28-30 Ekim 2016 - Erbakan Sempozyumu

advertisement
28-30 Ekim 2016
MEVLANA KÜLTÜR MERKEZI, KONYA
erbakansempozyumu.org
erbakansempozym
erbakansempozyum
Bildiri Özetleri
Doğumunun 90. Yılında
Necmettin Erbakan
ve Milli Görüş Düşüncesi
DOĞUMUNUN 90. YILINDA NECMETTIN ERBAKAN VE
MILLI GÖRÜŞ DÜŞÜNCESI
Necmettin Erbakan Üniversitesi öncülüğünde ve Konya Büyükşehir Belediyesi ile Selçuklu Belediyesinin destekleriyle 28-30 Ekim 2016 tarihleri arasında Konya’da düzenlenecek
olan “Doğumunun Doksanıncı Yılında Necmettin Erbakan ve Milli Görüş Düşüncesi” başlıklı bilimsel sempozyum, Prof. Dr. Necmettin Erbakan liderliğinde 1960’lı yıllardan itibaren başlayan, 1970 yılında siyasal parti haline gelen ve günümüze kadar Türkiye siyasi
tarihinin en önemli köşe taşlarından birisi olan Milli Görüş Hareketi hakkında bilimsel
konuların bildiriler şeklinde sunulacağı bir programdır. Programda Necmettin Erbakan
ve Milli Görüş, siyaset, ekonomi, kalkınma, uluslararası ilişkiler, mühendislik, sosyoloji,
ilahiyat ve iletişim bilimleri açısından ele alınacaktır. Sempozyumun ilk gününde açılış
konuşmaları ve merhum Necmettin Erbakan’ın yakınında bulunmuş olanların katılacağı
özel tanıklıklar oturumu gerçekleşecektir. İkinci ve üçüncü günlerde sekiz oturum gerçekleşecek ve otuz bir akademik bildiri sunulacaktır. On yedi farklı üniversitede görevli
akademisyenlerin yanı sıra farklı kurumlarda çalışan ve alana katkı sağlayan isimler bildiri sunacaklardır. Sempozyum, doğumunun doksanıncı, vefatının beşinci yıldönümünde Necmettin Erbakan’ı ve Milli Görüş düşüncesini sadece anmak değil, aynı zamanda
anlamak ve yeni bilimsel çalışmalara zemin sağlamak amacını taşımaktadır. Tam metin
bildirilerin toplandığı ve sempozyumun ardından basılacak olan kitap, Erbakan ve Milli
Görüş hakkında Türkiye’deki en kapsamlı akademik çalışma olacaktır.
2
KURULLAR
Düzenleme Kurulu
Önder Kutlu, Prof. Dr., Necmettin Erbakan Üniversitesi
Mahmut Atay, Prof. Dr., Selçuk Üniversitesi
Mahmut Hakkı Akın, Doç. Dr., Necmettin Erbakan Üniversitesi
Lütfi Sunar, Doç. Dr., İstanbul Üniversitesi
Zekeriya Mızırak, Doç. Dr., Necmettin Erbakan Üniversitesi
Abdulkadir Macit, Yrd. Doç. Dr., Kocaeli Üniversitesi
Ümit Güneş, Arş. Gör., Yıldız Teknik Üniversitesi
Bilim Kurulu
Arif Ersoy, Prof. Dr., İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi
Bilal Kemikli, Prof. Dr., Uludağ Üniversitesi
Birol Akgün, Prof. Dr., Yıldırım Beyazıt Üniversitesi
Ertan Özensel, Prof. Dr., Selçuk Üniversitesi
Fatih Savaşan, Prof. Dr., Sakarya Üniversitesi
Haluk Alkan, Prof. Dr., İstanbul Üniversitesi
Mahmut Atay, Prof. Dr., Selçuk Üniversitesi
Muhsin Kar, Prof. Dr., Yıldırım Beyazıt Üniversitesi
Mustafa Aydın, Prof. Dr., Selçuk Üniversitesi
Mustafa Orçan, Prof. Dr., Yıldırım Beyazıt Üniversitesi
Önder Kutlu, Prof. Dr., Necmettin Erbakan Üniversitesi
Sevgi Kurtulmuş, Prof. Dr., Ankara Sosyal Bilimler Üniversitesi
Şükrü Karatepe, Prof. Dr., Cumhurbaşkanı Danışmanı
Yasin Aktay, Prof. Dr., Siirt Milletvekili
Ahmet Koyuncu, Doç. Dr., Necmettin Erbakan Üniversitesi
Alev Erkilet, Doç. Dr., İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi
Ali Büyükaslan, Doç. Dr., Medipol Üniversitesi
Cemal Altan, Doç. Dr., Mersin Üniversitesi
Erdal Baykan, Doç. Dr., Necmettin Erbakan Üniversitesi
Lütfi Sunar, Doç. Dr., İstanbul Üniversitesi
Mahmut Bilen, Doç. Dr., Sakarya Üniversitesi
Mahmut Hakkı Akın, Doç. Dr., Necmettin Erbakan Üniversitesi
Mehmet Birekul, Doç. Dr., Necmettin Erbakan Üniversitesi
Tahsin Karabulut, Doç. Dr., Necmettin Erbakan Üniversitesi
Zekeriya Mızırak, Doç. Dr., Necmettin Erbakan Üniversitesi
Abdülkadir Macit, Yrd. Doç. Dr., Kocaeli Üniversitesi
Cengiz Ceylan, Yrd. Doç. Dr., Kırklareli Üniversitesi
Erhan Tecim, Yrd. Doç. Dr., Necmettin Erbakan Üniversitesi
Ferhat Tekin, Yrd. Doç. Dr., Necmettin Erbakan Üniversitesi
Hediyetullah Aydeniz, Yrd. Doç. Dr., Marmara Üniversitesi
Işıl Arpacı, Yrd. Doç. Dr., İnönü Üniversitesi
İbrahim Halil Üçer, Yrd. Doç. Dr., İstanbul Medeniyet Üniversitesi
İbrahim Nacak, Yrd. Doç. Dr., KTO Karatay Üniversitesi
Cüneyt Özşahin, Yrd. Doç. Dr., Necmettin Erbakan Üniversitesi
Mehmet Ali Aydemir, Yrd. Doç. Dr., Selçuk Üniversitesi
Mustafa Kömürcüoğlu, Yrd. Doç. Dr., Sakarya Üniversitesi
Müşerref Yardım, Yrd. Doç. Dr., Necmettin Erbakan Üniversitesi
Faruk Karaarslan, Dr., Erciyes Üniversitesi
Necdet Subaşı, Dr., Gazi Üniversitesi
Hüseyin Mercan, Erciyes Üniversitesi 3
program
28 EKİM 2016 CUMA
16:00-18:00 Açılış Programı
Mahmut Hakkı Akın, Düzenleme Kurulu Başkanı
Uğur İbrahim Altay, Selçuklu Belediyesi Başkanı
Tahir Akyürek, Konya Büyükşehir Belediye Başkanı
Muzaffer Şeker, Necmettin Erbakan Üniversitesi Rektörü
Fatih Erbakan, Erbakan Vakfı Başkanı
Recai Kutan, ESAM Başkanı
18:30-20:00 Özel Tanıklıklar Oturumu: Erbakanlı Günler
Oturum Başkanı: Mahmut Atay
Temel Karamollaoğlu, Arif Ersoy, Halil İbrahim Dağ
29 EKİM 2016 CUMARTESİ
09:30-11:00 / 1. Oturum: Milli Görüşün Temel Karakteristiği
Oturum Başkanı: Ertan Özensel
Mustafa Aydın, Türkiye’de “Millî”lik Söylemi ve Erbakan Hareketi
Mahmut Hakkı Akın, Türkiye Siyasi Tarihinde Necmettin Erbakan ve Milli Görüş Hareketinin Konumu
Bilal Kemikli, Siyasetin Besleyici Zemini Olarak Tekke: Erbakan ve Zahid Efendi İlişkisi
Abdulkadir Macit, Necmettin Erbakan ve Çağdaş İslam Düşüncesindeki Yeri
11:30-13:00 / 2. Oturum: Türkiye Siyaseti ve Milli Görüş
Oturum Başkanı: Ali Büyükaslan
Lütfi Sunar, Türkiye’de Modernleşme ve Devlet-Toplum İlişkilerinin Yeniden Ele Alınmasında Milli Görüş
Gökhan Tuncel, Türkiye’de Devlet(!) Toplum Gerilimini Azaltıcı Bir Aktör: Milli Görüş
Serkan Yorgancılar, Milli Görüş Hareketinin İlk Göz Ağrısı Milli Nizam Partisi’nin Kuruluşu, Söylem ve Politikaları
Öner Buçukcu, Ayrılardaki Aynılıklar Üzerine: MNP ve TİP Arasında Bir Karşılaştırma Denemesi
14:30-16:00 / 3. Oturum: İktisadi Sistem ve Adil Düzen Fikri
Oturum Başkanı: Zekeriya Mızırak
Adem Esen, Ağır Sanayi Hamlesinin Finansmanı: Devlet Sanayi ve İşçi Yatırım Bankası (DESİYAB)
İrfan Ersin, Cengizhan Yıldırım, Necmettin Erbakan’ın Faiz İle Mücadelesi ve Alternatif Sistem Önerileri
Cengizhan Yıldırım & Nuh Ucgan, Kapitalizm, Sosyalizm ve Adil Düzen
İbrahim Halil Sugözü, Erbakan’ın Adil Ekonomik Düzen Düşüncesi ve Refahyol Hükümeti Uygulamaları
16:30-17:45 / 4. Oturum: Dünya Siyaseti ve Milli Görüş
Oturum Başkanı: Doğan Bekin
Tahsin Hazırbulan, Erbakan’ın Yeni Bir Dünya Fikri ve “Müslüman Topluluklar Birliği”
Abdulkadir Baharçiçek & Işıl Arpacı, Milli Görüş Partilerinin Programlarının Dış Politika Analizi
Işıl Arpacı & Ahmet Karadağ, Türkiye’de Yahudi Milliyetçiliğinin Siyasal Bir Mesele Olarak Ele Alınışı:
Necmettin Erbakan Örneğinde Kavramsal Bir Analiz
4
30 EKİM 2016 PAZAR
09:30-11:00 / 5. Oturum: Milli Görüş ve İslamcılık
Oturum Başkanı: Erdal Baykan
Turgut Akyüz, Milli Görüş Söylemleri Bağlamında İslamcılık Eleştirileri
Asım Öz, Partili Siyasetin Sınırları: Türkiye’de İslâmcıların Milli Görüş Eleştirilerinden Bir Kesit
Abdulkadir Yıldız, Milli Görüş Partileri Programlarında Laiklik Anlayışı
Harun Bekiroğlu, Teoriden Pratiğe “Islah ve Davet Hareketleri”nin Kur’an Anlayışı: Milli Görüş Örneği
11:30-13:00 / 6. Oturum: Milli Görüşün Siyasal İletişimi
Oturum Başkanı: Mansur Özdemir
Emine Akbaş Demirkan, Necmettin Erbakan‘ın İletişim Modelinin, Arşiv Kayıtlarından Yola Çıkarak Değerlendirilmesi
Hamit Aktürk, Yumuşak İdeolojinin Gücü: Diğer İslami Hareketleri Besleyen Bir Ekol Olarak Milli Görüş Hareketi
Bayram Dalkılıç, Erbakan (Politikasının Retoriğinde Kavram ve İşaret Bağlamında) Sembolizması
Erhan Tecim, Bir Sosyal Hareket Olarak Milli Görüş
14:15-15:30 / 7. Oturum: 28 Şubat Postmodern Darbesi ve Milli Görüş
Oturum Başkanı: Ali Rıza Abay
Mehmet Birekul & A.Tarık Türkmenoğlu, 28 Şubat’ın Artçı İzleri, Erbakan’ın Yok Sayılışı:
Devrim Arabaları Filmi Üzerine Bir Değerlendirme
Abdülhalim İnam & Bekir Gündoğmuş, Avrupa’da Yükselen Sağ Siyaset ve İslam Düşmanlığı Karşısında
Barışçı Bir Çaba Olarak Milli Görüş
Talip Tuğrul, Milli Görüş Hareketi’nin Temel Karakterleri
Halil İbrahim Aşgın, Farklı Bir Yerel Yönetim Yaklaşımı Olarak Milli Görüş Belediyeciliği
16:00-17:30 / 8. Oturum: Mühendis ve Sanayici: Siyaset Öncesi Erbakan
Oturum Başkanı: Önder Kutlu
Sedat Özgür, Siyaset Öncesi Erbakan: Gümüş Motor ve Sanayileşme Fikri
Abdullah Demir, Milli Görüş Hareketi’nin Sanayileşme Tasavvuru ve Yeni Bir Sanayileşme Okuması
Necati Ataberk, Siyasal Yaşamı Öncesinde Necmettin Erbakan
Yüksel Çavuşoğlu, Bir Dünya Lideri Erbakan
17:30-18:00 / Kapanış
Önder Kutlu, Mahmut Atay, Lütfi Sunar, Mahmut Hakkı Akın
5
28 EKİM 2016 CUMA
AÇILIŞ PROGRAMI
16:00-18:00
Mahmut Hakkı Akın
Düzenleme Kurulu Başkanı
Uğur İbrahim Altay
Selçuklu Belediyesi Başkanı
Tahir Akyürek
Konya Büyükşehir Belediye Başkanı
Muzaffer Şeker
Necmettin Erbakan Üniversitesi Rektörü
Fatih Erbakan
Erbakan Vakfı Başkanı
Recai Kutan
ESAM Başkanı
6
28 EKİM 2016 CUMA
ÖZEL TANIKLIKLAR OTURUMU
Erbakanlı Günler
18:30-20:00
Mahmut Atay
Oturum Başkanı
Temel Karamollaoğlu
Arif Ersoy
Halil İbrahim Dağ
7
29 EKİM 2016 CUMARTESİ
1.
OTURUM
09:30
11:00
MILLI GÖRÜŞÜN TEMEL KARAKTERISTIĞI
Oturum Başkanı: Ertan Özensel
MUSTAFA AYDIN
Türkiye’de “Millî”lik Söylemi ve Erbakan Hareketi
MAHMUT HAKKI AKIN
Türkiye Siyasi Tarihinde Necmettin Erbakan ve Milli Görüş Hareketinin Konumu
BILAL KEMIKLI
Siyasetin Besleyici Zemini Olarak Tekke: Erbakan ve Zahid Efendi İlişkisi
ABDULKADIR MACIT
Necmettin Erbakan ve Çağdaş İslam Düşüncesindeki Yeri
Türkiye’de “Millî”lik Söylemi ve Erbakan Hareketi
Şüphesiz Türkiye’de Erbakan hareketinin en önemli söylemlerinden birisi “milli” lik kavramıdır. Bilindiği üzere kavram, “Milli
Görüş” formülünün yanında, Milli Selamet, Milli Nizam gibi kurduğu parti ve teşkilatların önemli bir kısmının açık bir nitelemesidir. Hâlbuki Erbakan, Cumhuriyet döneminin başlangıçlarında, uzunca bir zaman gündem dışı hale getirilen İslâmcı
söylemi güncelleyen kişilerin başında gelmektedir. O bunu fikir düzeyinden çok, o zaman daha sorunlu olan siyaset alanında
yapmaya çalışmıştır. Öyle ki millilik söylemi İslâmcılıktan daha fazla devreye sokulmuştur. Gerçekten de burada bazı sorular
akla gelmektedir: Millilik nedir, nereden gelmektedir, İslâm ile milliliğin bağlantısı nedir? İslâm milliliğin, millilik İslam’ın neresinde yer alır? Millilik, yasakçılığa karşılık İslâmcılığın bir perdesi midir? Milliyetçilik ile ilgisi nedir, ondan bir farkı var mıdır?
vb. bu sorulardan bazılarıdır. Aslında bildiğimiz kadarıyla millilik kavramını ilk kullanan Necmettin Erbakan değildir. Kavramın
tarihini 20. Yüzyılın başlarına, Osmanlı dönemine kadar geriye götürebiliriz. Mesela 1916 yılında kurulan Türk Talebi Birliği’nin
başat nitelemesi “milli” idi. Cumhuriyet döneminde 1960 lı yıllara kadar bu kavram fazla kullanılmadı, toplumun Batıya karşı verdiği savaşın adı da Milli değil, istiklal/kurtuluş savaşı idi. 1960 lI yıllarda bazı Marksist yazarlar tüm evrenselciliklerine
rağmen kavramı “Milli Kurtuluş Savaşı” gibi yerlerde kullanmaya başladılar. 1968 yılında kurulan Mücadele Birliği teşkilatı,
verdiği mücadeleyi “Milli” (Milli Mücadele) nitelemesiyle kullanıma soktu. Erbakan’ın, MTTB kaynaklı olması nedeniyle oradan
esinlenmiş olduğunu düşünsek bile kavramın güncellenip yaygınlaştırılmasında önemli rol oynadığında şüphe yoktur. Millilik
kavramının, tarihsel olarak sosyal, politik ve düşünsel hayatımızda önemli bir yeri olmakla birlikte bir o kadar da sorunludur.
Milli nitelemesi modern devlet anlayışında, farazi bir topluma atfıyla her şeye meşruiyet kazandırma yoludur. Yani kavram her
ne kadar devlet, toplum ve ideolojisi (ki burada İslâm olduğunu düşünebiliriz) arasındaki ilişkiyi kurmaya yarayan bir kavramsa da, iş, hemen görünüverdiğinden çok daha karmaşıktır. Yani millilik bizde her ne kadar ilk elde ideolojiye (İslâm’a) bir vurgu
taşıyor ve milletin özsel değerleri olarak anlaşılıyor ise de siyasal literatürde, bir merkeziyetçi hükümet demek olan modern
devletin inşa edip çerçevelediği bir kültür matrisidir. Erbakan hareketinde işin odağında “Milli Görüş” vardı. Vefatına kadar
sürdürdüğü milli görüş şüphesiz doğrudan bir din yorumu, genel geçer, kalıcı bir İslâm tefsiri değildi; yerlici bir sosyal/politik
projeydi. Fazlaca geliştirilemeden uzunca bir dönem öylece sürdürüldü. Ancak milli görüş söylemi önemli bir işlevi yerine
getirdi. Kendi içinden bir kırılmayla İslâmcılığa zemin hazırladı. İşte biz bu tebliğimizde millilik kavramını kısaca analiz ettikten
sonra Erbakan hareketinde yüklenen anlamını ve yerine getirdiği işlevlerini irdelemeye çalışacağız .
1.
OTURUM
Mustafa Aydın
1950 yılında Konya’da doğan Mustafa Aydın, 1974 Konya Yüksek İslam Enstitüsünden mezun olmuştur. 1987’de Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Din Sosyolojisinde yüksek lisansını tamamlamış, aynı bilim dalında doktora derecesini 1991’de almıştır. 2010 yılından beri Selçuk Üniversitesi Sosyoloji
Bölüm Başkanlığı görevini sürdüren Aydın, din sosyolojisi, bilgi sosyolojisi, kurumlar sosyolojisi, siyaset sosyolojisi, değişim sosyolojisi, antropoloji alanları
ile ilgilenmektedir. Moderniteye Dışarıdan Bakmak (2009), Gençliğin Dini ve Sosyal Değerleri (2010), Siyasetin Sosyolojisi: Bir Sosyal Kurum Olarak Siyaset
(2002), İslam’ın Tarih Sosyolojisi (2001) ve Değişim Sosyolojisi ve Sistematik Din Sosyolojisi (2014) basılmış kitaplarından birkaçıdır.
Doğumunun 90. Yılında Necmettin Erbakan ve Milli Görüş Düşüncesi
9
Türkiye Siyasi Tarihinde Necmettin Erbakan ve Milli Görüş Hareketinin Konumu
1.
