iLKYARDIM 2013 S

* Tespit ve sargý yapýlýrken parmaklar görünecek þekilde
açýkta býrakýlýr. Böylece parmaklardaki renk, hareket ve
duyarlýlýk kontrol edilir,
* Kýrýk þüphesi olan bölge, ani hareketlerden kaçýnýlarak bir
alt ve bir üst eklemleri de içine alacak þekilde tespit edilir.
Tespit malzemeleri, sopa, tahta, karton gibi sert
malzemelerden yapýlmýþ olmalý ve kýrýk kemiðin alt ve üst
eklemlerini içine alacak uzunlukta olmalýdýr,
* Açýk kýrýklarda, tespitten önce yara temiz bir bezle
kapatýlmalýdýr,
* Kýrýk bölgede sýk aralýklarla nabýz, derinin rengi ve ýsýsý
kontrol edilir,
* Kol ve bacaklar yukarýda tutulur,
* Týbbi yardým istenir (112).
1
2
BOÐULMALARDA ÝLKYARDIM
Boðulma, hava yolunun solunumu gerçekleþtirmek için
gerekli havanýn geçiþine engel olacak þekilde týkanmasýdýr.
Tam týkanma-kýsmi týkanma olarak ikiye ayrýlýr.
KISMÝ TIKANMA BELÝRTÝLERÝ
* Öksürür.
* Nefes alabilir.
* Konuþabilir.
Bu durumda hastaya dokunulmaz, öksürmeye teþvik edilir.
TAM TIKANMA BELÝRTÝLERÝ
* Nefes alamaz,
* Acý çeker, ellerini boynuna götürür,
* Konuþamaz,
* Rengi morarmýþtýr.
Bu durumda hastaya sakinleþtirici telkinler eþliðinde
müdahalede bulunulmalýdýr.
3
4
* Arkadan sarýlarak gövdesi kavranýr,
* Kuvvetle geriye ve yukarý doðru bastýrýlýr,
* Bu hareket 5 kez yabancý cisim çýkýncaya kadar tekrarlanýr,
* Nabýz ve solunum deðerlendirilir,
* Týbbi yardým istenir (ALO 112).
Hastanýn bilinci kapanýrsa temel yaþam desteði uygulanýr.
2. derece yanýk: Deride içi su dolu kabarcýklar (bül) vardýr.
Aðrýlýdýr. Derinin kendini yenilemesi ile kendi kendine iyileþir.
ZEHÝRLENMEDE ÝLKYARDIM
BAYILMA-BÝLÝNÇ KAYBINDA ÝLKYARDIM
3. derece yanýk: Derinin tüm tabakalarý etkilenmiþtir.
Özellikle de kaslar, sinirler ve damarlar üzerinde etkisi
görülür. Beyaz ve kara yaradan siyah renge kadar aþamalarý
vardýr. Sinirler zarar gördüðü için aðrý yoktur.
Isý Ýle Oluþan Yanýklarda Ýlkyardým:
* Kiþi hala yanýyorsa paniðe engel olunur, koþmasý
engellenir,
* Hasta/yaralýnýn üzeri battaniye ya da bir örtü ile kapatýlýr ve
yuvarlanmasý saðlanýr,
* Yaþam belirtileri deðerlendirilir (ABC),
* Solunum yolunun etkilenip etkilenmediði kontrol edilir,
* Yanýk bölge en az 20 dakika soðuk su altýnda tutulur (yanýk
yüzeyi büyükse ýsý kaybý çok olacaðýndan önerilmez),
* Ödem oluþabileceði düþünülerek yüzük, bilezik, saat gibi
eþyalar çýkarýlýr,
* Yanmýþ alandaki deriler kaldýrýlmadan giysiler çýkarýlýr,
* Takýlan yerler varsa kesilir,
* Hijyen ve temizliðe dikkat edilir,
* Su toplamýþ yerler patlatýlmaz,
* Yanýk üzerine ilaç ya da yanýk merhemi gibi maddeler de
sürülmemelidir,
* Yanýk üzeri temiz bir bezle örtülür,
* Hasta/yaralý battaniye ile örtülür,
* Yanýk bölgeler birlikte bandaj yapýlmamalýdýr,
* Yanýk geniþ ve saðlýk kuruluþu uzaksa hasta / yaralýnýn
kusmasý yoksa bilinçliyse aðýzdan sývý (1 litre su -1 çay kaþýðý
karbonat -1 çay kaþýðý tuz karýþýmý) verilerek sývý kaybý
önlenir,
* Týbbi yardým istenir (112).
