Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi

T.C.
ADALET BAKANLIĞI
ULUSLARARASI HUKUK VE DIŞ İLİŞKİLER
GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
İnsan Hakları Daire Başkanlığı
ULUSLARARASI HUKUK VE
DIŞ İLİŞKİLER GENEL
MÜDÜRLÜĞÜ
İnsan Hakları Daire Başkanlığı
AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEMESİNİN
YAPISI VE İŞLEYİŞİ
Abdi SAĞLAM
Tetkik Hakimi
Dr. Şener DALYAN
İnsan Hakları Daire
Başkanı
Avrupa
Konseyi
AKPM
Avrupa Konseyi
Parlamenterler
Meclisi
2
3
Avrupa Konseyi
(Council of Europe)
Avrupa
Konseyi
AKPM
Avrupa Konseyi
Parlamenterler
Meclisi
Bakanlar
Komitesi
4
Bakanlar Komitesi
Committee of Ministers
5
Avrupa Konseyi
(Council of Europe)
Avrupa
Konseyi
AKPM
Avrupa Konseyi
Parlamenterler
Meclisi
Bakanlar
Komitesi
AİHM
6
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi
European Court of Human Rights
7
MAHKEME BİNASI FRANSA’NIN STRASBOURG
ŞEHRİNDEDİR.
8
Avrupa
Birliği
Avrupa
Parlamentosu
9
10
Avrupa
Birliği
Avrupa
Parlamentosu
Avrupa
Konseyi
11
Avrupa
Birliği
Avrupa
Parlamentosu
Avrupa
Konseyi
Avrupa
Topluluğu
Adalet Divanı
(ATAD)
12
13
Genel
Kurul
Ekonomik
ve Sosyal
Konsey
Sekreterya
Birleşmiş
Milletler
Güvenlik
Konseyi
Vesayet
Konseyi
Uluslararası
Adalet
Divanı
14
Uluslararası Ceza Mahkemesi, Roma Statüsü ile
kurulan ilk daimi ve sözleşmeye dayalı Mahkemedir.
Bağımsız bir organ olan UCM, Birleşmiş Milletler
Sisteminin bir parçası değildir.
Soykırım;
İnsanlığa Karşı Suç;
Savaş Suçu;
Saldırı Suçu
15
Karıştırılan Uluslararası Kuruluşlar
Avrupa Konseyi
(Council of Europe)
Avrupa Birliği Konseyi
(European Council)
Avrupa Birliği
(European Union)
16
Karıştırılan Uluslararası Yargı Mekanizmaları
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi
(European Court of Human Rights)
Uluslararası Adalet Divanı
(International Court of Justice)
Avrupa Birliği Adalet Divanı
17
(Court of Justice of the European Union)
Avrupa
Konseyi
Avrupa
Birliği
Birleşmiş
Milletler
Avrupa
İnsan
Hakları
Mahkemesi
(AİHM)
Avrupa
Topluluğu
Adalet
Divanı
(ATAD)
Uluslararası
Adalet
Divanı
(UAD)
Uluslararası
Ceza
Mahkemesi
(UCM)
18
Önemli Tarihler
 5 Mayıs 1949 : Avrupa Konseyi’nin kuruluşu
 4 Kasım 1950 : Sözleşme’nin kabulü
 3 Eylül 1953 : Sözleşme’nin yürürlüğe girmesi
10 Mart 1954 : Türkiye’nin Sözleşmeye Taraf Olması
28 Ocak 1987 : Türkiye’nin Bireysel başvuru hakkını
tanıması
21 Ocak 1990: Türkiye’nin, mahkemenin zorunlu
yargılama yetkisini kabul etmesi
19
• 4 Kasım 1950 Sözleşmenin imzalanmıştır.
• Halihazırda Sözleşme’ye 47 ülke taraftır.
20
SÖZLEŞMEDE GÜVENCE ALTINA ALINAN
BAŞLICA HAKLAR
Madde 2
‐Yaşam Hakkı
Madde 3
‐İşkence Yasağı
Madde 4
‐Kölelik ve Zorla Çalıştırma Yasağı
Madde 5
‐Özgürlük ve Güvenlik Hakkı
Madde 6
‐ Adil Yargılanma Hakkı
Madde 7
‐Kanunsuz Ceza Olmaz İlkesi
Madde 8
‐Özel ve Aile Yaşamına Saygı Hakkı
Madde 9
‐Din ve Vicdan Özgürlüğü
Madde 10
‐Düşünce Özgürlüğü
Madde 11
‐Toplantı ve Gösteri Hakkı
Madde 12
‐Evlenme Hakkı
Madde 13
‐Etkili Başvuru Yolu
Madde 14
‐Ayrımcılık Yasağı
Ek 1 Protokol Madde 1 ‐Mülkiyet Hakkı
Ek 1 Protokol Madde 2 ‐Eğitim Hakkı
Ek 1 Protokol Madde 3 ‐Serbest Seçim Hakkı
21
Hâkimler
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinde, Sözleşme’ye Taraf
Devlet sayısı kadar Hâkim görev yapmaktadır. (47)
Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 22. maddesine
göre Sözleşme’ye Taraf Devletin önereceği 3 aday
arasından biri Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi
tarafından seçilir.
