damar hastalıkları

ATEROSKLEROZĠS
Arterlerin İntima tabakasında oluşan,
lümenden kabaran, lümeni daraltan
yağ ve fibroz doku içeren plaklar
(aterom plakları) oluşması ile
karakterize bir damar hastalığıdır.
Ateroskleroz için R isk Faktörleri
Majör Risk Faktörleri
Modifiye
Edilemeyenler
Potansiyel Kontrol
Edilebilenler
İleri yaş
Erkek cinsiyet
Aile hikayesi
Genetik anomaliler
Hiperlipidemi
Hipertansiyon
Sigara içimi
Diabet
Minör Risk Faktörleri
Obezite, fiziksel aktivite
azlığı,
Stress (A tipi kişilik),
Klamidya Pnömonia
Lipoprotein,
Homosistin
Postmenopozal östrojen
eksikliği
Aşırı karbonhidrat tüketimi
Alkol, doymuş yağ alımı
Yağlı çizgilenmelerin oluşumunda
makrofajların rölü:
1. İL-1, TNF , Monosit kemoatraktan-1(MCA1) gibi lokosit kemotaksisi yapan ajanları
salgılarlar.
2. Toksik SR’i sentezleyerek MLDL
oluştururlar.
3. MLDL’leri fagosite ederler (köpük hücreleri)
4. Büyüme faktörlerei salgılayarak
Ekstrasellüler matriks birikimine yol açarlar.
Düz kas hücreleri ve etkileri
• DKH nin ekstrsellüler mtriks, kollogen
sentezi yaparlar ve yağlı çizgiler yağlı
Fibroz atrom’ a dönüşür.
• Bazı plaklarda aşırı fibroz doku yapımı ile
santral lipit ortadan kalkarak fibroz plaklar
gelişebilir.
Yağlı çizgilenme ve aterom plağı
aterosklerozisin 2 temel lezyonudur.
Yağlıçizgilenmenin aterom plağının
Başlangıç lezyonudur
Ateromların sık yerleşim bölgeleri (sılık
sırasına göre)
• Abdominal aorta
• Kroner arterler
• Alt torasik aorta
• Aorotik arterler
• Willis poligonu
Komplike Plak; (aterosklerotik plakta
Gelişen Komplikasyonlar)
• Kalsifikasyon
• Fissürleşme (Ülserasyon)
• Süperfisiyel trombozis
• Plak içine kanama
Aterosklerozun Genel
Komplikasyonları:
 Kronik iskemik kalp hast. MI, ani kardiak
ölüm
 Aort anevrizması
 Beyin infarktı ve inme, iskemik ensefalopati
 İskemik barsak hastalıkları
 Mezenterik tıkanma
 Alt ekstremitelerde iskemi-nekroz (gangren)
MÖNCKEBERG MEDİAL KALSİFİK
SKLEROZİSİ :
• Orta-küçük muskuler
arterlerde media
tabakasında bant
tarzında kalsifikasyon
• inflamatuar reaksiyon,
obstürüksiyon
• Cinsiyet farklılığı gözetmez
• 50 yaş sonrası sıktır.
• Etyolojisi ??
ARTERİOLOSKLEROZİS :
Küçük çaplı arter ve arteriollerin fibromuskuler
ve endotelial proliferatif kalınlaşmasıdır.
2 tipi vardır:
a. Hyalin Arteriolosklerozis
b. Hiperplastik arteriolosklerozis
Her iki subtipte Hipertansiyon ile ilişkilidir.
Hyalin arteriolosklerozis normotansif
diabetiklerede de görülebilir.
A
B
A; Benign hipertansiyonda oluşan hyalin arteriolosklerozis
B; Malign hipertansiyonda oluşan hiperplstik arteriolosklerozis
Poliarteritis Nodosa(PAN)
• Orta ve küçük çaplı arterlerin akut transmural
nekrotizan inflamasyonuyla karakterli
birçok organ sistemini etkileyen sistemik
yaygın nekrotizan vaskülit tipidir.
• Her yaşta oluşursa da en sık orta yaşarda
görülür.
Aort ve ana dalları ile akciğer
damarları tutulumaz
Tutulum sıklık sırası: Böbrekler, kalp,
karaciğer, GIS traktüs, pankreas testis,
ikelet kası sinir sistemi.
