ateş, gece terlemeleri
• HT, demans (AD), BPH, depresyon, böbrek
fonksiyonları normal
VAKA 2 (2)
• Kullandığı ilaçlar
• Verapamil 240 mg 1x1, Donepezil 10 1x1,
Levofloksasin 500 1x1, Ranitidine 150 mg
1x1, Losartan 100 mg+HCTZ 12.5 1x1,
Paroksetin 20 1x1, Aspirin 300 1x1
• Laboratuvar
• EKG: sinüs bradikardisi, PR uzaması Hb:
14, Htc: 43.1, Na: 140, K: 4.1, Üre: 65,
Kreatinin: 2.2
Farmakokinetik değişiklikler hangi ilaçın
terapotik düzeylerini etkilemez?
A.
B.
C.
D.
E.
Levofloksasin
Ranitidin
Verapamil
HCTZ
Donepezil