OTURUM
Necmettin Erbakan, 1960’lı yıllarında başından itibaren kamuoyunda başarılı bir akademisyen, Gümüş Motor Fabrikasının
kurucusu, Devrim otomobili projesinin önemli bir makine mühendisi ve Türkiye Odalar ve Borsalar Birliğinin kısa bir süre
başkanı olarak dikkat çekmiş bir isimdir. Bu yıllarda farklı şehirlerde çeşitli konularda seminerler veren Erbakan, 1969 seçimleri
arifesinde TOBB başkanlığından olaylı bir şekilde alınmış ve 1969 seçimlerinde siyasete atılmıştır. Vefatına kadar, aktif siyasetin
içinde bulunan Necmettin Erbakan, mevcut siyasi konjonktürde farklı bir yorum ve sentez yaparak dikkat çekmiştir. 1969 seçimlerinde Adalet Partisi’nden milletvekili adaylığı reddedilmiş, bir grup arkadaşıyla birlikte “bağımsızlar hareketi” adı altında
farklı illerden bağımsız milletvekili adayı olmuşlardır. Konya’dan ciddi bir oyla bağımsız milletvekili seçilen Erbakan, seçimlerden üç ay sonra Milli Nizam Partisi’ni kurmuştur. Siyasi liderliğindeki hareket “Milli Görüş” olarak tanımlanmış ve Türkiye siyasi
tarihinde Milli Nizam Partisinden sonra Milli Selamet Partisi (1972-1980), Refah Partisi (1983-1998), Fazilet Partisi (1997-2001)
ve 2001 yılında kurulan ve halen aktif bulunan Saadet Partisi ile devam etmiştir. Milli Görüşe destek veren seçmen kitlesi ve
partinin örgütlenmesine katılan isimlerin neredeyse tamamı Türkiye’de Cumhuriyet Halk Partisi karşısında bulunan kitleden
gelmişlerdir. Ne var ki Milli Nizam Partisi’nin kuruluşundan itibaren Erbakan, kendi siyasi hareketini klasik CHP-DP ve 1960’lı
yıllarda belirginleşen sağ-sol ayrışmasının ötesinde yeni bir anlamla kurumsallıştırmaya çalışmıştır. Bu yüzden başından itibaren İslami bir vurguyla sağ ve solun, kapitalizm ile komünizmin ötesinde, bu unsurların hepsine karşı, özgün bir siyasi anlayışı
temellendirmeye çalışmıştır. Bu bildiride, Necmettin Erbakan ve Milli Görüş hareketinin Türkiye siyasi tarihinde nerede konumlandığı tartışması üzerinde durulacaktır.
Mahmut Hakkı Akın
1981 yılında Karaman’da doğdu. 2003 yılında Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Bölümünden mezun oldu. 2005 yılında yüksek lisans,
2009 yılında doktora eğitimini Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyoloji Ana Bilim Dalında tamamladı. 2013 yılında sosyoloji alanında doçent
oldu. Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Bölümünde ve Marmara Üniversitesi İletişim Fakültesinde çalıştı. Halen Necmettin Erbakan Üniversitesi
Sosyoloji Bölümünde öğretim üyesidir. Aliya İzzetbegoviç (Faruk Karaarslan ile birlikte), Toplumsallaşma Sözlüğü ve Siyasallığın Toplumsal İnşası: Siyasal
Toplumsallaşma adında kitapları yayınlanmıştır.
10
Doğumunun 90. Yılında Necmettin Erbakan ve Milli Görüş Düşüncesi
Siyasetin Besleyici Zemini Olarak Tekke: Erbakan ve Zahid Efendi İlişkisi
Kültür, sanat ve irfan hayatımızın neşredildiği ocaklardan birisi olan tekkeler, doğrudan doğruya siyasi hayatın içinde yer almamakla birlikte mensubu bulunan devlet adamları ve inşa ettikleri dil ile siyasi hayata katkı sunmuşlardır. Nitekim tekke hayatı,
başlangıçta israf ve konfora karşı züht ve takva kavramları etrafında bir hayat ikame ettirmeyi amaçlamıştır. Bu bakımdan
daha başlangıçtan itibaren mevcut konformist siyasi ekseni, doğrudan doğruya olmasa da dolaylı olarak, diğer bir ifadeyle
pasif muhalefetle dönüştürme çabasında olmuşlardır. Cumhuriyet döneminde ilga edilen tekkeler, tarihsel süreç içerisinde
taşıdıkları değerler manzumesini neşretmek ve tevarüs ettikleri geleneği intikal ettirmek hususunda bazı zorluklarla karşılaşmış olsalar da bir şekilde varlıklarını korudukları aşikârdır. Bu meyanda varlığını idame ettiren irfan ocaklarından birisi olan
Gümüşhânevî Tekkesi, Zeyrek ve İskender Paşa camiilerinde teşekkül eden ilim halkalarıyla geleneksel kültür kodlarını aktaran
bir muhit olmuştur. Bu muhitten istifade eden, ilim ve sanat adamlarının yanında siyaset ve devlet adamları da olmuştur. Prof.
Dr. Necmettin Erbakan öğrencilik dönemlerinden itibaren bu muhit içerisinde yetişmiştir. Bazı siyaset bilimcilerin tespitine
göre, onun başlattığı “milli siyaset hareketi” nin bu muhit içinde vücut bulduğu, bilhassa İskender Paşa Camii imamı olarak
görev yaptığı dönemde etkili olan Bursalı Mehmet Zahit [Kotku] Efendi’nin sohbetleriyle şekillendiği ifade edilmektedir. Bu
tebliğde, kısaca bu etkiye işaret edilerek, Prof. Dr. Erbakan’ın mürşidi olarak Mehmet Zahit Efendiye ilişkin bazı değerlendirmeler yapılacaktır.
1.
OTURUM
Bilal Kemikli
Sivas’ta doğdu. Lisans eğitimini Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi’nde tamamladı, 1998’de doktor, 2002’de doçent ve 2008’de profesörlüğe yükseltildi.
Ankara, Yüzüncü Yıl, Süleyman Demirel ve Uludağ Üniversitelerinde öğretim üyesi ve idareci olarak görev yapan Prof. Kemikli, DPÜ İlahiyat Fakültesi’nin
kurulmasına kurucu dekanı olarak öncülük etti. Halen Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Türk-İslam Edebiyatı Anabilim Dalı öğretim üyesi olarak çalışmalarını sürdüren yazar, daha evvel İlim ve Sanat Dergisi, İslam, Bizim Dergah, Yeni Dünya, Somuncu Baba, Dergah, Edebiyat Ortamı, Ayvakti ve Yedi İklim
gibi dergilerde yazılar yayımladı. Bir süre TRT Türkiye’nin Sesi Radyosu’nda Çocuklar İçin adlı programı hazırlayıp sundu. Bazı TRT Belgesellerinde danışman
ve metin yazarı olarak görev yaptı.
Doğumunun 90. Yılında Necmettin Erbakan ve Milli Görüş Düşüncesi
11
Necmettin Erbakan ve Çağdaş İslam Düşüncesindeki Yeri
1.
OTURUM
Son asrın en önde gelen Müslüman liderleri arasında yer alan Necmettin Erbakan, modern bir “aydın” olarak eğitim görmüş
olmasına rağmen içinde yetiştiği aile hayatı, okuduğu İslami kaynaklar ve kurduğu tasavvufi irtibatlar sayesinde Türkiye başta
olmak üzere Müslüman toplumların temel meseleleri üzerinde düşünmüş ve bunların içinde bulundukları sorunların çözümü
hususunda alternatifler üretmeye çalışmıştır. Bu süreçte Erbakan, ilim adamlığının yanı sıra Müslümanların toplumsal hareketlerinin lideri rolünü de üstlenmek ve ömrünün sonuna kadar siyasi mücadele vermek mecburiyetinde kalmıştır. Bu sebepten daha çok siyasi kimliği ile ön plana çıkan Erbakan, siyasi görüşlerini ve ideallerini “Milli Görüş” şeklinde formüle etmiştir.
Çağdaş İslam Düşüncesine etkisi sadedinde en önemli kıymet olarak zikredeceğimiz Milli Görüş, esasen Erbakan’ın hayat
mücadelesinin fikri ve siyasi en başat ifade biçimidir. Biz bu tebliğimizde iki hususu detaylıca ele alacağız. Birincisi, Erbakan’ın
Milli Görüş mefhumunun merkezi konumunu teşkil eden İslâm anlayışıdır. Bu bağlamda Erbakan’ın İslam, Hak-Batıl, Cihad,
Adil Düzen ve İttihad-ı İslam kavramlarına yüklediği anlamı ele alıp, bu bakış açısının Çağdaş İslam Düşüncesi’ndeki yerini
ve etkisini ortaya koymaya çalışacağız. Neticede anlaşılacaktır ki, Milli Görüş, Erbakan’a göre herhangi bir siyasi hareket değil
bilakis maneviyatçı, hakkı üstün tutan ve nefis terbiyesini esas alan İslam’ın, günümüz şartlarını göz önünde bulunduran bir
yorumlama biçimidir. Diğer bir ifadeyle, Erbakan’ın mezkûr kavramlar ile ulaşmak istediği hedefler aynı zamanda İslam’ın da
asıl hedefleridir. İkincisi ise, Mehmet Ali Büyükkara’nın Gelenekçiler, Islahatçılar ve Modernistler şeklinde tasnif ettiği Çağdaş
İslami Akımlar içerisinde Siyasal Islahatçılar kategorisinde değerlendirilen Necmettin Erbakan ve Milli Görüş hareketinin İslam
Dünyasındaki diğer ıslahatçılar ile ortaklaşan veya uzlaşan; onlardan ayrılan veya farklılaşan yönlerinin mukayesesidir. Bizim
kanaatimiz odur ki, Necmettin Erbakan, Milli Görüş hareketi ile hem sosyal ve kültürel çalışmalar icra eden kültürel ıslahatçılık
hem de yönetimin ıslahını hedefleyen siyasal ıslahatçılık vasıflarının ikisini de şahsında veya hareketinde bir araya getiren tipik
bir ıslahatçı görünümü arzetmektedir.
Abdulkadir Macit
Lisans eğitimini 2004 yılında Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi’nde tamamladı. Aynı sene başladığı İslam Tarihi ve Sanatları bölümündeki yüksek lisansını “Başbakanlık Osmanlı Arşiv Belgeleri Işığı’nda XIX. Yüzyıl Osmanlı-Hokand Hanlığı Münasebetleri” adlı teziyle tamamladı. 2010’da yine aynı bölümde
başladığı doktora eğitimini ise “Şeybânî Hanlığı (1500- 1599)” başlıklı tezi ile nihayete erdirdi. İlgi alanları arasında Orta Asya, Siyer-i Nebi, Erken Dönem
İslam Tarihi, İslamcılık ve İslami Hareketler gibi konular bulunmaktadır. İlahiyat Fakültesi’nin yanı sıra İktisat Fakültesi Kamu Yönetimi mezunu olan Macit’in,
Ahterî Muslihiddin Mustafa Efendi (İlke, 2016) ve Şeybânî Özbek Hanlığı (Nobel, 2016) serlevhalı iki kitabı ve çeşitli kitap ve dergilerde yayınlanmış makaleleri vardır. Hâlihazırda Kocaeli Üniversitesi İlahiyat Fakültesi’nde Siyer-i Nebi ve İslam Tarihi alanında öğretim üyesi olarak çalışmaktadır.
12
Doğumunun 90. Yılında Necmettin Erbakan ve Milli Görüş Düşüncesi
29 EKİM 2016 CUMARTESİ
2.
OTURUM
11:30
13:00
TÜRKIYE SIYASETI VE MILLI GÖRÜŞ
Oturum Başkanı: Ali Büyükaslan
LÜTFI SUNAR
Türkiye’de Modernleşme ve Devlet-Toplum İlişkilerinin Yeniden Ele Alınmasında Milli Görüş
GÖKHAN TUNCEL
Türkiye’de Devlet(!) Toplum Gerilimini Azaltıcı Bir Aktör: Milli Görüş
SERKAN YORGANCILAR
Milli Görüş Hareketinin İlk Göz Ağrısı Milli Nizam Partisi’nin Kuruluşu, Söylem ve Politikaları
ÖNER BUÇUKCU
Ayrılardaki Aynılıklar Üzerine: MNP ve TİP Arasında Bir Karşılaştırma Denemesi
Türkiye’de Modernleşme ve Devlet-Toplum İlişkilerinin Yeniden Ele Alınmasında
Milli Görüş
2.
OTURUM
Türkiye’de modernleşmenin tarihi aynı zamanda devlet ile toplum arasında derin bir yarılmanın da bir tarihidir. Yaşanan çözülmenin çaresini modernleşmede gören siyasi elitler aynı zamanda zamanla yukarıdan aşağıya doğru baskıcı bir yönetim
kurmuşlar; farkına vararak veya varmayarak toplumdan kopmuşlardır. Devletin kamusal uygulamaları zamanla İslam’ın ve
hatta geleneksel fikirlerin ve alışkanlıkların kamusal alanda temsilini ve uygulanmasını gittikçe kısıtlamıştır. Yaşanan bu kopuş özellikle hilafet, imam hatipler, başörtüsü gibi bazı sembolik meseleler etrafında şekillenmiş ve kamusal siyaset gittikçe
seküler bir dil ve bakış ile şekillenmeye başlamıştır. Çok partili hayata geçişle birlikte toplumun siyasal alana kendi gündemini
ve bakışını taşımasında kısmi bir gelişme olsa da yine de siyasal alanın tasarımı ve devletin işleyişi mantığı kitlelerin kamusal
siyasal alanda kendi dillerini ve beklentilerini yansıtmalarına yeterli bir zemin oluşturmamıştır. Milli Görüş hareketi 1950’lerden itibaren ortaya çıkan kapalı İslami grupların aksine açık bir şekilde İslam’ı kamusal alana taşımayı amaçlayarak devlet ile
toplum arasındaki yarılmayı gidermeyi siyasi bir hedefe dönüştürmüştür. Özellikle açık bir siyasal organizasyon ve kitleselleşmiş talepler, Milli Görüş’ü diğer gruplar arasında zamanla öne çıkarmış ve dönüştürücü bir aktör haline getirmiştir. Bu tebliğde
Türkiye’de devlet toplum ilişkilerinin değişiminde Milli Görüş’ün oluşturduğu ılıman uzlaştırıcı siyasallığın etkisi ele alınacaktır.
Lütfi Sunar
Lisans eğitimini 2002 yılında İstanbul Bilgi Üniversitesi Uluslararası İlişkiler ve Ekonomi bölümlerinde tamamladı. 2010 yılında İstanbul Üniversitesi Sosyoloji
Bölümünde “Karl Marx ve Max Weber’in Doğu Toplumlarına Yaklaşımları” başlıklı teziyle doktorasını tamamladı. Sosyolojik teori, sosyoloji tarihi, şarkiyatçılık
alanında çalışmalarda bulunan Lütfi Sunar, hâlen İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Bölümünde öğretim üyesi olarak çalışmaktadır. Sunar’ın Marx ve Weber’de
Doğu Toplumları ve Türkiye’de İş Ortaklıkları, Marx an Weber on Oriental Societies adlı yayımlanmış üç telif kitabı ve çok sayıda editörlüğünü yaptığı kitap
bulunmaktadır.
14
Doğumunun 90. Yılında Necmettin Erbakan ve Milli Görüş Düşüncesi
Türkiye’de Devlet(!) Toplum Gerilimini Azaltıcı Bir Aktör: Milli Görüş
Devlet ile toplum arasında yaşanan gerilimin, Türkiye siyasetinin önemli sorun alanlarından birisini oluşturduğu ileri sürülmektedir. Oysa konuyla ilgili yapılacak analitik bir çözümleme, ülkede yaşananın devlet toplum gerilimden daha çok, kendisini devlet olarak sunma eğiliminde olan ve kamunun güç ve imkânıyla var olan seçkinci kesim ile toplum arasındaki gerilim olduğunu ortaya koyacaktır. Türkiye siyasetinde bu durumu en iyi analiz eden ve bu çerçevede politika geliştiren ve uygulayan
siyasetçilerin başında Necmettin Erbakan gelmektedir. Devlet toplum ilişkisini adalet kavram ve düşüncesi üzerinden idealist
bir yaklaşımla çözümleme ve kurgulama gayreti içerisinde olması, Erbakan’ı ve kurucusu olduğu Milli Görüş Hareketi’ni Türkiye siyasetinde etkili kılmış ve özgün bir konuma yerleştirmiştir. Devletin güç ve imkânlarını kendi menfaatleri doğrultusunda
kullanan ve bu güç ve imkânların toplum tarafından veya toplumun menfaatleri için kullanılması hususunda olabildiğince
cimri ve kıskanç davranan seçkinci kesime siyasal alandaki en önemli ve kapsamlı eleştiri Milli Görüş Hareketi’nden gelmiştir.
Milli Görüş, bir taraftan seçkici kesime ve anlayışa eleştiri getirirken diğer yandan var olan düzen ve işleyişe alternatif düşünce
ve politikalar geliştiren siyasi bir hareket olmuştur. Milli Görüş’ün geliştirdiği alternatif düşünce ve politikalar, devlet toplum
ilişkisini olumlu yönde etkileyerek bu ilişkinin farklı bir evreye girmesine zemin hazırlamıştır. Birçok bilimsel ve aktüel araştırmaya konu olan Milli Görüş Hareketi’nin devlet toplum ilişkisine etkisinin de, derinlikli bilimsel bir araştırma konusu yapılması Tü§rkiye ve İslam Dünyası açısından oldukça önemlidir. Yapılacak bu çalışmada, öncelikle Türkiye’de yaşanan devlet(!)
toplum geriliminin aktör, unsur ve yansımaları belirlenecek, daha sonra Milli Görüş Hareketi’nin bu aktör ve unsurlara yönelik
yaklaşımları değerlendirmeye tabi tutulacaktır. Milli Görüş Hareketi’nin ülkede yaşanan gerilimi azaltıcı çabalarının devlet ve
toplum açısından taşıdığı önem de, bu çalışmada farklı yönleriyle tartışma konusu yapılacaktır.
2.
OTURUM
Gökhan Tuncel
1973 yılında Malatya’nın Doğanşehir ilçesinde doğdu. 1994 yılında İnönü Üniversitesi İ.İ.B.F. Kamu Yönetimi bölümünden mezun oldu. İnönü Üniversitesi
Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Yönetimi Anabilim Dalı’nda yüksek lisans ve doktorasını tamamladı. Sivil toplum, toplumsal hareketler, siyasal partiler, demokratikleşme, siyasal ayrışma ve Türkiye’de iktidar- muhalefet ilişkileri konularında çalışmaları bulunan, 2015 yılında doçent olan Tuncel, evli ve iki çocuk
babasıdır. Tuncel halen, İnönü Üniversitesi İ.İ.B.F. Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Bölümü’nde öğretim üyesi olarak çalışmaktadır.
Doğumunun 90. Yılında Necmettin Erbakan ve Milli Görüş Düşüncesi
15
Milli Görüş Hareketinin İlk Göz Ağrısı Milli Nizam Partisi’nin Kuruluşu,
Söylem ve Politikaları
2.