Hâkimlerin görev süresi 9 yıl olup, 70 yaşına geldiklerinde
görevleri sona erer.
Hâkimler seçildikleri Taraf Devlet adına görev yapmazlar.
Halihazırda Türk Devleti tarafından önerilerek seçilen hâkim
Prof. Dr. Işıl KARAKAŞ, AİHM Başkan vekili olarak görev
22
yapmaktadır.
MAHKEMENİN YAZIŞMA DİLİ
Mahkemenin resmi dilleri Fransızca ve İngilizcedir, fakat başvuruların taraf
devletlerin dillerinden birinde de yapılabilmesi mümkündür. Bununla beraber
başvuru bir kez hükümete komünike (tebliğ) edildiğinde, Mahkemenin resmi
dillerinden biri kullanılmalıdır.
23
AİHM’İN YAPISI
Mahkeme 3 ana organdan oluşmaktadır:
İdari
Birimler
Yargısal
Birimler
Mahkeme
Yazı İşleri
Müdürlüğü
24
1. İDARİ BİRİMLER
Mahkeme
Genel
Kurulu
Bölümler
Filtraj
47hakim
5 Bölüm
7 Bölüm
25
KARARLAR
Esas
Judgment
Kabul
Edilebilirlik
Decision
26
Adli Kuruluma göre Mahkeme’nin
kolaylaştırılmış dava akış şeması
27
2. YARGISAL BİRİMLER
Büyük Daire
(17 Hakim)
Daireler
(7 Hâkim)
Komiteler
(3 Hâkim)
Tek
Hâkim
28
KARARLAR
29
1959-2014
Toplam Karar Sayısı: 17754
30
KARARLAR
m.35
Kabul
Edilebilirlik
Açıkça
Dayanaktan
Yoksunluk
İç hukuk
Yollarının
Tüketilmiş
Olması
Mahkemeye
Başvurma için
6 Aylık Süre
Bireysel
Önemli Bir
Başvuru
Zararın Varlığı Hakkının Kötüye
Kullanılması
Konu
Bakımından
Sözleşme ile
Bağdaşma
Şikayetin
Sözleşmeye Taraf
olan Bir Ülkeye
Yöneltilmesi
31
2014 Yılı Toplam Karar Sayısı
86063
AİHM Tüm Ülkeler
32
Türkiye
2014
33
ÜLKELERE GÖRE AİHS İHLAL SAYILARI
1959-2014
34
Karar Sayılarının Dağılımı
(Tüm Ülkeler)
2014
Toplam:756
Rusya
%14,48
Diğer
%43,34
Türkiye
%11,33 Romanya
%9,76 Yunanistan
%6,06 Macaristan İtalya Ukrayna
%5,61
%4,93 %4,49
35
Türkiye
1995-2014
En az Bir İhlal
36
Türkiye
2014
37
Halihazırda AİHM Önünde Bekleyen
Dosya Sayısı - 64,450 - 30/11/2015
Slovenya
1650
2,6%
Azerbaycan
1550
2,4%
Polonya
1700
2,6%
Diğer
10700
16,6%
Gürcistan
2150
3,3%
Romanya
3350
5,2%
Macaristan
4450
6,9%
İtalya
7550
11,7%
Ukrayna
13500
20,9%
Türkiye
8850
13,7%
Rusya
9000
14,0%
38
AİHM KARARLARININ İCRASI
AİHM KARARLARININ İCRASI
Avrupa
Konseyi
AKPM
Avrupa Konseyi
Parlamenterler
Meclisi
Bakanlar
Komitesi
Droits de l'homme
DH Meeting
AİHM
AİHM KARARLARININ İCRASI
AİHM KARARLARININ İCRASI
Bireysel Önlemler
Adil tazmin
tutarının
ödenmesi
Yargılamanın
Yenilenmesi
Diğer
Önlemler (Adli
sicil kaydının
silinmesi; çocuğun
iadesinin sağlanması
gibi)
AİHM KARARLARININ İCRASI
Genel Önlemler
Mevzuatın
Değiştirilmesi
Kararın
tercüme ve
dağıtımı
Diğer
Önlemler
(Farkındalığın
arttırılması
faaliyetleri vs.)
AİHM KARARLARININ İCRASI
Bakanlar Komitesi Önünde İcra Edilmeyi Bekleyen Dosya Sayısı
3000
Ekim 2015 İtibarıyla
2636
2500
2000
1537
1534
1500
1048
1000
638
500
0
612
537
376
375
İNTERNET ADRESİ
Mahkemenin web adresi:
http://www.echr.coe.int/
Hudoc veri Tabanı web adresi:
http://hudoc.echr.coe.int/
45
AİHM Ana Sayfa
46
HUDOC
47
HUDOC
TÜRKÇE
48
AİHM karar verdikten kısa bir süre sonra
tercümesi HUDOC veritabanına yüklenmektedir.
Türkiye hakkında verilen tüm kararlar
Diğer ülkelerle ilgili olarak verilen önemli kararlar
Büyük Daire kararları
1 Kasım 2015 itibarıyla Türkçe’ye tercüme edilen karar sayısı
49
TERCÜMELER
50
TERCÜMELER
51
52
53
KABUL EDİLEBİLİRLİK KRİTERLERİ
54