Zehirli maddelerin vücuda girmesi sonucu ortaya çýkan
duruma zehirlenme denir. Zehirlenme; aðýz yoluyla, solunum
yoluyla ve deri yoluyla olabilir.
Bilinç Bozukluðunda Ýlkyardým:
Kiþi Baþýnýn Döneceðini Hissederse:
* Sýrt üstü yatýrýlýr, ayaklarý 30 cm. kaldýrýlýr,
* Sýkan giysiler gevþetilir,
* Kendini iyi hissedinceye kadar dinlenmesi saðlanýr.
Kiþi Bayýldýysa:
* Sýrt üstü yatýrýlarak ayaklarý 30 cm kaldýrýlýr,
* Solunum yolu açýklýðý kontrol edilir ve açýklýðýn korunmasý
saðlanýr,
* Sýkan giysiler gevþetilir,
* Kusma varsa yan pozisyonda tutulur,
* Solunum kontrol edilir,
* Etraftaki meraklýlar uzaklaþtýrýlýr.
Bilinç Kapalý Ýse:
* Hasta/yaralýnýn yaþam bulgularý deðerlendirilir (ABC),
* Hasta/yaralýya koma pozisyonu verilir,
* Sýk sýk solunum ve nabýz kontrol edilir,
* Yardým çaðrýlýr (112)
* Yardým gelinceye kadar yanýnda beklenir.
YANIKLARDA ÝLKYARDIM
Yanýk veya haþlanma herhangi bir ýsýya maruz kalma sonucu
oluþan doku bozulmasýdýr.
Boðulmalarda Genel Ýlkyardým:
* Boðulma nedeni ortadan kaldýrýlýr,
* Bilinç kontrolü yapýlýr,
* Hastanýn yaþamsal bulgularý deðerlendirilir,
* Temel yaþam desteði saðlanýr,
* Derhal týbbi yardým istenir (112),
* Yaþam bulgularý izlenir.
Tam týkanýklýkta Heimlich Manevrasýnýn uygulanmasý:
* Hastanýn arkasýna geçilerek öne doðru eðilmesi saðlanýr,
* Bir elin baþ parmaðý midenin üst kýsmýna; göðüs kemiði
(iman tahtasý) altýna gelecek þekilde yumruk yaparak konur.
* Diðer el ile yumruk yapýlan el kavranýr,
Yanýk Çeþitleri:
Fiziksel yanýklar:
* Isý ile oluþan yanýklar,
* Elektrik nedeni ile oluþan yanýklar,
* Iþýn ile oluþan yanýklar,
* Sürtünme ile oluþan yanýklar,
* Donma sonucu oluþan yanýklar.
Kimyasal yanýklar:
* Asit, alkali madde ile oluþan yanýklar.
Yanýklarýn Derecelendirilmesi:
1. derece yanýk: Deride kýzarýklýk, aðrý, yanýk bölgede ödem
vardýr. Yaklaþýk 48 saatte iyileþir.
Zehirlenme Belirtileri:
Sindirim Sistemi:
Aðýzda yanma, farklý tat, yutkunma zorluðu, bulantý /kusma,
karýn aðrýsý, gaz, halsizlik, þiþkinlik ve ishal.