OTURUM
1960 darbesi sonrası süreçte Türkiye Cumhuriyeti Başbakanı Adnan Menderes’in darbeciler tarafından yargılanma süreci 9 ay
27 gün sürmüş ve 17 Eylül 1961 tarihinde Menderes idam edilmiştir. Tek Parti yılları ve sonraki süreçte sağ/milliyetçi/muhafazakar yapılar üzerindeki baskı ve sindirme politikalarının en zirve olayı Menderes’in idam edilmesidir. Bu idam sonrasında
ise darbeci Milli Birlik Komitesi üyelerinin 3 Nisan 1963’ten 1982 Anayasasının yürürlüğe girdiği tarihe kadar, neredeyse yirmi
yıllık bir süreçte, bu darbeyi ve idamları “27 Mayıs Hürriyet ve Anayasa Bayramı” olarak kutlatarak muhaliflere büyük bir korku
salmıştır. Böyle bir süreç sonrasında bile Anadolu insanı sessiz ama derinden muhalif tavrını sürdürmüş ve doğrudan yaşam
biçimini, varoluş tarzını, dünyada bulunuşuna verdiği anlamı ve özgürlüklerini hedef alan Batıcı/Jakoben/Baskıcı siyaseti reddetmiştir. Bu reddedişle birlikte de kendine yeni alanlar açarak varlığının yok edilmesine karşı durmuştur. 60 darbesi sonrası
geçiş dönemini Demirel gibi popülist bir siyasetçiyle aşmaya çalışan Anadolu insanı, toplumsal şartların da olgunlaşmaya başlamasıyla birlikte, 60’ların ikinci yarısından itibaren doğrudan İslami kaygılarla yeni bir siyasi söylemin varlığını talep etmeye
başlamıştı. AP içerisinde Demirel’den duyulan rahatsızlıklar, Demirel’in tek adam olmak için yapmış olduğu uygulamalar, AP
içerisinde muhalif söylemlerin kendini ifade etme yollarının tamamen ortadan kalkmasının da etkisiyle bir takım hareketlenmeler başlar. Güçlenmeye başlayan islami yapıların Demirel’e karşı bakışları da Demirel karşıtı muhalefette önemli bir yere
sahiptir. Öncelikli amaç Demirel’in Genel Başkanlıktan indirilmesidir. Bu kapsamda muhaliflerin adayı Sadettin Bilgiç’tir ama
başarısız olur. Tam da böylesi bir süreçte yeni arayışlar başlamıştır artık. Milli Görüş hareketi 1969’da Necmettin Erbakan’ın
Konya’dan Bağımsız Aday olarak meclise girmesiyle başlatılabilir. Bağımsızlar meclise girdikten sonra bir siyasi parti altında
çalışmalarına devam etmek isterler ve bu süreç MNP’ye giden yolu hızlandırır. 26 Ocak 1970’te Milli Nizam Partisi kurulur ve
71 muhtırası sonrasında 21 Mayıs 1971’de kapatılır. Aslında bu muhtırada MNP’nin kapatılması için hiçbir somut gerekçe
bulunmamasına rağmen TKP ile birlikte kapatılması MNP’nin siyasal alanda varlığına bile tahammül edilememesinin bir göstergesidir. Türk siyasal yaşamında MNP’nin yaşamı çok kısa sürmüştür ancak MNP’nin kurulmuş olması, bu sürece giden yol
ve Milli Görüşün bugünlere uzanan varlığı açısından çok önemlidir. Biz bu çalışmamızda bu sürecin ilk partisi olan MNP’nin
kuruluş süreci, Türk siyasetine katkıları ve Milli Görüş’ün ilk temel taşını irdelemeye çalışacağız.
Serkan Yorgancılar
1977 yılında Doğanhisar’da doğdu. İlköğrenimini burada tamamladıktan sonra ve orta öğrenimini Konya Atatürk Sağlık Meslek Lisesinde tamamladı. Dokuz
Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesinde lisans, aynı üniversitede Türkiye Cumhuriyeti Tarihinde ve Selçuk Üniversitesi Sosyoloji bölümlerinde Yüksek Lisansını
tamamladı. Doktora çalışmalarını sürdüren yazarın Türkçülükten İslamcılığa MTTB, Milli Görüş (1969-1980), İslamcı Gençliğin Yazılmamış Tarihi Akıncılar ve
Cumhuriyet İslamcılığının Seyri eserleri bulunmaktadır. Cumhuriyet Tarihi, İslamcılık ve Gençlik hareketleri üzerine birçok bilimsel makale ve yayını bulunmaktadır. TYB Akademi, Tezkire, Umran, Gerçek Hayat, Sebilürreşad, Buruciye Edebiyat, Aşkar, Ayine, Dil ve Edebiyat dergilerinde yazıları yayımlandı. 2016
Yılında Türk Kızılayı ve Genç Konfed tarafından düzenlenen “Yılın Yazarı” ödülünü alan yazar bir kamu kuruluşunda yönetici olarak çalışmaktadır.
16
Doğumunun 90. Yılında Necmettin Erbakan ve Milli Görüş Düşüncesi
Ayrılardaki Aynılıklar Üzerine: MNP ve TİP Arasında Bir Karşılaştırma Denemesi
Türkiye’de 1960’lı yıllara esas karakterini kazandıran hususun yeni bölüşüm ve üretim ilişkileri ihdas eden 1961 anayasası
olduğu söylenebilir. 1961 Anayasasının getirdiği en önemli yenilik, üretim ve bölüşüm ilişkilerini de oldukça derinden etkileyen, idari anlamda da önemli bir yenilik getiren gelişmenin adı Devlet Planlama Teşkilatıdır. Devlet Planlama Teşkilatı’nın
kuruluş süreci ve kurulma mantığı özellikle planlama ve kalkınmanın ulusallığının anlaşılması bakımından oldukça önemlidir.
Neticede ortaya yeni bir birikim modeli çıkmıştır. Bu birikim modeli devletin ekonomi yönetimine doğrudan dahil olmasını
gerektiren iki sacayağına dayanmaktaydı. Bu sacayaklarından ilki kıt iktisadi kaynakların, özellikle döviz ve kredilerin siyasal
mekanizmalar tarafından tahsis edilmesidir. İkinci önemli sacayağı ise 1950’li yıllarda oldukça gerginleşen ve kutuplaşan toplumda bir yumuşamayı sağlaması ve genişlemiş ve derinleşmiş bir iç pazarın oluşmasını sağlamak amacıyla gelirin yeniden
bölüşüleceği vaadidir. Türkiye’de 1960’lı yıllar siyasal, sosyal ve ekonomik anlamda dönüşümün yaşandığı yıllardır. Kentleşme
ölçek değiştirmiş, 1950’lerde sadece İstanbul’dan metropol bir kent olarak bahsedilebilirken 1960’larda bölgesel merkezlerde de metropolleşme eğilimi ortaya çıkmıştır. Siyasal düzeyde dönüşümü gerçekleştiren 1961 anayasasıdır. Bu anayasa yeni
üretim ve bölüşüm ilişkileri tanımlayarak ve bunları bir takım kurumlarla destekleyerek ve dengeleyerek yeni bir düzenin
oluşmasını sağlayacaktır. Böyle bir ortamda farklı toplumsal kesimlerin siyasal alana doğru yöneldikleri görülmektedir. Dönemin en ayırt edici vasfı söz konusu hareketlerdeki kalkınma, milli kalkınma vurgusudur. Dolayısıyla birbirinden çok farklı iki
siyasal hareketi TİP ve MNP’nin siyasal retorikleri incelendiğinde zeminin milliyetçilik olduğu görülecektir. Bildiri bu zeminin
iki siyasal hareket özelinde analizine odaklanmaktadır.
2.
OTURUM
Öner Buçukcu
1986 Erzurum doğumludur. İlk ve orta öğretimi Erzurum’da bitirdikten sonra lise eğitimini Rekabet Kurumu Bayburt Anadolu Öğretmen Lisesi’nde devlet
parasız yatılı olarak tamamladı. Siyasal Bilgiler Fakültesi (Mülkiye) Uluslararası İlişkiler bölümünden mezun oldu. Türkiye Yazarlar Birliği’nin hakemli dergisi
TYB Akademi’nin genel yayın yönetmenliğini yaptı, aynı kurumun çok sayıda kitabını yayına hazırladı. Doktora çalışmalarına devam eden Öner Buçukcu
hakemli sosyal bilimler dergisi tezkirenin ve tezkire Yayınlarının genel yayın yönetmenliğini yürütmektedir. Temel ilgi alanları Türk dış politikası, Soğuk Savaş
Sonrası Transatlantik İlişkiler, Türk siyasal hayatı ve Türk sinemasıdır. Osmanlı Dış Politikası 1908-1913 başlıklı yayınlanmış bir telif kitabı bulunmaktadır.
Doğumunun 90. Yılında Necmettin Erbakan ve Milli Görüş Düşüncesi
17
29 EKİM 2016 CUMARTESİ
3.
OTURUM
14:30
16:00
İKTISADI SISTEM VE ADIL DÜZEN FIKRI
Oturum Başkanı: Zekeriya Mızırak
ADEM ESEN
Ağır Sanayi Hamlesinin Finansmanı: Devlet Sanayi ve İşçi Yatırım Bankası (Desiyab)
İRFAN ERSIN, CENGIZHAN YILDIRIM
Necmettin Erbakan’ın Faiz İle Mücadelesi ve Alternatif Sistem Önerileri
CENGIZHAN YILDIRIM & NUH UCGAN
Kapitalizm, Sosyalizm ve Adil Düzen
İBRAHIM HALIL SUGÖZÜ
Erbakan’ın Adil Ekonomik Düzen Düşüncesi ve Refahyol Hükümeti Uygulamaları
Ağır Sanayi Hamlesinin Finansmanı: Devlet Sanayi ve İşçi Yatırım Bankası ((DESİYAB))
Devlet Sanayi ve İşçi Yatırım Bankası (DESİYAB) Anonim Şirket şeklinde ve özel hukuk hükümlerine tabi olarak 1975 yılında kurulmuştur. Bankanın gayesi özel sektör tarafından yapılacak olan ve teşvik tablolarında yer alan sanayi yatırımlarını desteklemektir. 1970’lı yılların ikinci yarısında kurulan koalisyon hükümetlerinde Ekonomik Kurul Başkanlığı ve Başbakan Yardımcılığı
yapan Necmettin Erbakan’ın önem verdiği bankanın ana fonksiyonu Türkiye’yi kısa bir süre içinde sanayileşmiş ülkeler arasına
katmayı öngören “Ağır Sanayi Hamlesi”nin finansmanını sağlamaktır. Bankanın amaçları arasında bölgesel ekonomik dengesizliği gidermek üzere her ilde bir sanayi tesisinin kurulmasına öncülük etmek yer almaktadır. Yine banka o dönemde yaygın
olan ve yurt dışında çalışan işçilerin tasarruflarının değerlendirilmesini amaçlayan işçi ve halk şirketlerini desteklemiştir. Banka, faizin getirdiği olumsuzlukları gidermek üzere, sermaye ortaklığı ve faizsiz kredi esaslarına göre kurulmuştur. Bu banka ile
Türkiye’de ilk defa faizli sisteme karşı “kâr ortaklığı” üzerinde durulmuştur. Ancak iç ve dış ekonomik ve siyasi şartlarla ideolojik
tutumlar buna fırsat vermemiştir. Kurumun faizli veya faizsiz metotları tercihi Yönetim Kuruluna bırakıldığından, daha sonra
çalışmaları tamamen faizli işlemlere çevrilmiş ve banka daha çok proje değerlendirme bürosu gibi çalışan yatırım ve kalkınma
bankasına dönüşmüştür. 24 Ocak 1980 kararları sonrasında Türkiye Kalkınma Bankası A.O. adını almıştır.
3.
OTURUM
Adem Esen
1961 yılında Konya’da doğdu. Burada Selçuk İlkokulu, Mevlana Ortaokulu ve Konya Gazi Lisesi ve İmam-Hatip Lisesi (1980) bitirdi. 1984 yılında İstanbul
Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Kamu Yönetimi Bölümünü, 1987 yılında Marmara Üniversitesi Fakültesinden mezun oldu. İstanbul Üniversitesi İktisat
Fakültesinde yüksek lisans ve doktora yaptı. Doktora tezi: İslam’da Ücret, danışmanı: Prof. Dr. Sabahattin Zaim. Bu arada, Diyanet İşleri Başkanlığı Haseki
Eğitim Merkezi ilk dönem doktora ve yüksek lisans ihtisas kursundan mezun oldu. Riyad, King Saud Üniversitesi Arap Dili Enstitüsünde ‘Tedribu’l-Muallimin”
kurslarını bitirdi. Exeter Üniversitesinde dil ve araştırma çalışmalarına katıldı. Erzincan Hukuk Fakültesi Ekonomi ve Maliye Bölümünde yardımcı doçent ve
Sivas Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesinde kurucu öğretim üyesi, doçent olarak çalıştı. 28 Şubat sebebiyle yerel yönetim seçimlerine
katıldı; iki dönem (1999-2009) Selçuklu-Konya Belediye Başkanlığına seçildi. Bu görev sırasında, Avrupa Konseyi Yerel ve Bölgesel Yönetimler Kongresi üyeliği
ve Türkiye Belediyeler Birliği encümen üyeliği yaptı. 2009 yılında Selçuk Üniversitesi İİBF’ne profesör olarak atandı. Burada, İktisat Bölüm Başkanlığı yaptı ve
Bölgesel Kalkınma Uygulama ve Araştırma merkezini kurdu. 2010 yılında İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesine kurucu rektör olarak atandı. Kurucu rektörlük görevini üç yıl yürüttü. Halen, İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Kamu Yönetimi ve Siyaset Bilimi Bölümü İktisat Anabilim Dalında öğretim üyesi
olarak çalışmaktadır. Halen Dekan Yardımcısıdır. Ayrıca İstanbul Büyükşehir Belediyesi İSKİ Yönetim kurulu üyesidir. İktisat, bölgesel iktisat, sosyal politika,
yerel yönetimler, çevre ve İslam iktisadı alanlarında çalışmaları vardır. Evlidir, dört çocuğu ve iki torunu vardır.
Doğumunun 90. Yılında Necmettin Erbakan ve Milli Görüş Düşüncesi
19
Necmettin Erbakan’ın Faiz İle Mücadelesi ve Alternatif Sistem Önerileri
3.
OTURUM
Necmettin Erbakan, islami söylem ve eylemleriyle Türk siyasi tarihinde önemli izler bırakmıştır. 1969 yılı itibariyle siyaset sahnesine giren Necmettin Erbakan, ekonomik söylemlerinde islamı referans almıştır. Faizsiz sistem kurma üzerine hedeflerini
belirten Erbakan’ın ekonomik söylemlerini 80 öncesi ve sonrası olmak üzere iki ayırmak gerekir. 1980 öncesi Türkiye’nin İthal İkameci Sanayileşme Modelini benimsemesi ve Kalkınma Planlarıyla ekonomiye yön vermesi Erbakan’ı da Sanayileşme
söylemine itmiştir. Pratik anlamda faizsiz sistemi bir gurup sermayedarın iştirakiyle kurulmuş “Gümüş Motor” fabrikasında
gösteren Erbakan, hem faizsiz yapılanmanın hem de milli sanayinin örneğini kar ortaklığı prensibine dayanarak vermeye çalışmıştır. Siyasetin, bürokrasinin ve sermayenin milli sanayi ve faizsiz sistem üzerindeki baskıları ile Gümüş Motor iflas ettirilmiş
ve Erbakan bu durumun sistemsel sorun olduğunu anlayarak kendini siyaset sahnesine atmıştır.Dönem olarak kalkınmanın
önemli bir faktörü olan Sanayileşme, gelişmekte olan ülkeler için de bir model ve moda halini almıştır. Haliyle Türkiye’nin bu
minvalde hareket etmesi Erbakan’ı Ağır Sanayi, Maddi ve Manevi Kalkınma söylemlerine itmiştir.Bu söylemleri içerisinde Sanayileşme, “Ufki Devletçilik” ve “Bölgesel Kalkınma Şirketleri” kavramlarıyla bir sistem olarak ortaya sürülmüş ve faizsiz bir yapılanma görünümü sergilemiştir. Nitekim 70’li yıllarda MSP’nin koalisyon ortağı olduğu dönemlerde Erbakan’ın faizsiz sistem
üzerine çabaları mevcuttur. 1980 yılına gelindiğinde Türkiye ekonomisinin serbest piyasa rejimini benimsemesi ile Erbakan
da söylemlerini sanayileşmeyi de içinde barındıran bir sisteme bırakmıştır. 1980 sonrası ekonomik söylemlerini Adil Düzen
kavramıyla ifade eden Erbakan, bu sistemde de faizsiz bir model öne sürmüştür. Çalışmamız hem Adil Düzen hakkında bilgi
vermekle birlikte hem de 80 öncesi Erbalan’ın sanayileşme modeli üzerinde durmaktadır. Ayrıca Erbakan’ın koalisyon ortağı
olduğu dönemlerde faiz ile ilgili pratik mücadelesi çalışmamızın özünü oluşturmaktadır.
İrfan Ersin
İlköğrenim, Ortaokul ve Lise eğitimini İstanbul Bayrampaşa’da tamamladı. 2006 yılında kazandığı Gaziosmanpaşa Üniversitesi İktisat bölümünü 2010 yılında
bitirdim. Abant İzzet Baysal Üniversitesinde İktisat Anabilim dalında 2011-2014 arasında Yüksek Lisansını tamamladım. Tezimi “Necmettin Erbakan’ın Ekonomik Söylem ve Uygulamaları” üzerine hazırladım. 2011-2015 arası Gençlik ve Spor Bakanlığı bünyesinde birçok projede yer aldım. Çeşitli STK’larda aktif
olarak üst düzey yöneticilik ve yönetim kurulu üyeliği yaptım, halen İstanbul Medipol Üniversitesi Sosyal Bilimler MYO’da öğretim görevlisi olarak çalışmaktayım. Akademik olarak iktisat politikası, dış ticaret ve İslam ekonomisi alanlarıyla ilgilenmekteyim.
Cengizhan Yıldırım
1980 yılında Düzce-Kaynaşlı’ya bağlı Tavak Köyünde doğdu. İlkokulu Tavak Köyünde, ortaokulu Kaynaşlı’da, liseyi Düzce’de bitirdi. İktisat alanında Abant
İzzet Baysal Üniversitesinden 2002 yılında lisans, 2005 yılında yüksek lisans, 2011 yılında doktora derecelerini aldı. Doktora tez konusu “Neoliberal İktisat
Politikalarının Türkiye’de Orta Sınıfa Etkisi”dir. 2009-2011 yıllarında Durham Üniversitesinde doktora teziyle ilgili araştırmalar yaptı. 2013 yılından beri
Abant İzzet Baysal Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, İktisat Bölümünde yardımcı doçent olarak çalışmaktadır. Türkiye Ekonomisi, Makro İktisat
ve Orta Sınıf üzerine çalışmaları bulunmaktadır. 2015 yılında İrfan Ersin’in yazdığı “Necmettin Erbakan’ın Ekonomik Söylem ve Uygulamaları” isimli teze
danışmanlık yapmıştır. Cengizhan Yıldırım evli ve bir 1 çocuk babasıdır.