Laboratuvar:
• %30 vakada HBS Ag + olur.
• Çoğu hastada p-ANCA negatiftir.
2-Dev hücreli arteritler:
1. Temporal Arteritis
2. Takayasu arteriti bu gruba girer.
Temporal Arteritis
• Özellikle baş boyun bölgesindeki orta ve
küçük boy arterlerin akut veya kronik
(granülomatoz) iltihabıdır.
• Polimyaljika romatikaya eşlik eder.
• Genellikle 50 yaşından sonra görülür ve
kadınlarda 2 kat sıktır.
• Karotis eksterna dalları sık tutulur
Mikroskopi:
• Müsküler tabakanın iç kısımlarında
(internal elastik laminaya karşı) yabancı
cisim tipi veya Langhans-tipi
histiyositik dev hücreler içeren
granülomatöz reaksiyon ve
mononükleer inflamatuar infiltrat
vardır.
• Geç döneminde damar duvarında
sadece fibrotik kalınlaşma görülür.
Klinik : Ateş, kilo kaybı, baş ağrısı,
Görme bozukluğu (körlük)
Çene hareketleri ile kladikasyon olması
tipiktir.
Takayasu Arteriti
• < 40 yaş altı kadınlarda daha sık oluşur.
• Nabızsızlık hastalığı olarak ta adlandırılır.
Lokalizasyon: Aortik ark, ve / veya üst
ekstremite ile beyine giden, aorttan ayrılan
büyük arterlerin proksimal kısımları tutulur.
Vakaların %50 kadarında ana pulmoner arter
de etkilenir.
Klinik : Üst ekstremitede uyuşma,
Soğukluk...
• Alt ekstremitede basınç artışı,
• Her iki kol arasında 30-40 mm’ye varan
basınç farkı olur.
Tromboangitis Obliterans
(Buerger hastalıgı)
• Orta çaplı arterlerin (a.tibialis ve
a.radialis) lümenlerinin trombozisine
neden olan rekürren arteritistir.
• 25-50 yaşlar arası sıktır .
• Çok sigara içen erkeklerde sık
oluşur.(TUS 4)
• Raynauld fenomeni
• Gezici tromboflebit,
• Kladikasyon ileri evrede istirahtte de
olur
• Ekstremite ve dokularda iskemiye bağlı
ülser ve gangrenler.
• Arterlerle birlikte onlara yakın ven ve
sinirleri de inflamasyonla hasarlanabilir.
Kavasaki Hastalığı;
(mukokütanöz lenf nodu sendr):
• Erken çocuklu döneminin akut febril
hast.dır.
• Ateş, konjuktiva, ağız ve cilt lezyonları
ile servikal LAP gelişir.
Spontan iyileşebilirse de çoğu hastada
Koroner arterlerde anevrizma
oluşumu ve üzerine eklenen trombozis
ile karakterli bir vaskülittir.
 Koroner arterlerin tutulduğu geç evrede;
Mİ ile sonuçlanabilir.
 Serumda antiendotelyal antikor bulunur.
Wegener Granülomatozisi(WG):
• Nekrotizan granülomlar
• Nekrotizan yada granülomatöz vaskülit
• Nekrotizan veya kresentrik GN
Mikroskopi:
• WG özellikle akciğerleri tutar
• AC de küçük arter ve venler sık tutulur,
nekrotizan vaskülit (PAN’a benzer) olur.
• Granülomlarda bol eozinofil, dev hücreler
olabilir.
Klinik : Hemoptizi ve hematüri, ateş vs..
Laboratuvar Bulguları: C-ANCA %95 (+),
RF (+), IgA ve IgG yüksekliği
Churge Strauss Sendromu:
(Allerejik granülomatozis veya angitis):
•
•
•
•
Astım ve periferik eozinofili(%80) bulunur.
Akciğerleri de tutan sistemik vaskülittir.
P-ANCA %70 vakada + olur.
Küçük orta boy damarlarda eozinofillerden
zengin vaskülit bulunur.
• Akciğerler, kalp, periferik sinirler ve deri de
tutulabilir.
