Oligodonti: Olgu Bildirimi Oligodontia: A Case Report

OLGU RAPORU (Case Report)
Hacettepe Dişhekimliği Fakültesi Dergisi
Cilt: 30, Sayı: 2, Sayfa: 31-34, 2006
Oligodonti: Olgu Bildirimi
Oligodontia: A Case Report
*Dr. Nursel AKKAYA, *Dt. Seher ALPASLAN, *Yrd.Doç.Dr. Aydan KANLI
* Hacettepe Üniversitesi Dişhekimliği Fakültesi Oral Diagnoz ve Radyoloji Anabilim Dalı
ÖZET
ABSTRACT
Oligodonti, üçüncü molarlar dışında, altı ya da daha
Oligodontia is the congenitally absence of six teeth
fazla dişin konjenital eksikliğidir. Oligodonti olguların-
or more, excluding third molars. In the cases of
da, diğer dişler de olası anomaliler yönünden değer-
oligodontia, it should be also evaluated for possible
abnormalities of other teeth. For the treatment
lendirilmelidir. Tedavi planlamasında; hastanın yaşı,
planning; patient’s age, the condition of retained
mevcut süt dişlerinin durumu ve eksik dişlerin sayısı
primary teeth, the number of missing teeth should
dikkate alınmalıdır. Bu raporda, 22 yaşındaki sağlıklı
bir kadın hastada, 12 daimi dişin eksikliğini içeren bir
oligodonti olgusu sunulmaktadır.
ANAHTAR KELİMELER
Oligodonti, Şiddetli hipodonti, Konjenital diş eksikliği,
Diş agenezisi, Dental anomaliler
be taken into account. In this report, it is presented a case of oligodontia including absence of 12
permanent teeth of a 22 years old, healty, female
patient.
KEYWORDS
Oligodontia, Severe hypodontia, Congenitally missing
teeth, Tooth agenesis, Dental abnormalities
32
Gİrİş
Bir ya da daha fazla dişin gelişimsel olarak
eksik olması hipodonti, üçüncü molarlar dışında
altı ya da daha fazla dişin konjenital eksikliği ise,
oligodonti ya da şiddetli hipodonti olarak adlandırılmaktadır1,2. Dhanrajani1, oligodonti terimini
sistemik hastalıklarla ilişkili olarak çok sayıda dişin eksikliği için kullanmıştır. Schalk-Van der Weide ve Bosman2 ise oligodonti olgularını, “izole”
ya da “sendromla ilişkili” şeklinde sınıflandırmışlardır. İzole oligodontinin otozomal dominant geçiş gösterdiği düşünülmektedir3. Diş sayısındaki
azalmayı, daha kısa dental arklara uygun olduğu
için, evrimsel eğilim olarak kabul eden araştırmacılar da bulunmaktadır4. Daimi dentisyonda
görülme sıklığı %0.3 olarak bildirilmiştir1. Konjenital olarak eksik olan dişler, çoğunlukla maksiller lateraller, mandibular ikinci premolarlar ve
mandibular santrallerdir. Diş eksikliği unilateral
ya da bilateral olabilir5. Maksiller santraller, maksiller ve mandibular kaninler ile birinci molarların
eksikliğine nadiren rastlanır. Bu dişlerin eksikliği
daha çok oligodonti olgularında ortaya çıkmaktadır1. Konjenital diş eksikliği radyografik olarak
saptanmaktadır5.
Oligodonti olgularında, estetik ve fonksiyonel
problemlere yol açan çeşitli klinik bulgular tedavi planlamasını güçleştirmektedir. Bu durumlar;
mevcut süt dişlerinin infraoklüzyonu ve yer kaybı, süt dişlerinin ankilozu, eksik dişler bölgesinde
alveolar kemiğin atrofisi olarak sayılabilir. Tedavi
planlamasında hastanın yaşı, mevcut süt dişlerinin durumu, eksik diş sayısı ve oklüzyon dikkate
alınmalıdır1.