20
Doğumunun 90. Yılında Necmettin Erbakan ve Milli Görüş Düşüncesi
Kapitalizm, Sosyalizm ve Adil Düzen
Son beş asırda Batı Medeniyeti daha önce bilinmeyen iki tane iktisadi örgütlenme biçimi meydana getirdi. Bunlardan ilki olan
kapitalizm, 16. Asrın hemen başından itibaren Ticaret Devrimiyle beraber kurumsal olarak tedrici şekilde orta çıktı ve değişen
şartlara bağlı olarak evrildi. Bu evrimde toplumsal şartlar belirleyici oldu. Kapitalizmdeki adaletsizliklere tepki olarak ortaya
çıkan sosyalizm, 19. Asrın sonlarında olgunlaştı ve 20. Asrın hemen başından itibaren bazı ülkelerde kendisine yaşam alanı
buldu. 500 yıllık dönemde Batı, skolastik düşünceden kurtuldu, dinini reforme etti, coğrafi keşifleri, Fransız Devrimini ve Sanayi Devrimini gerçekleştirdi. Bu her iki iktisadi örgütlenme biçimi de yeni ihtiyaçlara cevaben ortaya çıkmıştır. Böylece giderek
güçlenen Batı, Doğuyu galebe çalarak Dünyanın emperyal gücü haline geldi. İslam dünyası aynı dönüşümü yaşamadı ve yeni
durumlara göre kurumlarını inşa edemeyerek sürekli bir geri kalmışlık içine hapsoldu. Batı Medeniyetinin ürettiği örgütlenme
biçimlerinden kopya çekmeye çalıştı; ancak bu gömlek kimi zaman bol kimi zaman dar geldi; çünkü İslam dünyası Batı’nın
yaşadığı 500 yıllık transformasyonu yaşamadı. Üstelik İslami bir modelin salt olarak rasyonalizme dayanması da mümkün
değildir. Daha çok selefi bir akılla ilk dönem İslam tarihine atıflar yapılarak sorunlar çözülmeye çalışıldı. Modern çağa ayak
uyduracak “yeni” iktisadi örgütlenme fikri hiç gündeme gelmedi; ancak Erbakan’ın ortaya attığı Adil Düzen, hem İslami sınırlar
içinde kalması hem de iktisadi gelişmeye zemin oluşturması bakımlarından bu bilimsel kısırlığın bir istisnasını oluşturmaktadır. Bazı yönleri iyi tasarlanmış bazı yönleri kötü tasarlanmış olsa da kopya bir model değildir, tamamen özgündür. Bu çalışmada önce kapitalizmin ve sosyalizmin tarihi, toplumsal şartlarda ve zihinsel yapıda meydana gelen değişikliklerle anlatılmaya
çalışılacaktır. Daha sonra karşılaştırmalı olarak Adil Düzen’in yapısı anlatılacaktır.
3.
OTURUM
Cengizhan Yıldırım
1980 yılında Düzce-Kaynaşlı’ya bağlı Tavak Köyünde doğdu. İlkokulu Tavak Köyünde, ortaokulu Kaynaşlı’da, liseyi Düzce’de bitirdi. İktisat alanında Abant İzzet
Baysal Üniversitesinden 2002 yılında lisans, 2005 yılında yüksek lisans, 2011 yılında doktora derecelerini aldı. Doktora tez konusu “Neoliberal İktisat Politikalarının
Türkiye’de Orta Sınıfa Etkisi”dir. 2009-2011 yıllarında Durham Üniversitesinde doktora teziyle ilgili araştırmalar yaptı. 2013 yılından beri Abant İzzet Baysal Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, İktisat Bölümünde yardımcı doçent olarak çalışmaktadır. Türkiye Ekonomisi, Makro İktisat ve Orta Sınıf üzerine çalışmaları
bulunmaktadır. 2015 yılında İrfan Ersin’in yazdığı “Necmettin Erbakan’ın Ekonomik Söylem ve Uygulamaları” isimli teze danışmanlık yapmıştır. Cengizhan Yıldırım
evli ve bir 1 çocuk babasıdır.
Nuh Ucgan
1982, Tokat doğumlu Nuh Uçgan, lise öğrenimini İstanbul’da Esenler İbrahim Turhan Lisesi’nde tamamladı. Lisans öğrenimi Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Kamu
Yönetimi bölümünde bitirdikten sonra, yüksek lisansını yine Abant İzzet Baysal Üniversitesi’nde Uluslararası İlişkiler Bölümünde yaptı. 2012’de Abant İzzet Baysal
Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler bölümünde araştırma görevlisi olarak çalışmaya başlayan Nuh UÇGAN doktora tez aşamasında “1979 İslam Devrimi sonrası İran dış
politikası ”üzerine çalışmaya devam etmektedir. Evli ve iki çocuk babası olan Nuh uçgan’ın akademik ilgi alanları; İran Siyaseti, toplumu, tarihi ve dış politikası; İslam:
Siyaset, toplum ve uluslararası ilişkiler, Devrimler: Siyasi tarih, sosyoloji, uluslararası ilişkiler boyutu, Güç Dengesi: Siyasi tarih ve kuram, Karşılaştırmalı siyasi tarihtir.
Doğumunun 90. Yılında Necmettin Erbakan ve Milli Görüş Düşüncesi
21
Erbakan’ın Adil Ekonomik Düzen Düşüncesi ve Refahyol Hükümeti Uygulamaları
3.
OTURUM
Prof. Dr. Necmettin Erbakan’ın ekonomik düşüncelerinin bizzat kendisi tarafından sistem haline getirildiği Adil Ekonomik
Düzen’in odak noktası faizsiz ve vergisiz ekonomi ve adil paylaşımdır. Faiz, ekonomik olarak adaletsiz paylaşımın en önemli
nedenlerinden birisidir. Erbakan’a göre vergi de refah düzeyini düşüren ve kendi deyimiyle zulüm olarak adlandırılan bir mali
uygulamadır. Ona göre devlet gelirini, üretime ortak olması dolayısıyla elde edecektir. Bu teorinin üzerine kurulduğu temeller
ise üretim ekonomisi, topyekün kalkınma, borçsuz ve açıksız iç-dış dengedir. Adil Ekonomik Düzen esaslarının uygulanabilirliğini test etmek için bir anlamda önemli bir fırsat olan Türkiye Cumhuriyeti 54. (Refahyol) Hükümeti döneminde önemli ve
sıradışı ekonomik gelişmeler yaşanmıştır. Bunlardan en önemli iki tanesi kamu tek hesabı veya başka bir deyişle havuz sistemi
ile denk bütçe uygulamasıdır. Havuz sistemi ile kamu sektöründen bankalara ve sermaye sahiplerine çok büyük miktarlarda
faiz kazancı aktarımının önüne geçmek için çok önemli bir adım atılmıştır. Son 50 yılda ilk kez denk bütçe hazırlanmış, Türkiye
Cumhuriyeti tarihinde ise vergi oranları artırılmadan veya yeni vergiler ihdas edilmeden, harcamalar önemli miktarlarda artırıldığı halde ilk kez 1997 yılının Ocak ve Şubat aylarında bütçe açık vermeden gerçekleşmiştir. Bu çalışmada Erbakan’ın Adil
Ekonomik Düzen teorisinin pratikte uygulanıp uygulanmadığı veya en azından teoriye dahil olan makroekonomik konularda
yol alınıp alınmadığı konusu araştırılacaktır.
İbrahim Halil Sugözü
1978 Elazığ doğumlu olup ilk ve orta öğrenimini Elazığ’da tamamlamıştır. 1999 yılında Konya Selçuk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Kamu
Yönetimi Bölümünden mezun olduktan sonra Yüksek Lisans ve Doktorasını İktisat alanında yapmış ve 2012 yılında Makro İktisat alanında Doçentlik unvanı
almıştır. 1999 – 2009 döneminde Selçuk Üniversitesi’nde Araştırma Görevlisi olarak görev yapmış ve 2009 yılından itibaren Şırnak Üniversitesinde Öğretim
Üyesi olarak görev yapmaktadır. 2013 – 2014 öğretim döneminde Şırnak Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi’nde Dekan Vekili olarak görev yapmıştır. 2012 yılında Amerika Birleşik Devletleri’nin Detroit Şehrinde bulunan Wayne State Üniversitesi’nde misafir öğretim üyesi olarak bulunmuştur. Kayıt Dışı
Ekonomi ve Türkiye ve Devlet Borçları ve Türkiye isimli iki kitabı ve Elektronik Ticaret ve Bilgisayar Teknolojileri alanında ortak yazarlı üç kitabı yayınlanmıştır.
Evli ve iki çocuk babasıdır.
22
Doğumunun 90. Yılında Necmettin Erbakan ve Milli Görüş Düşüncesi
29 EKİM 2016 CUMARTESİ
4.
OTURUM
16:30
17:45
DÜNYA SIYASETI VE MILLI GÖRÜŞ
Oturum Başkanı: Doğan Bekin
TAHSIN HAZIRBULAN
Erbakan’ın Yeni Bir Dünya Fikri ve “Müslüman Topluluklar Birliği”
ABDULKADIR BAHARÇIÇEK & IŞIL ARPACI
Milli Görüş Partilerinin Programlarının Dış Politika Analizi
IŞIL ARPACI & AHMET KARADAĞ
Türkiye’de Yahudi Milliyetçiliğinin Siyasal Bir Mesele Olarak Ele Alınışı:
Necmettin Erbakan Örneğinde Kavramsal Bir Analiz
Erbakan’ın Yeni Bir Dünya Fikri ve “Müslüman Topluluklar Birliği”
4.
OTURUM
Prof. Dr. Necmettin Erbakan, 1969 yılında Bağımsızlar Hareketi olarak başladığı siyasi hayatından 2011 yılında vefat ettiği tarihe kadar siyasi yasaklı olsa bile siyasetin en önemli ve etkin figürüdür. Kendi tabiriyle siyasi mücadelesini içerde ve dışarıda
etkin güçlere karşı verdiğini söyleyen Erbakan’ın en büyük gayesi, Türkiye öncülüğünde İslam Birliğini tesis etmekti. AB, ABD,
NATO, BM vd. oluşumların karşısında dünya Müslümanlarının tek bir çatı altında birleşmesi bütün insanlığa saadet getirmesi
gerektiği fikrine iman etmiştir. Kurmuş olduğu siyasi partiler ve öncüsü olduğu diğer oluşumların (Vakıf, Dernek, Sendika,
Platform, Grup vb.) ana gayesi İslam Birliğini kurmak insanlığın ihtiyacı olduğu saadet nizamını kurmaktır. MTB toplantılarının
en büyük kazanımı 8 ülkenin bir araya gelerek 15 Haziran 1997 tarihinde İstanbul Deklarasyonuyla kurduğu D-8 oluşumudur.
Bu oluşum MTB’den sonra İslam Birliği yolunda atılan ilk resmi adımdır. Bu oluşumun almış aldığı kararlar ve imzalamış olduğu antlaşmalar, Erbakan’ın belirttiği İslam BM, İslam NATO’su, İslam Ortak Pazarı, İslam Ortak Para Birimi, İslam Kültür İşbirliği
Teşkilatı’nın da ilk basamaklarını teşkil eder. MTB toplantısına katılan ülkelerin ve toplulukların temsilcileri, ülkelerinde siyasi
parti, cemaat, ilim heyeti, aktivist, öğrenci oluşumları vb. gibi alanlarda faaliyet gösterir. Toplantıya katılanlar arasında ülkesinde, Cumhurbaşkanı, Başbakan, Devlet Bakanı, Genel Başkan olarak görev yapmış kişilerde vardır. MTB toplantıları Erbakan
öncülüğünde toplanmıştır. Bu durum Erbakan’ın, katılımcılar tarafından hareketin doğal lideri olarak kabul edildiğini gösterir.
MTB toplantılarından tecrübe edinen bazı siyasi oluşumlar ülkelerinde siyasi arenada ciddi başarılar elde etmişler, iktidar, ana
muhalefet partisi vb. gibi konumlara yükselmişlerdir. MTB toplantılarının öncüsü Prof. Dr. Necmettin Erbakan’dır. ESAM organizatörlüğüyle yapılan toplantılara Türkiye’den ve dünyadan alanında uzman kişilerde davet edilmiştir. Türk siyasi hayatının
önemli kişilerinin de (Recai Kutan, R. Tayyip Erdoğan, Abdullah Gül, Veysel Eroğlu, Bahri Zengin vd.) MTB toplantılarında aktif
rol oynadıkları toplantı tutanaklarından anlaşılmaktadır. Makalemizde 2 toplantı tutanağından hareketle MTB’nin kurulması
ve faaliyetleri ve geleceğe yönelik planlarıyla birlikte Prof. Dr. Necmettin Erbakan’ın hayalini kurduğu “Yeni Bir Dünya” fikri
hakkında bilgiler verilmiştir.
Tahsin Hazırbulan
15.11.1987 Sivas Doğumluyum. 2006-2010 Atatürk Üniversitesi Tarih Bölümünü, 2010-2012 tarihleri arasında Atatürk Üniversitesi SBE Yeniçağ Tarihi ABD’da
Y. Lisansımı tamamladım. Doktora öncesi hazırlık aşamasına devam etmekteyim. Birikim Eğitim Kurumlarında Tarih Öğretmenliği yaptım. (2012-2014) 2014
Şubat ayından itibaren yeni ismiyle Munzur Üniversitesi A.İ.I.T. Bölümünde Okutman olarak çalışıyorum. Yakın dönem Türkiye ve İslam Dünyası üzerine
çalışmaktayım. 100 Yılın Vekilleri, Karikatürlerde Erbakan adlı bir projeler üzerinde çalışmalarıma devam etmekteyim. Anadolu Gençlik Dergisi, Genç Doku
Dergilerinde Tarih üzerine yazılar yazdım. 24. MTB Toplantısına Raportör olarak katıldım ve bu toplantıya ait konuşmaların deşifresini hazırladım. Milli Görüş,
Prof. Dr. Necmettin Erbakan ve İslamcılık konuları üzerinde çalışmalarıma devam etmekteyim.
24
Doğumunun 90. Yılında Necmettin Erbakan ve Milli Görüş Düşüncesi
Milli Görüş Partilerinin Programlarının Dış Politika Analizi
Türkiye’nin Cumhuriyet dönemi dış politikasının belirgin özellikleri arasında; dış politikanın devletin temel amacı olan batılılaşma ve çağdaşlaşma konusunda en önemli araçlardan biri olması, bu çerçevede batılı egemen güçler ile iyi ilişkilerin
geliştirilmiş olması, I. Dünya Savaşından sonra ortaya çıkan dünya düzeni içinde kalınması ve statükonun bozulmamasına
çaba harcanması, Osmanlı bakiyesi yeni bölgelerdeki sorunlardan mümkün olduğu kadar uzak durulması, Osmanlının bıraktığı siyasal ve kültürel mirasının reddedilmesi ve yeni bir ulus devlet inşa ederek Batı medeniyetine dahil olunması sayılabilir.
Bunlara ek olarak Cumhuriyet dönemi dış politikasının devamlılığı ve dış politika ilke ve hedeflerine karşı ciddi bir karşı tezin
ortaya çıkmamış olması da belirgin özellikler olarak kabul edilebilir. Milli Görüş partilerinin programlarında yer alan dış politika ilkeleri ve hedefleri incelendiğinde, Cumhuriyet’in dış politika ilke ve hedeflerinden önemli değişiklik taleplerinin yer aldığı
görülmektedir. Türkiye’nin siyasal hayatında yer almaya başlayan bu partilerin dış politika ile ilgili görüşleri zaman içerisinde
değişiklik göstermekle birlikte, örneğin Avrupa Birliği konusunda olduğu gibi, genel anlamda Batıyı sorgulayan bir söylem
taşıdığı görülmektedir. Aynı zamanda ülkenin tarihsel ve kültürel geçmişine sahip çıkılması, Türkiye’nin yeniden büyük ve
lider ülke olması vurgusu, Batıya bağımlılıktan kurtulma ve mazlumların yanında olma vurguları geleneksel dış politika vizyonundan ciddi bir değişimi ifade etmektedir. Bu bildirinin amacı Milli Görüş partilerinin parti programlarında dış politika konusunda nelerin benimsendiğini ve zaman içerisinde bu partilerin görüşlerinde ortaya çıkan değişimlerin neler olduğunu ve
nedenlerini ortaya koymaktır. Bu kapsamda çalışmada, Milli Nizam Partisinden başlayarak, Milli Görüş’ün beş siyasi partisinin
programlarında yer alan Dış Politika yaklaşımları karşılaştırmalı olarak incelenecektir. Böylelikle dış politika konusunda Milli
Görüş’ün tavrının dönemsel ve dönüşümsel olarak ortaya konulması sağlanacaktır.
4.
OTURUM
Abdulkadir Baharçiçek
1983 yılında Marmara Üniversitesi İİBF Kamu yönetimi bölümünden mezun oldu. 1990 yılında yüksek lisans, 1993 yılında doktorasını İngiltere
Nottingham Üniversitesinde tamamladı. Halen İnönü Üniversitesi İİBF Siyaset Bilimi ve Kamu yönetimi bölümünde görev yapmaktadır. Çalışma
alanları Türk dış politikası, terör, demokratikleşme ve uluslararası politikadır.
Işıl Arpacı
1981 yılında doğdu. 2002 yılında İnönü Üniversitesi kamu yönetimi bölümünden mezun oldu. 2005 yılında yüksek lisans, 2011 yılında doktora eğitimini tamamladı. Halen İnönü Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Kamu bölümünde görev yapmaktadır. Türk siyasal hayatı ve İslamcılık çalışmaktadır.
Doğumunun 90. Yılında Necmettin Erbakan ve Milli Görüş Düşüncesi
25
Türkiye’de Yahudi Milliyetçiliğinin Siyasal Bir Mesele Olarak Ele Alınışı:
Necmettin Erbakan Örneğinde Kavramsal Bir Analiz
4.
OTURUM
Cumhuriyet döneminde ilk kez 1949 yılında Cevat Rıfat Atilhan’ın kaleme aldığı “İslam’ı Saran Tehlüke ve Siyonizm” isimli
kitapla incelenen Siyonizm ve siyaset ilişkisi, siyasi bir mesele olarak Necmettin Erbakan tarafından gündeme getirilmiştir.
Siyasi görüşlerinin bütününü “Hakk-Batıl Mücadelesi” üzerine yapılandıran Erbakan, Milli Görüş’ü Hakk’ın temsilcisi olarak
tanımlarken, Batıl kavramının en önemli bileşeni olarak Yahudi milliyetçiliğini görmüştür. Bu çerçevede Erbakan’ın Türkiye’nin
iç ve dış politikası yanında küresel politikaları çözümlemede kullandığı en önemli argüman, Yahudi milliyetçiliği olmuştur.
Süreç içerisinde en dikkat çekici nokta ise, Erbakan’ın Yahudi milliyetçiliğini tanımlarken kullandığı kavramlardaki farklılaşmadır. Siyasi hayatının başlangıç yıllarında “Yahudi” kavramını kullanan Erbakan, sonraki dönemlerde Yahudi milliyetçiliğini
tanımlamada “Siyonizm”i, 2000’li yıllardan itibaren ise “ırkçı emperyalizm”i tercih etmiştir. Öte yandan Erbakan’ın siyasi olarak
Yahudi milliyetçiliği üzerine yoğunlaşması, entelektüel ajandada “anti-semit” bir yaklaşım olarak da değerlendirilmiştir. Bu çalışmanın amacı, Necmettin Erbakan’ın Yahudi milliyetçiliğine karşı tavrının içeriksel olarak çözümlenmesi ve bu tavrın adının
konulmasıdır. Bu bağlamda çalışmanın temel tartışma konusu, Erbakan’ın Yahudi milliyetçiliğine ilişkin söylemlerinin antisemitik ve/veya anti-siyonik teorik zemine aidiyetini sorgulamaktır. Çalışmada, Erbakan’ın 1969-2011 yılları arasında Yahudi
milliyetçiliğini işlediği kitap ve konferans metinleri söylem analizi yöntemi kullanılarak analiz edilecektir. Böylelikle Necmettin
Erbakan örneğinden yola çıkarak Türkiye’de Yahudi milliyetçiliğinin siyasal bir mesele olarak ele alınma biçimi ortaya konulmaya çalışılacaktır.
Işıl Arpacı
1981 yılında doğdu. 2002 yılında İnönü Üniversitesi kamu yönetimi bölümünden mezun oldu. 2005 yılında yüksek lisans, 2011 yılında doktora
eğitimini tamamladı. Halen İnönü Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Kamu bölümünde görev yapmaktadır. Türk siyasal hayatı ve İslamcılık çalışmaktadır.