Mikroskopik Poliarteritis/Mikroskopik
PAN/Lökositoklastik veya Hipersensitivite
Vasküliti :
• Deri, akciğer, beyin, mukoza, kalp, barsak,
GIS, böbrek ve kası tutan küçük damar
vaskülitidir.
• % 90 vakada nekrotizan glomerülonefrit ve
pulmoner kapillaritis bulunur.
• Hemoptizi, hematüri, proteinüri, barsak
kanaması, karın ağrısı ve kas ağrısı bulunur.
• AVK (arteriol, venül, kapiller) tutulumu
olur.
• Çoğu olgu deride sınırlıdır (kütanöz
lökositoklastik vaskülit), deride purpura
görülür.
• PAN’dan farklı olarak tüm lezyonlar
küçük damarlarda (AVK) aynı gelişim
evresindedir. Segmenter tutulum yoktur,
akciğerleri de etkiler.
• İmmün-kompleks depolanması yoktur
veya çok az vardır.
• %80’den fazla p-ANCA(+) bulunur.
Henoch-Schönlein Purpurası
•
•
•
•
Vaskülit alanında IgA birikir.
Deri, barsaklar, glomerüller tutulur
Tabloya atralji eklenir
Deride postkapiller venüllerde lökositoklastik
vaskülit →Purpura
• Artrit
• Abdominal kramplar
• GN →Hematüri (IgA Nefropatisi)
RAYNAUD HASTALIĞI:
• Soğuk etkisi ile veya emosyonel stres
durumlarında akral bölgelerde (genelde el,
bazen ayak parmakları, nadiren burun ucu ve
kulaklar) arter ve arteriollerde yoğun spazma
bağlı solukluk veya siyanoz, sonra da kırmızı
renk değişimi olmasıdır
• (Beyaz →Mavi →Kırmızı).
• Kadınlarda sıktır. Ortaya çıkma yaşı 14’dür.
• Damarların duvarında patolojik değişiklik
olmaz.
Sifilitik (Luetik) Aortit Ve
Anevrizmalar:
Tersiyer sifiliz; Aortun vazavazorumların
da obliteratif endarteritis→ Aort anevrizması ve
torasik aortitis.
• Sifilitik aortit hemen her zaman çıkan ve
transfer aort bölümünde oluşur.
• Zedelenme alanında sekonder klasifiye AS
plak eklenir ve grafide ağaç kabuğu
şeklinde kalsifikasyon oluşur.
Anevrizmal dilatasyon
Aort kapak yetmezliği
Sol ventrikül hipertrofidi/Dilatasyonu
(Kor bovinium = Öküz Kalbi)
Sifiliz için 3 anahtar ip ucu;
1. Obliteratif endartaritis
2. Plazma hücrelerinden zengin vaskülit
3. Gom
Dissekan Anevrizma
Aort disseksiyonu 2 gurup hastada oluşur
1-Hipertansiyon (40-60 yaş arası vakaların
>%90)
2-Aortu etkileyan bağ dokusu hastalıkları
(Marfan ve Ehler Danlos Sendromu)
Marfan Sndromu olanların çoğunda
diğerlerinin %20 kadarında kistik medial
nekroz mevcuttur.
KMN dissekan aort anevrizma vakalarının
%80’dan fazlasında bulunur.
Vasküler Tümörler Ve Tümör Benzeri Proliferasyonların Sınıflandırılması
BENİGN VASKÜLER
NEOPLAZMLAR VE
LEZYONLAR
Hemangiomlar :
-Kapiller hemangioma
-Kavernoz hemangioma
-Piyojenik granülom (lobüler
kapiller
hemangiom)
Lenfangiomalar:
-Basit (kapiller) lenfanjioma
-Kavernoz / kistik lenfanjiom
(Higroma)
Glomus tümörü
Vasküler ektaziler:
-Nevüs flammeus
-Spider telenjiektazi
-Herediter hemorajik
telenjiektaziler
(Osler-Weber-Rendu hastalığı)
MALİGN NEOPLAZMLAR:
-Angiosarkom
-Hemangioperisitoma
İNTERMEDİATE GRADE
(BORDERLİNE) NEOPLAZMLAR
-Kaposi sarkomu
-Hemanjioendotelyoma
REAKTİF VASKÜLER
PROLİFERASYONLAR
-Basiller angiomatozis
Piyojenik granülom:
• Histolojik olarak lobüler kapiller
hemangiom görüntüsünde olmasına rağmen
kronik lokal infeksiyonlara veya ağızda
uygunsuz protez dişlere sekonder
gelişebilir.