Sinir Sistemi:
Havale, þuurda deðiþik derecelerde bozukluk, bilinç kaybý,
kaslarda aðrý, kasýlma, uyuþukluk, hareketlerde
uyumsuzluk, þok belirtileri, görmede bozukluk, göz
bebeðinde küçülme.
Solunum Sistemi:
Nefes darlýðý, baþ aðrýsý, baþ dönmesi, kulak çýnlamasý,
morarma, solunum durmasý, ciltte kýzarýklýk.
Dolaþým Sistemi:
Nabýz bozukluðu, baþ aðrýsý, soðuk terleme, kalp durmasý,
idrar azlýðý ve idrarar çýkamama, kan basýncýnda düþüþ.
Arý Sokmasý:
* Yaralý bölge yýkanýr,
* Derinin üzerinden görülüyorsa arýnýn iðnesi çýkarýlýr,
* Soðuk uygulama yapýlýr,
* Eðer aðýzdan sokmuþsa ve solunumu güçleþtiriyorsa buz
emmesi saðlanýr,
* Aðýz içi sokmalarýnda ve alerjisi olanlarda týbbi yardým
istenir (112).
Zehirlenmelerde Ýlkyardým:
* Zehirlenmeye neden olan maddeyi öðrenmeye
ÇALIÞMAYIN, varsa ambalajýný saðlýk kuruluþuna götürün.
* Zehirlenmeye neden olan maddeyi ortamdan uzaklaþtýr.
* Hasta veya yaralýnýn bilinç durumunu kontrol et.
* Hasta veya yaralýyý hava yolu, solunum ve dolaþýmý
yönünden deðerlendir.
* Asit, alkali içilmesi veya bilincin kapalý olduðu durumlarda
kusturmaya ÇALIÞMAYIN.
* Vücuda bulaþmýþ bir þey varsa vücudu bol su ile yýka.
* Gaz zehirlenmesi varsa açýk havaya çýkar, yarý oturur
pozisyona getir.
* Bilinç kaybý varsa koma pozisyonu ver.
* Týbbi yardým iste (ALO 112 ).
Kimyasal Yanýklarda Ýlkyardým:
* Deriyle temas eden kimyasal maddenin en kýsa sürede
deriyle temasý kesilmelidir,
* Bölge bol tazyiksiz suyla, en az 15–20 dakika yumuþak bir
þekilde yýkanmalýdýr,
* Giysiler çýkarýlmalýdýr,
* Hasta/yaralý örtülmelidir,
* Týbbi yardým istenmelidir (112).
ISIRILMA VE SOKMALARDA ÝLKYARDIM
Kedi-Köpek Gibi Hayvan Isýrmalarý:
* Hasta/yaralý yaþamsal bulgular yönünden deðerlendirilir
(ABC),
* Hafif yaralanmalarda yara 5 dakika süreyle sabun ve
soðuk suyla yýkanýr,
* Yaranýn üstü temiz bir bezle kapatýlýr,
* Ciddi yaralanma ve kanama varsa yaraya temiz bir bezle
basýnç uygulanarak kanama durdurulmalýdýr,
* Derhal týbbi yardým istenmeli (112),
* Hasta kuduz ve/veya tetanos aþýsý için uyarýlmalýdýr.
Bir cisim batmýþ ise:
* Gerekmedikçe hasta yerinden oynatýlmaz, göze hiçbir
þekilde dokunulmaz,
* Týbbi yardým istenir (112). Hastanýn göz uzmaný olan bir
saðlýk kuruluþuna gitmesi saðlanýr.
Kulaða Yabancý Cisim Kaçmasýnda Ýlkyardým:
* Kesinlikle sivri ve delici bir cisimle müdahale edilmez, su
deðdirilmez, Týbbi yardým istenir(112).
AV KAZALARINDA ÝLKYARDIM
Akrep Sokmasý:
* Sokmanýn olduðu bölge hareket ettirilmez,
* Yatar pozisyonda tutulur,
* Yaraya soðuk uygulama yapýlýr,
* Kan dolaþýmýný engellemeyecek þekilde bandaj uygulanýr,
* Yara üzerine hiçbir giriþim yapýlmaz.