Ahmet Karadağ
1970 yılında doğdu. Lisans eğitimini İnönü Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi kamu Yönetimi Bölümünde tamamladı. Yüksek lisans
eğitimini İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Yönetimi Anabilim Dalında 1995 yılında tamamladıktan
sonra 2002 yılında “Parlamento Dışı Muhalefet Açısından Türkiye’de Aydınlar” konulu teziyle doktor oldu. 2009’da doçent, 2014’de profesör
oldu. Halen İnönü Üniversitesi İktisadi ve idari bilimler fakültesi Uluslararası ilişkiler Bölümünde bölüm başkanı ve öğretim üyesi olarak görev
yapan Karadağ aynı zamanda İnönü Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesinin dekanıdır. Çalışmaları daha çok demokratikleşme, sivil
toplum, kamusal alan ve din- devlet ilişkisi üzerinde yoğunlaşan Karadağ’ın üç tane derleme kitabı bulunmaktadır..
26
Doğumunun 90. Yılında Necmettin Erbakan ve Milli Görüş Düşüncesi
30 EKİM 2016 PAZAR
5.
OTURUM
09:30
11:00
MILLI GÖRÜŞ VE İSLAMCILIK
Oturum Başkanı: Erdal Baykan
TURGUT AKYÜZ
Milli Görüş Söylemleri Bağlamında İslamcılık Eleştirileri
ASIM ÖZ
Partili Siyasetin Sınırları: Türkiye’de İslâmcıların Milli Görüş Eleştirilerinden Bir Kesit
ABDULKADIR YILDIZ
Milli Görüş Partileri Programlarında Laiklik Anlayışı
HARUN BEKIROĞLU
Teoriden Pratiğe “Islah ve Davet Hareketleri”nin Kur’an Anlayışı: Milli Görüş Örneği
Milli Görüş Söylemleri Bağlamında İslamcılık Eleştirileri
5.
OTURUM
Müslüman dünya, Hz. Ömer döneminde fethedilen İran’ın ekonomik ve siyasi mirasını, ardından da Roma ve diğer kültürlerden gelen ilmi-felsefi mirası dönüştürmeyi başarmış; hatta haçlı ve Moğol istilaları sonrasında kendisini yeniden toparlamış;
fakat 18. yy itibariyle karşılaştıkları modern kültürü dönüştürememiştir. Burada askeri ve siyasi mağlubiyetler sonrasında
kaybedilen “insan kaynağı” yani “ilim ve fikir” adamı eksikliği temel gerekçe olarak gösterilebilir. Bir başka ifade ile Tanzimat
sonrasında ortaya çıkan; başlangıçta “tümüyle reddedenler” ve “tümüyle kabul edenler” olmak üzere iki aşırı ucu ifade eden
bu tartışmalar, Meşrutiyet döneminde daha sağlıklı bir düzleme oturtulmuştur. Fakat sonrasında gelen askeri ve siyasi olaylar neticesinde insan kaynaklarına dayanan olumsuzluk nedeniyle bu süreçte kopukluklar yaşanmıştır. Oysa insan, kendi
zamanının sorunlarını yatay (diğer toplumlar) ve dikey (tarihi) tecrübeyi ve ilkeleri de dikkate alarak çözmeye çalışan bir
varlıktır. Bu yüzden her insan modern/güncel olduğu kadar gelenekçi, yerel olduğu kadar evrenseldir. Bu çalışmada İslamcılık tartışmaları bağlamında; İslamî olan ve olmayan, Modernlik, Radikallik ve Sekülerlik gibi kavramlar üzerinden zihni
bölünmüşlük irdelenecektir.
Turgut Akyüz
1981 yılında Giresun’da dünyaya geldi. 2004 yılında Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi’nden mezun oldu. 2011 yılında “Ebûbekir Zekeriyâ Râzî’nin Metafiziği” adlı teziyle İslam Felsefesi alanında yüksek lisansımı tamamladı. 2011 yılından itibaren Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Entitüsü’nde Mantık
alanında “Fahreddîn er-Râzî’nin el-Mantıku’l-Kebîr’inin Tahkik ve İncelemesi” adlı teziyle doktora yapmaktadır. 2004 yılından beri çeşitli kamu kuruluşlarında
çalıştıktan sonra 2011 yılında Erzincan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Mantık Anabilim Dalı’na Araştırma görevlisi olarak atanmıştır. Evli ve üç çocuk babasıdır.
28
Doğumunun 90. Yılında Necmettin Erbakan ve Milli Görüş Düşüncesi
Partili Siyasetin Sınırları: Türkiye’de İslâmcıların Milli Görüş Eleştirilerinden Bir Kesit
Türkiye’de gerek 1960’ların ikinci yarısında gerekse 1970’lerde Necmettin Erbakan ve onunla özdeş olan milli görüş hareketinin
İslâmcı olarak anılan çevrelerce eleştirildiği bilinmektedir. Nurettin Topçu’dan Necip Fazıl’a, yeni İslâmcı akımın ‘otantik’ edebiyatçılarından ANAP’gil temayüllü yazarlarına değin uzayan bu eleştirilerin önemli bir kısmının ‘sistematik’ olmaktan ziyade
‘hissi’ olduğu söylenebilir. 1970’lerin ikinci yarısından itibaren kamusal alanda görünür olmaya başlayan Müslüman aydınların
eleştirilerinin ise gerek 1990’ların başlarında gerekse sonlarında çeşitli kırılmalara uğradığı da açıktır. Bu tebliğde bir yandan
Türkiye’deki İslâmcıların 1960’lardan 1990’ların ortalarına kadar Necmettin Erbakan’ın siyasi mücadelesine karşı takındıkları
tutum incelenmektedir. Erbakan hareketinin politikalarının İslâmcı muarızları, kimi zaman şahsi itibar beklentisiyle kimi zaman kendi savundukları siyaset pratiği yahut ahlak mücadelesinden dolayı eleştirilerini ifade etmişlerdir. Tam da bu yüzden,
milli görüş hareketine karşı biriken Kemalist ve sol eleştiri katmanlarının ötesinde, bir de İslâmcı eleştiri katmanı keşfetmek
Türkiye’deki siyasi hareketlerin tarihini kavramak açısından önem arz eder. Öte yandan bu tebliğ, özellikle 1980’li (kısmen de
1990’lı yıllarda) Türkiye’de İslâmcılığın kayda değer isimlerinden biri olarak anılan Ercümend Özkan’ın milli görüş hareketini ve
partilerini ele alış şeklini çözümlemeye, bu çözümleme aracılığıyla “sistem içi mücadele” pratiği içerisinde üretilen partili siyaset söyleminin alternatif bir İslâmî mücadele siyaseti önerisiyle nasıl geçersiz kılınmaya çalışıldığını göstermeye çalışmaktadır.
Tebliğde, Türkiye’deki radikal İslâmcılığın milli görüş partileri özelinde partili siyasete bakışını ve siyaset telakkisini daha yakından kavramaya imkân tanıyabileceği ve İslâmcılık içi tartışmaların geliştirilmesine katkıda bulunabileceği düşüncesinden
hareketle, Özkan’ın özellikle 1960 sonrası İslâmcılığı ele alış biçimi üzerinde durulmakta, onun çeşitli tarihlerde gerek kaleme
aldığı müstakil metinlerde gerekse İktibas dergisinde okur mektuplarına verdiği cevaplarda gerekse de İslâmî harekete dair
nehir söyleşisinde yaptığı milli görüş değerlendirmeleri irdelenmektedir. Haliyle tebliğin giriş kısmı hariç iki temel hedefi var.
İlki, Özkan’ın Erbakan ve kurduğu partilere kuşkuyla yaklaşan İslâmcılığının endişelerini ortaya koymak. İkincisiyse, kurmak
istediği partiyle bizi tartışma ve çekişme fikrini esas alan başka bir partili mücadele siyaseti ihtimali üzerine düşünmeye davet
ettiğine dikkat çekmek. Başka bir partili mücadele siyaseti fikri çerçevesinde Sezai Karakoç’tan farklılığının altını çizmek. Bir
yönüyle bir entelektüel/siyasi tarih çalışması, bir yönüyle, İslâmcı olarak bilinen “sivil öfke”nin siyaset tasavvurunun tasviri
olarak okunabilecek olan bu tebliğ aynı zamanda değişik çevrelerin siyaset telakkilerinin anlaşılmasını da mümkün kılacaktır.
5.
OTURUM
Asım Öz
1976 Denizli doğumlu. Yazar, editör. Eleştiri, değini, inceleme ve söyleşileri Dünya ve İslâm, Haksöz, Hece, Tasfiye, Tezkire, Umran, Virgül gibi süreli yayınlarda
yayımlandı. Dünya Bülteni’nde yazıyor. Ağırlıklı çalışma alanı Türkiye’de İslâmcılık düşüncesi, özellikle 1960 sonrası düşünsel/siyasal etkileşimler ve İslâmcı
neşriyattır. Yayımlanan çalışmaları şunlardır. Yüzüncü Yılında II. Meşrutiyet (derleme, 2008), Haritada Kan Lekesi (derleme, 2009), Saatçi Musa (nehir söyleşi,
2010) ve Kâğıt Kokulu Yıllar (nehir söyleşi, 2013). İsmail Kara ile birlikte Türkiye’de İslâmcılık Düşüncesi ve Hareketi (2013) ile Necip Fazıl Kitabı (2015) kitaplarını
hazırladı.
Doğumunun 90. Yılında Necmettin Erbakan ve Milli Görüş Düşüncesi
29
Milli Görüş Partileri Programlarında Laiklik Anlayışı
5.
OTURUM
Milli Nizam Partisi’nden itibaren farklı birçok isimle kurulmuş olmasına rağmen Milli Görüş düşüncesini esas alan siyasi partilerin 1961 ve 1982 Anayasaları ile ortaya konan laiklik anlayışıyla önemli bir etkileşimi olmuştur. Zaten aynı ideolojinin farklı
isimlerle partileşmesi Anayasalar tarafından ortaya konan laiklik anlayışı veya bunun yorumuna ilişkin durumdan kaynaklanmıştır. Zira Anayasalar tarafından ortaya konan laiklik anlayışının dışındaki bir yaklaşım siyasi partinin kapatılması sebebi
olarak anlaşılmış ve bu durum en çok da Milli Görüş partilerini etkilemiştir. Milli Görüş partileri programlarında laiklik, genel
olarak, devletin inananlara müdahale etmemesi yani din özgürlüğü boyutuyla anlaşılmıştır. Bunun dışında, Milli Görüş partileri programlarında laikliğin anayasada yer almamasına yönelik bir yaklaşım ortaya konulmamaktadır. Burada özellikle hükümetlerin yaklaşımları bakımından, laiklik gerekçesiyle dinini yaşamak isteyen insanların özgürlüklerine müdahale edilmemesi
gerektiği vurgulanmaktadır. Bu yönüyle, teorik olarak Milli Görüş partileri programları ile hem 1961 hem de 1982 Anayasası
döneminde bir uyuşmazlık olduğu söylenemez. Bunun yanında, din özgürlüğü boyutu düşünüldüğünde, laikliğin demokratik
tanımının benimsenmesi gerektiği belirtilmektedir. Yani laikliğin din aleyhtarlığı olarak yorumlanamayacağı belirtilmiştir. Bu
durum, Milli Görüş partilerinde bireyin değil devletin laik olduğu şeklinde anlaşılmıştır denebilir. Dolayısıyla, bireye laik olmasının dayatılamayacağı savunulmuştur. Parti programı doğrultusunda, Müslüman çoğunluğa yönelik kısıtlamaların evrensel
din özgürlüğü ilkeleri ve bizatihi laiklik ile çeliştiği savunulmuştur. Buna göre inancın tezahürü bağlamında kılık-kıyafet, dini
eğitim gibi konularda bireyin inandığı şekilde kamusal alanda eşit bir şekilde yer alması gerektiği değerlendirilmiştir. Aslında,
buradaki yaklaşımı toplumun laiklik gerekçesiyle homojen bir yapıya dönüştürülmemesi gerektiğine yönelik siyasi partilerin
varlık sebepleriyle de bağlantılı olarak değerlendirmek gerekiyor. Bununla birlikte, Anayasa Mahkemesi Milli Görüş partilerinin bu yaklaşımını kapatma sebebi olarak anlamıştır.
Abdulkadir Yıldız
İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nde Lisans, Marmara Üniversitesi SBE bünyesinde yüksek lisans ve doktora derecelerini almıştır. Yüksek lisans çalışma
konusu Kanun-ı Esasi’de Yasama Yetkisi’dir. Doktora çalışması ise Uluslararası Standartlar Açısından Türk Anayasa Mahkemesi’nin Din ve Vicdan Özgürlüğüne
İlişkin Kararları’dır. 2009–2016 yılları arasında Kırıkkale Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi’nde araştırma görevlisi olarak görev yapmıştır. 20152016 yıllarında Kırıkkale Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi’nde; 2016 yılından itibaren ise Necmettin Erbakan Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nde
yardımcı doçent olarak görevine devam etmektedir. Başkanlık sistemi, din ve vicdan özgürlüğü ve laiklik, Osmanlı’da Yasama, İslamofobi gibi anayasa hukuku
ve insan hakları hukukunun çeşitli konuları başlıca çalışma alanlarıdır.
30
Doğumunun 90. Yılında Necmettin Erbakan ve Milli Görüş Düşüncesi
Teoriden Pratiğe “Islah ve Davet Hareketleri”nin Kur’an Anlayışı: Milli Görüş Örneği
İslam dünyasının son iki asırdır yaşadığı problemlere çare üretmek üzere Müslüman coğrafyalarda neşv-ü nema bulan “ihya, ıslah ve davet hareketleri” ve bunların izlemiş olduğu muhtelif
yöntemler oldukça dikkat çekicidir. Bu yöntemler ilmi, aksiyonu ve siyaseti önceleme noktasında çeşitli tutumlar sergilemişlerdir. Hareketlerin ortaya çıkışının ardında yer alan saik, birbirine
benzer olmakla birlikte bu akımlar, İslam dünyasının problemlerini çözme hususunda hangi yolun tercih edileceği noktasında farklı uygulamaları ön plana almışlardır. Osmanlı Devleti’nin
yıkılmasından sonra başlayan kurtuluş hareketleri içerisinde Islah ve Davet hareketlerinin yeri dikkat çekicidir. Müslümanca yaşayabilme, dini sadece bireyi ilgilendiren bir inançla sınırlı
tutmayıp sosyal ve siyasal taleplerde bulunan bir sistem olarak görme, İslam’a dayalı yasal bir düzen oluşturma, antiemperyalist tavırlar ve söylevler geliştirme anlayışı, savundukları bu
fikirleri Ahirette hesabı verilecek dini bir sorumluluk olarak görme ve toplumsal huzurun ve adaletin başka türlü tesis edilemeyeceğine olan tam inanç gibi nitelikler, bu hareketlerin müşterek
yanlarından bazılarıdır. Liderliğini Prof. Dr. Necmettin Erbakan’ın yaptığı Türkiye merkezli “Milli Görüş Hareketi” de bu kaygıları yakından hisseden siyasi, dini ve ilmi ağırlıklı bir ıslah ve davet
hareketi olarak kendini göstermiştir. Islah ve Davet hareketlerin oluşturmak istedikleri toplumsal düzenin, sosyal kurumların, iktisadi ve siyasal düzenlemelerin şeklini birinci derecede İslam
Fıkhı belirlemektedir. Bununla birlikte bu tür hareketlerin teorilerinin esas kaynağını Kur’an oluşturmaktadır. Bu hareketlerin –özelde liderlerinin ya da üst düzey kadrolarda yer alan ilim
adamlarının- Kur’an hakkındaki yorumları ve Kur’an anlayışları genel olarak “Dava Ekolü ya da İctimâî-Dava Ekolu” olarak tanımlanmaktadır. “Dava Ekolü” anlayışının en bariz niteliklerinden
birisi, ayetlerin literal anlamından beslenmekle birlikte “ayetin sosyal hayattaki ve kamu düzenindeki pratiğini ortaya koymaya çalışmak”tır. “Vakıî Tefsir Usûlü” denilebilecek bu yaklaşıma
göre birey, ayeti okuduktan sonra ayeti nasıl hayata aktarabileceğinin yollarını aramaktadır. Bu minval üzere ayetin bireyin içinde yaşadığı o günkü şartlarda ve toplumsal düzen içerisinde
en hızlı bir şekilde uygulanması nasıl mümkün olmalıdır? Müslüman bireyi hayata nasıl katmalı ve hayata hâkim kılmalıdır? Bütün bunları uygulamak için nasıl bir yol ve yöntem izlemelidir?
Nereden başlamalıdır? Hangi aşamaları izlemek durumundadır? Ayet kamu düzeni ile ilgili kendisine nasıl bir çözüm göstermektedir? Bu çözüm asrın gerçekleri ile birlikte nasıl yorumlanıp
güncele taşınmalıdır? gibi soruları kendine sormaktadır. Islah ve davet hareketlerinin genel çerçevesini oluşturan bu anlayış, beraberinde ayetin hükmünü tatbik etmek için aksiyona da gereksinim duymaktadır. Ancak bu noktada devreye ıslah hareketlerinin ana özelliklerinden birisi daha girmektedir ki bu da “ötekileştirmeme ve şiddet karşıtlığı” olarak karşımıza çıkmaktadır.
Islah hareketlerinin taleplerini ve projelerini ayet ve hadislerle delillendirmeyi önemsedikleri görülmektedir. Her ne kadar hadisler de önemli bir kaynak olarak telakki edilse de söylemlerde
Kur’an ayetlerinin daha fazla öne çıktığını söylemek uygun olacaktır. Bunun birinci sebebi “Kur’an’a karşı duydukları büyük saygı” olmakla birlikte asıl sebep bu hareketlerin “Kur’an’ı uygulanması gereken bir yasama kitabı” olarak görmeleridir. Bir anlamda onlara göre Kur’an ayetleri haberî kalıplar içerse de aslında inşâi bir formda anlaşılmalıdır. Örneğin “Faiz yemeyiniz” (Âl-i
İmrân 3/131) ayeti inşâî bir yapı olup emirdir. Dolayısıyla fâiz bireysel ve toplumsal olarak yasaklanmıştır. Kamu düzeni de buna göre tesis edilmelidir. Öte yandan “Kısas size farz kılındı”
(Bakara 2/178) ayeti haberî bir formda olmasına rağmen “kısas uygulayınız” şeklinde anlaşılmaktadır. Dolayısıyla Davet ve Islah metodunu kabul edenler “bu ayet benden ne yapmamı
istiyor” sorusunun içeriğini doldurma peşinde olmuşlardır. Bu çalışmada Prof. Dr. Necmettin Erbakan’ın Kur’an yorumlarını ele alacağız. Erbakan tarafından yazılmış olan ve ayetlere bakışını
içeren müstakil bir kitabın varlığından bahsetmek mümkün görünmemektedir. Buna sebep olan amilin İlahiyat alanına müdahele etmeme ve ilim adamlarına saygıyı önemseyen tavrından
kaynaklandığını söyleyebilmek mümkün olduğu gibi uzmanlık alanının farklılığından kaynaklandığını da söylemek mümkündür. Erbakan’ın yorumları, muhtelif yer ve zamanlarda yaptığı
konuşmalarda, kaleme aldığı yazılarda, kendisiyle yapılan röportajlarda ve mensuplarına yönelik teşkilat içi çalışmalarında görülebilmektedir. Bu çalışmada –özellikle sadece “üyelere ve
mensublara özel” olması hasebiyle detayları kamuoyuna aleni olarak deklare edilmeyen, topluma sadece “halkın anlayıp benimseyebileceği bir slogan veya kavram olarak, afişe edilmiş bir
şekilde sunulan”- teşkilat içinde konuşulan ve fikirlerinin temelini oluşturan ayetlerin ve bunların yorumlarının üzerinde daha fazla durulmaya çalışılacaktır. Bunun yanında hareketin resmi
düşüncesini yansıtan Milli Gazete’de yaklaşımlar da kaynaklık teşkil edecektir.
5.
OTURUM
Harun Bekiroğlu
1983’de Elazığ’da doğdu (Karakoçan/Sarıcan). Malatya İmam-Hatip Lisesi’nden (1999) ve Fırat Ünv. İlahiyat Fakültesi’nden mezun oldu (2003). Fırat Ünv.
