Dr. Evren ÖZDEMİR
advertisement
ONKOLOJİ ECZACILIĞINA DOKTOR BAKIŞI Dr. Evren Özdemir Hacettepe Üniversitesi Kanser Enstitüsü Ankara 05.04.2014 Akılcı İlaç Kullanımı İçin Sorumluluk Sahibi Taraflar • • • • • • • • Hekim Eczacı Hemşire Diğer sağlık personeli Hasta/ hasta yakını Üretici Düzenleyici Otorite Diğer (Medya, Akademi vb.) Hasta Bakımı İlaç tedavisinde karşılaşılan sorunlar • • • • • • Endikasyon: Endikasyon olduğu halde ilaç verilmemesi Endikasyon olmadan ilaç verilmesi (gereksiz tedavi) Etkinlik: Endikasyona uygun ilaç seçilmemesi (yanlış ilaç) İlacın düşük dozda verilmesi (subtörepatik doz) İlacın uygun yoldan verilmemesi İlacın monitorize edilmemesi İlaç tedavisinde karşılaşılan sorunlar • • • • • • Güvenlik: Advers ilaç reaksiyonları Doz aşımı ve toksisite İlaç etkileşimleri İlacın uygun yoldan verilmemesi İlacın monitorize edilmemesi Uyum: Hastanın ilacını hiç almaması veya uygun doz ve sürede almaması Advers İlaç Olayları (Advers Drug Events) • ABD’de hastanelere yatan her 100 hastanın 27’si, ayaktan hastanelere başvuran her 100 hastadan 3’ü advers ilaç etkisine (ADE) maruz kalmaktadır. • Bunun sonucunda ABD’de her yıl 770.000 hastanın zarar gördüğü veya öldüğü tahmin edilmektedir. • ABD’de Yoğun Bakım Ünitesi ekibine klinik eczacı dahil edilmesinin, önlenebilir advers ilaç olaylarını %66 oranında azalttığı gösterilmiştir. İlaç tedavisinde sık görülen advers olaylar • İlaca bağlı toksisiteler: – – – – – • • • • • • warfarin anti-diyabetikler NSAID digoksin anti-epileptikler İlaç tedavi izlemindeki yetersizlikler Uygun olmayan doz Hasta uyumu İlaç etkileşimleri Kontrendikasyonlar Allerji Klinik Eczacılık • Yoğun Bakım Üniteleri • Onkoloji • Kök Hücre Nakli Üniteleri • Diğer dallar – Yataklı servis – Poliklinikler – Ayaktan Tedavi Ünitesi – KİT Ünitesi – Poliklinik – Ayaktan Tedavi Ünitesi Klinik Eczacılık Klinik Eczacılık Klinik Eczacılık Uygulama Prensipleri • • • • • • • • • Akılcı ilaç tedavisi Hasta eğitimi ve tedaviye uyumu İlaç danışmanlık hizmeti İlaç tedavi izlemi İlaç etkileşimlerinin izlemi Advers olayların izlemi Farmakovijilans Farmakoekonomi Multidisipliner yaklaşım Klinik Eczacının Rolü • Hasta ilaç öyküsünün alınması ve ilaç listesinin gözden geçirilmesi • İlaç isteminin gözden geçirilmesi • İlaçların güvenli ve rasyonel kullanımının hastaya anlatılması • Hastanın ilacını uygun (tedavi edici) doz ve sürede aldığının izlenmesi Klinik Eczacının Rolü • Advers ilaç reaksiyonlarının izlenmesi • İlaç etkileşimlerinin izlenmesi • Günlük hekim vizitlerine katılım • Servis ekibine hasta kabulü ve taburculuğu esnasında tavsiyelerde bulunulması Onkoloji-Klinik Eczacılık • Eczacılık hizmetlerinde dönüşüm – ilaç-odaklı hasta-odaklı • Onkoloji klinik eczacılığı gelişimi – Sitotoksik karışımlar için merkezi servisler – Standart istem formu oluşturulması – Sitotoksik ilaç kullanımında güvenliğin artırılması – Doz hatalarını azaltmak Onkoloji-Klinik Eczacılık • • • • • • • • Tedavi planının koordinasyonu Direkt hasta bakımı Eğitim aktiviteleri Akılcı ilaç tedavisi İlaç danışmanlık hizmeti İlaç tedavi izlemi Advers olayların izlemi Multidisipliner yaklaşım Onkoloji-Klinik Eczacının Rolü • • • • Hastaya ait bilgilerin değerlendirilmesi Hastanın evde kullandığı ilaçların tespit edilmesi Alternatif tıp uygulamalarının tespiti ve değerlendirilmesi Hastanın mevcut ilaçlarının değerlendirilmesi: – Allerji – İlaç etkileşimi – Duplikasyon – Endikasyon olmaksızın ilaç kullanımı – Yan etki/toksisite – Terapötik ilaç izlemi – Hasta uyumu • Hastanın ilaç listesinin oluşturulması ve takibi Onkoloji-Klinik Eczacının Rolü • Kemoterapi planının koordinasyonu • Kemoterapi istem formlarının oluşturulması ve güncellenmesi • Kemoterapi isteminin gözden geçirilmesi • Kemoterapi öncesi hasta ve hasta yakınlarının kemoterapi, diğer ilaçlar ve yan etkileri hakkında bilgilendirilmesi, tedavi için konsent alınması • İlaçların güvenli ve rasyonel kullanımının hasta ve hasta yakınlarına anlatılması Onkoloji-Klinik Eczacının Rolü • Hastanın vücut yüzey alanının tespit edilmesi ve kemoterapi doz uygunluğunun kontrolü • Laboratuvar sonuçlarının gözden geçirilmesi, gerektiğinde ilaç doz değişiklikleri • Kemoterapinin hazırlanması ve güvenlik kontrolleri • Uygun ilaç uygulama yolunun belirlenmesi • Kemoterapiye bağlı yan etki ve toksisite açısından hastanın izlenmesi Onkoloji-Klinik Eczacının Rolü • Toksisitelerin önlenmesi ve giderilmesi, gerektiğinde ilaç törapötik düzey izlemi • Protokole göre uygun destekleyici tedavinin (beslenme, ağrı, bulantı, kusma, mukozit gibi şikayetlere karşı) sağlanması • Hastanın ilacını uygun doz ve sürede aldığının izlenmesi • Advers ilaç reaksiyonlarının izlenmesi • İlaç etkileşimlerinin izlenmesi • Tedavi etkinliğinin izlenmesi Onkoloji-Klinik Eczacının Rolü • Tüm sağlık personeline ilaçlar konusunda danışmanlık yapılması • Günlük hekim vizitlerine katılım • Servis ekibine hasta kabulü sonrası ve taburculuğu esnasında tavsiyelerde bulunulması • Taburcu olan hastalara ilaçların kullanımı ve reçetesiz kullanılan ilaçlar hakkında bilgi verilmesi • Hastanın tedaviye uyumunun arttırılması Onkoloji-Klinik Eczacının Rolü • Kanser veya kanser tedavisi nedeniyle ortaya çıkan semptomlara yönelik destekleyici bakım hizmeti • Ağrı • Nöropati • Bulantı ve kusma • Miyelosupresyon • Allerji • Spesifik ilaç toksisiteleri • Diğer İdeal Sağlık Ekibi • Akademisyen, Hekim – Klinik Fellow – Asistan doktor – Doktor Asistanı (physician assistant) • Hemşire – Pratisyen hemşire (advanced nurse practitioner) • • • • • • Klinik eczacı Diyetisyen Psikolog Sosyal Hizmetli Fizyoterapist Diğer sağlık personeli (sekreter, hizmetli) Teşekkürler