Elektrik Yanýklarýnda Ýlkyardým
*Hasta/yaralýya kesinlikle su ile müdahale edilmemelidir,
* Hasta/yaralý hareket ettirilmemelidir,
* Hasar gören bölgenin üzeri temiz bir bezle örtülmelidir,
* Týbbi yardým istenmelidir (112).
K . K . T. C .
S Ý V Ý L S AV U N M A T E Þ K Ý L AT
BAÞKANLIÐI
Yýlan Sokmasý:
* Hasta sakinleþtirilip, dinlenmesi saðlanýr.
* Yara su ile yýkanýr.
* Yaraya yakýn bölgede baský yapabilecek eþyalar (yüzük,
bilezik vb.) çýkarýlýr.
* Yara baþ ve boyunda ise yara çevresine baský uygulanýr.
* Kol ve bacaklarda ise yara üstünden dolaþýmý
engellemeyecek þekilde bandaj uygulanýr,
* Soðuk uygulama yapýlýr,
* Yara üzerine herhangi bir giriþimde bulunulmaz (yara
emilmez),
* Yaþamsal bulgular izlenir,
* Týbbi yardým istenir (112).
Deniz Canlýlarýnýn Sokmasý:
* Yaralý bölge hareket ettirilmez,
* Batan diken varsa ve görünüyorsa çýkartýlýr,
* Etkilenen bölge ovulmamalý,
* Sýcak uygulama yapýlmalýdýr.
Kan Þekeri Düþmesinde Ýlkyardým:
* Hastanýn ABC’si deðerlendirilir,
* Hastanýn bilinci yerinde ve kusmuyorsa aðýzdan þeker,
þekerli içecekler verilir, fazla þekerin bir zararý olmaz (Ayrýca
belirtiler fazla þekerden meydana gelmiþ ise bile fazladan
þeker verilmesi, hastanýn düþük kan þekeri düzeyinde
kalmasýndan daha az zararlý olacaktýr. Çünkü düþük kan
þekeri, beyinde ve diðer hayati organlarda kalýcý zararlara
neden olabilir.),
* 15–20 dakikada belirtiler geçmiyorsa saðlýk kuruluþuna
gitmesi için yardým çaðýrýlýr,
* Hastanýn bilinci yerinde deðilse koma pozisyonu verilerek
týbbi yardým çaðýrýlýr(112).
* Gerek deniz avcýlýðý, gerekse kara avcýlýðýnda öncelikle
ava gitmeden önce muhakkak bir yakýnýnýza veya tekne
ileyseniz Sahil Güvenliðe bilgi veriniz.
* Yanýnýzda yiyecek ve içecek erzak bulundurunuz.
* Cep telefonunuz veya telsizinizin þarjýnýn tam olduðundan
emin olunuz.
* Kullandýðýnýz ilaçlar varsa muhakak yanýnýzda götürünüz.
* Yanýnýzda mutlaka donanýmlý bir ilkyardým çantasý
bulundurunuz.
* Gemi avcýlýðýnda, telsiz, gps, can yeleði, ýþýldak v.b.
araçlarý bulundurmaya özen gösteriniz.
* Römorklu bir araç çekiyorsanýz, trafikte dikkatli sürüþ
yapýnýz.
* Yaralanma ve kazalarda bu el broþüründe anlatýlan
adýmlarý takip ediniz.
ILK YARDIM
Göðüs Aðrýsýnda Ýlkyardým:
* Hastanýn yaþamsal bulgularý kontrol edilir (ABC ),
* Hasta hemen dinlenmeye alýnýr, sakinleþtirilir,
* Yarý oturur pozisyon verilir,
* Kullandýðý ilaçlarý varsa almasýna yardým edilir,
* Yardým istenerek (112) saðlýk kuruluþuna gitmesi saðlanýr,
* Yol boyunca yaþam bulgularý izlenir.