SBE’de “Nesefî Tefsirinde İ’câzu’l-Kur’an” isimli çalışmasıyla yüksek lisansını tamamladı (2005). DİB Pendik Haseki Eğitim Merkezi’nden mezun oldu (2009).
Hitit Ünv. Okutman (Arapça) kadrosuna atandı (2010). Selçuk Ünv. SBE’de “el-Burhân ve el-İtkân Adlı Eserlerin Tefsir Metodolojisi Bakımından Değerlendirilmesi” isimli çalışmasıyla doktorasını tamamladı (2012). Evli ve üç çocuk babası olup halen Hitit Ünv. İlahiyat Fakültesi’nde Yrd. Doç olarak (Tefsir) çalışmalarını
sürdürmektedir. Tefsir Usûlü, Felsefî Tefsir, Çağdaş Dönem Tefsir Düşüncesi, Tefsir-Mantık İlişkisi, Osmanlı Dönemi Tefsir Çalışmaları, Yazmalar ve Tahkik Usulü
alanında yayımlanmış çalışmaları ve makaleleri bulunmaktadır. İbn Hibbân’ın es-Sîretü’n-Nebeviyye adlı eserinin tercümesi ise basım aşamasındadır.
Doğumunun 90. Yılında Necmettin Erbakan ve Milli Görüş Düşüncesi
31
30 EKİM 2016 PAZAR
6.
OTURUM
11:30
13:00
MILLI GÖRÜŞÜN SIYASAL İLETIŞIMI
Oturum Başkanı: Mansur Özdemir
EMINE AKBAŞ DEMIRKAN
Necmettin Erbakan‘ın İletişim Modelinin, Arşiv Kayıtlarından Yola Çıkarak Değerlendirilmesi
HAMIT AKTÜRK
Yumuşak İdeolojinin Gücü: Diğer İslami Hareketleri Besleyen Bir Ekol Olarak Milli Görüş Hareketi
BAYRAM DALKILIÇ
Erbakan (Politikasının Retoriğinde Kavram ve İşaret Bağlamında) Sembolizması
ERHAN TECIM
Bir Sosyal Hareket Olarak Milli Görüş
Necmettin Erbakan‘ın İletişim Modelinin, Arşiv Kayıtlarından
Yola Çıkarak Değerlendirilmesi
Hiç şüphesiz siyaset ve etkili beden dili ayrılmaz bir bütündür. Siyasi tarihimizde bu iki olguyu etkin bir şekilde kullanarak kitleleri yönlendiren ve Türkiye tarihini değiştiren birçok siyasetçi yetişmiştir. Bu değerli şahsiyetlerden biri de Milli Görüş lideri
Prof. Dr. Necmettin Erbakan’dır. Erbakan, yaşamı boyunca, renkli kişiliği, evrensel projeleri, çok yönlü zekası, etkili iletişim
kabiliyeti ve daha sayamayacağımız bir çok yeteneği ile Türk siyasetinin önde gelen isimlerinden olmayı başarmıştır. Öyle ki
onun iletişim tarzı analiz edildiği takdirde yaşamını yitirmesine rağmen hal ve hareketleriyle bugün halen Türk siyasetinin
inceliklerini aydınlatabilecek ve yön verecek içeriktedir. Bu bakış açısıyla yola çıkarak hazırladığımız makalemizde veri olarak
Erbakan’ın arşiv kayıtları, hayata geçirdiği projelerinde kullandığı dil ve iletişim yönetimi analiz edilmiştir. Erbakan’ın, iletişim
süreci öğelerinden olan “Kaynak –Alıcı” arasında gerçekleşen iletişim akışında, tercih ettiği kanallar nelerdi? “Her bahar bir
çiçekle başlar” anlayışıyla yola çıkıp, Türkiye’nin birçok bölgesinde kurulmasına öncülük ettiği kuruluşlar, Anadolu halkına
kazanımlar sağladı mı? Bu çalışmalar içinde büyüyen bir nesil, ne tür kazanımlar elde etti? Araştırmamızda, hiç boş durmayarak ömrüne çok şey sığdırmayı başaran, geniş vizyonlu bu değerli şahsiyetin yaşamına dair benzer daha nice sorunun cevabı analiz edilmiştir. Makalemizde yer verilen bu analizler sayesinde günümüz siyasetçilerine model olması ve ışık tutması
hedeflenmiştir!
6.
OTURUM
Emine Akbaş Demirkan
1979 Tokat Turhal doğumludur. Eğitimini burada tamamladıktan sonra Niğde Üniversitesi Tekstil Örme ve İstanbul Üniversitesi Halkla İlişkiler Ve Tanıtım bölümünden mezun oldu. İstanbul Üniversitesi HAYEF ‘de Pedagojik Formasyon eğitimi aldı. Eğitiminin dışında çalışma hayatının 20 yıllık kısmını, çeşitli Radyo,
Televizyon ve Yapım Şirketlerinde, Habercilik, Programcılık, Yapımcılık, Yönetmenlik, Seslendirme, Metin Yazarlığı, Senaryo Yazarlığı, Program Müdürlüğü ve
Program Koordinatörü gibi pek çok ayrı başlıkta sürdürdü. Tv5, Kanal 7, Flash Tv, Euro Star, Atv Avrupa, gibi çeşitli basın kuruluşlarına uzun süre program hazırlayarak televizyon programcılığında deneyim sahibi oldu. 2010 yılından sonra TRT televizyonları için belgesel yapım işlerinde görev aldı. Kabe Sesli Kariler (5 bölüm), Cumhuriyet Marşları, Para’nın İki Yüzü, belgesellerin de yapım ve yönetim görevini üslendi. Aynı zamanda Trt için Elif Lam Mim, Bad-ı Saba, Esma-ül Hüsna
programlarında yapım ve yönetim işleri de yaptı. “Garp İzi” (4 bölüm) belgeselini hazırladı. Emine AKBAŞ DEMİRKAN iki yıla yakın sürededir İstanbul Medipol
Üniversitesi SBMYO’unda öğretim görevlisi olarak çalışmaktadır. Bu süreç içerisinde İletişim, Sunum teknikleri ve Araştırma Yöntemleri gibi dersler vermektedir.
Doğumunun 90. Yılında Necmettin Erbakan ve Milli Görüş Düşüncesi
33
Yumuşak İdeolojinin Gücü: Diğer İslami Hareketleri Besleyen Bir Ekol Olarak
Milli Görüş Hareketi
6.
OTURUM
Bugün baktığımızda 70’li yıllar boyunca Milli Görüş hareketinin bir yönüyle diğer İslami hareketleri etkileyen, büyüten bir
ekol/okul misyonu üstlenirken diğer bir yönüyle de olaylardan etkilenen, şartlara göre esneyen eklektik bir yapısının olduğu
dikkatleri çekmektedir. Bu çalışmamızda biz, Milli Görüş hareketinin kendi içerisinden birçok farklı grubu çıkarması/beslemesi
olgusunun ve olaylar karşısında tavır alışındaki değişimin arka planını incelemeye çalışacağız. Yumuşak ideolojik örgüsü ve
benimsediği metot sayesinde Milli Görüş hareketi teşkilatlandığı günden bugüne bağlılarını tektip bir kimliğe zorlamamıştır.
Belli kabuller ile birbirlerinden farklı pek çok dini fraksiyon kendilerini Milli Görüşçü olarak ifade edebilmiştir. Çalışmamızda
biz, Milli Görüş hareketinin yumuşak ideolojik örgüsü ve tercih ettiği siyasi mücadele yönteminin onun hem en büyük avantajı
hem de doğru yönetilemediğinde büyük kopuşların gerekçesi olduğunu göstermeye çalışacağız. Bu çalışma, aşağıda verdiğimiz temel ve alt hipotezler üzerine kurulmuştur. Çalışmamızda bu hipotezler tartışılacaktır. Milli Görüş hareketi daha sonra
ortaya çıkacak “İslami hareketlerin” pek çoğu için gerek fikirsel gerekse kadro açısından temel bir ekol görevi görmüştür. Pek
çok hareket bu yapıdan ayrılmış, pek çok ideolog ve aktivist bu mektepten geçmiş, teşkilatlarında görev almış, gazete veya
dergilerinde yazmıştır. Milli Görüş hareketi teşkilatlanmaya başladığı 60’lı yılların sonundan günümüze kadar bazı değişimler
geçirmiş, fikri yapısını oluşturan unsurlardan bazıları dönemin konjonktürüne göre öne çıkmış veya arka planda kalmıştır. Milli
Görüş hareketi kendisini hem yerli, hem evrensel; hem ümmetçi hem milli, hem geleneğe yaslanan hem modern yöntemleri
belirleyen bir hareket olarak konumlandırırken, bir arada bulunması zor uçları ve akımları bünyesinde barındırmıştır. Tercih
ettiği yönteme ve beslendiği kaynaklara göre Milli Görüş hareketi kurumlaştığı günden bu güne kadar hiçbir zaman katı bir
ideoloji benimsememiş, şartlara göre kullanılabilir ve faydalı olanı tercih etmiştir. Bu durum yer yer kendi iç tartışmalara neden
olmuş ve kopuşlara neden olmuştur. Bu durum onun ideolojisinin olmadığı veya son derece pragmatist bir hareket olduğu
anlamına gelmez. Teşkilatlandığı günden bu güne kadar dünya üzerinde ortaya çıkan bazı durumlar Milli Görüş hareketinin
yöntem ve tavır alışını etkilemiştir. (İran İslam devrimi ve SSCB’nin yıkılması vs.) Tercih edilen siyasi mücadele yöntemi benimsenen ideolojinin katılıktan uzak bir formda kitlelere sunulmasını gerektirmiştir. Bu yumuşak ideoloji hareketin hem en güçlü
tarafı olurken, sorunlu zamanlarda bölünmelerin de en önemli sebebi olmuştur.
Hamit Aktürk
Malatya’da doğdu. İlkokulu Akçadağ’da ortaöğretimi ise Malatya imam hatip lisesinde tamamladı. 2000 yılında, daha sonra ismi Necmettin Erbakan Üniversitesi olarak değiştirilecek olan Selçuk İlahiyattan mezun oldu. Aynı yıl Milli Eğitim Bakanlığında Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi öğretmeni olarak Elâzığ’da
çalışmaya başladı. 2004 yılında Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Felsefe ve Din Bilimleri Din Sosyolojisi bölümünden yükse lisansını tamamladı. 2013
yılında Erciyes Üniversitesi ilahiyat fakültesi felsefe ve din bilimleri bölümü din sosyolojisi bilim dalında doktorasını tamamladı. Aynı yıl içerisinde Tekirdağ
Namık Kemal Üniversitesi İlahiyat Fakültesinde Din sosyolojisi dalında yardımcı doçent olarak göreve başladı. Halen aynı fakültenin felsefe ve din bilimleri
bölüm başkanı olarak görevine devam etmektedir. Evli ve iki çocuk babasıdır.
34
Doğumunun 90. Yılında Necmettin Erbakan ve Milli Görüş Düşüncesi
Erbakan (Politikasının Retoriğinde Kavram ve İşaret Bağlamında) Sembolizması
Necmettin Erbakan, dünya ve Türkiye siyasetinde son 50 yıla damgasını vuran en önemli kişilerden birisidir. O, bu anlamda, ilk
başta hatırlanan, unutulmayan, öne çıkan figürlerdendir. Onun sözleri ve işaretleri, kavram, örnek ve sembol bazında hafızalarda yer etmiş, insanların dikkatini çekmiştir. Erbakan, Türk siyaset tarihinde literatüre geçirdiği kavram, örnek ve sembollerle
öne çıkmıştır. İnsanların bir kısmı, onun siyaset yaparken, politika üretip gerçekleştirirken kullandığı yöntem, sunum ve retorik
konusunda bazen düşünmüş, bazen gülümsemiş, bazen gülmüş ve hatta bazen yadırgamış, bazen dalga/sını geçmiş, ironik
bir yaklaşımla karşılamış ve dudak bükmüş, burun kıvırmışlardır. Erbakan’ın siyaset yaparken, politika üretip gerçekleştirirken
kullandığı yöntem, sunum ve retorik konusunda katkısı, rakipleri ya da aynı çerçevede siyaset üreten diğer liderlerden geri
kalmadığı gibi onların siyaset yapma ve üretme biçiminden öne çıkan bir durum sergilemiştir. Sürekli kapatılan; kurucusu
olduğu partilerinin sembolleri olan amblemler, mitinglerinde yaptığı işaretler ve kullandığı kavramlar ile verdiği örnekler
ve en önemlisi siyasete katılma, siyaset üretme ve siyaset yapma çerçevesinde öncelediği politika temelini oluşturan ilkeler,
insanların hafızasında yer etmiş ve kazınmıştır. Mitos, ethos, pathos, sophos, logos kavramları, politik retorik alanında düşünme, konuşma ve tartışma noktasında önemli olan kavramlardır. Erbakan’ın ürettiği nevi şahsına mahsus siyaset yapma
biçimlerinde, parti amblemlerinde ve yapmış olduğu konuşmalarında bu kavramlar, farklı farklı zaman ve noktalarda yerinde
ve etkili bir biçimde bilinçli, vurucu, etkileyici simge ve sembollerin sunulduğu yontemin tezahürü olarak kendisi tarafından
kullanılmıştır. Bu yöntem ve sembolizma, ince, iyice ve ayrıntılı olarak düşünülmüş bir çabanın ve bu çabanın ardalanını ortaya
koyan, gösteren ince bir zekanın ve birikimin ürünü olup, bu zekanın ve birikimin işleyişinin dışa vurumu, açığa çıkarılmasıdır,
Bu durum, rastgele ve tesadüfi bir durum olarak düşünülemez, değerlendirilemez. Tebliğimizde Erbakan’ın siyaset yapma
tarzıyla, dünya ve Türk siyaset tarihinde yerini bulan kavram, örnek ve sembol bazındaki noktaları ayrı ayrı ve yerine göre
karşılaştırmalı olarak ortaya koymaya, ele almaya değerlendirmeye ve çözümlemeye çalışacağız.
6.
OTURUM
Bayram Dalkılıç
1968 Afyonkarahisar/Sandıklı doğumludur. İlkokulu 1977 yılında Sandıklı/Hırka Köyünde bitirdi. Lise öğrenimini 1984 yılında Isparta/Keçiborlu İ.H.L.’de tamamladı.
1984 yılında başladığı Lisans öğrenimini 1989 yılında Konya’da S.Ü. İlâhiyât Fakültesi’nde bitirdi. Aynı yıl, S.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü’nde Din Felsefesi ve Mantık
Bilim Dalında Yüksek Lisans’a başladı. 1990-91 yıllarında öğretmen olarak çalıştı. 1991 Nisan’ında S.Ü. İlâhiyât Fakültesi’nde Din Felsefesi ve Mantık Anabilim Dalında
Araştırma Görevliliği’ne başladı. 1992 yılında “Yunus Emre’de Allah-Âlem-İnsan Münasebeti” adlı tezle Yüksek Lisansını tamamladı. 1992-97 yılları arasında S.Ü. Sosyal
Bilimler Enstitüsü, Felsefe ve Din Bilimleri Anabilim Dalı, Din Felsefesi Bilim Dalında “Bertrand Russell’ın Felsefesinde Tanrı Problemi” başlıklı Doktora çalışmasını sürdürdü. Bu çalışmayı “Bertrand Russell Yirminci Yüzyılda Bir Ateist Düşünür” adıyla yayınladı (Kendözü Yayınları – Konya, 2000). 1996-1997’de Suriye/Şam’da Din Felsefesi
ve Arapça ile ilgili araştırma ve çalışmalar yaptı. 2000 yılında S.Ü. İlâhiyât Fakültesi Din Felsefesi Anabilim Dalında Yardımcı Doçent, 2005 yılında Doçent, 2010 yılında
Profesör kadrosuna atanan Dalkılıç, 2011 yılından beri aynı alanda N. E. Ü. İlahiyat Fakültesinde (Prof. Dr.) Öğretim Üyesi olarak çalışmaktadır.
Doğumunun 90. Yılında Necmettin Erbakan ve Milli Görüş Düşüncesi
35
Bir Sosyal Hareket Olarak Milli Görüş
6.
OTURUM
Milli görüş hareketinin ulusal düzeyde genişlemesi ve kolektif bir hareket olma kabiliyeti oldukça önemlidir. Necmettin Erbakan, milli görüş hareketi gibi bir kolektif duyarlılığın en tepesinde yer almış sembol isimlerin başında gelmektedir. Milli görüş
hareketi tarihsel düzeyde farklı parti ve dernek çatısı altında onlarca yıl varlığını sürdürmüştür. Tabi ki bu sürdürülebilirlik
hiçbir zaman normal koşullarda gerçekleşen bir rekabet şeklinde ortaya çıkmamıştır. Bilakis yıldırmalar, kapatmalar, mücadeleler ve yine yeniden diriliş ile mümkün olabilmiştir. Zümrüdü Anka kuşu misali her seferinde küllerinden yeniden doğan bir
toplumsal hareket olmuştur. Milli görüş hareketinin kolektif bir hareket olma kabiliyeti aslında yeni bir oluşum olmamakla
beraber bu hareket sadece bir siyasi parti veya bir grup dernek şeklinde algılanmış olabilir. Tabi ki bu oldukça sığ ve eksik bir
düşünce olacaktır. Sosyal hareketler literatürü açısında milli görüş hareketi incelendiğinde bu hareketin oldukça mütevazı bir
şekilde duruşunu ve diğer sosyal hareketler içerisindeki konumunu görebilmek mümkün olacaktır. Her şeyden önce milli görüş hareketi bir tipoloji dâhilinde kavramsal bir incelemeye tabi tutulursa diğer sosyal hareketlerden farkını görmek mümkün
olacaktır. Bu sebeple bu çalışmada milli görüş hareketi aktörler, yapı, tema ve eylem açsısından değerlendirilecektir. Böyle
bir değerlendirme sonucunda teorik olarak milli görüşün nasıl bir sosyal hareket olduğu veya sosyal hareket olma kabiliyeti
irdelenmiş olacaktır.
Erhan Tecim
Selçuk Üniversitesi Sosyoloji Bölümünden 2001 yılında mezun olan Erhan Tecim yine sırasıyla aynı üniversitede Y. Lisans ve Doktora eğitimini tamamlamıştır.
Öğrencilik yıllarında Erasmus öğrencisi olarak Polonya’da bir eğitim dönemi geçiren Tecim, daha sonraki yıllarda ABD’nin Kaliforniya eyaletinde San Jose Üniversitesinde bir dönem ziyaretçi hoca olarak bulunmuştur. Akademik hayatını Muş Alparslan ve Aksaray Üniversitelerinde sürdüren Tecim, halen Necmettin
Erbakan Üniversitesi Sosyoloji Bölümünde öğretim üyesidir. “Sosyal Güven”, “Sağlık Sosyolojisi Yazıları” ve “Sosyal Hareketler Çağı” isimli kitapları neşreden
Tecim Sağlık sosyolojisi, Din sosyolojisi, Toplumsal Hareketler ve Sosyal Sermaye konularında çalışmaktadır.
36
Doğumunun 90. Yılında Necmettin Erbakan ve Milli Görüş Düşüncesi
30 EKİM 2016 PAZAR
7.
