endokrin sistem #3

ENDOKRİN SİSTEM #3
SELİN HOCA
PARATİROİT BEZİ
•
•
Tiroit bezinin arkasında bulunan mercimek büyüklüğünde olan dört tane bezdir.
PARATHORMON salgılar.
Parathormon
•
•
•
•
Kan ile diğer dokular arasındaki kalsiyum-fosfor dengesinin korunmasını sağlar.
Kanda kalsiyum miktarı normal değerin altına düştüğünde parathormon miktarı artar. Kemikten kana
kalsiyum minerali geçişi başlar. Ayrıca bağırsak ve böbreklerden kalsiyum emilimi artar.
Parathormon kandaki kalsiyum miktarını artırırken böbreklerden fosforun atılmasını hızlandırır ve kandaki
fosfor miktarını azaltır.
Parathormon ile kalsitonin hormonu zıt etki eder. (antagonist)
•
Parathormon az salgılanırsa;
Kandaki kalsiyum miktarı normalin altına düşer.
Kemiklerde ve kaslarda kalsiyum birikimi artar.
Kaslarda ağrılı kramplar ve titremeler ortaya çıkar. Buna TETANİ hastalığı denir.
•
Parathormon fazla salgılanırsa;
Kemiklerdeki kalsiyum ve fosfor miktarı azalır.
Kemikler zayıflar.
Kandaki kalsiyum miktarı artar. Fazla kalsiyum böbrekler böbrek taşı oluşmasına neden olur.
Kaslarda kalsiyum azalır. Bu nedenle kaslarda zayıflama ve uyarılara geç cevap verme durumları ortaya çıkar.
BÖBREK ÜSTÜ BEZLERİ (ADRENAL BEZ)
•
•
•
Her bir böbreğin üst kısmında bulunan endokrin bezdir.
Böbrekler ile doğrudan bir bağlantısı yoktur.
Adrenal bezler ÖZ (MEDULLA) ve KABUK (KORTEKS) bölgesi olmak üzere iki kısımdan oluşmuştur.
Adrenal Bez Korteks Hormonları
Adrenal bezin korteks hormonlarının salgılanması hipofizden salgılanan ACTH hormonu tarafından kontrol edilir.
Bu hormonlar steroid yapılı hormonlardır.
1.Kortizol Hormonu (Glikokortikoid):
Karbonhidrat, yağ ve protein metabolizması üzerine etkilidir.
Kandaki glikoz oranı düştüğünde vücuttaki yağ ve proteinlerin glikoza dönüşmesini sağlayarak kan şekerini
artırır.
Karaciğerdeki glikojen deposunu artırır.
Glikozun oksidasyonunu önler.
Protein ve aminoasitler üzerindeki yıkıcı etkiden dolayı idrardaki azot miktarını artırır.
Kortizol eksikliğinde kan şekeri düşer.
Bunun nedeni ise aminoasitlerden glikoz yapılamamasıdır.
Glikokortikoidlerin aşırı miktarda ilaç olarak kullanılması vücudun bağışıklık elemanlarını baskılar.
Bu nedenle de aşırı ağrılı veya iltihaplanmalı hastalıklarda tedavi amacıyla kullanılır. Kortizon ilacı
gibi uzun süreli bu ilaçların kullanılması bağışıklık sistemini uzun süre baskılayacağından
enfeksiyonlara neden olabilir.
2.
Aldesteron Hormonu (Mineralokortikoid) :
Böbreklerden sodyum ve klor emilimini artırırken potasyumun emilimini azaltır. Böylece kanda, hücre içi ve
hücre dışı sıvılardaki iyon derişimini düzenler.
Aldesteron az salgılanırsa;
Kandaki sodyum ve klor miktarı azalırken; potasyum miktarı artar.
Kanın hacmi ve basıncı azalır.
Kaslarda yorgunluk ortaya çıkar.
Halsizlik ve iştahsızlık artar.
Enfeksiyonlara karşı direnç azalır.
Deride pigmentleşme artar ve deri bronz bir renk alır. Buna ADDİSON hastalığı denir.
Aldesteron fazla salgılanırsa;
Kandaki sodyum ve klor miktarı artarken, potasyum miktarı azalır.
Kanın hacmi basını artar.
Doku sıvısı miktarı artar. (ödem oluşur.)
Potasyum eksikliği sinir hücrelerindeki iletimin aksamasına ve kas zayıflamasına neden olur.
3.
Eşey Hormonları:
Testis ve yumurtalıklardan salgılanan eşey hormonları az miktarda böbrek üstü bezinin korteks bölgesinden
de salgılanmaktadır.
Östrojen, Testesteron(androjen) ve progesteron salgılanmasını sağlar.