GÖZ-KULAK YABANCI CÝSÝM ÝLKYARDIM
Göze Yabancý Cisim Kaçmasýnda Ýlkyardým:
* Göz ýþýða doðru çevrilir ve alt göz kapaðý içine bakýlýr,
gerekirse üst göz kapaðý açýk tutulur,
* Nemli temiz bir bezle çýkarýlmaya çalýþýlýr,
* Hastaya gözünü kýrpýþtýrmasý söylenir,
* Göz ovulmamalýdýr, Çýkmýyorsa saðlýk kuruluþuna gitmesi
saðlanýr.
ÜLKEMÝZDE
ACÝL SAÐLIK SORUNLARI ÝÇÝN
ALO 112 ’YÝ ARAYINIZ.
www.sivilsavunmakktc.com/email:[email protected]/
PK. 458 Lefkoþa, Tlf:2283036(ALO 101), Fax:2282912 (Basým, Agustos 2013)
HAYAT KURTARMAK IÇIN
ILK YARDIMI ÖGRENINIZ!
Sivil Savunma Teþkilat Baþkanlýðý
ÝLKYARDIM NEDÝR?
Herhangi bir kaza veya yaþamý tehlikeye düþüren durumda
saðlýk görevlileri gelinceye kadar hayatýn kurtarýlmasý yada
durumun kötüye gitmesini engellemek amacý ile olay
yerinde TIBBÝ-ARAÇ-GEREÇ olmadan yapýlan ÝLAÇSIZ
uygulamalardýr.
-B. Solunumun deðerlendirilmesi. (Bak-Dinle-Hisset )
-C. Dolaþýmýn deðerlendirilmesi. (Þah damarýndan 5 saniye
nabýz alýnarak yapýlýr)
baský noktalarý þunlardýr:
-C- Dolaþýmýn Kontrolü
* Huzursuzluk,
* Soluk alýp vermenin hýzlanmasý,
* Hava açlýðý,
* Kulaklarda uðultu ve çýnlama,
BOYUN (ÞAHDAMARI)
ÝYÝ MÝSÝNÝZ?
KÖPRÜCÜK KEMÝÐÝ ÜZERÝ
1
2
ÝLKYARDIMIN ÖNCELÝKLÝ AMAÇLARI
3
* Hayati tehlikeyi ortadan kaldýrmak,
* Yaþamsal fonksiyonlarýn sürdürülmesini saðlamak,
* Hasta veya yaralýnýn durumunun kötüleþmesini önlemek,
* Ýyileþmeyi kolaylaþtýrmak.
-Þah damarýndan 5 saniye nabýz alýnarak yapýlýr.
Bilinç Kontrolü
-Omuzlara Dokunarak
-Sözlü Uyaran Vererek (Ýyi misiniz?)
-A- Havayolu Kontrolü
TEMEL YAÞAM DESTEÐÝ
Verilen 2 nefesin ardýndan yaralýda yaþam belirtileri
görülmüyorsa yine 30 basý ve ardýndan 2 nefes verilir.
Yaþam belirtileri görülene kadar ya da yardým gelene kadar
bu döngüye durmaksýzýn devam edilir.
KANAMALARDA ÝLKYARDIM
90
-Baþ çene pozisyonu
Çocuklarda Temel Yaþam Desteðinde Ýlkyardýmýn ABC’si
yapýldktan sonra eðer yaþam belirtileri yoksa öncelikle her
biri 1 saniye süren ve hastanýn göðsünü yükeltmeye yetecek
kadar 2 soluk verilir. Ardýndan 30 kalp basýsý yapýlýr. Basý
uygularken aþýrý güç kullanýmýndan kaçýnmak için tek elin
topuðu kullanýlabilir. Yaþam belirtileri görülene ya da yardým
gelene kadar döngüye devam edilir.