OTURUM
14:15
15:30
28 ŞUBAT POSTMODERN DARBESI VE MILLI GÖRÜŞ
Oturum Başkanı: Ali Rıza Abay
MEHMET BIREKUL & A.TARIK TÜRKMENOĞLU
28 Şubat’ın Artçı İzleri, Erbakan’ın Yok Sayılışı: Devrim Arabaları Filmi Üzerine Bir Değerlendirme
ABDÜLHALIM İNAM & BEKIR GÜNDOĞMUŞ
Avrupa’da Yükselen Sağ Siyaset ve İslam Düşmanlığı Karşısında Barışçı Bir Çaba Olarak Milli Görüş
TALIP TUĞRUL
Milli Görüş Hareketi’nin Temel Karakterleri
HALIL İBRAHIM AŞGIN
Farklı Bir Yerel Yönetim Yaklaşımı Olarak Milli Görüş Belediyeciliği
28 Şubat’ın Artçı İzleri, Erbakan’ın Yok Sayılışı:
Devrim Arabaları Filmi Üzerine Bir Değerlendirme
7.
OTURUM
Bilindiği gibi Necmettin Erbakan, sadece Türk siyasi hayatının değil, İslam dünyasının ve Batı dünyasının da yakından izlediği
ve siyasal girişimleri ile dünya siyasetine damga vuran bir isim olarak temayüz etmiştir. Bu etkisi nedeniyle Türk siyasi tarihi
içerisinde Necmettin Erbakan’a karşı duruşlar pek çok farklı şekillerde gerçekleşmiştir. Partilerinin kapatılması ve son olarak 28
Şubat Post modern darbesi Erbakan’ın bu siyasal duruşu karşısında konumlandırılan en önemli hamleler olarak değerlendirilebilir. Necmettin Erbakan siyasal kişiliğinin yanında aynı zamanda bilim adamı sıfatıyla da ülkeye hizmet üreten önemli isimlerden biridir. Özellikle mühendislik kabiliyeti ve tescil edilmiş başarıları da Türk halkının malumudur. Türk siyasal hayatında
derin izler bırakan Necmettin Erbakan’ın bilhassa 28 şubat süreci ile birlikte hem siyasal hem de sosyal ve bilimsel olarak bir
yok sayılış sürecine tabi tutulduğunu söylemek mümkündür. Bu zihinsel yok sayılış süreci 28 Şubatın önemli artçılarından biri
olarak kabul edilebilir. Bu çalışma söz konusu tarihsel gerçekliğe ışık tutacak bir alan olarak medya-toplum ilişkisi bağlamında Erbakan’ın yok sayılış sürecini gündeme getirmeye odaklanmaktadır. Erbakan’ın bilimsel kimliği üzerinden yok sayılışının
çarpıcı bir örneği olarak “Devrim Arabaları” filmi ve konuyla ilgili yapılan belgeseller analiz edilerek medyanın Erbakan ve
düşüncesi etrafında ideolojik olarak konumlandırılış sürecine dikkat çekilecektir.
Mehmet Birekul
Konya’da doğdu. Selçuk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi’ni bitirdi. Din Sosyolojisi alanında yüksek lisansını ve doktorasını tamamladıktan sonra İnönü Üniversitesi Eğitim
Fakültesi’nde öğretim üyesi ve Malezya Uluslararası İslam Üniversitesi Sosyoloji ve Antropoloji Bölümü’nde kısa süreli misafir öğretim üyesi olarak çalıştı. 2016 yılında
Kültür Sosyolojisi alanında doçent ünvanı aldı. Halen Necmettin Erbakan Üniversitesi, Sosyal ve Beşeri Bilimler Fakültesi, Sosyoloji Bölümü öğretim üyesidir. “Peygamber Günlerinde Sosyal Hayat ve Aile” (Konya / 2001) “Peygamber Günlerinde Kadın” (Konya / 2004) ve Avrupa Birliği, Türkiye ve Dinî Hayat” (Amsterdam / 2011),
Armağan Kültürü (İstanbul / 2015) isimli kitapları ve birçok ulusal ve uluslararası dergide makaleleri ve tebliğleri bulunmaktadır.
A.Tarık Türkmenoğlu
Samsun Havza’da doğdu. İlk orta ve öğrenimini Havza İmam Hatip Lisesinde tamamladı. Lise sonrası bir dönem Kıbrıs’ta eğitim gördükten sonra Lisans eğitimini Selçuk Üniversitesi İletişim Fakültesinde tamamladı. Araştırma Yöntemleri bilim dalında “Kamuoyu Araştırmalarının Siyasal Davranış Üzerindeki Etkisi”
konulu teziyle yüksek lisans eğitimini tamamladı. “Siyasal Toplumsallaşma ve Medya” konulu tez çalışmasıyla doktora eğitimine devam etmekte olan Türkmenoğlu “Türk Dizilerinin Mısırlı Gençler Üzerindeki Sosyo-Kültürel Etkileri” konulu araştırmayı yürütmek üzere 2015 yılında Mısırda bulundu. Pamukkale Üniversitesi
Rektörlüğü’nde bir dönem Uzman olarak görev yapan Türkmenoğlu 2011 yılından beri Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal ve Beşeri Bilimler Fakültesi Halkla
İlişkiler ve Reklamcılık Bölümünde öğretim görevlisi olarak çalışmakta.
38
Doğumunun 90. Yılında Necmettin Erbakan ve Milli Görüş Düşüncesi
Avrupa’da Yükselen Sağ Siyaset ve İslam Düşmanlığı Karşısında
Barışçı Bir Çaba Olarak Milli Görüş
İslam’ın Avrupa’daki varlığı on üç asrı aşkın bir geçmişe sahip olmakla birlikte II. Dünya Savaşı’nın ardından Avrupa’da başlatılan sanayileşme hamleleri Avrupa-İslam ilişkisinde yeni bir dönemin de habercisi olmuştur. Artan işgücü ihtiyacını karşılamak
üzere Fas, Cezayir, Pakistan, Türkiye gibi halkı Müslüman olan ülkelerle yapılan işgücü anlaşmaları Avrupa ülkelerinde İslam’ın
tedricen görünür hale gelmesinin önünü açmıştır. Misafir işçi olarak geldikleri Avrupa’da kalıcı hale gelen Müslümanlar kurdukları sivil toplum kuruluşları ile örgütlü bir yapı haline gelerek Avrupa’nın siyasi ve sosyal yapısını etkilemeye başlamıştır.
Özellikle 11 Eylül olaylarının ardından Avrupa’da artış gösteren İslam ve yabancı düşmanlığı aynı zamanda İslam’ın varlığı ile
ilgili tartışmaları da gün yüzüne çıkartmıştır. İslam ile şiddet ve terörün ilişkili olduğu yönündeki savlar, bir taraftan Müslümanların temel hak ve özgürlüklerinin korunmasına diğer yandan da İslam’ın doğru bir şekilde tanıtılmasına yönelik politika
ihtiyacını beraberinde getirmiştir. Bu çalışmanın amacı, Avrupa’da yükselen aşırı sağ siyaset ve İslam düşmanlığı karşısında
IGMG’nin tutumunun, pratiğe yansıyan faaliyetleri ele alınarak, ortaya konulmasıdır. Bu kapsamda, IGMG’nin faaliyetlerinin,
İslam düşmanlığına yönelik tartışmalar zemininde konumlandığı yer tartışılacaktır. Çalışmada, kuruluşundan itibaren hiçbir
şiddet olayının içerisinde yer almayan IGMG’nin İslam’ın tanıtılmasına yönelik düzenlediği “Buyrun Ben Müslüman’ım”, “Açık
Cami Günleri” ve “Komşularla İftar” etkinlikleri ile İslam düşmanlığı içeren saldırı ve tartışmalara karşı izlediği hukuki politikalar
analiz edilerek Avrupa’da yükselen sağ siyaset ve İslam düşmanlığı karşısında barışçı bir politika yürüttüğü ortaya konulmaya
çalışılacaktır.
7.
OTURUM
Abdülhalim İnam
1971 yılında Devrek’te doğdu. İlköğretimden sonra 1986 yılında hafızlığını tamamladı. 1993 yılında Devrek İHL’den mezun oldu. 2000 yılında A.Ü. İşletme
Fakültesi’nden mezun oldu. 2007 yılında S.Ü. İlahiyat Fakültesinde ‘’Belçika’da Katolik Din Dersi Öğretmenlerinin Yetiştirme Programları ve Öğretmenlerin Mesleki
Problemleri’’ konulu teziyle Yüksek lisansını, 2013 yılında ‘’Belçika Katolik Eğitim Kurumlarında Okul Öncesi Din Eğitimi’’ başlıklı teziyle doktorasını tamamladı. ‘’
Avrupa’da Müslüman Gençliğin Asimilasyondan Korunmasında Ailenin Rolü’’ ve Belçika Devlet Okullarında Moral Dersleri’’ konulu makaleleri olan İNAM, Avrupa’da
bulunan Türk vatandaşlarımızın Türk dilinin korunması ve problemlerin çözümü noktasında 2. Münih Kongresinin tertip heyetinde görev aldı. Batı Avrupa’da MEB’e
bağlı İHL açılmasına öncülük yaptı. Koordinatörlük görevinde bulundu. İNAM halen Avrupa’nın en büyük STK’larından biri olan IGMG’de Gnl. Bşk. Yrd. Ve Eğitim
Başkanı olarak görev yapmaktadır.
Bekir Gündoğmuş
1982 Çankırı doğumlu. İlk, orta ve lise öğrenimini Çankırı’da, lisans eğitimini Anadolu Üniversitesi İletişim Bilimleri Fakültesi’nde tamamladı. 2004-2009 arası
dönemde gazetecilik mesleğini icra etti. 2010 yılından bu yana Şırnak Üniversitesi’nde öğretim elemanı olarak çalışmaktadır. Yüksek lisans eğitimini İnönü Üniversitesi Siyaset ve Sosyal Bilimler Bilim Dalı’nda tamamlarken, doktora eğitimini de 2012 yılından itibaren yine aynı üniversitede devam ettirmektedir. Tezini,
Avrupa’da faaliyet gösteren İslam Toplumu Milli Görüş (IGMG) teşkilatı hakkında hazırlamaktadır. Bu kapsamda Nisan – Temmuz 2016 tarihleri arasında üç ay süreyle (TÜBİTAK destek kapsamında) misafir araştırmacı olarak Almanya’da bulundu. Siyasal katılım, siyasal hayat ve kurumlar alanında çalışmalarını sürdürürken,
saha çalışmalarına da önem vermektedir. Evli ve iki çocuk babasıdır.
Doğumunun 90. Yılında Necmettin Erbakan ve Milli Görüş Düşüncesi
39
Milli Görüş Hareketi’nin Temel Karakterleri
7.
OTURUM
Milli Görüş hareketi, 1960’lı yılların sonlarında ortaya çıkmış, İslami mücadelede siyaset metodunu aralamış, Necmettin Erbakan tarafından kurulan ve yeni bir model olarak “Adil Düzen” tezini sunmuş “siyasal ıslahatçı” bir İslami harekettir. Bu hareket sosyal, siyasal
ve kültürel alanlarda Türkiye ölçeğinde önemli değişimlerin muharrik kuvveti olmuştur. Aynı zamanda dünya İslami hareketlerinden
bazılarına model olmuş, onlara moral, motivasyon ve heyecan anlamında katkıda bulunmuştur. Bu durum, Milli Görüş hareketinin
karakterleriyle/yapısal özellikleriyle ilgilidir. Tespit edebildiğimiz kadarıyla Milli Görüş hareketinin temel karakterleri şunlardır: İslamcılık, ümmetçilik, İslam birliği ideali, ıslahatçılık, mezhepler üstü duruş, Ehl-i Sünnet mensubiyeti, tasavvufî menşeli oluş, antiemperyalizm, antisiyonizm, yerellik, siyasallık, karizmatik lider tiplilik, kuşatıcılık ve aktivizm. Bahsedilen bu karakterlerin Milli Görüş
mefkûresinde karşılıkları ise şöyle açıklanabilir: İslamcılık; İslam’ın siyasal tezini kabul etmesi, ümmetçilik; anti milliyetçi bir fikriyata
sahip olması, İslam birliği ideali; küresel ölçekte Müslümanların siyasal vb. alanlarda birlikteliğini önemsemesi ve D-8 gibi projelerle
hayata geçirmeye çalışması, ıslahatçılık; sömürgeci güçlere karşı Müslümanların süregelen problemlerini ıslah etmeyi hedefleyen
bir İslami algıya sahip olması, mezhepler üstü duruş, mezhepleri Müslümanların oluşturmuş olduğu amelî ve itikadî sistemler olarak
kabul edip, benimsemekle birlikte mezhepleri farklı olan Müslümanların, Batının tasallutu karşısında beraber hareket etmeleri ve
mezhebi ihtilafları ötelemeleri gerektiğini iddia etmesi, Ehl-i Sünnet mensubiyeti; itikaî ve amelî olarak Ehl-i Sünnete mensup olması
ve sünnî gelenekte “hurûc bi’s-seyf” olarak kavramsallaşmış olan, silahlı mücadeleye yeltenmemesi, tasavvufî menşeli oluş; tasavvufi
bir çevreden neşet etmesi ve bu algıya saygılı oluşu, antiemperyalizm; Emperyalist Batılı devletlerin İslam beldelerindeki emellerine
karşı duruşu, antisiyonizm; Siyonizmin yerel ve küresel ölçekteki hedeflerine karşı oluşu, yerellik; hareketin beslendiği fikri kaynakların millî oluşu ve tarihsel hafızamıza vurgu yapan bir dilinin mevcudiyeti, siyasallık; organizasyon ve mücadele aracı olarak siyasal
parti metodunu da kullanması, karizmatik lider tiplilik; hareketin kurucusu Necmettin Erbakan’ın liderlik özelliklerinden dolayı sahip
olunan avantajları, kuşatıcılık; hareketin farklı İslami düşünce ekollerine bağlı şahısları barındırabilmesi, aktivizm; hareketin pratik
tarafının, teorik tarafına göre daha kuvvetli oluşu. Birbirlerinden ayırmak nerdeyse imkânsız ise de, hareketin İslamcılığı, ümmetçiliği,
İslam birliği ideali, ıslahatçılığı, mezhepler üstü duruşu, Ehl-i Sünnet mensubiyeti ve tasavvufî menşeli oluşu İslami düşüncesiyle;
antiemperyalist ve antisiyonist oluşu, dünya görüşüyle; Ehl-i sünnet mensubiyeti, yerel özelliklere sahip oluşu, siyaset metodunu
kullanması, karizmatik lider tipli bir hareket olması, kuşatıcılığı ve aktivist tarafı, hareket metoduyla alakalıdır. Bütün bu özellikler bir
bütün olarak düşünüldüğünde, Milli Görüş hareketinin “siyasal ıslahatçı” bir İslami hareket olduğunu söylemek zor olmayacaktır. Bu
çalışma, Milli Görüş hareketinin bahsedilen bu karakterleri üzerinden yapısal bir analiz yapmayı hedeflemektedir.
Talip Tuğrul
Talip Tuğrul, 01.03.1976 yılında Elazığ, Merkez Ulukent Köyünde dünyaya geldi. Elazığ İmam-Hatip Lisesi’nden 1994 yılında mezun oldu. 1995 yılında başladığı Selçuk Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi’nden 2000 yılında mezun oldu. Eğitim yıllarında özel dersler aldı. 2002-2006 yılları arasında Avusturya’da bulundu.
2006 yılında Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İlahiyat Anabilim Dalı, İslam Mezhepleri Tarihi Bilim Dalı’nda “Tunceli Aleviliğinde İnanç ve
İbadet (Sarı Saltık Ocağı Örneği)” adlı teziyle yüksek lisansını bitirdi. Daha sonra aynı alanda Atatürk Üniversitesi’nde doktoraya başladı. “Küleyni’nin Şiî
Düşünce Tarihindeki Yeri” adlı doktora tez çalışmasına devam etmektedir. 2007 tarihinde Diyanet İşleri Başkanlığı bünyesinde, memuriyet hayatına başlayıp,
2010 yılında Erzurum Ömer Nasuhi Bilmen Eğitim Merkezi’ne kursiyer olarak atandı. Mart 2012 tarihinde Muş Alparslan Üniversitesi’ne Öğretim Görevlisi
kadrosuyla intisap etti. Halen görevine devam eden Tuğrul, İslam Mezhepleri Tarihi, Şiîlik ve Alevîlik üzerine çalışmalarını sürdürmektedir.
40
Doğumunun 90. Yılında Necmettin Erbakan ve Milli Görüş Düşüncesi
Farklı Bir Yerel Yönetim Yaklaşımı Olarak Milli Görüş Belediyeciliği
Düşünsel kökenleri çok gerilere dayanmakla birlikte, 1951 yılında kurulup ancak 6 ay yaşayabilen Cevat Rıfat Atılhan’ın İslami
Demokratik Parti’sini saymazsak, Türkiye’de açık İslami referanslara sahip ilk siyasi parti 1970’te Prof. Dr. Necmettin Erbakan’ın
liderliğinde kurulan Milli Nizam Partisi (MNP)’dir. MNP yıllardır sağ partiler tarafından oy deposu olarak kullanılmış dindar
kesimin, eğitimli seçkinleri aracılığıyla siyasi arenada ilk bağımsız yer alışıdır. MNP, sağ ve sol çatışmalarının ivme kazandığı
bir dönemde kendisini sağ ve sol tanımlamalardan ayrı gören yeni bir hareketin adıdır. MNP, Milli Selamet Partisi (MSP), Refah
Partisi (RP), Fazilet Partisi (FP) ve günümüzde Saadet Partisi (SP) ideolojik duruşlarını “Milli Görüş” olarak ifade etmektedirler.
Mevcut anayasa ve kanunların İslami kavram ve sembollerin açıkça kullanılmasına müsaade etmediği göz önünde bulundurulursa “milli görüş” ile kastedilenin özünde “İslami görüş” olduğu çok açıktır. Milli Görüşü geniş halk kitleleriyle buluşturarak
bu düşünceyi tabana yayan, bu hareketi Türk siyasi yaşamında bir markaya dönüştüren ve hareketin lideri Erbakan’ı 28 Haziran 1996 tarihi itibariyle Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlığı makamına taşıyan etmenlerin başında Milli Görüş Partilerine
mensup belediyelerin sergilediği başarılar yer almaktadır. Özellikle Refah Partili yıllarda, Milli Görüş Belediyeciliğinin bir efsaneye dönüştüğünü iddia edenler bile vardır. Bu bildiride; siyasette kendisini sağ ve sol kavramsallaştırmalarından ayrı bir
yerde konumlandıran Milli Görüş Hareketinin belediyecilik anlayışı tartışılacaktır. Bu bağlamda, Milli Görüş belediyeciliğinin
temel ilkeleri çerçevesinde Çorum Belediyesinin 1994-1999 yılları arasındaki uygulama ve faaliyetleri ele alınarak anlamaya ve
yorumlanmaya çalışılacaktır. Örnek olarak Çorum Belediyesinin tercih edilmesinin birinci nedeni, dönemin belediye başkanı
Prof. Dr. Arif Ersoy’un Milli Görüş Hareketinin bir dönem söyleminin merkezine oturttuğu “Adil Düzen”in teorisyenlerinden
birisi olarak kabul edilmesidir. Dönem olarak 1994-1999 tarihlerinin seçilmesi de 28 Şubat Post Modern Darbesiyle hükümeti
bırakmak zorunda kalan RP’nin, buna koşut olarak yerel yönetimlerde de iktidarını ilerleyen yıllarda sürdürememiş olmasıdır.
7.
OTURUM
Halil İbrahim Aşgın
1973 yılında Çorum’da doğdu. 1993 yılında Çorum İmam Hatip Lisesi’nden, 1997 yılında İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Kamu Yönetimi Bölümünden
mezun oldu. 2006 yılında Marmara Üniversitesi Kamu Yönetimi Anabilim Dalı, Mahalli İdareler ve Yerinden Yönetim Bilim Dalında, “5393 Sayılı Belediye Kanunu Çerçevesinde Yerel Özerklik Açısından Belediyeler” teziyle yüksek lisansını tamamladı. Halen, Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Felsefe ve Din Bilimleri Anabilim Dalı,
Din Sosyolojisi Bilim Dalında, “Din-Siyaset İlişkisi Bağlamında Milli Görüş Hareketi” tez konusuyla doktora eğitimine devam etmektedir. 1998 – 2015 yılları arasında,
özel sektörde eğitim alanında faaliyette bulunan bir kurumun kurucu müdürlüğünü yaptı. Şubat 2015 itibariyle başladığı Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksek
Okulu Yerel Yönetim Programındaki Öğretim Görevliliği vazifesi halen devam etmektedir. Birçok Sivil Toplum kuruluşunda yöneticilik de yapmış olan Aşgın evli ve dört
çocuk babasıdır.