• Hızlı büyüyen, ekzofitik kırmızı nodüler
kitle yapar.
• Deri, oral ve gingival mukozada sık oluşur.
• Sıklıkla ülsere olur ve kolaylıkla kanar.
• Sıklıkla travmadan sonra görülür ve hızlı
büyür.
• Birkaç hafta içinde 1-2 cm çapa ulaşır.
Gebelik tümörü (granuloma gravidarum) :
• Piyojenik granülomun gebelikte gingivada
oluşmasıdır. Gebelik sonrası kendiliğinden
kaybolur.
• Bu nedenle östrojenlerle ilişkili olduğu
düşünülmektedir.
Kavernoz Hemangiom:
• Kapiller hemangiomdan daha az görülür.
• Yaş ve anatomik lokalizasyonları farklıdır.
Daha derin dokularda, visseral organlarda
oluşabilir.
• Destrüktif davranabilir, regresyon göstermez.
Cerrahi tedavi gerektirir.
Kapiller Hemangiom:
• En sık görülen damar tümörüdür.
• En çok deri, subkutan dokular, oral kavite ve
dudakların müköz membranları gibi yerlerde
oluşur.
• Karaciğer, dalak, böbrekte de sıktır.
Glomus tümörü (Glomanjiom):
• Özelleşmiş düz kas hücrelerinden
(nöromyoarteryel reseptör) gelişen benign
bir tümördür.
• En sık el ve ayak parmaklarda tırnakların
altında (subungual) yerleşirler.
• <1 Cm’den küçük olurlar
• Ağrılıdırlar.
Kaposi Sarkomu (KS):
• Borderline bir tümördür
• HIV ve ve cinsel yolla bulaşan Herpes simplex
tip-8 ile ilişkilidir
• En sık alt ekstremite distali derisinde multipl
lezyon olarak başlar
• İyi prognozludur ancak HIV’de agresivleşir
• Primitif mezenkimal hücreler veya vasküler
endotelden köken alır.
• Hastalığın 4 tipi vardır:
Kronik/ Klasik veya Avrupa Tipi KS :
• % 90 yaşlı kişilerde, özellikle Avrupa
Yahudilerinde sık olur. Ortadoğuda da sıktır.
• AİDS ile ilişkili değildir.
• Kollarda, bacaklarda, ekstremite distal
bölgelerinde sıktır
• Multipl, kırmızı, mor nodüler lezyonlar yapar..
Zamanla büyüyüp birleşen lezyonlar oluşur,
proksimale yayılır.
• Genellikle asemptomatiktir ve uzak yayılım
yapmaz, lokalize kalır. %10 visseral organ ve
mukozalarda oluşabilir.
AİDS Asosiye KS:
• ABD de homoseksüel AİDS lilerin 1/3 kadarında
bulunur ve bu kişilerde en sık görülen tümördür.
• Lenf nodları ve GIS, sık etkilenen yerler
arasındadır.
• Erkenden yaygın metastaz yapar.
Klasik Kaposi Sarkomunda Morfolojik
Olarak 3 Şekli Vardır
1-Yama (patch)
2 -Plak
3 -Nodül (tümör)
Kaposi sarkomunda; Patch, Plak ve Nodül evreleri
Anjiosarkom:
• Damar endotelinden kaynaklanan malign
tümördür.
• Deri, yumuşak doku, meme, karaciğer, dalak,
kalp, tiroidde yerleşebilir.
• Hepatik anjiosarkomlarda arsenik, thorotrast ve
polivinilklorid rol oynar.
• Aksiller lenf nod diseksiyonu sonrası, kolda
lenfödem ve anjiosarkom gelişebilir.
• Tümörün vasküler endotel kökenli olduğunu
göstermek amacıyla immünhistokimyasal olarak
FVIII, CD34, CD31’e veya elektron mikroskopik
olarak vWF’den oluşan Weibel-Palade
cisimciklerine bakılır.