Göðüs kemiði
5 cm aþaðý inecek þekilde, yandan
bakýldýðýnda göðüs yüksekliðinin 1/3’ü kadar basý uygulanýr.
Basý hýzý dakikada 100 basý olacak þekilde; 1 ve 2 ve 3 ve 4...
þeklinde sayýlarak 30 basý yapýlýr.
ÝLKYARDIMIN ABC’SÝ NEDÝR?
Öncelikle bilinç kontrol edilmeli, bilinç kapalý ise aþaðýdakiler
hýzla deðerlendirilmelidir:
-A. Hava yolu açýklýðýnýn deðerlendirilmesi.
Bir elin topuðunu diðer el ile kenetleyerek göðüs kafesinin alt
yarýsýna yerleþtirilir.
-B- Solunum Kontrolü
-Bak-Dinle-Hisset (10 Saniye)
30 basýnýn ardýndan burun kapatýlarak aðýzdan her biri 1
saniye sürecek ve hastanýn göðsünü yükseltmeye yetecek
kadar 2 kez nefes verilir. Nefes verirken göðsün kalkýp
kalmadýðý gözle kontrol edilir.
Kýrýk, kemik bütünlüðünün bozulmasýdýr. Kýrýklar darbe
sonucu ya da kendiliðinden oluþabilir. Kýrýk çeþitleri ikiye
ayrýlýr:
* Kapalý kýrýk: Kemik bütünlüðü bozulmuþtur. Ancak deri
saðlamdýr.
* Açýk kýrýk: Deri bütünlüðü bozulmuþtur. Kýrýk uçlarý dýþarý
çýkabilir. Beraberinde kanama ve enfeksiyon tehlikesi
taþýrlar.
6
BACAK (UYLUK)
7)Kanayan yere en yakýn basýnç noktasýna baský uygulanýr,
8)Kanayan bölge yukarý kaldýrýlýr,
9)Þok pozisyonu verilir.
-Nefes Yolu Açýlmasý
ÝLKYARDIMIN TEMEL KURALLARI
KIRIKLARDA ÝLKYARDIM
KASIK
Damar bütünlüðünün bozulmasý sonucu kanýn damar dýþýna
(vücudun içine veya dýþýna) doðru akmasýdýr.
Vücutta kanýn aktýðý bölgeye göre kanamalar:
*Dýþ Kanama:Kanama yaradan vücut dýþýna doðru olur.
* Ýç Kanama:Kanama vücut içine olduðu için gözle
görülemez.
*Doðal Deliklerden Olan Kanamalar:Kulak, burun, aðýz,
anüs, üreme organlarýndan olan kanamalardýr.
ÝLKYARDIMIN TEMEL UYGULAMALARI
* Olay yerinin, olaya katýlanlarýn, ilk yardým yapanlarýn
güvencesini saðlayýn.
* Paniði önleyip kalabalýðý daðýtýn.
* Temiz hava saðlayýn, hastayý sýcak tutup sýký giysilerini
gevþetin.
* Kanama varsa öncelikle kanamayý durdurun.
* Solunumu var mý? Kalbi çalýþýyor mu? Kanamasý, þok
durumu, yarasý veya kýrýðý var mý? Deðerlendirin.
* Müdahaleyi süratli, sakin ve gerektiði kadar yapýn.
* Hava yolunu açýn, solunumu düzeltin, gerekiyorsa yapay
solunum yapýn, kalbi dinleyin, gerekiyorsa kalp masajý yapýn,
þoku önleyin.
* Omurga ve diðer büyük kýrýklarda, büyük yaralanmalarda
ve büyük yanýklarda kazazedeyi tespit edin.
* Acil yardým merkezlerine bilgi verin, ambulans çaðýrýn.
* Yaralý ve hastalarýn tedavi ve taþýnmasýnda önceliði,
durumu aðýr olandan hafif olana doðru yapýn.
4
5
Temel Yaþam Desteði, ilkyardýmýn ABC’si uygulandýktan
sonra yaralýnýn nefes almadýðý ve kan dolaþýmýnýn
olmadýðýnýn tespit edilmesi halinde uygulanan bir yöntemdir.