Doğumunun 90. Yılında Necmettin Erbakan ve Milli Görüş Düşüncesi
41
30 EKİM 2016 PAZAR
8.
OTURUM
16:00
17:30
MÜHENDIS VE SANAYICI: SIYASET ÖNCESI ERBAKAN
Oturum Başkanı: Önder Kutlu
SEDAT ÖZGÜR
Siyaset Öncesi Erbakan: Gümüş Motor ve Sanayileşme Fikri
ABDULLAH DEMIR
Milli Görüş Hareketi’nin Sanayileşme Tasavvuru ve Yeni Bir Sanayileşme Okuması
NECATI ATABERK
Siyasal Yaşamı Öncesinde Necmettin Erbakan
YÜKSEL ÇAVUŞOĞLU
Bir Dünya Lideri Erbakan
Siyaset Öncesi Erbakan: Gümüş Motor ve Sanayileşme Fikri
Necmettin Erbakan’ın tecrübe ve girişimleriyle ortaya çıkan Gümüş Motor fabrikası Milli Görüş Hareketinin ilk fikri ve fiili
çalışmasının adı olmuştur. 1956 yılında şirket olarak kurulan, 1960 yılında seri imalata başlayan fabrika, Milli Görüş’ün temel
dinamiklerini göstermesi açısından önem taşımaktadır.
8.
OTURUM
Gümüş Motor, Cumhuriyet Türkiye’sinde İslami hassasiyete sahip insanların inandıkları gibi yaşayabilme ve karşılaştıkları
toplumsal sorunlara bir çözüm üretme girişimidir. Faizsiz sermaye ile teşekkül ettirilmesi, faizsiz borç verme yapısının kurulması, ortaklarının birlik ve beraberliğinin sağlanması, Gümüş Motor’un temel dinamikleri arasında yer alır. Yabancıların
Türkiye’yi bir “ziraat memleketi” ve büyük bir pazar olarak gördükleri bir dönemde milli ve manevi kalkınma modeli olarak
karşımıza çıkar. “Motor” gibi sanayinin önemli bir alanında gelişmeyi hedefler. Gümüş Motor, 1969 yılında Bağımsızlar hareketi ile siyaset sahnesi çıkan, partiler kuran ve hükümet ortaklıkları yapan Necmettin Erbakan ve Mili Görüş Hareketinin
ortaya koyduğu düşünce ve eylemlerinin de özünü oluşturur.
Sedat Özgür
1980 yılında Malkara’da doğdu. Ortaokul ve liseyi Malkara İHL’de tamamladı. 2003 yılında Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi’nden mezun oldu. Yaklaşık 8
yıl özel okullarda ve devlet okullarında Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi öğretmeni olarak çalıştı. “Necmettin Erbakan ve Gümüş Motor” (2014) adlı kitabını neşretti.
Halen İmam Hatip Lisesi meslek dersleri öğretmeni olarak görev yapmaktadır. Evli ve 2 çocuk babasıdır.
Doğumunun 90. Yılında Necmettin Erbakan ve Milli Görüş Düşüncesi
43
Milli Görüş Hareketi’nin Sanayileşme Tasavvuru ve Yeni Bir Sanayileşme Okuması
8.
OTURUM
Tarih sahnesinde yer alan her toplumun; ekonomik, siyasal ve kültürel kodlarına dayanan bir sanayi ve teknoloji tasavvuru olmuştur.
İlahi kültürü hayatlarının eksenine yerleştirmiş olan milletlerin temel amacı da bütün teknik/alet ilmi imkanlarını seferber ederek
iyilikleri/imarı özendirmek ve kötülükleri/ifsadı önlemek olmuştur/olmalıdır. Yaşadığı dönemin en önemli bilim, aksiyon ve siyaset
isimlerinden biri olan Milli Görüş Hareketinin Kurucu Lideri Necmettin Erbakan; sadece Milli Görüş Hareketi’nin lideri değil aynı
zamanda kimliğinde, yönünde ve rotasında sapma olan bir millete; şümullü hedefler göstermiş, yeniden hayaller kurulabileceğini
öğretmiş, bu hedeflerin ve hayallerin gerçekleşebilmesi için yılmaz bir mücadele örneği göstermiştir. Aynı zamanda son iki asırdır
milletimizi, maruz olduğu ve kaldığı özgüven eksikliğinden ve yenilmişlik psikolojisinden kurtarmak için; Yaşanabilir Bir Türkiye,
Yeniden Büyük Türkiye ve Yeni Bir Dünya gibi üç önemli hedefi de işaret etmiştir. Kurucu Lider bu hedeflerin gerçekleştirilmesi için;
sık sık milletimizin hem manevi hem de maddi sahada kalkınarak saadet ve selamete erişmesini, manevi kalkınma olmadan maddi
kalkınmanın olmayacağını, ayrıca batı ile rekabet edebilmek için Türkiye’nin ihtiyacı olan temel şeylerin tarih bilinci, maneviyat ve
iman olduğunu belirtmiştir. Bu bağlamda sanayileşme hamleleri hem işsizlikten kurtulmanın hem de dış ticaret açığını kapatmanın
ve ağır sanayiye sahip olarak fabrikalarını kendisi kuran güçlü bir Türkiye’nin reçetesini içerisinde barındırmıştır. Necmettin Erbakan
1977’de yaptığı bir konuşmada “Büyük tarihi ağır sanayi hamlesini, manevi kalkınma hamlesiyle beraber yürüttüklerini ondan dolayı
bu kalkınmanın hakiki ve sağlam bir kalkınma olduğunu” belirtmiştir. Bu çalışmada Milli Görüş Hareketinin Türkiye’nin sanayileşmesine yaptığı katkı/lar hem söylem hem de eylem bazlı incelenerek; “sanayi/leşme temelli büyüme” bağlamında yeni bir sanayileşme
okumasının umdeleri değerlendirilecektir.
Abdullah Demir
1973 yılında Trabzon’da doğdu. İlk, orta ve liseyi Trabzon’da tamamladı. 1996 yılında MÜTEF Makine Eğitimi Bölümünden Otomotiv Öğretmeni olarak mezun
oldu. 1999 yılında “Toplu Taşım Araçlarında Otomatik Vites Kutusu Uygulaması ve İşletme Maliyetlerine Etkisi” konulu tez çalışmasıyla yüksek lisansını tamamladı. 3 yıl süreyle Marmara Üniversitesinde Araştırma Görevlisi olarak çalıştı. 2009 yılında Kocaeli Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsünde “Fren Disklerine
Uygulanan Kaplamaların Frenleme Performansına Etkisinin Deneysel İncelenmesi” konulu tez çalışmasıyla doktor unvanını aldı. 5 yıl süreyle İSPARK AŞ’de
müdür olarak çalışan Demir, 2011 yılında Marmara Üniversitesi Teknoloji Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü’nde Yardımcı Doçent unvanıyla öğretim
üyeliğine başladı. Başta otomotiv olmak üzere, güç aktarma organları, alternatif yakıtlar, ulaşım ve otopark yönetimi alanlarında ulusal ve uluslararası dergilerde, kongre ve sempozyumlarda yayımlanmış yaklaşık 40 makale çalışması bulunmaktadır. Ayrıca “Otopark Uygulamalarında Teknoloji, Çevre ve Emniyet
Faktörleri” ve 52 bin kelimelik “Otomotiv ve Temel Teknik Bilimler Sözlüğü” gibi yayımları bulunmaktadır. Evli ve iki çocuk babasıdır.
44
Doğumunun 90. Yılında Necmettin Erbakan ve Milli Görüş Düşüncesi
Siyasal Yaşamı Öncesinde Necmettin Erbakan
Türk siyasi yaşamının önemli şahsiyetlerinden Prof. Dr. Necmettin Erbakan genellikle bir siyasal önder olarak Türk halkının
bilincinde yer etmiştir. Yaşamının önemli bir bölümünü siyasette geçirdiğinden kendisi hakkında böyle bir görüşe sahip olunması doğal karşılanabilir. Ancak Prof. Dr. Necmettin Erbakan’ın siyasete girmeden önceki yaşamı bir akademisyen olarak ele
alınmalı ve siyasi yaşamı bu perspektiften değerlendirilmelidir. Siyasal yaşamından bağımsız bir Prof. Dr. Necmettin Erbakan
nasıl düşünülemezse akademik yönü de en az o kadar ele alınmalı ve yorumlanmalıdır. Prof. Dr. Necmettin Erbakan’ı siyasete yönlendiren kuvvet akademik çalışmalarının sonuçlarını almadaki zorluklar olmuştur. Akademik yaşamı devam ederken
üzerinde çalıştığı konular sadece akademik açıdan değil aynı zamanda endüstriyel uygulama açısından da dönemine göre
son derece önemli çalışmalardır. Siyasete girdikten sonra da Prof. Dr. Necmettin Erbakan belki öğrencilik yıllarından beri gerçekleştirmeyi planladığı konuları Türkiye’nin gündeminde tutmuş ve hayata geçirmek için büyük çaba sarf etmiştir. Akademik çalışmalarının odağını dizel motorları ve yakıtlar konusu oluşturmaktadır. Sürekli aynı konuda çalışmak yerine ele aldığı
konuyu tüm yönleri ile incelemek ve uygulamaya dönük çalışmalar yapmak Prof. Dr. Necmettin Erbakan’ın yöntemi olmuştur
denilebilir. Bu çalışmada Prof. Dr. Necmettin Erbakan’ın Odalar Birliğine girişine kadarki dönemde yaptığı teorik ve deneysel
çalışmalardan bir bölüm ele alınmıştır. Prof. Dr. Necmettin Erbakan’ın ele aldığı konular bu gün bile üzerinde çalışılması gereken ve Türkiye’ye ekonomik katkı sağlama potansiyeli olan konulardır. Prof. Dr. Necmettin Erbakan’ın yürüttüğü her akademik
çalışmanın ayrı ayrı ele alınarak detaylı incelemeler yapılması gerekmektedir. Gelecekte yapılması planlanan çalışmalarda
Prof. Dr. Necmettin Erbakan’ın Doçentlik çalışması başta olmak üzere akademik yaşamı boyunca yaptığı tüm çalışmalar ayrı
ayrı ele alınmalı ve uygulamaya dönük çalışma yapmak isteyen araştırıcılar tarafından bir referans kabul edilerek yeni çalışmalara başlanmalıdır.
8.
OTURUM
Necati Ataberk
Necati Ataberk, 1965 yılında Konya’da doğdu. İlk ve orta öğrenimini Konya’da, Lisans ve Yüksek Lisans eğitimini Dokuz Eylül Üniversitesinde , doktora eğitimini Selçuk
Üniversitesinde tamamladı. 2008 yılında Yardımcı doçent, 2012 yılında Doçent oldu. Halen Necmettin Erbakan Üniversitesi Makine Mühendisliği Bölüm Başkanlığı
görevini yürüten Dr. Ataberk, evli dört çocuk babasıdır. Uluslararası hakemli dergilerde yayınlanmış makaleleri, Katıldığı bilimsel konferanslarda sunulmuş bildirileri,
sonuçlandırılmış projeleri olan Dr. Ataberk lisans ve lisans üstü seviyede dersler vermektedir. Dr. Ataberk’in akademik çalışma konuları kırılma mekaniği, yorulma ve
nano malzemelerdir. Bu konularda devam etmekte olan projeleri bulunan Dr Ataberk Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Kamu Üniversite Sanayi İşbirliği (KÜSİ) çalışma
grubu Konya bölgesi üyesidir. Bu görev kapsamında Konya Sanayisi ile Akademisyenlerin işbirliğini arttırma çalışmalarını da yürütmektedir.
Doğumunun 90. Yılında Necmettin Erbakan ve Milli Görüş Düşüncesi
45
Bir Dünya Lideri Erbakan
8.
OTURUM
Her milletin Kahramanları vardır. Bizim milletimiz tarihinde de isimleri altın harflerle, altın sayfalara yazılmış, üstün vasıflı lider, devlet adamı,
komutan vs kahramanlarımız olmuştur. Peygamber (sav)’den başlayıp, Alparslan gazi ile Selçuklu Osmanlı-Türk tarihindeki muhteşem kahramanları yanı sıra yakın tarihte Türk milletinin, isimli isimsiz birçok kahramanı elbette sayılabilir. İnkıtaa uğrayan liderlik anlayışı Tarihin makûs akışında; 1960’lı yıllarda tekrar ele alınarak 1500 yıllık medeniyetin yeniden liderliğine çabası şeklinde neşvü nema bulma temayülünü göstermiştir.
Kültürün, medeniyetin, var oluşun, kahramanlığın, kıyamın farklı yeni bir versiyonu veya veçhesiyle ile şekillendiği görülmektedir. Milletimiz
mantalitesinde, yeni bir devir başlamış ve Anadolu’nun bağrında bu milletin, inananların bir sesi duyulmaya ve yükselme tezahürü hissedilmiştir. Sanki sancak düştüğü yerden kaldırılmaya başlanmıştır. Mahşeri vicdanda, millet nezdinde Çok ciddi bir makes bulan bu dava sesi, bilim
ve siyaset adamı Prof. Dr. Necmettin Erbakan ve arkadaşlarınındı. Bu sempatik, gür, özlenen ve vasıflı ses bir bilim adamınındı. Aynı zamanda,
üretim ve ticaret erbabı, siyaset Adamı olan Erbakan’ındı. Medeniyeti ihata etmeye çalışan sesin haiz bulunduğu toplum içinde, yetişmiş mümtaz vasıfları yanı sıra temayüz eden güvenirliliği ile çok kısa zamanda ismi dalga dalga masum ve mazlumların bütün coğrafyasını kapsamaya,
ihtiva ve muhtefa etmeye başlamıştır. Mezkur toplumu, şahsı maneviyesinde, ümitlendiren ve Ümmet fikrini ortaya çıkmasını tetikleyen ve tevdi
edilen lider misyonu özelliklerine haiz idi. Binaenaleyh, tamamen kapitalizmin ve komünizmin felsefesine, kıskacın a itilmeye, çalışan bir ülke.
Bu ülkenin, değerlerinden kopma ve cazibelerle, sömürge yapmak isteyen güçlerin ceberut arzularına tutsak olma gayretlerine rağmen milli
değerlerine temayül eden bir millet. İmamesi kopmuş dağılmaya maruz bırakılmış Osmanlıyı veya büyük devleti Ali’yi parçalayan, daha küçük
parçalara bölünmeye çalışan yedi düvele karşı direnip mukavemet gösteren bir dava şuuru. Köleleşmemiş, ama değerlerini kaybetmiş kendi
milletine kendi değerlerine yabancılaşmış toplum. Böyle bir zamanda Türk Milleti temsilcilerine rağmen, vahiy kaynaklı yeni bir muştu sunmaya
çalışan inançlı ve cesur bir hareket planı sunulmaya başlanmıştır. Bölgedeki bütün dengeleri ayarlayan ABD gibi yabancı düşüncelere rağmen
yeni bir aks veya eksen belirleyerek Abdülhamit’ten sonraki şirazesi bozulmuş, şakulünü Anadolu’ya çevirmeye, çekmeye çalışan, inanç ve maddi
kalkınmaya birlikte gayret ve tavır ortaya konmaya başlanmıştır. Büyük millet, Büyük dava, Cihat anlayışını, cumhuriyet mefhumu içerisinde,
demokrasi enstrümanlarıyla yeni bir ruhi konsepti içerisinde icraata dönüştürülme hedeflenmiştir. Erbakan, böyle bir düşünce ve fikrin tetiklenmesi ve fiiliyatı, icraatının doğmasını gündeme taşımayı hedefleyen bir liderdi. Böyle nice kahramanlık destanları ile dolu milletimizin, nesillerine
yeniden bilhassa siyasi şuur kazandırmayı azmetmiş bir dava ada’mı mütefekkir idi. Asaleti ve Adalet muvacehesinde, çalışma gayreti, tekniği,
imalat fikrini, ağır sanayi ve bilgi üretim teknolojilerini, yeniden kaybolduğu yerden bulmaya hasretti. Masum ve mazlum coğrafyadaki bir türlü
sömürgeleştirilememiş bir milletin, “yetersiz ve kifayetsiz muhteris insanlar ve liderleri” bertaraf edilerek, ülkelerarası sömürü Sistemine karşı
topyekûn hareketiyle yeniden adaletin yerleşmesi teessüs etmesinin bir zaruret olduğuna müdrikti. Toplumun içerisinde bulunduğu amansız
zilleti bertaraf etmek ve yeniden toparlanmasının mümkün olacağına inanan, akl’ eden ve bunu azmeden, stratejik bir medeniyet geliştirip yer
yüzüne uygulamasını sağlayacak yeni bir lider idi.
Yüksel Çavuşoğlu
Prof. Dr. Yüksel Çavuşoğlu - 1948’de Konya’da dünyaya gelmiştir. İlk ve orta öğretimini Karaman’da tamamlamıştır. 1973’de YTÜ’ Makine Mühendisliği bölümünden mezun
olmuştur. 1976, Yüksek Lisansını, Ege Ün Makine Mühendislik bölümünde tamamlamıştır. 1983’İTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü’nde Doktorasını tamamlamıştır. 1978’de İTÜ SAK.Ü’
de Doçentliğe geçiş yeterlik tezini tamamlamıştır. 1984, SÜ’nde Yrd. Doç. 1988, MÜ’de Doç. Dr. 1994’te Profesör olmuştur. 1976’da Sakarya Akademisi’ne asistan olarak girmiştir.
Makine Elemanları, Statik, Malzeme, Teknik Resim ve Ziraat Makinaları derslerini asiste etmiştir. 1984’te Yard. Doç. Olarak Selçuk Ü. Öğretim üyeliğine başlamıştır. Makine Elemanları, Mukavemet, Kompozit malzemeler ve İnşaat Makineleri derslerini vermiştir. Bu arada Makine Mühendisliği Konstrüksiyon ABD başkanlığını yürütmüş ve Mühendislik
dergisinde bilim konseyi üyeliği yapmıştır. Yemek Yürütme Kurulu Başkanlığını yapmıştır. Büyük kapasiteli statik Hidrolik projesini yürütmüştür. 16 tane üretime yönelik yüksek
lisans danışmanlığı ve 9 doktora danışmanlığı yapmıştır. 1988’de Yrd. Doç. Olarak geldiği Marmara Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi’nde doçentlikten sonra, ABD ve Makine
Eğitimi bölüm başkanlıkları yapmıştır. Makine Elemanları, Statik Mukavemet, Malzeme, CAD/CAM, Hidrolik ve Lisansüstünde Sonlu elemanlar ve kompozit malzemeler derslerini vermiştir. Çok sayıda yüksek lisans ve doktora danışmanlıkları yaptır. DPT destekli üç tane ciddi proje gerçekleştirmiştir 2002’de 22. Dönem Karaman Milletvekili olmuştur.
46
Doğumunun 90. Yılında Necmettin Erbakan ve Milli Görüş Düşüncesi
30 EKİM 2016 PAZAR
KAPANIŞ
17:30-18:00
Önder Kutlu
Mahmut Atay
Lütfi Sunar
Mahmut Hakkı Akın
47
28-30 Ekim 2016
MEVLANA KÜLTÜR MERKEZI, KONYA
erbakansempozyumu.org
erbakansempozym
erbakansempozyum
Bildiri Özetleri
Download