temik hastalığı ve ekstraoral dokulara ait bir anomalisi bulunmadığı saptanmıştır. İntraoral olarak;
sınıf III maloklüzyon, anterior bölgede open bite
ve diastemalar olduğu, mandibular süt santraller,
sağ süt lateraller, sağ süt kanin, süt molarlar ve
maksiller sağ süt moların ağızda mevcut olduğu
saptanmıştır. Ayrıca maksiller birinci premolar
dişlerde rotasyon, maksiller ve mandibular molar
dişlerinde çürük olduğu görülmüştür. Radyografik değerlendirme sonucu, hastanın maksiller
lateraller, maksiller sağ kanin, maksiller ikinci
premolarlar, mandibular santral ve lateral insizörler, mandibular sağ kanin ve mandibular ikinci
premolarlar olmak üzere toplam 12 dişinin konjenital olarak eksik olduğu belirlenmiştir (Resim
1–2). Bu dişlere ek olarak hastanın üçüncü molar
dişlerinin de gelişimsel eksikliği dikkati çekmiş-
RESİM 1
Hastanın panoramik radyografı
Bu olguda 12 dişi içeren oligodonti ve tedavi
planlaması sunulmaktadır.
Olgu Bİldİrİmİ
2003 yılında, 22 yaşındaki kadın hasta Hacettepe Üniversitesi Dişhekimliği Fakültesi Oral
Diagnoz ve Radyoloji Anabilim Dalı’na dişlerinin
estetik olmayan görüntüsünden duyduğu rahatsızlık nedeniyle başvurmuştur. Ailesinde de diş
eksikliği hikâyesi olan hastanın, herhangi bir sis-
RESİM 2
Diş eksikliği olan bölgelerden alınan periapikal radyograflar
33
tir. Radyografik olarak mevcut süt dişlerinde kök
rezorpsiyonları olduğu, özellikle mandibular süt
molarların köklerinin hemen hemen tamamen
rezorbe olduğu görülmüştür. Hastanın daha önce
herhangi bir dişini çektirmemesi ve radyografik
olarak 12 dişin eksik olduğunun doğrulanması
sonucu oligodonti tanısına varılmıştır. Mevcut
daimi dişlerde maksiller premolarların rotasyonu
dışında, klinik ve radyografik olarak herhangi bir
anomaliye rastlanmamıştır. Hastanın yaşı, oral
hijyen durumu ve tedaviden beklentileri dikkate
alınarak, iki aşamalı tedavi planlaması yapılmıştır. Hastaya tedavinin amaçları ve kapsamı hakkında bilgi verilmiştir. Tedavi planlamasının ilk
aşamasında, oral hijyenin sağlanması ve mevcut
dişlere ait sorunların çözülmesi; ikinci aşamasında ise, ideal oklüzyonun sağlanması ve estetik
problemlerin çözülmesi amaçlanmıştır. Bu nedenle; hastaya oral hijyen konusunda önerilerde bulunulmuş, hastanın mandibular sol ikinci
molar dişine kanal tedavisi, periodontal tedavi,
diğer dişlerine de restoratif tedavi planlanmıştır.
Hastanın çok sayıda dişinin eksik olması, sınıf III
maloklüzyonu ve anterior open bite nedeniyle;
tedavi planlamasının ikinci aşaması mevcut süt
dişlerinin çekimi, ortodontik tedavi ve ardından
protetik rehabilitasyon olarak belirlenmiştir.
Tartışma
Konjenital diş eksiliğinin etiyolojisinde heredite faktörünün rol oynadığına inanılmaktadır3. Ancak aile hikâyesi olmayan bireylerde de
diş eksikliği görülebilmektedir1. Oligodonti bazı
sendromlarla ilişkili olarak da ortaya çıkabilmektedir. En sık olarak ektodermal displazi ve Down
sendromu ile birlikte görülmektedir1. Bu tip olgularda hastanın ekstraoral anomaliler yönünden
dikkatle değerlendirilmesi, oligodontinin “izole”
ya da “sendromla ilişkili” olan tip olup olmadığının ayırt edilmesi için önem kazanmaktadır. Oligodonti hastaları; deri, kulaklar, gözler ve iskeletsel anomaliler yönünden değerlendirilmelidir6.
Sunulan olguda dentisyon dışında ektodermal
dokulara ve diğer sistemlere ait herhangi bir anomaliye rastlanmamıştır.
Konjenital diş eksikliği ile ilişkili olarak, diğer
dişlerde de anomaliler rapor edilmiştir. Diğer dişleri etkileyen bu anomaliler; dişlerin gelişimi ve
sürmesinde gecikme7, mikrodonti8, şekil bozuklukları9, ektopik erüpsiyonlar10, kısa köklü dişler11,
taurodontizm12, premolarların ve maksiller laterallerin rotasyonu13, mine hipoplazisi ve hipokalsifikasyonu10 olarak bildirilmiştir. Bu olguda da
maksiller premolarlarda rotasyon mevcuttur.