Sadece çok zorda kalacaðýnýz ve ambulansýn gelmesinin
uzun süreceði ya da gelemeyeceði durumlarda yardým
gelene kadar yaralýyý hayatta tutmak için uygulanýr. Aksi
halde uygulamayýnýz.
* Çevrede birisi varsa ona söyleyin, yoksa siz kendiniz
Hemen 112’yi arayýn.
Ýlkyardým temel uygulamalarý Koruma, Bildirme, Kurtarma
(KBK) olarak ifade edilir.
Koruma: En önemli iþlem olay yerinde oluþabilecek
tehlikeleri belirleyerek güvenli bir çevre oluþturmaktýr.
Bildirme:En hýzlý ve doðru þekilde gerekli yardým
kuruluþlarýna haber verilmesidir.(ALO 112)
Kurtarma (Müdahale):Olay yerinde hasta veya yaralýlara
müdahale hýzlý ancak sakin bir þekilde yapýlmalýdýr.
KOLUN ÜST BÖLÜMÜ
KOLTUKALTI
Ýç Kanamalarda Ýlkyardým:
* Hasta/yaralýnýn bilinci ve ABC si deðerlendirilir,
* Üzeri örtülerek ayaklarý 30 cm yukarý kaldýrýlýr,
* Týbbi yardým istenir (112),
* Asla yiyecek ve içecek verilmez,
* Hareket ettirilmez (özellikle kýrýk varsa),
* Yaþamsal bulgularý incelenir,
* Saðlýk kuruluþuna sevki saðlanýr.
Bebeklerde Temel Yaþam Desteðinde Ýlkyardýmýn ABC’si
yapýldktan sonra eðer yaþam belirtileri yoksa öncelikle her
biri 1 saniye süren ve hastanýn göðsünü yükeltmeye yetecek
kadar 2 soluk verilir. Ardýndan 30 kalp basýsý yapýlýr. Basý
uygularken aþýrý güç kullanýmýndan kaçýnmak için iki
parmak kullanýlýr. Yaþam belirtileri görülene ya da yardým
gelene kadar döngüye devam edilir.
Meydana geldiði damarýn özelliðine göre 3 çeþit dýþ kanama
Vardýr:
*Atar damar Kanamasý:Kalp atýmlarý ile uyumlu olarak
kesik kesik, fýþkýrýr tarzda akar ve açýk renklidir.
* Ýç Kanama:Kanama vücut içine olduðu için gözle
görülemez.
*Doðal Deliklerden Olan Kanamalar:Kulak, burun, aðýz,
anüs, üreme organlarýndan olan kanamalardýr.
Atardamar kanamalarýnda kan basýnç ile fýþkýrýr tarzda olur.
Bu nedenle, kýsa zamanda çok kan kaybedilir. Bu tür
kanamalarda asýl yapýlmasý gereken, kanayan yer üzerine
veya kanayan yere yakýn olan bir üst atardamar bölgesine
baský uygulanmasýdýr. Vücutta bu amaç için belirlenmiþ
Dýþ kanamalarda takip edilecek prosedür:
1) Hasta/yaralýnýn durumu deðerlendirilir (ABC),
2) Yara ya da kanama deðerlendirilir,
3) Týbbi yardým istenir (112),
4) Kanayan yer üzerine temiz bir bezle bastýrýlýr,
5) Kanama durmazsa ikinci bir bez koyarak basýncý
arttýrýlýr,
6)Gerekirse bandaj ile sararak basýnç uygulanýr,
Doðal Deliklerden Olan Kanamalar:
Burun Kanamasý:
* Hasta/yaralý sakinleþtirilir, endiþeleri giderilir,
* Oturtulur,
* Baþý hafifçe öne eðilir,
* Burun kanatlarý 5 dakika süre ile sýkýlýr,
* Uzman bir doktora gitmesi saðlanýr.
Kulak Kanamasý:
* Hasta/yaralý sakinleþtirilir, endiþeleri giderilir,
* Kanama hafifse kulak temiz bir bezle temizlenir,
* Kanama ciddi ise, kulaðý týkamadan temiz bezlerle kapanýr,
* Bilinci yerinde ise hareket ettirmeden sýrt üstü yatýrýlýr,
bilinçsiz ise kanayan kulak üzerine yan yatýrýlýr,
* Kulak kanamasý, kan kusma, anüs, üreme organlarýndan
gelen kanamalarda hasta/yaralý kanama örnekleri ile uzman
bir doktora sevk edilir.
ÞOKTA ÝLKYARDIM
Þok Pozisyonu
Ýç organlardaki dokularý besleyen kan damarlarýnýn yýrtýlmasý
veya zedelenmesi sonucu kanýn damarlardan vücut
boþluklarýna akmasýna iç kanama denir.
Ýç kanamalar ikiye ayrýlýr:
Gözle görülebilen kanamalar: Akciger, mide, bagirsaklar,
böbrekler v.b.
Gözle görülmeyen kanamalar: Karaciger, dalak, pankreas
v.b.
Ýç Kanama Belirtileri:
* Baygýnlýk hali,
* Yüzde solma,
* Soðuk soðuk terleme,
* Nabzýn süratli ve zayýf olmasý,
Þokta Ýlkyardým Uygulamalarý Nelerdir?
* Kendinin ve çevrenin güvenliði saðlanýr,
* Hava yolunun açýklýðý saðlanýr,
* Hasta/yaralýnýn mümkün olduðunca temiz hava solumasý
saðlanýr,
* Varsa kanama hemen durdurulur,
* Þok pozisyonu verilir,
* Hasta/yaralý sýcak tutulur,
* Hareket ettirilmez,
* Hýzlý bir þekilde saðlýk kuruluþuna sevki saðlanýr (112),
* Hasta/yaralýnýn endiþe ve korkularý giderilerek psikolojik
destek saðlanýr.
Þok durumu, kalp-damar sisteminin yaþamsal organlara
uygun oranda kanlanma yapamamasý nedeniyle ortaya
çýkan ve tansiyon düþüklüðü ile seyreden bir akut dolaþým
yetmezliðidir. 4 çeþit þok vardýr:
* Kardiyojenik þok (Kalp kökenli)
* Hipovolemik þok (Sývý eksikliði)
* Toksik þok (Zehirlenme ile ilgili)
* Anaflaktik þok (Alerjik)
Þok Belirtileri:
* Kan basýncýnda düþme,
* Hýzlý ve zayýf nabýz,
* Hýzlý ve yüzeysel solunum,
* Ciltte soðukluk, solukluk ve nemlilik,
* Endiþe, huzursuzluk,
* Baþ dönmesi,
* Dudak çevresinde solukluk ya da morarma,
* Susuzluk hissi,
* Bilinç seviyesinde azalma.
Kýrýk Belirtileri:
* Hareket ile artan aðrý ve dokunmaya karþý hassasiyet,
* Þekil bozukluðu,
* Hareket kaybý,
* Ödem ve kanama nedeniyle þiþlik ve morarma,
* Hareketsizlik ve kuvvetsizlik,
* Kýrýk yakýnýndaki damar, sinir, kaslarda yaralanma ve
sýkýþma (Kýrýk bölgede nabýz alýnamamasý, solukluk,
soðukluk),
* Parçalý kýrýklarda kanamaya baðlý þok.
Kýrýklarda Ýlkyardým:
* Hayatý tehdit eden yaralanmalara öncelik verilir,
* Hasta/yaralý hareket ettirilmez, sýcak tutulur,
* Kol etkilenmiþse yüzük ve saat gibi eþyalar çýkarýlýr (aksi
takdirde geliþebilecek ödem doku hasarýna yol açacaktýr)