Panoramik radyografi, konjenital diş eksikliğinin tanısında yararlı bir tanı yöntemidir. Ayrıca,
panoramik radyograflar ile diğer dişler de olası
anomaliler yönünden değerlendirilebilir. Avcu ve
ark14 diş eksikliği bulunan olgularda, eksik olan
dişler ektopik olarak gömülü olabileceği için, panoramik radyografi ile tanıya varılmasını önermektedirler.
Hipodonti olgularının tedavi planlamasında;
hastanın yaşı, mevcut süt dişlerinin sayısı ve durumu, eksik dişlerin sayısı, dişlerde çürük olup olmaması, destek dokuların durumu, oklüzyon, interoklüzal mesafe dikkate alınmalıdır1. Oligodonti
olgularının tedavi planlamasında ise, hastanın yaşı
önemli rol oynamaktadır. Maksiller ve mandibular
anterior dişlerin pasif erüpsiyonunun 20 yaşına
kadar devam ettiği ve dişetinin yapısı ve papilla
yüksekliğinin değişebileceği bildirilmiştir15,16. Bu
nedenle, 20 yaşına kadar mevcut süt dişlerinin
restore edilerek korunması önerilmektedir1.
Sunulan olguda hastanın yaşı, maloklüzyonunun bulunması ve tedaviden beklentisi dikkate
alınarak; preventif ve restoratif tedaviyi takiben,
süt dişlerinin çekimi, ortodontik ve protetik tedavi planlamasına karar verilmiştir.
KAYNAKLAR
1. Dhanrajani PJ. Hypodontia: etiology, clinical features, and
management. Quintessence Int 2002;33:294–302.
2. Schalk-Van Der Weide Y, Bosman F. Tooth size in
relatives of individuals with oligodontia. Arch Oral Biol
1996;41:469–472.
3. Graber LW. Congenital absence of teeth: a review with
emphasis on inheritance patterns. J Am Dent Assoc
1978;96:266–275.
34
4. Lavelle CL, Moore WJ. The incidence of agenesis and
polygenesis in the primate dentition. Am J Phys Anthropol
1973;38:671–679.
5. Goaz PW, White SC. Dental Anomalies. In: Goaz
PW, White SC (eds). Oral Radiology Principles and
Interpretation. St. Louis, Missouri: Mosby, 1994:340–368.
11. Apajalahti S, Arte S, Pirinen S. Short root anomaly in
families and its association with other dental anomalies.
Eur J Oral Sci 1999;107:97–101.
12. Seow WK, Lai PY. Association of taurodontism with
hypodontia. Pediatr Dent 1989;11:214–219.
6. Schalk-van der Weide Y, Beemer FA. Symtomatology of
patients with oligodontia. J Oral Rehabil 1994;21:247–261.
13. Baccetti T. The rotation associated with aplasia of
7. Rune B, Sarnäs KV. Tooth size and tooth formation
in children with advanced hypodontia. Angle Orthod
1974;44:316–321.
14. Avcu N, Buyukkopru D, Kansu O, Dural S. Severe
8. Garn SM, Lewis AB. The gradient and pattern of crownsize reduction in simple hypodontia. Angle Orthod
1970;40:51–58.
9. Alvesalo L, Portin P. The inheritance pattern of missing,
peg-shaped and strongly mesio-distally reduced upper
lateral incisors. Acta Odontol Scand 1969;27:563–575.
10. Baccetti T. A controlled study of associated dental
anomalies. Angle Orthod 1998;68:267–274.
nonadjacent teeth. Angle Orthod 1998;68:471–474.
hypodontia and asymptomatic bilaterally ectopic impacted
teeth in the coronoid processes: A case report. Quint Int
2004;35:582–583.
15. Volchansky A, Cleaton-Jones P. The position of the
gingival margin as expressed by clinical crown height in
children aged 6-16 years. J Dent 1976;4:116–122.
16. Volchansky A, Cleaton-Jones P, Fatti LP. A 3-year
longitudinal study of the position of the gingival margin in
man. J Clin Periodontol 1979;6:231–237.
İLETİŞİM ADRESİ
Dr. Nursel AKKAYA
Hacettepe Üniversitesi Dişhekimliği Fakültesi Oral Diagnoz ve Radyoloji Anabilim Dalı 06100 Sıhhiye/ANKARA
Tel: 0 312 305 22 05, E-posta: [email protected]